دانلود درس پژوهی درس 13 تاریخ هشتم (docx) 64 صفحه

دسته بندی : تحقیق

نوع فایل : Word (.docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحات: 64 صفحه

قسمتی از متن Word (.docx) :

وزارت آموزش و پرورش اداره کل آموزش و پرورش استان مازندران مدیریت آموزش و پرورش شهرستان قائمشهر دبیرستان شاهد دختران (متوسطه اول) عنوان پژوهش : بهبود آموزش و یادگیری درس تاریخ با روش ایفای نقش ماده درسی: تاریخ ( درس 13 ) موضوع : غزنویان - سلجوقیان – خوارزمشاهیان پایه : هشتم متوسطه اول مشخصات تهیه کنندگان: ردیفنام و نام خانوادگیکد پرسنلیمدرک و رشته تحصیلیسابقهسمت1خدیجه خلیلی40003733لیسانس علوم اجتماعی18مجری طرح2هاجر عرب41365996لیسانس علوم اجتماعی24نویسنده سناریو3زهرا دارایی40948915کارشناسی ارشد تکنولوژی آموزشی23ناظر4سکینه سبک دست40944629لیسانس علوم تجربی24مسئول رسانه5صغری راستین40945437لیسانس علوم اجتماعی23تدارکات بهمن و اسفند 93 تقدیم به:تمامی معلمان عزیز و زحمتکش ایران زمین ، آنان که با تمامی وجود ، دانش آموزان را به سمت و سوی حیات طیبه رهنمون مینمایند با امید به اینکه با تربیت دانش آموزانی ایرانی - اسلامی، گامی شایسته در راستای اهداف آموزش و پرورش بردارند. تقدیر و تشکر:پروردگارا سپاس که توفیقی یافته ایم به همت همکاران مدرسه شاهد گامی در جهت ارتقاء سطح یادگیری دانش آموزان برداریم زیرا تحولات آموزشی سالهای اخیر آموزش و پرورش،سبب شده، تا به اصلاح و ارتقای محتوای کتاب های درسی و بدنبال آن تغییرات اساسی در شیوه های آموزش و فنون تدریس بپردازد لذا ابتدای کار از جناب آقای حیدری گرجی که صبورانه ما را یاری و به سوالات ما پاسخ دادند، و از مدیریت محترم مدرسه که در انجام این پژوهش ما را یاری دادند، تقدیر و تشکر مینماییم. چکیده : پژوهش حاضر با عنوان « بهبود آموزش و یادگیری درس تاریخ به روش ایفای نقش » و با هدف چگونه و با چه روشهایی درس تاریخ را به دانش آموزان بفهمانیم که سبب تقویت یادگیری در آنان شده و مطالب را از حافظه محوری به سمت و سوی مهارتی و عملی سوق دهد، به صورت کیفی و از نوع درس پژوهی انجام گردید. پژوهش بصورت گروهی و با مشارکت 5 نفر از همکاران مدرسه شاهد به اجرا در آمد و از آنجا که آموزش تاریخ به شیوه صحیح ، زیربنای تمامی رشتههای دیگر بوده و باعث تقویت هویت ملی و دینی گردیده وجوانان را برای خدمت به وطن خویش ترغیب می نماید، درس مهمی بوده و در تمامی سالهای تدریس درسی بوده که دانش آموزان و دبیران انگیزه کافی برای یادگیری و تدریس آن نداشته اند. لذا با توجه به تغییر و تحول در وزارت آموزش و پرورش برآن شدیم تا با طرحی جدید و با همفکری و مشارکت همکاران بتوانیم از طریق درس پژوهی مطالب و محتوای کتاب را آسانتر و جذابتر و با نشاط به دانش آموزان بیاموزیم. پس ازنشست هایی که گروه باهم داشتیم طرح درس و اجرای تدریس اول انجام شد که بخاطر مشکلاتی که داشت تدریس مجدد انجام گرفت. با پیش بینی تغییر در روش تدریس (ایفای نقش و...) توانستیم مشکلات و چالش های اولیه را اصلاح نماییم. قصد ما از تغییر روش تدریس، عمق بخشی به فرایند یادگیری درس تاریخ، ایجاد فضایی شاد برای دانشآموزان، اصلاح الگوی تدریس و ایجاد انگیزه و علاقه برای یادگیری درس تاریخ در دانشآموزان بوده است. واژگان کلیدی: ایفای نقش، یادگیری، جذاب، انگیزه، فهرست مطالب عنوان صفحه TOC \o \h \z \u گام اول PAGEREF _Toc413110293 \h 1 مقدمه : PAGEREF _Toc413110294 \h 1 توصیف چالش های موجود و تعیین وضعیت مطلوب PAGEREF _Toc413110295 \h 1 پیشینه تحقیق : PAGEREF _Toc413110296 \h 2 تعیین ضرورت : PAGEREF _Toc413110297 \h 2 اهداف پژوهش PAGEREF _Toc413110298 \h 3 هدف کلی: PAGEREF _Toc413110299 \h 3 اهداف جزیی: PAGEREF _Toc413110300 \h 3 سوالات پژوهش : PAGEREF _Toc413110301 \h 3 ویژگیهای دانش آموزان در وضعیت موجود PAGEREF _Toc413110302 \h 3 ویژگیهای دانش آموزان در وضعیت مطلوب PAGEREF _Toc413110303 \h 4 گام دوم PAGEREF _Toc413110304 \h 5 تدریس اول PAGEREF _Toc413110305 \h 5 پیش بینی نحوه اجرای الگوی پیشنهادی PAGEREF _Toc413110306 \h 5 راهکارهای گروه برای مواجه با چالش ها و مشکلات تدریس درس مورد نظر PAGEREF _Toc413110307 \h 5 پیش بینی زمان بندی نحوه اجرا PAGEREF _Toc413110308 \h 6 پیشبینی نحوه انجام تقسیم کار میان اعضای گروه PAGEREF _Toc413110309 \h 6 پیشبینی ابزار وامکانات گروه: PAGEREF _Toc413110310 \h 6 راهکارهای گروه برای مواجه با چالش ها و مشکلات تدریس درس مورد نظر PAGEREF _Toc413110311 \h 7 پیشبینی کیفیت برنامه ریزی PAGEREF _Toc413110312 \h 7 گام سوم PAGEREF _Toc413110313 \h 8 گزارش مختصری از اجرای اول PAGEREF _Toc413110314 \h 8 تحلیل دادههای حاصل از تدریس اول PAGEREF _Toc413110315 \h 8 گام چهارم PAGEREF _Toc413110316 \h 11 نقد و ارزیابی طرح درس و تدریس اول PAGEREF _Toc413110317 \h 11 نظر نهایی گروه در باره نحوه اجرا و طرح درس PAGEREF _Toc413110318 \h 11 پاسخ به سوالات پژوهشی PAGEREF _Toc413110319 \h 12 گام پنجم PAGEREF _Toc413110320 \h 13 اجرا و باز اندیشی مرحله اول: PAGEREF _Toc413110321 \h 13 گام ششم PAGEREF _Toc413110322 \h 14 زمان‏بندی اجرای تدریس دوم PAGEREF _Toc413110323 \h 14 گزارش مختصری از مرحله دوم تدریس PAGEREF _Toc413110324 \h 14 تحلیل دادههای حاصل از تدریس دوم PAGEREF _Toc413110325 \h 15 نظر نهایی گروه در مورد نحوه اجراء و طرح درس دوم PAGEREF _Toc413110326 \h 17 پاسخ به سوالات پژوهشی PAGEREF _Toc413110327 \h 17 گام هفتم PAGEREF _Toc413110328 \h 19 اجراء باز اندیشی دوم PAGEREF _Toc413110329 \h 19 نتایج ویافته های پژوهشی: PAGEREF _Toc413110330 \h 19 نتیجه نهایی پژوهش PAGEREF _Toc413110331 \h 19 بیان محدودیتهای درس پژوهی PAGEREF _Toc413110332 \h 22 پاسخ به سوالات پژوهشی PAGEREF _Toc413110333 \h 22 پیشنهادات PAGEREF _Toc413110334 \h 23 فهرست منابع و ماخذ PAGEREF _Toc413110335 \h 24 گام هشتم PAGEREF _Toc413110336 \h 25 پیوستها PAGEREF _Toc413110337 \h 25 پیوست 1 : طرح درس مرحله اول تدریس PAGEREF _Toc413110338 \h 25 پیوست 2 : طرح درس مرحله دوم تدریس PAGEREF _Toc413110339 \h 27 پیوست 3 : سناریوی تدریس اول PAGEREF _Toc413110340 \h 29 پیوست 4 : سناریوی تدریس دوم PAGEREF _Toc413110341 \h 40 پیوست 5 : صورتجلسات و تصاویر مربوطه PAGEREF _Toc413110342 \h 51 پیوست 6 : پرسشنامه ها PAGEREF _Toc413110343 \h 55 پیوست 7 : شعر مازندرانی PAGEREF _Toc413110344 \h 56 فهرست جدول ها عنوان صفحه TOC \h \z \c "جدول" جدول 1 : پرسشنامه درس پژوهی فرم مخصوص دانش آموزان مرحله اول تدریس PAGEREF _Toc413110517 \h 9 جدول 2: پرسشنامه درس پژوهی فرم مخصوص دبیران و اولیا مرحله اول تدریس PAGEREF _Toc413110518 \h 10 جدول 3 : پرسشنامه درس پژوهی فرم مخصوص دانش آموزان مرحله دوم تدریس PAGEREF _Toc413110519 \h 15 جدول 4 : پرسشنامه درس پژوهی فرم مخصوص دبیران و اولیا مرحله دوم تدریس PAGEREF _Toc413110520 \h 16 فهرست نمودارها عنوان صفحه TOC \h \z \c "نمودار" نمودار 1: نمودار درس پژوهی فرم مخصوص دانشآموزان مرحله اول تدریس PAGEREF _Toc413110542 \h 9 نمودار 2: نمودار درس پژوهی فرم مخصوص دبیران و اولیا مرحله اول تدریس PAGEREF _Toc413110543 \h 10 نمودار 3: نمودار درس پژوهی فرم مخصوص دانشآموزان مرحله دوم تدریس PAGEREF _Toc413110544 \h 16 نمودار 4: نمودار درس پژوهی فرم مخصوص دبیران و اولیا مرحله دوم تدریس PAGEREF _Toc413110545 \h 17 .. گام اول مقدمه : باتوجه به رویکرد نظام آموزش وپرورش، بر اساس سند درسی ملی وچشم انداز وزارت اموزش وپرورش و توجه به چهار عنصر خود – خدا – خلق و خلقت و پنج عرصه تعقل ، ایمان ، علم ، عمل و اخلاق به سوی حیات طیبه و پاس داشتن تمدن اسلامی و تعلیم دادن دانش آموزان که هدف آن ایرانی و اسلامی بودن می باشد بر خود مسلم دانسته تا گامهایی موثرتر جهت بهبود یادگیری دانش آموزان برداشته و با همفکری و مشارکت همکاران تدریسی بهتر و جالب تر ارائه نماییم تا مفاهیم تئوری و حافظه محوری جای خود را به مهارت و عملی داده تا در ذهن دانش آموزان نهادینه شود تا از این طریق شناختی جامعتر و عمیق تر در مورد گذشتگان – تمدن ها آثار و ابنیه تاریخی و پادشاهان حاصل شده تا گامی موثرتر در حفظ ادیان ، تمدن ها و عرق ملی و افتخار ایرانی و اسلامی بودن را کسب نمائیم و چون احساس کردیم مطالب تاریخی کتاب بخاطر زمان کم تدریس ، خلاصه گویی شده و دانش آموزان رغبتی در یادگیری و به خاطر سپردن ندارند برآن شدیم تا احساس شیرینی و حلاوت در درس تاریخ را با ارائه روش های نوین تدریس و ایجاد خلاقیت در اذهان دانش آموزان ایجاد نماییم و توجه آنان را به درس تاریخ بیشتر کنیم تا این باور در آنها بوجود آید که هرکدام از آنان در سرنوشت کشور خویش نقش بسزایی خواهند داشت و با عبرت گرفتن از سرنوشت بزرگان تاریخی می توانند از آن چراغی برای آینده کشور استفاده کنندو قدر فرهنگ و تاریخ و اصول کشور داری ایران اسلامی را بداند. توصیف چالش های موجود و تعیین وضعیت مطلوب عدم توجه به مسائل تاریخی و کم توجهی به مطالب بخش تاریخ در درس مطالعات اجتماعی و در بعضی از جاها کلی گویی کتاب و حافظه محوری و شرایط سخت استفاده از روشهای فعال در این درس و عدم انگیزه در یادگیری دانش آموزان و تقریبا خشک و بی روح بودن فضای فیزیکی کلاس در بعضی از مدارس و کاربردی نبودن مطالب درس تاریخ، سبب شده که دغدغه دبیران مطالعات اجتماعی در قسمت تاریخ دوچندان شود لذا این عوامل سبب شده که دانش آموزان در حین تدریس معلم با مشکل مواجه شوند و معلمین هم رغبتی برای تدریس ندارند. چون روش سخنرانی خستگی مداوم دبیران و منفعل بودن دانش آموزان را در پی دارد برآن شدیم تا بتوانیم گوشه ای از مشکلات و دغدغه های دبیران را در بعضی از دروس تاریخ حل نماییم تا هم یادگیری مطلوب برای دانش آموزان ایجاد شود و هم معلمین از تدریس این درس رضایت داشته باشند. وبتوانیم با مشارکت معلمین تدریسی ارائه دهیم که یادگیری در کلاس صورت پذیرد و از طریق روشهای فعال تدریس جوی مشارکتی و صمیمانه و هیجان انگیز در کلاس ایجاد شود تا هم در دانش آموزان و هم در دبیران رضایت قلبی حاصل گردد. پیشینه تحقیق : مدتی است که دبیران مطالعات اجتماعی در درس تاریخ با مشکل مواجهایم زیرا معمولا تدریس این درس، با یک روش خاص مانند سخنرانی انجام میشود و معلم متکلم وحده میباشد. دانش آموزان ساکت و خواب آلود بوده، انرژی معلم نیز تحلیل میرود. خستگی از چهره دانش آموزان پیداست. در نتیجه انگیزهای برای یادگیری نداشته و این موضوع دو طرفه است. و در رابطه با شاگردان و معلمین هر دو صدق میکند و کلاسها از نشاط و شادابی برخوردار نیست. تا اینکه با یک مورد درس پژوهی که توسط یک معلم پایه ششم ابتدایی انجام داده بود با مطالعه در یک مجله آموزشی آشنا شدم که معلم در بحث آریایی ها توانسته بود کلاس را از حالت سخنرانی و خشک بیرون آورده و به سمت و سوی فعال بودن پیش برد. و از آنجا که کتاب مطالعات پایه هشتم جدید بوده و هیچ پیشیینهی تحقیقی در رابطه با آن مشاهده نشده است، لذا اولین باریست که این پژوهش صورت گرفته است. ان شاء الله برای همه دبیران مثمر ثمر باشد. تعیین ضرورت : پراختن به موضوع تاریخ و سرگذشت بزرگان و پادشاهان و ادیان گذشته بسیار مهم و ضروری است و سرنوشت گذشتهی انسان با حال و آینده او رابطهای تنگاتنگ دارد. همچنین توجه به مفاهیم قرآنی که میفرماید. ما سرنوشت هیچ قومی را تغییر نمیدهیم مگر آنکه آن قوم در سرنوشت خود دخالت داشته باشد و گذشته را باید چراغ راه آینده قرار داد. مباحثی است که تلاش مضاعف را در این زمینه میطلبد. در ضمن درس تاریخ بیشتر حافظه محوری بوده و یادگیری عمیق، کمتر در آن، صورت میپذیرد. کلی گویی کتاب، شرایط سخت استفاده از روشهای فعال تدریس در این درس، عدم انگیزه یادگیری برای فراگیران، خشک و بیروح بودن فضای فیزیکی کلاس و عدم کاربرد این درس در زندگی، عاملی هستند که سبب دغدغهی بسیاری از دبیران مطالعات اجتماعی در قسمت تاریخ شده است. لذا ما نیز به عنوان یک گروه از دبیران علوم اجتماعی احساس وظیفه نموده و سعی داریم با انجام درسپژوهی در این زمینه، قدمی در راه، حل مشکلات این درس برداریم. اهداف پژوهش هدف کلی: به کارگیری روش ایفای نقش در آموزش و یادگیری تدریس تاریخ و بهبود نگرش دانش آموزان نسبت به این درس و ارتقاء یادگیری درس تاریخ از حافظه محوری به مهارتی اهداف جزیی: 1- انتخاب روش ایفای نقش به عنوان بهترین روش تدریس برای یادگیری عمیق درس تاریخ 2- بالا بردن حس همکاری و مشارکت دانش آموزان کلاس 3- و تغییر نگرش دانش آموزان نسبت به تاریخ و فرهنگ و تمدن کشورشان و هویت ایرانی ، اسلامی خود سوالات پژوهش : آیا می توان نحوه نگرش دانش آموزان را نسبت به درس تاریخ تغییر داد ؟ آیا میتوان با روشهای مشارکتی و همکاری، مطالب تاریخی را از حافظه محوری به باور فرهنگی در دانشآموزان تبدیل کرد ؟ آیا با روش ایفای نقش می توان مفاهیم درسی را آسانتر به دانش آموزان آموخت ؟ آیا می توان با مطالعه کتاب های تاریخی احساس افتخار نسبت به تمدن و فرهنگ خویش را در دانش آموزان نهادینه کرد ؟ آیا میتوان به دانشآموزان آموخت که با بررسی سرگذشت پادشاهان گذشته به هویت ملی و اسلامی خود پی ببرند؟ ویژگیهای دانش آموزان در وضعیت موجود کم توجهی نسبت به درس تاریخ و خستگی در زنگ تاریخ یکنواختی جو فیزیکی کلاس و بی تحرکی و منفعل بودن دانش آموزان سطحی نگری نسبت به درس تاریخ و عدم ارتباط آن با فرهنگ و تمدن اسلامی در حال حاضر نداشتن احساس تعلق به ایران و اسلامی بودن و عدم احساس افتخار به مرز و بوم خود ویژگیهای دانش آموزان در وضعیت مطلوب توجه به درس تاریخ و شیرین بودن مطالب تاریخی تحرک و پویایی و فعال بودن دانش آموزان در کلاس درس تاریخ عمیق نگری به مطالب تاریخ و ارتباط آن به موضوع های در حال حاضر و اتفاقات تاریخی داشتن حس تعلق و احساس افتخار نسبت به آن گام دوم تدریس اول توصیف ویژگی های الگوی تدریس ودلایل انتخاب آن مبحثی که که برای درس پژوهی در نظر گرفته شده مربوط به بخشی از کتاب مطالعات اجتماعی، قسمت تاریخ ،درس سیزدهم که به ویژگیهای سه سلسله غزنویان، سلجوقیان وخوارزمشاهیان می پردازد. روشی که جهت ارائه مطلب فوق در نظر گرفته شده، کارایی تیم،سخنرانی و قصه گویی می باشد. دلایل انتخاب این روش جهت تدریس ، به شرح زیر می باشد: زیاد بودن حجم مطالب قابل ارائه در یک جلسه با توجه به زمان درگیر نمودن تمام دانش آموزان در فرایند یاد دهی ویادگیری هدایت فرایند یادگیری از حافظه محوری به سمت مهارتی و عملی ایجاد روحیه تعامل و مشارکت در بین دانش آموزان و تقویت مهارت اعتماد به نفس وابراز وجود در دانش آموزان پیش بینی نحوه اجرای الگوی پیشنهادی در نشستی که با گروه داشتیم تصمیم بر این شد که از الگو عمومی تدریس استفاده شود، البته یک نفر از اعضای گروه الگوی اشور را پیشنهاد کرده بود ونفر دیگر الگو سند درسی ملی را ودر نهایت تصمیم جمع بر آن شد که از الگوی عمومی جهت تدریس استفاده شود.(پیوست 5 – صورتجلسات) راهکارهای گروه برای مواجه با چالش ها و مشکلات تدریس درس مورد نظر گروه بعد از تشکیل چندین جلسه (پیوست 5 – صورتجلسات) و انتخاب روش تدریس به این نتیجه رسید که می توان با مشارکت و همفکری از انواع روشهای فعال تدریس استفاده نمود و می توان کلاس را از حالت خشک و بی روح بودن درس تاریخ در آورده و به فضای با نشاط و فعال تبدیل کرد در ارتباط با این مسئله با چالش هایی روبرو بودهایم از جمله اینکه حضور چندین دبیر در کلاس و وجود فیلم بردار وچند دبیر سبب اضطراب و دلهره دانش آموزان شده و همچنین دبیر چون در میان همکاران هم رشته خود قرار گرفته از آرامشن سبتاً بالایی برخوردارنبوده و از آنجا که گردآوری دبیران در یک روز معین کار ساده ای نیست گروه در ساعات غیر از ساعات مدرسه به بحث و گفتگو میپرداخته و این عمل سبب بهم خوردن نظم و برنامهریزی دبیران شده بود و همچنین تدریس سه سلسله ترک تبار کار مشکلی بوده چون برای تدریس بهتر این درس از پاورپوینت های آموزشی آماده یا محتوای الکترونیکی وانیمیشن ویا فلش پلییر و غیره درسایت ها و اینترنت همانند درس ریاضی و علوم وجود نداشت برآن شدیم تا آنجا که امکان دارد با خلاقیت گروه روشهای نوین را در تدریس ارائه دهیم.(پیوست1) پیش بینی زمان بندی نحوه اجرا جدول زمانبندی فعالیت های انجام شدهزمانفعالیتهای ورودی3دقیقهارزشیابی رفتار ورودی6 دقیقهارائه درس45دقیقهجمعبندی-ارزشیابی پایانی-تعیین تکلیف2دقیقه پیشبینی نحوه انجام تقسیم کار میان اعضای گروه معلم مجری طرح : خدیجه خلیلی نویسنده سناریو : هاجر عرب ناظر : زهرا دارایی مسئول رسانه: سکینه سبک دست تدارکات : صغری راستین پیشبینی ابزار وامکانات گروه: کلاس ودانش آموزان مدرسه، کتاب ،دستگاه ویدیو پروژکشن کامپیوتر مواد آموزشی، نقشه دوربین فیلم برداری، محتوای الکترونیکی(پاورپوینت) تحلیل دادهای حاصل از تدریس اول 1- دانش آموزان تدریس را در حین اجراء ارزیابی کرده و نقاط صحت و قوت تدریس را نوشته و در اختیار گروه قرار داده 2- دبیران واولیا، دانش آموزان نیز تدریس را ارزیابی کرده وبه پرسشنامه ها پاسخ داده اند پرسشنامه ها یی در اختیار دانش آموزان قرار گرفته وبه آن پاسخ داده اند 3- سوالاتی که دانش آموزان به آن پاسخ داده اند 4- فعالیت هایی که همراه با وسایل کمک آموزشی تحویل معلم دادند. راهکارهای گروه برای مواجه با چالش ها و مشکلات تدریس درس مورد نظر گروه بعد از تشکیل چندین جلسه (پیوست 5 – صورتجلسات)و انتخاب روش تدریس به این نتیجه رسیدیم که می توان با مشارکت و همفکری از انواع روشهای فعال تدریس استفاده نماییم و می توان کلاس را از حالت خشک و بی روح بودن درس تاریخ در آورده و به فضای با نشاط و فعال کلاس تبدیل کرد در ارتباط با این مسئله با چالش هایی روبرو بوده ایم از جمله اینکه حضور چندین دبیر در کلاس و وجود فیلم بردار وچند دبیر سبب اضطراب و دلهره دانش آموزان شده همچنین دبیر چون در میان همکاران هم رشته خود قرار گرفته از آرامش نسبی برخوردار بوده و از آنجا که گردآوری دبیران در یک روز معین کار بسیار ساده ای نیست گروه در ساعات