پاورپوینت علوم و فنون ادبی (1) دهم انسانی درس 2 سازه‌ها و عوامل تأثیر گذار شعر فارسی (pptx) 17 اسلاید
دسته بندی : پاورپوینت
نوع فایل : PowerPoint (.pptx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد اسلاید: 17 اسلاید
قسمتی از متن PowerPoint (.pptx) :
سازه ها و عوامل تأثیرگذار در شعر فارسی
درس دوم
علوم فنون ادبی دهم
-
عاطفه
اساسی ترین عامل پیدایی شعر، عاطفه است.
شاعر برای انتقال عاطفۀ خود به دیگران از زبان کمک می گیرد.
اساسی ترین عامل پیدایی شعر، عاطفه است.
وزن و آهنگ، به انتقال بهتر احساس و عاطفه کمک می کند.
در نمونۀ زیر، وزن و آهنگ کوبنده و کوتاه، بار حماسی فضای شعر را غنی تر می سازد.
خروش آمد و نالۀ کرّنای
دم نای رویین و هندی دَرای
- وزن
پس از عاطفه مهمترین و مؤثرترین عامل،« وزن » است.
وزن در شعر، جنبۀ تزیینی ندارد؛ بلکه جزءِ طبیعت شعر است و برای نشان دادن عواطف، نمی توان از آن چشم پوشید.
وزن، ادراکی است که از احساسِ نظم حاصل می شود. وزن، امری حسّی است و بیرون از ذهن کسی که آن را در می یابد، وجود ندارد؛ وسیلۀ ادراک وزن، حواس ما است؛ مثلاً چرخی که می گردد، حرکتی مداوم دارد، امّا وزن ندارد. حال اگر نشانه ای در یک نقطۀ چرخ باشد که هنگام حرکت آن دیده شود، از دیدن بازگشت های پیاپی آن، ادراک وزن حاصل می شود.
- آهنگ و لحن
توجّه به فضای عاطفی و آهنگ متن، سبب کشف لحن می شود. تشخیص لحن مناسب هر متن، خواندن را دلنشین تر و درک محتوا را آسان تر می سازد.
لحن در زبان فارسی
لحن و آهنگ خواندن، مهم ترین فرایند تأثیرگذار به هر اثر ادبی هنری است. منظورِ ما از «لحن» فضاسازی در بافتار آوایی سخن است. لحن، گرفتن نبض متن است. وقتی خواننده در هنگام خواندن متن، خود را در فضای حسی عاطفی اثر می یابد، در واقع با آن همراه و هم حس می شود. این ایجاد هم سویی و هم حسیِ با متن، سبب می گردد که خواننده، خود را با خوی و منش قهرمان اثر یا جریان متن، همراه و یکسان ببیند و در خود، دگرگونی و تحوّلی احساس کند.
حماسی، داستانی-روایی،گفت وگو، طنز، میهنی، ستایشی، مدحی، تعلیمی (اندرزی)، مناجات (نیایشی)، توصیفی،
تغزلی.
لحن حماسی
حماسه به معنای دلاوری و شجاعت است؛ کسی که شعر حماسی را می خواند، باید به گونه ای بخواند که این دلاوری ها را از راه گوش به شنونده منتقل کند. پس لحن حماسی، لحنی کوبنده و استوار است.
لحن داستانی-روایی
داستان، قصّه و حکایت، تعریف کردن و بازگویی صمیمانهٔ روایتی، با آهنگی نرم و ملایم است، به گونه ای که شنونده یا از آن، پند آموزد و یا تحت تأثیر قرار گیرد. آغاز چنین لحنی از روزگاران گذشته در قصّه خوانی ها معمولاً با عبارت یکی بود، یکی نبود، غیر از خدا هیچ کس نبود» همراه می شد.
لحن گفت وگو (مناظره/ پرسش و پاسخ)
گفت وگوها انواع مختلفی دارند:
۱- مناظره: در مناظرهٔ مکتوب، معمولاً لحن پرسش کننده، تند و محکم، به دور از خردگرایی و همراه با فخرفروشی است. در حالی که لحن پاسخ دهنده، همواره آرام و متین و توأم با خردورزی است.
۲- رجزخوانی: که معمولاً دو نفره است، هریک با لحنی حماسی به شرح دلاوری ها و نژاد و افتخارات خود می پردازند، مانند رستم و اسفندیار یا رستم و اشکبوس در شاهنامهٔ فردوسی.
۳- گفت وگوی عادی: گفت وگوهای عادی را می توان به دسته های مختلفی تقسیم کرد. این گفت وگوها با توجّه به فضای داستان ها و عواطف موجود در آنها شکل و لحن خاصّ خود را می یابند.
لحن طنز
طنز از قدیم در نظم و نثر فارسی رایج بوده و بیشتر در قالب حکایت، خودنمایی کرده است. طنزها معمولاً در پایان به نتیجه می رسند و خواننده را تحت تأثیر قرار می دهند و می خندانند.
لحن میهنی
سروده وطنیه، که به آن مام وطن یا میهنی نیز می گویند، شعری است که در وصف میهن، سروده می شود و شاعر در آن می کوشد تا با تحریک احساسات ملّی گرایانه و وطن دوستانه مخاطبان خود، آنان را به پاسداری و محافظت از کشورشان برانگیزاند.