پاورپوینت شخصیت و حقوق زن در اسلام (pptx) 20 اسلاید
دسته بندی : پاورپوینت
نوع فایل : PowerPoint (.pptx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد اسلاید: 20 اسلاید
قسمتی از متن PowerPoint (.pptx) :
بنام خدا
نام کتاب : "شخصیت و حقوق زن در اسلام"
مقدمه :
1- زن در گذر تاریخ
تاریخ بشریت شاهد صدها رای متفاوت و متناقض در باب شخصیت انسانی زن ، جایگاه اجتماعی و حقوق وی بوده است. این آراء که به ادیان و اندیشمندان بشری منسوب است ، تنها نظریه های ذهنی و دور از زندگی نبوده ، بلکه پایه و مبنای رفتار مردان نسبت به زنان یا بر گرفته از رفتار آنان بوده است. لذا لازم می دانم تا در ابتدا از میان انبوه آن نظریات به پاره ای از آنها اشاره ای گذرا داشته باشم.
افلاطون با جرئت فراوان از ورود زن به هر کاری و از برابری زن و مرد در همه موقعیتها پشتیبانی می کرد. اما ارسطو که با تعصبات روزگار خود بیشتر سازگار بود ، زن را ناقص می دانست . به عقیده او طبیعت آنجا که از آفریدن مرد نا توان است زن را می آفریند و زنان و بندگان از روی طبیعت محکوم به اسارت هستند و به هیچ وجه سزاوار شرکت در کارهای عمومی نیستند.
در اسطوره های هندی می خوانیم :
زن خدمت قابلی به فرهنگ بشر نکرده و در هیچ فنی موقعیتی به دست نیاورده است ، جز در شستن و بافتن و آرایش کردن که فنون جنبی است و مجاهده ای برای پوشانیدن دستگاههای جنسی و جلب مرد.
گاندی می گوید : هیچ یک از شرارتهایی که مرد مسوول آن است چنان پست و مفتضح و خشن نبوده که توهین به نیمه برتر انسانیت . جنس زن را ضعیف تر نمی دانم ، چون اصیل تر از مرد است. حتی امروز هم زن تجسم ایثار ، رنج کشیدن خاموش، فروتنی ، ایمان و معرفت است.
گاندی در جایی دیگر می گوید : تا زمانی که از تولد دختر با همان شوق تولد پسر استقبال نشود ، باید بدانیم که نیمی از هند فلج است.
آگوستین ٬ قدیس مسیحیان می گوید : زن حیوانی است که نه استوار است و نه ثابت قدم ، بلکه کینه توز است و زیان آور و منبع همه مجادلات و نزاعها و بی عدالتی ها و حق کشی ها.
گرچه در منابع مختلف از جمله کتاب "تاریخ و تمدن اسلام و عرب" چنین داوری شده است که اسلام به جای آنکه از مقام زن بکاهد و او را پست و فرومایه معرفی کند ، مقام زن را در جامعه بسی بالا برده ، نسبت به ترقی و سعادت وی خدمات نمایانی انجام داده است.
2- سابقه پژوهش
تالیف و تدوین پیرامون زنان ، در حوزه فرهنگ اسلامی ، سابقه ای دیرینه دارد و به قرنهای سوم و چهارم هجری بر می گردد.
مجموع این تلاشهای بزرگ را می توان به دو دوره کاملا متفاوت تقسیم نمود.
دوره اول : این دوره از قرن های سوم و چهارم آغاز شده و تا حدود قرن سیزدهم ادامه دارد و می توان کتب و نوشته های زیر که مربوط به این دوران هستند را مثال زد :
- امهات النبی ، مناقضات الشعرا و اخبار النساء ، کتاب المکر و ... از
ابولحسن علی المدائنی ( 225- 135 )
- النساء و الولاء از عایشی سمرقندی (ق 3)
- کتاب النساء از جعفر بن محمد قولویه
- احکام انساء از شیخ مفید
- جلد هشتم الطبقات الکبری از ابن سعد
- جلد 5 "اُسدُ الغابه" از ابن اثیر
- جلد 4 عیون الاخبار از ابن قتیبه
- "النساء و ما جاء فیهن من الخبر" از ابن المنجم
و ...