غیر از ساعات مدرسه به بحث و گفتگو م پرداخته و این عملی سبب بهم خوردن نظم و برنامه ریزی دبیران شده بود و همچنین تدریس سه سلسله ترک تبار کار مشکلی بوده چون برای تدریس بهتر این درس از پاورپوینت های آموزشی آماده یا محتوای الکترونیکی وانیمیشن ویا فلش پلییر و غیره درسایت ها و اینترنت همانند درس ریاضی و علوم وجود نداشت برآن شدیم تا آنجا که امکان دارد با خلاقیت گروه روشهای نوین را در تدریس ارائه دهیم. پیشبینی کیفیت برنامه ریزی جهت تعیین اثر بخشی و کیفیت الگوی تدریس، شیوههای انتخابی جهت ارائه مطلب و رسانههای به کارگرفته شده ابتدا پرسشنامههایی ویژه دانشآموزان و خانوادهها و دبیران ارزیاب طراحی شده تا بعد از پاسخگویی توسط افراد فوق مورد تجزیهتحلیل آماری قرار گرفته و به صورت جداول و نمودارهایی تهیه گردد. (پیوست.6) گام سوم گزارش مختصری از اجرای اول گروه درتاریخ 6/10/93 تشکیل جلسه.(پیوست 5 – صورتجلسات) داده و بعد از آنطبق زمانبندی مرحلهی اول تدریس به شرح زیرانجام گردید. اجرای تدریس و فرایند یادهی و یادگیری معلم در بدو ورود به کلاس با سلام و احوال پرسی و حضور و غیاب و بیان مناسبت ها و داستانی در مورد امام خمینی کلاس را شروع کرد. پس از آن آیاتی چند از کلامالله مجید توسط گروهی از دانش آموزان تلاوت شد ، تکالیف درس گذشته بررسی و چند نمونه سؤال از درس قبل از تعدادی از دانش آموزان پرسیده شد. معلم درس جدید را با تحویل مواد آموزشی از گروههای دانش آموزی تحویل گرفت. سپس جهت ارائه درس جدید دانشآموزان به گروههای مختلف دسته بندی شده تا از روش تدریس کارآیی تیم فرایند یادگیری آغاز گردد.بنابراین معلم 5 دقیقه به گروهها مهلت داد تا مطالب مربوط به مبحث غزنویان را مطالعه نموده و یادگیری اولیه صورت گیرد. معلم ضمن نظارت بر کار گروههاو مدیریت زمان سوالات مربوط به این مبحث را آماده نمود. در ادامه معلم،ارزشیابی تکوینی را یک بار به صورت گروهی و بار دیگر به صورت انفرادی در قالب آزمون کتبی به عمل آورد. سپس معلم ضمن باز خورد به ثبت نتایج آزمون در دفتر خود پرداخت ،که این فرایند در حدود 10 دقیقه به طول انجامید. مبحث در رابطه با سه سلسلهی غزنویان، سلجوقیان و خوارزمشاهیان بوده و ادامه تدریس به بصورت سخنرانی و قصه گویی ارائه گردیدو دانش آموزان در این قسمت از درس درحالت سکون وت قریبا منفعل بودند و توضیحات معلم قدری طولانی شد که با کمبود زمان مواجه شد ودر نتیجه فرصتی برای جمع بندی و ارزشیابی پایانی نماند. و درنهایت تکالیف فردی وگروهی دانش آموزان تعیین گردید. (پیوست3) تحلیل دادههای حاصل از تدریس اول در پایان مرحله اول تدریس پرسشنامههایی که از قبل، جهت ارزیابی تهیه شده بود در اختیار دانشآموزان، اولیاء و همکاران ارزیاب قرار گرفت و پس از تکمیل جمعآوری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت که نتایج آن در ذیل آمده است. (پیوست 6) جدول SEQ جدول \* ARABIC 1 : پرسشنامه درس پژوهی فرم مخصوص دانش آموزان مرحله اول تدریس ردیفگویههابلیخیر1آیا به تفاوتهای فردی دانشآموزان توجه شده است؟1912آیا پرسشهای مطرح شده از درس گذشته مناسب با محتوا و سطح یادگیری شما بوده است؟1733آیا بازخورد مناسب به دستساختها و و مواد تهیه شده توسط شما به عمل آمده است؟1914آیا شروع درس همراه با شادی و هیجان بوده است؟1735آیا به همکاری بین دانشآموزان توجه شده است؟2006آیا در حین تدریس شرایط جهت تمرکز شما فراهم بوده است؟1647آیا استفاده از روش کارآیی تیم سبب افزایش اعتماد به نفس در شما شده است؟1468آیا در پایان فرایند تدریس تغییری در یادگیری خود مشاهده کردهاید؟1559آیا فکر میکنید اگر معلم از شیوه دیگری جهت ارائه درس به کار میگرفت، یادگیری بهتر انجام میشد؟15510آیا پایان تدریس همراه با جمعبندی و ارائه تکلیف مناسب همراه بوده است؟1010 نمودار SEQ نمودار \* ARABIC 1: نمودار درس پژوهی فرم مخصوص دانش¬آموزان مرحله اول تدریس جدول SEQ جدول \* ARABIC 2: پرسشنامه درس پژوهی فرم مخصوص دبیران و اولیا مرحله اول تدریس ارزیابی از مرحله اول تدریسپرسشنامه: مخصوص دبیران و اولیاعالیخوبمتوسطآیا مفاهیم و اطلاعات، در رسیدن به اهداف درس مفید بوده است؟311آیا بحث های کلاس موجب ارتقاء درک دانش آموزان شده است؟212آیا محتوای درس بر اساس فهم دانش آموزان بوده است؟410آیا سوالات معلم موجب درگیر شدن دانش آموزان شده است؟212آیا نظرات و عقاید دانش آموزان مورد توجه معلم قرار گرفته است؟320 نمودار SEQ نمودار \* ARABIC 2: نمودار درس پژوهی فرم مخصوص دبیران و اولیا مرحله اول تدریس گام چهارم نقد و ارزیابی طرح درس و تدریس اول بعد از اجرای مرحلهی اول تدریس که در تاریخ 20/11/93 انجام شد، جلسهای .(پیوست 5 – صورتجلسات)در اتاق مدیر با حضور کلیه اعضای گروه تشکیل و نحوهی اجرا و نتایج تجزیه تحلیل دادهها مورد نقد و بررسی قرار گرفت. حاصل بحث و گفتگوی درونگروهی منجر به نتایج زیر گردید. استفاده از روش کارآیی تیم که در طرح درس بدان اشاره شد در اجراء با کمی مشکل مواجه گردید. از آنجا که مطالب سنگین و بسیار پر حجم بود زمان ارائه درس طولانی و برای دانشآموزان خسته کننده شد بطوری که در اواسط کار کمتحرکی و بیانگیزه شدن دانشآموزان خود را نشان داد. روش کارآیی تیم با توجه به سنگینی مطلب تا حدودی توانست اهداف مورد نظر را برآورده سازد و معلم مجبور به استفاده از روش سخنرانی و قصهگویی بیشتر از زمان تعیین گردید و این سبب خستگی مضاعف معلم و دانشآموزان شد. بنابراین گروه تصمیم به تغییر در روش ارائه مطلب از کارآیی تیم به ایفای نقش گردید. نظر نهایی گروه در باره نحوه اجرا و طرح درس با توجه به درس تاریخ که فقط حافظه محوری بوده و با توجه به این درس خاص که سه سلسله ترک تبار را یکجا آورده و کلی گویی کتاب و مطالب زیاد این درس میتوان گفت که تدریس نسبتا خوب صورت گرفت ولی همراه با کاستی هایی که در ذیل به آن اشاره شده بوده بنابراین برآن شدیم تا در صدد تغییر روش تدریس برآییم. دانش آموزان خیلی فعال نبوده و می توان آنرا بیشتر به فعالیت وا داشت. وجود افراد – ( دبیران – مدیریت- معاون- و غیره