پاورپوینت علوم و فنون ادبی (1) دهم درس 9 موازنه و ترصیع (pptx) 8 اسلاید

دسته بندی : پاورپوینت

نوع فایل : PowerPoint (.pptx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد اسلاید: 8 اسلاید

قسمتی از متن PowerPoint (.pptx) :

درس نهم ترصیع وموازنه علوم و فنون ادبی دهم انسانی موازنه: تقابل سجع های متوازن یا متوازی در دو یا چند جمله است که به همآهنگی آنها می‌انجامد. ■ دل به امید روی او همدم جان نمی شود / جان به هوای کوی او خدمت تن نمی کند هر مصراع از بیت بالا، یک جمله است. کلمه های دو جمله را رو به روی هم نوشته و به هم ارتباط داده ایم. همان طور که می بینید، تمام کلمه های مقابل هم، به جز «کوی و روی » سجع متوازن اند. این تقابل سجع ها، افزایش دهندۀ موسیقی لفظی شعر است. آرایۀ موازنه در نثر نیز به کار می رود . عبارت زیر را با هم می خوانیم: ◙ در بدایت، بند و چاه بود، در نهایت تخت و گاه بود.  ( تفسیر سورۀ یوسف(ع)، احمد بن زید طوسی ) این عبارت، دو جمله است. کلمه های جملۀ اوّل با قرینۀ خود در جملۀ دوم هم وزن اند؛ یعنی سجع دارند. ■ چرخ ار چه رفیع خاک پایت / عقل ار چه بزرگ طفل راهت در بعضی موارد ممکن است دو بیتِ متوالی را قرینه یکدیگر قرار دهند و از «صنعت/ صناعت/ آرایه موازنه» استفاده کنند؛ بختِ آیینه ندارم که در او می‌نگری خاکِ بازار نیرزم که بر او می‌گذری مثالی دیگر: آنکـه مـالِ خـزایـنِ گیتـی نیست با جودِ دستِ او بسیار وآنکه کشفِ سَرایرِ گردون نیست در پیشِ طبعِ او دشوار مثالی دیگر: بلند آن سر که او خواهد بلندش نژند آن دل که او خواهد نژندش ترصیع: موازنه ای است که، همۀ سجع‌های آن متوازی باشد؛ مانند: ای منوّر به تو، نجوم جمال / ای مقرّر به تو، رسوم کمال سجع های پدیدآورندۀ این موازنه، یعنی، «منوّر، مقرّر» و « نجوم، رسوم » و «جمال، کمال» با سجعهای مثالهای قبلی تفاوتی دارد؛ آیا این تفاوت را در می یابید؟ تمام سجع های این «موازنه»، متوازی اند؛ یعنی، علاوه بر هم‌وزنی، واج های پایانی آنها نیز یکسان است. حال یک بار دیگر ابیاتی را که از نظر نحوۀ کاربرد سجع بررسی کردیم، بخوانید؛ موسیقی کدام یک، گوش نوازتر است؟ دربارۀ علتّ آن توضیح دهید . ترصیع خوش‌وزن‌تر از موازنه است. ترصیع ابزاری برای موسیقی درونی شعر است که غیر از واژگان تكراری بقیه كلمات با هم سجع متوازی باشند. و در اشعار مسعود سعد سلمان ، سعدی و رشیدالدین وطواط بسیار دیده می‌شود. . ای منور به تو نجوم جمال وی مقرر به تو رسوم کمال بوستانی است صدر تو ز نعیم و آسمانی است قدر تو ز جلال خدمت تو معوّل دوست حضرت تو مقبّل اقبال همچو اسکندری به یمن بقا همچو پیغمبری به حسن خصال سیرت تو خزانه الطاف نعمت تو نشانه‌ی آمال شد مزین به تو مقام و محل شد مبین به تو حرام و حلال موفق باشید