این پژوهشها که به چهار قلمرو گرد آوری و نقل احادیث ، تاریخ و نقل حوادث در باب زن ، بیان احکام فقهی ، کشکول و جُنگ اختصاص داشت در دو خصیصه مشترک اند :
اول : از هرگونه تجزیه و تحلیل خالی اند.
و دوم : با نگرش رایج در باب زن ( که موجودی ناتوان و ضعیف و فتنه گر و ... است ) نگاشته شده اند.
اما با اسف بسیار روح والای آرای دینی در گفته ها و اندیشه های همه مسلمانان نمود نداشته است .
برای مثال :
مولانا می گوید :
شب و روز جنگ می کنی و طالب تهذیب اخلاق زن می باشی و نجاست را به خود پاک می کنی . خود را در او پاک کنی بهتر است که او را در خود پاک کنی . خود را به وی تهذیب کن و سوی او رو و آنچه او گوید تسلیم کن ، اگر چه نزد تو آن سخن محال باشد و غیرت را ترک کن اگرچه وصف رجال است و لیکن بدین وصف نیکو ، وصف های بد در تو می آید. از بهر این معنا پیامبر فرمود : " لارهبانیه فی الاسلام " که راهبان را راه خلوت بود و کوه نشستن و زن ناستدن و دنیا ترک کردن . خداوند عز و جل راهی باریک پنهان بنمود پیغامبر را و آن چیست ؟
زن خواستن تا جور زن می کشد و محالهای ایشان می شنود و برو می دواند و خود را مهذب می گرداند که در واقع جور کسان برتافتن و تحمل کردن چنان است که نجاست خود را در ایشان مالی .
امام محمد غزالی می گوید :
به حقیقت هر چه به مردان رسد از محنت و بلا و هلاک ، همه از زنان رسد و آخر از ایشان کم کس به مراد و کام دل رسد.
شیخ محمود شبستری می گوید :
چه کردی فهم ازین دین العجائز
که بر خود جهل می داری تو جایز
زنان چون ناقصان عقل و دین اند
چرا مردان ره ایشان گزینند
جامی نیز می گوید :
زن از پهلوی چپ شد آفریده
کس از چپ راستی هرگز ندیده
فقیهان نیز گفته های بسیار در این باب دارند . در شمار ابلهان و کودکان قرار دادن زنان ، غالب دانستن فسق بر آنان ، آنان را ناقص در عقل و کمالات معنوی دانستن و ... از این قبیل است.
اما در دوران معاصر شاهد آرای جدیدی هستیم که با گذشته بسیار متفاوت است . آرای علامه طباطبایی ، شهید مطهری و امام خمینی از این دست می باشد.
امام خمینی می گوید :
زن مظهر تحقق آمال بشر است . پرورش دهنده زنان و مردان ارجمند است ، از دامن او مرد به معراج می رسد ، پیامبر بزرگ اسلام دست زن را گرفت و از منجلاب عادات جاهلیت نجات بخشید و تاریخ اسلام گواه احترامات بی حد رسول خدا به این مولود شریف است تا نشان دهد که زن ، بزرگی ویژه ای در جامعه دارد که اگر برتر از مرد نباشد ، کمتر نیست.
آنچه گفته شد تنها گوشه ای از دریای آراء و نظریات گذشتگان درباره زن است .
و اما در این تحقیق بر آنیم تا به یاری حضرت حق نخست دیدگاه اسلام را در باب هویت زن نشان دهیم و آنگاه به بررسی حقوق وی در عرصه های مختلف زندگی بپردازیم.
دوره دوم : از آثار این دوره که از قرن سیزدهم قمری ، همزمان با ارتباط مسلمانان با دنیای غرب ، آغاز می گردد می توان به موارد زیر اشاره داشت :
- حقوق النساء از رشید رضا ( 1284- 1327 ه . ق )
- فصل الخطاب فی تنقیح الحجاب از محدث اصفهانی ( 1291 ه.ق )
- خواهران و دختران ما از احمد کسروی
- المراه فی القرآن از عباس محمود.