سبب ایجاد دلهره و اضطراب داش آوزان شده بود. بخاطر گفتن جزئیات مطالب و خارج از کتاب فرمان مناسب نبود و کمبود وقت مواجه شد دبیر چون در میان اعضای هم رشته خود قرار گرفته بود از آرامش نسبتا خوبی برخوردار نبوده این عوامل پاسخ به سوالات پژوهشی ا- میتوان با درگیر کردن دانش آموزان باتوجه به روش های نوین تدریس نحوه نگرش دانش آموزان را در درس تاریخ تغییر داد. با بیان ایده ها و عقاید واحترام به نظر دیگران، انعطاف پذیری و تقویت بیان و وفاق اجتماعی و تعهد در قبال گروه تقویت میگردد و درگیر شدن در گروه و تعامل اجتماعی را میآموزد. و با بحث و گفتگو در گروه و با درگیر کردن افکار دانش آموزان نسبت به پادشاهان آن زمان و ابراز عقیده در مورد گذشتگان و اقدامات آنان هویت و تمدن و فرهنگ خود را بهتر میشناسد و افتخار ایرانی و اسلامی بودن را بادرک تمدنها و سلسله های گذشته و به تجزیه و تحلیل آن پی برده و احساس تعلق خاطر به ایران اسلامی داشته باشند. اما با توجه به حجم و سنگینی مطالب مربوط به این درس، روش کارآیی تیم نتوانست اهداف آموزشی مربوط به یادگیری را آن گونه که مورد انتظار گروه بود برآورده سازد. گام پنجم اجرا و باز اندیشی مرحله اول: در مرحله اول تدریس با استفاده از روش کار آیی تیم و روش سخنرانی، زمان برای مطالب زیاد کتاب، بسیار کم بوده و در نتیجه زمان تدریس از 45 دقیقه بیشتر شده و هم چنین دبیر از روش سخنرانی استفاده کرده و از تشویق کمتر، برای دانش آموزان استفاده شد. دانش آموزان زیاد فعال نبوده و روحیهای با نشاط و شاداب نداشتهاندبنابراین تصمیم بر این شد که در مرحله دوم تدریس از روش ایفای نقش یا نمایشنامه ای، قصه گویی به همراه شعر مازندرانی و تشویق مازندرانی استفاده گردد تا انگیزه یادگیری به همراه نشاط و شادابی در دانشآموزان ایجاد گردد. گام ششم زمان‏بندی اجرای تدریس دوم (پیوست2) فعالیت های انجام شدهزمانفعالیتهای ورودی3دقیقهارزشیابی رفتار ورودی4دقیقهارائه درس30دقیقهجمعبندی3دقیقهارزشیابی پایانی3دقیقهتعیین تکلیف2دقیقه گزارش مختصری از مرحله دوم تدریس تدریس دوم همانند تدریس قبل با سلام و احوالپرسی، دقت در وضعیت جسمی و روحی دانشآموزان، توجه به تفاوتهای فردی، بیان مناسبتها، پخش قرائت قرآن از طریق اسلاید آموزشی، بررسی تکالیف درس گدشته و ارزشیابی رفتار ورودی آغاز گردید. سپس جهت ایجاد انگیزه نماهنگی تاریخی با موضوع وسعت قلمرو حکوت ترکها تا حمله مغولها پخش شد. و سوالاتی در رابطه با موضوع فیلم از دانشآموزان پرسش شد و مواد آموزشی و دستساختههای دانشآموزان در رابطه با درس جدید از دانشآموزان دریافت گردید و بازخورد مناسب بهآنها داده شد. در ادامه، درس جدید توسط دانش آموزان به صورت ایفای نقش ارائه گردید.بعداز بیان قسمت اول برای درگیر شدن دانش آموزان، ایفا کنندگان ودانشآموزان سوالاتی را از یکدیگر پرسیده و پاسخ دادند.گروه دیگری از دانش آموزان برای خلاقیت این درس 6 کلاه تفکر را به اجرا در آورده ودر آخر معلم با توجه به نظرات داده شده مطلب را کامل کرده ونتیجه گیری نمود.درادامه گروه دیگری از دانش آموزان قسمت دیگری از درس را به ایفای نقش پداخته وبعد از ایفای نقش وپرسش وپاسخ دانش آموزان با توضیحات معلم وپخش محتوای آموزشی بااجرای یک مسابقه وبازی مطالب بهتربه دانش آموزان تفهیم گردید. .سپس مجری طرح از طریق مطالب کتاب و نمودار خط زمان،نقشهها وتصاویر تاریخی مسیر یادگیری دانش آموزان راتکمیل کرده وسپس با قصه گوئی وسخنرانی وتوضیحات این درس ادامه یافت تا جایی که معلم بحث را در 5 عرصه و4عنصر (خود، خدا، خلقت ،خلق)با توجه به سند طرح درس ملی مطالب جمع بندی نمود. (پیوست4) تحلیل دادههای حاصل از تدریس دوم بعد از اجرای تدریس دوم، پرسشنامههای مربوط به ارزیابی تدریس در اختیار دانشآموزان، اولیاء و همکاران ارزیاب قرار گرفت و پس از تکمیل جمعآوری و تجزیه و تحلیل شد که نتایج آن به شرح زیر میباشد. .(پیوست 5 – صورتجلسات) جدول SEQ جدول \* ARABIC 3 : پرسشنامه درس پژوهی فرم مخصوص دانش آموزان مرحله دوم تدریس ردیفگویههابلیخیر1آیا به تفاوتهای فردی دانشآموزان توجه شده است؟1912آیا پرسشهای مطرح شده از درس گذشته مناسب با محتوا و سطح یادگیری شما بوده است؟1733آیا بازخورد مناسب به دستساختها و و مواد تهیه شده توسط شما به عمل آمده است؟2004آیا شروع درس همراه با شادی و هیجان بوده است؟2005آیا به همکاری بین دانشآموزان توجه شده است؟2006آیا در حین تدریس شرایط جهت تمرکز شما فراهم بوده است؟1917آیا استفاده از روش ایفای نقش سبب افزایش اعتماد به نفس در شما شده است؟2018آیا در پایان فرایند تدریس تغییری در یادگیری خود مشاهده کردهاید؟2009آیا فکرمیکنیداگر معلم ازشیوه دیگری جهت ارائه درس به کار میگرفت، یادگیری بهترانجام می‏شد؟02010آیا پایان تدریس همراه با جمعبندی و ارائه تکلیف مناسب همراه بوده است؟200 نمودار SEQ نمودار \* ARABIC 3: نمودار درس پژوهی فرم مخصوص دانش¬آموزان مرحله دوم تدریس جدول SEQ جدول \* ARABIC 4 : پرسشنامه درس پژوهی فرم مخصوص دبیران و اولیا مرحله دوم تدریس ارزیابی از مرحله دوم تدریسپرسشنامه: مخصوص دبیران و اولیاعالیخوبمتوسطآیا مفاهیم و اطلاعات، در رسیدن به اهداف درس مفید بوده است؟500آیا بحث های کلاس موجب ارتقاء درک دانش آموزان شده است؟410آیا محتوای درس بر اساس فهم دانش آموزان بوده است؟500آیا سوالات معلم موجب درگیر شدن دانش آموزان شده است؟500آیا نظرات و عقاید دانش آموزان مورد توجه معلم قرار گرفته است؟