پاورپوینت علوم و فنون ادبی (1) دهم دبیرستان درس 4 تاریخ ادبیات پیش از اسلام و قرن‌های اولیۀ هجری (pptx) 10 اسلاید
دسته بندی : پاورپوینت
نوع فایل : PowerPoint (.pptx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد اسلاید: 10 اسلاید
قسمتی از متن PowerPoint (.pptx) :
تاریخ ادبیات پیش از اسلام و قرن های اولیۀ
هجری
زبان ایرانیان پیش از اسلام که ریشه و مادر زبان امروز ایران است، « پارسی » یا « فارسی » نامیده می شد
.
آثار فرهنگی ـ ادبی قرن ها سینه به سینه حفظ می شده است. مانند کتاب « اوستا» که موبدان برای اجرای مراسم دینی، از حفظ می خواندند؛ تا اینکه سرانجام در دورۀ ساسانی، آن را به نگارش درآوردند.
زبا
نهایی
که
در
ایران
و
مناطق
همجوار
آن،
از
قد
یم ترین
روزگاران متداول
بوده
است،
ویژگی های
مشترکی
دارند
.
این
مجموعه
زبا
نها
را «
گروه
زبا
نهای
ایرانی» می نامند
.
گروه
زبا
نهای
ایرانی:
1.
فارسی
باستان
2.
فارسی
میانه
3.
فارسی
نو
1. فارسی باستان:
در
دورۀ هخامنشیان ( 559 تا 330 ق.م.) رایج بود. آثار برجای ماندۀ زبان فارسی باستان، فرما نهاو نامه های شاهان هخامنشی است که به خط میخی نوشته شده است
2. فارسی میانه (حدود 300 ق.م تا حدود 700 م)
1. پارتی
:
در دورۀ اشکانیان تا اوایل دورۀ ساسانی در شمال و شمال شرقی ایران رایج بود.
فارسی
میانه
2
.
پهلوی
:
زبان رسمی دوران ساسانی به ناحیۀ پارس
تعلقّ
داشت و در مرحله ای
میان
فارسی
باستان و فارسی نو
)
دری
(
قرار
دارد، آن را « فارسی میانه» نامید ه اند
.
آثاری
که
به
زبان
پهلوی
تألیف
شده،
بیشتر
آثار
دینی
زردشتی
است
.
حتی
رساله های کوچکی
که
معمولاً
آنها
را
در
زمرۀ
آثار
غیردینی
به
شمار
می آورند،
مانند
«
یادگار
زریران» نیز
رنگ
دینی
دارند
.
آثار
ادبی
منثور
و
منظوم
این
زبان،
از
میا
ن
رفته
است،
ولی
ترجمۀ
عربی و
فارسی
بعضی
از
آنها
مانند
«
کلیله ودمنه
»
و«
هزار
و
یک شب»
در
دست
است.
شعر پهلوی نیز به وضعی مشابه دچار
گردید
؛
اشعار
کمی به زبان پهلوی در دست است و آنچه باقی مانده، دچار تحریف هایی شده
است
.
مانند
منظومۀ« درخت آسوریک» و« یادگار زریران » که هر دو اصل پارتی دارند
.
3
. فارسی نو:
بعد از ورود اسلام به ایران، ربان فارسی از الفبای خط عربی بهره گرفت و وارد مرحلۀ جدیدی شد که به آن فارسی نو یا فارسی دری گفته می شد
.
(نکته):
یکی از نتایج نفوذ اسلام در ایران، رواج تدریجی خطّ عربی بود
.
پس
از
برافتادن
سامانیان،
طاهریان
نخستین
دولت
اسلامی
ایران
بودند
فارسی دری
هم
زمان
با
این
دولت
پدید
آمد
.
یعقوب لیث صفّاری با زبان عربی آشنایی نداشت و زبان فارسی دری را
که خود می فهمید زبان رسمی قلمرو خود اعلام کرد
.
در
پی آن، دولت سامانی، آ ل بویه و حکومت های کوچک دیگر پدید آمدند و زبان فارسی دری، به عنوان زبان رسمی در فضای ادبی، سیاسی و علمی رشد کرد
.
قرن
چهارم
و
نیمۀ
اوّل
قرن
پنجم
(مهمترین
دورۀ
تمدّن
اسلامی
ایران)
در آغاز این دوره، دولت سامانی روی کار آمد و رسم ها و سنّت های فرهنگی کهن ایرانی را رواج
داد
در
زمان سامانیان، بخارا عمده ترین مرکز فرهنگی به شمار می آمد ؛ نظم و نثر فارسی رونق گرفت اما با شکست سامانیان از ترکان آل افراسیاب این
درخشش، از بین رفت خراسان ابتدا به دست سبکتگین و بعد پسرش محمود افتاد و سلسلۀ غزنوی در سال
351
هجری در شهر غزنه تشکیل شد؛ غزنویان نیز ناچار به رواج زبان فارسی شدند
.
