پاورپوینت ادبیات نهم کتاب تکمیلی فصل چهارم (pptx) 35 اسلاید
دسته بندی : پاورپوینت
نوع فایل : PowerPoint (.pptx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد اسلاید: 35 اسلاید
قسمتی از متن PowerPoint (.pptx) :
به نام خدایی که بی منت مهربان است
تکمیلی پایه نهم – فصل چهارم
درس نهم راز موفّقیت
1- برای دو بیت زیر از شاهنامه چه مصداق هایی در«راز موفّقیت» میتوان یافت؟
ز دانــش درِ بی نــیازی بجـــوی/ وگرچنـد از او سـختی آید به روی
نگردد دلــش سیر از آموخــتن / بـه اندیشـگان مغـز را سـوختن
هرچه بیشتر می آموخت، عشق و علاقه اش به دانش اندوزی بیشتر می شدبه تشنه ای می مانست که ساعت ها دربیابان خشکی و زیر نور خورشید فروزان مانده است و سپس به آب می رسد ؛ ولی هرچه از آن می نوشد، گویی بیشتر تشنه می شود.
اندیشیدنی ص90
در این بیت و عبارت ها از کتاب فارسی، کدام واژه ها کوتاه شده (مخفّف) هستند؟
جوانی گَهِ کار و شایستگی است
گَـه
ِ خودپسـندی و پنـدار نیسـت
این همزیستی و همدلیِ اقوام ایرانی... میهن را در آوردگاه ها، از گزند دشمنان و
اهرمن
خویان میرهاند.
شگفتا! بااینهمه، تو باز هم
هشیارتر
و بیدارتر از من و دیگران، درس را فرا می گیری.
در این نمونه ها «گه» صورت کوتاه شده «گاه» (زمان) است و «آهرمن» در واژه | آه
ر
من خویان»، از کوتاه شدگی «آهریمن» پدید آمده و «هشیار» در واژه «هشیارتر» کوتاه شده «هوشیار» است.
اگر دقت کنیم، در می یابیم مصوت های بلند /آن، ای و او به ترتیب به مصوت های کوتاه ، َ، ِ،ُ تبدیل شده است. این دگرگونی های آوایی، سه الگو از الگوهای اصلی در کوتاه شدگی به شمار می آیند.
هرچند اغلب رعایت وزن شعر موجب به کار گیری واژه های کوتاه شده بوده است، اما این قبیل واژگان از دیرباز به نثر فارسی نیز راه یافته و برخی در زبان امروزین هم رایج اند.
در فارسی امروز، گاهی تنها صورت کوتاه شده (مخفف) کاربرد دارد؛ برای نمونه، پیغمبر» (کوتاه شده پیغام بر)، «دگرگون» (ک. دیگر گون)، «تبهکار» (ک. تبا
ه
کار)، «شکفتن» (ک. شکوفتن).
گاهی امروزه هر دو شکل اصلی و کوتاه شده رواج دارد؛ با این فرق که واژه اصلی در گونه ادبی یا رسمی، و واژه مخفف غالبا در زبان عادی به کار می رود. آری آره - دامان دامن - آیینه آینه - دهان دهن - میلیون مليون
دانستنی ص 90
واژه های زیر را در سه الگوی کوتاه شدگی دسته بندی کنید.
سپهبد - جاودان ـ دهن ـ دامن ـ شکفتن ـ مصرع ـ رهگذر ـ پیغمبر ـ هشیار ـ کهکشان - مهوش – زنهار – تبهکار –بله - مهمان – بستان – سلحشور – هشدار – بازرگان
جُستنی ص91
« الف»حذف شده
«و»حذف شده
«ی» حذف شده
سپهبد – دهن – دامن –مصرع – رهگذر – پیغمبر – کهکشان – مهوش – تبهکار- سلحشور – بازرگان
شکفتن – هشیار- بستان – هشدار
جاودان- زنهار – بله – مهمان
1- واژة «آیینه» در دو مرحله کوتاه شده است؛ نخست، مصوت /ای/ به /-ِ/ تبدیل شده : آیینه← آیِنه؛ سپس همان مصوت /-ِ/ نیز افتاده است . این دو مرحله کوتاه شدگی را در واژة »پیراهن« نشان دهید.
پیراهان ← پیراهن ← پیرهن
2- تفاوت شکل اصلی و کوتاه شدة واژه های زیرین در فارسیِ امروزین چیست؟
آگاهی← آگهی
آ ← -َ
راهرو ← رهرو
آ← -َ
به این ترتیب معنا ها متفاوت دارد ← آگاهی:دانایی/آگهی :اعلامیه راهرو:محل عبور/رهرو :پیرو، سالک
3- واژة کهنِ »اوستاد« به دو شکل کوتاه شده است؛ یکی، تبدیل مصوت و دیگری حذف صامت. در فارسیِ ام روزی میان این دو شکلِ کوتاه شده چه تفاوت کاربردی دیده میشود؟
اُستاد : کسی که مهارت علمی خاصی دارد
اوستا : کسی که مهارت فنی خاصی دارد.
اندیشیدنی ص92
4- به بیت آغازینِ شعر «دوراندیشی» بنگرید:
کودکــی از جــملة آزادگــان / رفـت بُـرون با دو سـه همـزادگان
واژة «بیرون» بر پایة الگوی تبدیل مصوت /ای/ به / ـِ/ باید به شکل «بِرون» کوتاه شود ؛ اما به صورت «بُرون» تلفظ می شود؛ چرا؟
برای حفظ وزن شعر
آخرین پرسش
میان بیت زیرین با «آخرین پرسش» چه هماهنگیِ مفهومی میبینید؟
میاسای از آموخــتن یک زمان/ ز دانـش میفگن دل اندر گمان « فردوسی»
همیشه و در هر حال باید به دنبال آموختن علم باشیم. به عبارتی تا لحظه آخر باید از فراگیری دانش غافل نشد.