410 نمودار SEQ نمودار \* ARABIC 4: نمودار درس پژوهی فرم مخصوص دبیران و اولیا مرحله دوم تدریس نتایج نشان میدهد که با الگوی طراحی شده سند درسی ملی در چهار چوب الگوی عمومی بصورت ترکیبی توانستیم مطالب درسی را بهتر به دانش آموزان بفهمانیم زیرا یادگیرنده ارتباط بین خود و خدا و خلق ، خلقت را در پنج عرصه ایمان ، تعقل ، علم ، عمل و اخلاق در مییابد و آنان را به سوی انسانیت و جامعه مطلوب سوق می دهد و با تغییر در روش تدریس که در الگو آمده ( ایفای نقش ، قصه گویی، 6 کلاه خلاقیت، مطالب شیرینتر و جذابتر بیان میشود. نظر نهایی گروه در مورد نحوه اجراء و طرح درس دوم جلسهای (پیوست 5 – صورتجلسات) که بعد از اجرای تدریس دوم، توسط اعضای گروه تشکیل شدو نحوهی طراحی تدریس و اجرا و همچنین دادههای حاصل از تجزیه و تحلیل آماری پرسشنامهها مورد بررسی قرار گرفت. گروه از اجرای تدر یس بسیار راضی بوده و همکار مسئول ثبت فعالیت های دانش آموزان از نوع یادگیری و فعال بودنشان احساس رضایت نمود و هم چنین اولیاء دانش آموز بعد جلسه نظر مساعد و خیلی خوبی از بازده تدریس ارائه شده داشتند. همچنین دبیر مجری طرح و دبیران حاضر در جلسه احساس خوبی نسبت به یادگیری دانش آموزان داشته و کلاس نیز از شادی و نشاط بسیار بالایی بر خوردار بود. پاسخ به سوالات پژوهشی سعی نمودیم با استفاده از روش ایفای نقش مطالب آسانتر در ذهن دانش آموز قرار گیرد. با درگیر کردن دانش آموزان در اجرای تدریس با توجه به روش های نوین از قبیل ایفای نقش. جمع افزایی و ساختگرایی،توانستیم زمان را نحو مناسب مدیریت نموده و دانشآموزان را از حالت انفعالی به سوی کار مشارکتی سوق دهیم. همچنین با درگیر نمودن بیشتر افکار دانش آموزان نسبت به پادشاهان گدشته و اقدامات آنان، هویت و تمدن و فرهنگ خود را بهتر شناخته و افتخار ایرانی و اسلامی بودن را با درک تمدنها و سلسله های گذشته به تجزیه و تحلیل بکشند و احساس تعلق خاطر به ایران اسلامی پیدا نمایند. علاوه بر رسیدن به اهداف درس پژوهی توانستیم با به کارگیری روش تدری ایفای نقش و 6 کلاه تفکر خلاقیت، مشکل کمبود زمان، انفعال دانشآموزان ومتکلم وحده بودن دبیر را در مرحلهی اول تدریس حل نماییم و با ایجاد انگیزه در دانشآموزان مقدمه بهبود کیفیت یادگیری این مبحث درسی از کتاب تاریخ را فراهم نماییم. گام هفتم اجراء باز اندیشی دوم در تدریس دوم از روش ایفای نقش که بیشتر در تدریس مباحث تاریخی موثر است استفاده شد. با توجه به نقد و بررسی و گزارش دانش آموزان و ... بدین نتیجه رسیدیم که با تغییر در روش تدریس میتوان در یادگیری درس تاریخ مثمرثمر بود و با تشویق دسته جمعی و شور و هیجان در کلاس انگیزه دانش آموزان را بالا برد. معلم نیز با نمایش فیلم تاریخی در ابتدای تدریس انگیزه دانش آموزان را جهت یادگیری افزایش داد و دانش آموزان و معلم در بین اعضای گروه و دیگر مهمانان و اولیای دانش آموزان با آرامش بیشتری به فعالیت پرداختند. نتایج ویافته های پژوهشی: نتیجه این پژوهش از نظر کیفی بسیار خوب بوده واعضای گروه توانستند با اطلاعاتی که داشته اند به شکل مشارکتی آنان را در هم آمیزند ومطلب نو وبدیع در نوع فعالیت خود ودانش آموزان به وجود آورند و یکی نتایج بسیار خوب ، این بود که سبب شده کتابها، مجلات و سایتها را مورد مطالعه قرار دهند و سبب افزایش سطح آگاهی دبیران شود همچنان به این نتیجه رسید که در روش تدریس درس تاریخ استفاده از روشهای نوین فعال تدریس مانند جمع افزایی ، مشارکتی ، ایفای نقش نمایشنامه ای و غیره تدریس بهتر صورت می گیرد و سبب ارتقاء یادگیری و بهبود وضعیت فیزیکی کلاس نیز خواهد شد. نتیجه نهایی پژوهش گروه با مقایسه مراحل حاصل از تدریس اول و دوم به نتایج زبر دست یافت. نمودار 1 : نمودار درس پژوهی فرم مخصوص دانش¬آموزان مرحله اول تدریس نمودار 2 : نمودار درس پژوهی فرم مخصوص دبیران و اولیا مرحله اول تدریس نمودار 3 : نمودار درس پژوهی فرم مخصوص دانش¬آموزان مرحله دوم تدریس نمودار 4 : نمودار درس پژوهی فرم مخصوص دبیران و اولیا مرحله دوم تدریس با توجه به حافظه محوری بودن درس تاریخ و زیاد بوده حجم مطالب مربوط به درس سیزده با موضوع حکومت سه سلسله ترک تبار در ایران، روش تدریس ایفای نقش و راهکارهای خلاقیتی نسبت به روش کارآیی تیم و سخنرانی مناسب تر است و به ایجاد علاقه نسبت به درس تاریخ در دانشآموزان کمک میکند. فعالیت مشارکتی، تقسیم مسئولیت، ایجاد فضای بحث و گفتگو و ابراز عقیده، بستر، افزایش اعتماد به نفس و تقویت روحیه تعاملی در دانشآموزان را فراهم میسازد. استفاده از رسانههای الکترونیکی، نرمافزارهای متناسب و درگیر نمودن حواس مختلف دانشآموزان در فرایند یاددهی، یادگیری به آموختههای تاریخی دانشآموزان عمق میبخشد. با درگیر شدن دانشآموزان در تمامی مراحل تدریس فضای کلاس شاد و جذاب میشود. بیان محدودیتهای درس پژوهی چون کار جدیدی بود افراد با تجربه ای که بتوانند راهنمایی کنند در دسترس نداشتیم در نتیجه از کتابها و بعضی سایتها کمک می گرفتیم که گهگاهی سوالات ما با پاسخی روشن روبرو نبود. گردهمایی دبیران هم رشته در روزهای خاص کاری بس دشوار بوده و سبب اختلال در برنامههای عادی مدرسه می شد. بهتر بود، این پروژه و پژوهش ابتدای سال برنامه ریزی شده تا دبیران بدون دغدغه واضطراب ناشی از کمبود زمان ، با آرامش و مجال بیشتری به کار میپرداختند. تعداد طرح های اجرایی زیاد بوده و دانش آموزان و دبیران هم زمان در گیر چند طرح بودند و این کیفیت کار را کاهش میداد. زمان اجرای این طرح هنگامی بود که دبیران بخاطر کمبود وقت و حجم زیاد کتابها دائما در حال تدریس بوده و درگیر کردن دانش آموزان با عوامل جانبی موجب اعتراض خانواده ها قرار گرفت. پاسخ به سوالات پژوهشی با مقایسه مراحل مختلف دو تدریس اول و دوم مشاهده میگردد تمام اهداف درسپژوهی محقق گردیده و به سوالات آن تمام و کمال پاسخ گفته شد. میتوان با درگیر کردن دانش آموزان با توجه به روش های نوین تدریس نحوه نگرش دانش آموزان را در درس تاریخ تغییر داد. با بیان ایده ها و عقاید واحترام به نظر دیگران، انعطاف پذیری و تقویت بیان و وفاق اجتماعی و تعهد در قبال گروه تقویت میگردد و درگیر شدن در گروه و تعامل اجتماعی را میآموزد. و با بحث و گفتگو در گروه و با درگیر کردن افکار دانش آموزان نسبت به پادشاهان آن زمان و ابراز عقیده در مورد گذشتگان و اقدامات آنان هویت و تمدن و فرهنگ خود را بهتر میشناسد و افتخار ایرانی و اسلامی بودن را بادرک تمدنها و سلسله های گذشته و به تجزیه و تحلیل آن پی برده و احساس تعلق خاطر به ایران اسلامی داشته باشند. سعی نمودیم با استفاده از روش ایفای نقش مطالب آسانتر در ذهن دانش آموز قرار گیرد. با درگیر کردن دانش آموزان