پاورپوینت ادبیات سوّم راهنمایی (pptx) 10 اسلاید
دسته بندی : پاورپوینت
نوع فایل : PowerPoint (.pptx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد اسلاید: 10 اسلاید
قسمتی از متن PowerPoint (.pptx) :
ادبیات سوّم راهنمایی
قالب شعر دانايی مثنوی است.
مثنوي: شعری است که هر بیت آن قافیه ای جداگانه دارد و بیشتر برای سرودن داستانها و مطالب طولانی مناسب است. مانند: شاهنامهی فردوسی، پنج گنج نظامی، بوستان سعدی، مثنوی معنوی مولوی.
نمودار مثنوي:
----------$ ------------$
----------# ------------#
----------@ -----------@
دانايی
1- بدان كوش تا زود دانا شوي چو دانا شوي زود والا شوي
معنی: تلاش كن تا هرچه زودتر به دانايي برسي كه اگر به آن دست يابي، به بزرگي ها دست خواهي يافت.
در اين بيت و بيت بعدي، تكرار حرف (الف) واج آرايي وجود دارد.
نه دانا تر آن کس كه والاتر است كه والاتر است آن كه داناتر است
معنی: كسي كه بلند مرتبه تر از ديگران است، الزاماً دانا تر از ديگران نيست بلكه آن كسي كه داناتراست، نسبت به ديگران مرتبه ي بالاتري دارد.
آرايه ی قلب: به جابه جايي اجزاي جمله در شعر و نوشته هاي ادبي، كه باعث عمق معنا در آن ميشود، آرايه ي قلب مي گويند.
طرد و عکس: اين آرايه، يكي از عناصر زيبايي سخن است كه در آن مصراع اول را با جابه جا كردن كلمات در مصراع دوم تكرار مي كنند.
پيداست كه اين تكرار بايد چنان باشد كه موجب رونق و حسن كلام گردد و بر ضعف و سستي طبع شاعر حمل نشود، و گرنه اجتناب كردن از اين گونه تكرارها، بهتر و با آرايش سخن مناسب تر است.
مثال:
بوستان بر سرو دارد آن نگار دلستان آن نگار دلستان، بر سرو دارد بوستان
گلستان باشد شكفته، بر صنوبر بس عجب بر صنوبر بس عجب باشد شكفته گلستان
البته اين تكرارها بايد سبب زيبايي كلام شود و هنر به كار رفته در آن مشخص باشد.
نبيني ز شاهان كه بر تختگاه ز دانندگان باز جويند راه
معنی: آيا شاهاني را که بر تخت شاهي تكيه زده اند نمي بيني؛ كه(براي حكومت كردن) از دانايان راه نمايي مي خواهند.
اگر چه بمانند دير و دراز به دانا بودشان هميشه نياز
معنی: اگرچه روزگار درازي ماندگارند و سلطنت ميكنند؛ ولي هميشه به دانايان و دانشمندان نيازمندند.
5- نگهبان گنجي تو از دشمنان و دانش نگهبانِ تو جاودان
معنی: تو اموال و دارايي هايت را از دشمنان مراقبت می كني، در حالي كه دانايي حافظ و نگهبان هميشگي جانِ توست.
به دانش شود مرد، پرهيزكار چنين گفت آن بخرد هوشيار
معنی: با دانش انسان به پرهيزكاري ميرسد. آن فرزانه ي هوشمند چنين گفت:
ميتواند با بيت بعدي موقوف المعاني باشد.
كه دانش زتنگي پناه آورد چو بيراه گردي به راه آورد
معنی: دانايي تو را از تنگناها رها ميكند و هنگام گمراهي، راه را به تو نشان ميدهد.
شاعر: بوشكور بلخي
***
1-علم بال است مرغ جانت را بر سپهر او برد روانت را
معنی: علم بال و پر مرغِ جانِ توست و جان و روح تو را اعتلا ميبخشد و تا آسمانها بالا ميبرد.
سپهر: آسمان، گردون روان: روح، جان
مرغِ جان: تركيب اضافي، اضافه ي تشبيهي
دل بي علم، چشمِ بي نور است مرد نادان زِ مردمي دور است
معنی: انسان بدون دانايي، مانند چشمي است كه توانايي ديدن ندارد؛ و آدم نادان از انسانیت فاصله ي زيادي دارد.
مردمي: انسانیت
آرايه ي تشبيه: دلِ بي علم(طرف اول) / چشمِ بي نور(طرف دوم) / ركن سوم يا وجه شبه، (نابينايي و ناتواني در تشخيص) است (ركن 4) حذف شده است.
بین مرد و مردمی آرايه ي جناس زايد افزايشي وجود دارد.
نيست آب حيات جز دانش نيست باب نجات جز دانش
معنی: بجز دانايي براي زندگي جاويدان راز و رمزي وجود ندارد و براي رستگاري و رهايي جز دانش راهي نيست.
باب نجات: در رستگاري
آب حيات: آب زندگي. آبي كه اسكندر به دنبال آن بود تا زندگي جاودان را نصيب خود كند، ولي در نهايت نصيب خضر شد. تلميح به داستان اسكندر و آب حيات.
آرایه ی اسلوب معادله در طول بیت: اگر نسبت مصرع اول بيتي با مصراع دوم آن مساوي باشد و بتوان آرايه ي هر مصراع را مانند كفه هاي ترازو، مساوي تصور كرد، به گونه اي كه معني دو طرف آن برابر باشد، اسلوب معادله دارد.
مثال: از قضا آيينه ي چيني شكست خوب شد، اسباب خود بيني شكست
اظهارِ عجز، پيش ستم پيشگان خطاست اشك كباب موجب طغيان آتش است.
دل شود گر به علم، بيننده راه جويد به آفريننده
معنی: اگر دل انسان به دانايي مجهز شود؛ به شناخت خدا راه مي يابد.
آنچه در علم بيش مي بايد دانش ذات خويش مي بايد
معنی: در راه دانش اندوزي آن چيزي كه بيشتر از همه ارزشمندتر است؛ شناختن خود انسان است.
بيت پاياني، تلميح به حديثي از پيامبر اسلام است.هر كس خودش را بشناسد خدايش را نيز خواهد شناخت.