- آثار سید محمد قطب
- المفصل فی الاحکام المراء در 11 جلد نوشته زیدان عبدالکریم که در سال 1413 به چاپ رسیده است.
- نظام حقوق زن در اسلام شهید مطهری
- و ....
از ویژگیهای مشترک این کتب آن است که غالبا با تجزیه و تحلیل همراهند و نیز در مسیر طرح و نقد قرار دارند یعنی یا نظریه ای جدید در آن مطرح شده است یا از نظریه های نو و جریان های اجتماعی انتقاد شده است.
از مجموعه فراوانی از مجلات فارسی و عربی چاپ شده در این دوران نیز مجلاتی همچون دانش ، شکوفه ، عالم نسوان ، جهان نسوان وطن خواه ، دختران ایران ، ندای زنان ، پیک سعادت نسوان ، زنان امروز ، قیام زن ، هفده دی ، زن روز ، پیام زن ، راه زینب ، پیام هاجر ، حولیه کلیه البنات ، الزهراء ، الطاهره و ... قابل ذکرند.
3- ضرورت پژوهشهای جدید :
قبل از بیان ضرورت پژوهش جدید ، مناسب است تعریفی از پژوهش جدید داده شود . به نظر ما تحقیق جدید می بایست دارای ویژگیهای زیر باشد :
- ارائه نظریه جدید همراه با تحلیل و استدلال
- ارائه فرضیه ای کار آمد و قابل استدلال
- ارائه نوین و منسجم و منطقی از پژوهشهای گذشته
- تبیین و توجیه عقلانی یک نظریه کهن
- مبنا سازی و استدلال بر یک نظریه کهن
- طرح ایرادها و پاسخ بدان
حال به دلایل فراوان ، انجام پژوهشی جدید که حداکثر ویژگیهای یاد شده را داشته باشد ضروری می نماید:
آن دلایل عبارتند از :
الف – نقص پژوهشهای گذشته به دلایل زیر :
- عدم نگاه جامع پژوهشگران قبلی به منابع دینی
- قضاوت عجولانه در نفی یا اثبات مسائل مربوط به زنان
- احتیاطهای زیاده از حد ، عوام زدگی ، نگرش فردی به فقه و شریعت ، عدم تفکیک میان احکام تبلیغی و ولایی ، عدم توجه به زمان و مکان و مقتضیات آن و بها ندادن به سیره عملی پیشوایان دین.
البته شک نیست که اگر غافل باشیم این نواقص شامل حال کار ما نیز خواهد شد .
ب – پدید آمدن مسائل جدید
گرچه در گذشته با نگرشها و قوانین خاص می شد جامعه نسوان را اداره کرد ، اما تغییر ما هوی بخش های مختلفی از زندگی ، زن و مسائل مربوط به آن ، موضوع را جدید و به اصطلاح "مستحدث" کرده است.
در گذشته مسئله ای به نام هنر ، ورزش ، قضاوت و داوری برای زنان ، حضور زن در میدان سیاست و فرهنگ و .... مطرح نبود . تنوعی در زندگی زنان نبود تا مساله ساز باشد ، اما کم کم با آگاهی زنان و در ارتباط با دول دیگر همه این مسائل مطرح شد .
برای مثال هنگامی که شهید مدرس در مجلس دوم ( 1329 ه.ق ) در مورد انتخاب زن در مجلس چنین سخن گفت: از اول عمر تا حال بسیار در بر و بحر ، مهالک اتفاق افتاده بود برای بنده ، بدن بنده به لرزه نیامد و امروز بدنم به لرزه آمد .... امروز ما هر چه تامل می کنیم می بینیم خداوند قابلیت در این زنها قرار نداده است که لیاقت حق انتخاب را داشته باشند . مستضعفین و مستضعفات و آنها از آن نمره اند که عقول آنها استعداد ندارد ...