در اجرای تدریس با توجه به روش های نوین از قبیل ایفای نقش. جمع افزایی و ساختگرایی،توانستیم زمان را نحو مناسب مدیریت نموده و دانشآموزان را از حالت انفعالی به سوی کار مشارکتی سوق دهیم. همچنین با درگیر نمودن بیشتر افکار دانش آموزان نسبت به پادشاهان گدشته و اقدامات آنان، هویت و تمدن و فرهنگ خود را بهتر شناخته و افتخار ایرانی و اسلامی بودن را با درک تمدنها و سلسله های گذشته به تجزیه و تحلیل بکشند و احساس تعلق خاطر به ایران اسلامی پیدا نمایند. پیشنهادات با توجه به تجارب و یافتههای پژوهش صورت گرفته توسط گروه پیشنهاد میشود: نحوهی تدوین و نگارش گامهای درسپژوهی به همکاران واگذار گردد تا از حالت کلیشهای و حاشیهرویهای بیمورد پرهیز شده و تبدیل به یک اثر خلاق گردد. میتوان با خلاصهتر نمودن مراحل اجرا و تدوین درسپژوهی، آن را تبدیل به یک فعالیت مورد علاقه همکاران نمود. درسپژوهی از طرح جشنوارهای خارج شده و به یک راهبرد آموزشی جهت رفع نواقص تدریس معلم و مشکلات یادگیری دانشآموزان تبدیل گردد. جهت تشویق دبیران می توان آنرا دریکی از بندهای ارزشیابی لحاظ نمود. کارهای پژوهشی انجام شده توسط همکاران به تفکیک رشته و موضوع در مجلات، جهت استفاده سایرین ثبت شود و همچنین دبیران پژوهشگر از امتیاز آن بهرهمند گردند. فهرست منابع و ماخذ - احدیان، محمد؛ آقازاده، محرم. (1378).راهنمای روشهای نوین تدریس. تهران: انتشارات آییژ - باتلر، روبرت تی.(1379).الفبای مدیریت کلاس درس، ترجمه سرکارآرانی، محمدرضا. تهران: نشر مدرسه - بهرنگی، محمدرضا.(1378). الگوهای جدید تدریس. تهران: انتشارات تابان - سرمد، غلامعلی.(1376). روش های تدریس و هنر معلمی. تهران: انتشارات اشراق - صفوی، امانالله.(1379).کلیات روش تدریس، مرکز تربیت معلم،کد 1002  - عبداللهی حسینی، سیدعلی؛ موحدی، منیره؛ لطفی، علی؛ جوادی بورا، محمد علی و شجاعی لنگری، سیده مرضیه.(1392). به سوی درس پژوهی. ساری: نشر روجین مهر - فضلیخانی، منوچهر.(1384). روش های فعال تدریس، آموزش و پرورش، معاونت پرورشی - ملکی، حسن.(1385). مهارت های اساسی تدریس. زنجان: نشر نیکان - یغما، عادل.(1374).کاربرد روشها و الگو های تدریس.تهران: انتشارات مدرسه -انصاری، زبیده.(1392).چند نکته درباره تدریس تاریخ، مجله رشد آموزش، زمستان 1392، شماره ،53، ص 12- 15 گام هشتم پیوستها پیوست 1 : طرح درس مرحله اول تدریس « طراحي آموزشي ويژه درس پژوهی »ماده‌ي درسي : تاریخ دوره‌ي اول متوسطه (پايه‌ي دوم هشتم») موضوع : سلسله غزنویان- سلجوقیان -خوارزمشاهیاننام مدرسه : شاهد دختران نام دبيران : تیم درس پژوهی صفحه‌ي اولمراحلموضوعحکومت های غزنویان، سلجوقیان، خوارزمشاهیاناقدامات قبل از تدريسهدف كليآشنايي دانش آموزان باحکومت غزنویان ، سلجوقیان ، خوارزمشاهیاناهداف رفتاريانتظار مي رود كه در پايان اين درس دانش‌آموزان بتوانند :1ـ فتوحات سلطان محمود را نام برد.2ـ علت نام گذاری غزنویان را بیان کند3- علت حمله سلطان محمد غزنوی رابه هند بررسی می کند. 4ـ سلسله غزنویان را با سلجوقیان مقایسه می کند5- فتوحات طغرل را نام ببرد.6- علت عدم پایداری حکومت محمد شاه خوارزم را توضیح دهد.اهداف جزئي1ـ آشنايي دانش‌آموزان با سلسله غزنزیان2ـ آشنايي دانش‌آموزان با سلسله سلجوقیان 3ـ آشنايي دانش‌آموزان با سلسله خوارزمشاهیان 4ـ آشنايي دانش‌آموزان بانقشه تاریخی این سه سلسله 5ـ آشنایی با جنگ های سلطان محمود وطغرل روش تدريس پيشنهاديکارآیی تیمی-سخنرانی قصه گوییمدل كلاسبه شکل نیم دایره در گروه های پنج نفرهرسانه آموزشيكتاب درسي ـ پاور پوينت موضوعات درسي ـ تصاوير كتاب كه به صورت اسلايد تهيه شده است،نقشه عکس ها،ماکت نقشه خوارزمشاهیاناجراي تدريس [فرآيند يادهي و يادگيري و تعامل تجربيات ]ايجاد ارتباط و انگيزه‏سازيبیان داستانی در مورد ایاز وسلطان محمود غزنوی زمانَ7ارزشيابي آغازین1- وزیران بزرگ سامانی کدامند؟2- رابطه ی حکومت های آل بویه ،سامانیان ،طاهریان ، صفاریان با خلفای عباسی را بایکدیگر مقایسه کنید.3- علت مخالفت خلفای عباسی با علویان چه بود؟َ10فعاليت‌هاي معلم و دانش‌آموزعنوان درس برروی تخته سیاه نوشته میشودروی ویدئوپروژکتور به نمایش گذاشته می شود. از دانش آموزان خواسته می شود در مدت تعیین شده این قسمت را به صورت گروهی مطالعه کنند بعد از اتمام وقت تعیین شده گروههااین قسمت را به صورت انفرادی مطالعه کنند.بعد از پایان گرفتن زمان سوالاتی که آماده شده به چند نفر از دانش آموزان داده می شود و از آنان خواسته می شود که پاسخ دهند و بعد پایان وقت برگه ها تحویل گرفته می شود. وبعد سوالاتی در اختیار کل گروه ها قرار می گیرند.همزمان پاورپوینت در معرض دید دانش آموزان قرار می گیرد و معلم سعی می کند بااستفاده ازنقشه قلمرو هریک از حکومت ها را مشخص کند.َ30فعاليت‌هاي تكميليارزشيابي پاياني علت ناگذاری سلسله غزنویان چه بود؟رابطه حکومت غزنوی با خلفای عباسی چگونه بود؟علت حمله سلطان محمود به هند چه بود؟ نتایج حمله نادر به هندوستان را بگوئید.َ15فعاليت‌هاي خلاقانه ‌دانش‌آموزانشركت دانش‌آموزان در فرآيندياددهي و يادگيري . بحث‌هاي كلاسي و اظهار نظر در واقع نوعي فعاليت خلاقانه به حساب مي آيد.َ5تعيين تكليفانجام کار برگ مربو ط به درس ،وانجام فعالیت های کلاس (تکلیف عمومی )تهیه نقشه از قلمرو هر یک از سلسله های ترک نژاد(گروهی )تحقیق در موردجنگ های صلیبی ،تحقیق در مورد سلطان محمود غزنوی (انفرادی )َ2فعاليت مكملمراجعه به قانون اساسي و بيان چند اصل قانون اساسي درباره‌ي حقوق فردي و اجتماعي مردم از دانش‌آموزان خواسته مي شود تا مواردي كه حقوق فردي و اجتماعي آنان توسط افراد ناديده گرفته مي شود يادداشت كرده و در كلاس بيان كنند.َ5 پیوست 2 : طرح درس مرحله دوم تدریس طراحی آموزش بر اساس برنامه درس ملیعنوان واحد یادگیری : مطالعا ت اجتماعی عنوان درسی : حکومت غزنویان ،سلجوقیان،خوارزمشاهیان پایه : هشتم نام آموزشگاه : دبیرستان شاهد دختران (متوسطه دوره اول) تهیه کنندگان : خانم هاجر عرب ،خدیجه خلیلی ، صغری راستین زمان آموزش : 4/12/93هدف کلی :فرا گیران با حکومت های غزنویان ، سلجوقیان وخوارزمشاهیان آشنا می شود.