اندیشیدنی ص 93
خواندنی
ص94
بخشی کوتاه از درآیند (مدخل) «بیرونی» در جلد سیزدهم دایرة المعارف بزرگ اسلامی را عینا آورده ایم. مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی (مرکز پژوهش های ایرانی و اسلامی) با همکاری گروهی از دانشمندان و پژوهشگران برجسته علوم انسانی بیش از سی سال است که عهده دار تدوین دایرةالمعارف بزرگ اسلامی است. مدل های محققان این دانشنامه - که تاکنون بیست و دو جلد از آن از حرف ماه تا واژه «خندق» (اواخر حرف خ) به چاپ رسیده - بر پایه معتبر ترین منابع، نگارش یافته است و اطلاعات دقیق و گسترده ای درباره فرهنگ درخشان جهان اسلام (از دانشمندان و هنرمندان گرفته تا علوم و اصطلاحات گوناگون و بناها و کشورهای اسلامی) به خوانندگان عرضه می کند
.
و این متن بیانگر چه جنبه ای از شخصیت علمی بیرونی است و با داستان نقل شده در کتاب فارسی چه مناسبتی دارد
؟ او در آزمایشاتش بسیار تلاش می کرد و آنها را مدام تکرار می نمود تا مطمئن شود که خطایی صورت نگرفته است. این، همان شخصیتی است که نصیرالدین داشت
.
او در الجماهر با تکیه بر آزمایشهایی که شیوه علمی در آنها کاملا رعایت شده است، دو باور عامیانه را که حتی به آثار علمی نیز راه یافته رد می کند نخست سمی بودن الماس را با خوردن آن به سگی می آزماید و می افزاید که چه در آن هنگام و چه بعدها شما نشانی از مسمومیت در این سگ دیده نشد(ص
۱۷۲
) و سپس درباره نظريه بسیار شایعی که در برخی منابع به ارسطو منسوب است و براساس آن اگر مار به زمرد بنگرد چشمانش ضعیف یا کور خواهد شد (رازی،
۲۰/۵۹۵ :
و الزمرد یسیل عین الاعمی متن نظرت إلیه : أبومنصور،۱۸۷. ابن بیطار، ذیل زمرد) میگوید: در سنجش این سخن، از انداختن طوق زمرد نشان برگردن مار گرفته تا حرکت دادن رشته ای از دانه های زمرد در جلو چشمانش و... چندان کوشیدم که کسی را یارای فراتر رفتن از آن نیست و این کار را ۹ ماه تمام در سرما و گرما آزمودم و تنها مانده بودکه زمرد را چون کُحل بر چشمانش بکشم! اما این کارها اگر نیز چشمی آن مار را بیشتر نکرده باشد، چیزی از بینایی اش کم نکرد!(همان، ۲۷۲-۲۷۳؛ برای شواهد دیگر، نک:هد الج
م
اهر فی الجواهر).
دانستنی ص95
در جمله «با اندوهی بسیار، دست نوازش بر سر و رویش کشید
»
به ترکیب اضافي
«دست نوازش
» دقت کنید. اگر بخواهیم این ترکیب را معنی کنیم، باید واژه هایی را به میانه ترکیب بیفزاییم و جمله را به این صورت در آوریم: «یا اندوهی بسیار،
دست
خود را برای
نوازش
بر سر و رویش کشید. در جمله «
انگشت ندامت
»
به دندان می گزیم» نیز ترکیب اضافی را این گونه تغییر می دهیم: «
انگشت
خود را به نشانه
ندامت
با دندان گاز می گیریم»۔ چنان که پیداست، در این نمونه ها مضاف اليه با مضاف همراه شده است تا مفهوم هدف، علت یا نشانه بر آن بیفزاید. از این رو چنین اضافه ای را
«
اضافه نشانه» می نامیم. در اضافه نشانه بار اصلی معنی رسانی بر دوش مضاف (هسته) است و بنابراین اگر مضاف اليه را حذف کنیم، هر چند به تبع آن، مفهوم هدف، علت یا نشانه برداشته می شود، ساختار جمله آسیب نمی بیند. این ویژگی را می توان در جمله «
عرق شرم
بر پیشانی اش نشست» (= [به نشانه / از روی شرم عرق بر پیشانی اش نشست) دید
.
جُستنی ص95
1ـ در جمله های پایین اضافة نشانه را پیدا کنید.
فردوسی،
فریادِ اعتراض
ایرانیان را در روزگار ستم پیشگان عبّاسی طنین انداز کرده است.
←
فریاد به نشانه اعتراض
شعر حافظ بر ادّعاهای زاهدان ریاکار آن روزگار
، خطّ بُطلان
میکشد.
←
خط به نشانه رد کردن
تا کی آخر چو بنفشه
سر غفلت
در پیش؟ / حیف باشد که تو در خوابی و نرگس، بیدار
←
سر در پیش داشتن به نشانه غافل بودن
کـه مـن فـرّ فرماندهـی داشـتم/ بـه سـر بـر،
کلاه مِهـی
داشـتم
←
کلاه به نشانه بزرگی
دستِ طمع
چو پیش کسان میکنی دراز، / پل بسته ای که بگذر ی از آبروی خویش
←
دست به نشانه طمع دراز کردن
2 -در متن درس هشتم(همزیستی با مام میهن) یک اضافة نشانه بیابید.
دست ستم ← دست به نشانه ستم