در همان دوران زنی در پاسخ بدان اندیشه اظهار نظر کرد که :
آخر برادران غیور ، ای صاحبان ناموس قدری تامل و تفکر فرمایید ... آیا می دانید تا طایفه نسوان تربیت نشوند ترقی و تمدن مملکت غیر ممکن است ... آخر عدم قابلیت ما را در چه موقع امتحان فرموده اید ؟ کدام مدرسه را برای ما مظلومان تاسیس نمودید ؟ کدام معلم و معلمه تعیین نمودید ؟ چه باعث شده که تمام راحتی ها و نعمت ها و سیاحت ها و علوم و صنایع را از برای خود پسندیده اید و ما را از جمیع این نعمات محروم نموده اید ... ای برادران عزیز بیایید همتی نمایید تا بنیان ظلم نسبت به ما طایفه اناثیه را بر اندازید و ما از عادات رذیله و رفتار تقلیدی مضحکه نفوس خود را منزه کنیم...
بنابراین پژوهشگران دینی در دنیای امروز بایست با شناخت مسائل نو ، منابع دینی را مورد مطالعه و تامل جدید و جدی قرار دهند.
ج- شکل گیری نظام اسلامی :
با شکل گیری نظام اسلامی و تقید به اجرای قوانین شرعی ، پژوهشهای جدید که بتوانند در سیاست کلی نظام اثر گزارند یا زمینه باز نگری در قوانین را به وجود آورند امری لازم و ضروری است . مسائل زنان و خانواده یکی از این حوزه هاست.
از نظر شورای فرهنگی اجتماعی زنان ، مشکلات عارض بر جامعه در حوزه زنان به طور خلاصه به دو محور زیر قابل تقسیم اند :
- مشکلات حقوق زوجین در نکاح و حقوق متقابل زوجین ( شامل : جایز نبودن نکاح مسلمه با غیر مسلم ، ولایت قهری پدر ، نکاح منقطع ، مهریه ، حسن معاشرت ، ریاست خانواده ، نفقه ، حق تعیین مسکن ، منع از حرفه یا صنعت )
- حقوق زوجین در مسئله انحلال نکاح و فوت (ارث زوجه ، ولایت قهری ، حق طلاق ، عسر و حرج زوجه و ... )د- تهاجم فکری
جنبش های ضد دینی از یک سو و جنبش های دفاع از حقوق زن در جهان از سویی دیگر ، مطالعه پاره ای از احکام دینی یا تبیین آنها را می طلبد.
در واقع شبهات و ایرادهایی که در میان غیر مسلمانان وجود دارد به دنیای مسلمانان نیز کشیده شده است و می دانیم که اگر دینداران حتی لب به سخن نگشایند و زبان به اعتراض باز نکنند ، اما در دل عقده بسیار دارند.
پس نمی توان در برابر این حرکات سکوت کرد و باید توجه داشت اگر در متون اولیه دینی چنین تبیین هایی به چشم نمی خورد حکایت از نا روا بودن این عمل ندارد بلکه باید توجه داشت که در آن دوره ها اندیشه بشر از چنین رشد و تعالی برخوردار نگشته بود.
در مورد شبهات و ایرادهای وارد شده از میان انبوه کتب و مقالات به دو جمله زیر برای مثال اکتفا می کنیم :
تسلیمه نسرین ، نویسنده بنگلادشی می نویسد : در احکام شرعی رعایت حقوق زنان نشده ، اسلام به زنان آزادی نمی دهد و ...
و یا خانم مهناز افخمی در مقدمه کتابش می نویسد :
پس از استقرار جمهوری اسلامی بر همه قوانین انقلاب سفید شاه خط بطلان کشیده شد و اولیای امور کمر به ساختن سدهایی چون حجاب بستند و ....
متاسفانه تقابل های نا بجای برخی از متدینان قلم بدست نیز این امور را تشدید کرده است . تقابلهایی که در دفاع از آنچه بوده به نام دین صورت گرفته و بجای روشنگری و تحقیق با تکفیر و سطحی نگری ٬ به نوشتن دیدگاههایی همچون زن در نظام اسلامی ، رساله بدیعه ، زساله نکاحیه و .... منجر شده است و به این تهاجم ها دامن زده است