قرن چهارم هجری، دوران غلبه، رواج، حفظ و ارائۀ آداب و رسوم ملیّ بود
.
پایۀ
حماسه های ملیّ به زبان فارسی در این قرن گذاشته شد.
قرن چهارم، دورۀ طلایی همراه با شکوفایی روح ایرانی بود
شاعران مشهوری مانند رودکی، فردوسی عنصری، فرخی در این دوره ظهور کردند و دانشمندان بزرگی مانند زکزیای رازی و ابن سینا در این دوره می زیستند.
پس
از
گذشت
چند
سده
و
رواج
و
نفوذ
معارف
اسلامی
و
متون
دینی،
آمیختگی
زبان فارسی
دری
با
زبان
عربی
افزایش
می یابد
.
در
قرن
چهارم
و
اوایل
قرن
پنجم
بسیاری
از اصطلاحات
علمی،
ادبی،
دینی
و
سیاسی
جدید
از
راه
ترجمۀ
متون
عربی،
وارد
فارسی
دری می شود
.
در
آغاز
این
دوره،
هنوز
بیشتر
دانشمندان
ایرانی
به
ضرورت،
آثار
خود
را
به
عربی می نویسند
تا
بتوانند
در
سرتا
سر
دنیای
اسلام
خوانندگان
بیشتری
پیدا
کنند
.
شعر:
شعر پارسی در این دوره به دست رودکی بنیاد نهاده شد؛ به همین سبب او را« پدر شعر
فارسی» نام نهاد ه
اند
.
سادگی فکر و روانی کلام
واقع گرایی یا توجّه به دنیای بیرون
(
به واقعیت بیرونی نظر داشتند و مفاهیم ذهنی آنان از قلمرو تعالیم کلیّ اخلاقی فراتر نمی رفت)
آوردن ترکیب های تازه، استعار ه های دلپذیر، تشبیهات گوناگون و به کارگیری انواع توصیف
رایج ترین انواع شعر فارسی در این دوره،« حماسی
«
،
»
مدحی » و« غنایی» بود
.
**
حماسۀ ملیّ ایران و شعر حماسی با فردوسی به اوج رسید.
**
شعر مدحی به پیروی از شعر عربی رایج شد (عنصری، فرخی)
**
شعر غنایی با دو شاعر مشهور، رودکی و شهید بلخی، قوّت و استحکام یافت
.
5)
داستان
سرایی و قصّه پردازی و آوردن حکایتها و مَثَلها نیز در شعر این دوره آغاز گشت
6)
شعر حِکمی و اندرزی
)
تعلیمی
(
در قالب های قصیده و قطعه معمول شد؛ قصیدۀ تمام و کمال در این موضوع را«کسایی مَروَزی» بود؛ این نوع شعر در قرن چهارم شروع شد و در قرن پنجم با اشعار« ناصرخسرو » به کمال رسید
.
نثر
در
عهد
سامانی،
نثر
هم
مانند
شعر
پارسی،
رواج
یافت
و
رونق
گرفت
و
کتا
بهایی
در موضو
عهای
گوناگون
به
زبان
دری
پدید
آمد
.
نثر
این
دوره،
ساده
و
روان
است
و
بیشتر
به موضو
عهای
حماسی،
ملیّ
و
تاریخی
توجّه
دارد
و
هنوز
آوردن
اصطلاحات
علمی
و
اشعار
و امثال
در
آن
رایج
نشده
است
.
سه اثر منثور این دوره عبارتند از:
«شاهنامۀ ابومنصوری»
:
این کتاب حدود سال
346
قمری، به دست عدّ های از دانشوران خراسان، نوشته شد
.
موضوع این کتاب، تاریخ گذشتۀ ایران
است
ترجمۀ
تفسیر
طبری»
:
اصل
تفسیر
را
«
محمّدبن جریرطبری
»
به
زبان
عربی
نوشته است؛
امّا
جمعی
از دانشمندان
آن
زمان،
این
کتاب
را
به
فارسی
برگرداندند
.
«
تاریخ
بلَعَمی
»
:
ابوعلی بلعمی به دستور منصور بن نوح سامانی، مأموریت یافت که تاریخ مفصّلی را که محمّدبن جریر طبری آن را تحت عنوان
«
تاریخ الرُّسل و الملوک
»
به زبان عربی نوشته بود، به فارسی برگرداند
.
بلعمی هم زمان با ترجمۀ کتاب، اطّلاعات دیگری راجع به تاریخ ایران به دست آورد و بر آن افزود و با حذف مطالبی از اصل تاریخ طبری، آن را به صورت تألیفی مستقل درآورد که به « تاریخ بلعمی » شهرت یافته است
.