اهداف آموزشی جزئی:1- با علت نامگذاری حکومت غزنویان آشنا می شود.2- علت حمله سلطان محمود غزنوی به هندوستان را بیان می کند.3– رابطه سلجوقیان با خلفای عباسی را بررسی می کند.4- سلسله های ترک نژاد ایران را نام می برد.5- وسعت قلمرو هر یک از حکومت ها را بفهمند.عناصراز دانش آموز انتظار می رود .......عناصرخداخوددیگرانطبیعتتعقل1- در استعدادهای نهفته خود اندیشه کند2- در ارتباط با تاریخ و سرگذشت مردمان پیشین در آیات قرآن تفکر کند3- در مورد تاریخ و عصر و زمان خود اندیشه کند.4- جریان تاریخی و خط زمان پادشاهان گذشته را تا زمان حاضر تامل کند.********ایمان1- باتوجه به آثار تاریخی و بناهای باقی مانده از پادشاهان گذشته تمدن اصیل ایران را باور داشته باشد2- باتوجه به سوره های یوسف و روم پیشگویی قرآن را در موارد تاریخی باور داشته و ایمان آورد.3- باور داشته باشد که می تواند با اقدامات درست و تفکر صحیح بر جامعه خود تاثیر بگذارد.4- ایمان داشته باشد که انسانهای نیکوکار نامشان در تاریخ پایدار است.5- به توانمندی و استعدادهای خود باور داشته باشد که میتواند فرد مفیدی برای جامعه خود باشد.************علم1- با سلسله غزنویان و سلجوقیان آشنا شود و از سلسله خوارزمشاهیان اطلاعاتی را کسب نماید.2- علت تجزیه و فروپاشی حکومت سلجوقیان را می فهمد.****عمل1- با اقدامات مطلوب و خوب بعضی از پادشاهان احساس افتخار می کند. 2- از تاریخ کشور خود و فرهنگ خود حمایت می کند****اخلاق1- برای دیدن آثار باستانی و اشیای بجای مانده از دوران گذشته رغبت نشان دهد.2- برای گسترش فرهنگ و تاریخ تمدن کشور خود تلاش می کنند******مدل کلاسدانش آموزان به صورت گروه چهار نفری در کلاس نشستند.روش تدریس:روش ایفای نقش، روش قصه گوئی ، روش سخنرانیرسانه های آموزشی:نرم افزار پاورپوینت و کامپیوتر و ویدئو پروژکتور ، نقشه های تاریخی ،نمودار خط زمان ، کتاب و عکس های تاریخی ، امکانات مربوط به فن آوری اطلاعات و ارتباطاتفعالیت های مقدماتی :سلام و احوالپرسی ، توجه به شرایط فیزیکی کلاس ، توجه به شرایط جسمی و روحی دانش آموزان ، حضور و غیاب دانش آموزان ، بررسی فعالیت های دانش آموزانرفتار ورودی و ارزشیابی آغازین :1– نحوه ارتباط حکومت های سامانیان ،طاهریان ،آل بویه ،صفاریان ،علویان را باخلفای عباسی مقایسه کنید.2– وزیران معروف زمان سامانی را نام ببرید.3– چه عاملی زمینه تشکیل سلسله های ایرانی را در زمان خلفای عباسی بوجود آورد؟ایجاد انگیزه:فیلمی به نمایش گذاشته می شود و از دانش آموزان خواسته می شود تا برداشت خود را از فیلم پخش شده بیان کنند.ارائه درس جدید :ابتدا بعد از نمایش فیلم و نظرخواهی دانش آموزان معلم توضیح کوتاهی در مورد درس جدید بیان می کند.و درس جدید توسط دانش آموزان به صورت ایفای نقش ارائه می گردد. بعد از بیان قسمت اول برای در گیر شدن دانش آموزان، ایفا کنندگان و دانش آموزان سوالاتی را از یکدیگر می پرسندو پاسخ می‏دهند.گروه دیگری از دانش آموزان برای خلاقیت این درس 6 کلاه تفکر را به اجرا در می آورندو در آخر معلم باتو جه به نظرهای داده شده مطلب را کامل کرده ونتیجه گیری می کند.درادامه گروه دیگری از دانش آموزان قسمت دیگری از درس را به ایفای نقش می پردازند وبعد از ایفای نقش وپرسش وپاسخ دانش آموزان با توضیحات معلم وپخش محتوای آموزشی بااجرای یک مسابقه وبازی مطالب را بهتربه دانش آموزان تفهیم می کند.سپس مجری طرح از طریق مطالب کتاب ونمودار خط زمان ،نقشه ها وتصاویر تاریخی مسیر یادگیری دانش آموزان راتکمیل کرده وسپس با قصه گوئی وسخنرانی وتوضیحات این درس ادامه یافت تا جایی که معلم بحث را در 5 عرصه و4عنصر (خود، خدا، خلقت ،خلق )با توجه به سند طرح درس ملی مطالب جمع بندی نمود.ارزشیابی تکوینی :1- علت نامگذاری سلسله غز نویان چه بود ؟2- برداشت دانش آموزان نسبت به خط زمان چه بود؟3- رابطه غزنویان با خلفای عباسی چگونه بود؟فعالیت های پایانیجمع بندی :به خاطر حفظ هویت محلی ومازندرانی مطالب به صورت خلاصه در قالب اشعار مازندرانی برای دانش آموزان اجرا می شود.ارزشیابی پایانی :1– چرا حکومت سلطان محمد خوارزمشاه دارای بنیان های محکمی نبود؟2– نبرد آلب ارسلان با امپراطور روم شرقی چه نام داشت ؟3– در مورد ارتباط این درس با خود توضیح دهید.تعیین تکلیف :عمومی: انجام فعالیت مربوط به درس ،انجام کار برگ مربوط به این درس،ومطالعه درس جدیدگروهی:تهیه روزنامه دیواری در مورد نحوه اداره کشور در دوران غزنویان ، سلجوقیان ،خوارزمشاهیانفردی: درمورد شخصیت های معروف دوران سلجوقیان اطلاعاتی را به کلاس بیاورد. در مورد فردوسی ورابطه او باسلطان محمود مطالبی را به کلاس بیاورد.خلاقانه : برای ارائه درس جدید خلاقیت هایی را به کلاس ارائه گردد. فعالیت های انجام شدهزمانفعالیتهای ورودی3دقیقهارزشیابی رفتار ورودی4دقیقهارائه درس30دقیقهجمعبندی3دقیقهارزشیابی پایانی3دقیقهتعیین تکلیف2دقیقه پیوست 3 : سناریوی تدریس اول سلام و احوالپرسی – خوب هستید خسته هم نباشید ان‏شاء الله – امیدوارم روز خوبی را آغاز کرده باشید نماینده کلاس، غایب داریم ؟ نماینده : خوشبختانه نه معلم : خدارو شکر الحمد لله نجمه خانم حالش خوبه ؟ ما آنفولانزا داشتیم معلم : غایب زیاد داشتیم شنبه ! خانم علاالدینی – خانم موسوی – دانش آموزان : ما مریض بودیم معلم : خدارو شکر الان بهترید بله معلم : کی میتونه بگه در چه ایامی قرار داریم ؟ دهه فجر معلم : دهه فجر داره کم کم تموم میشه من میخواهم مطلبی در مورد امام به شما بگم امام خمینی بعد اینکه به فرانسه تبعید می شوند و در آنجا بسر می برند گفته می شود همسایگانی که در نزدیکی امام سکونت داشتند از امام خیلی راضی بودند. وقتی که همسایه ای مریض میشد حتما به عیادتش می رفت یا کسی را می فرستاد. یا برای عید کریسمس حتما برای آنها گل می فرستاد – حتی اگر سخنرانی می خواستند بکنند مواظب بودند همسایگان مورد آزار و اذیت قرار نگیرند. در ته باغی ساکن می شدند که صدای بازدیدکنندگان موجب آزار و اذیت همسایه ها نشه – یعنی تا این اندازه قوانین و مقررات را رعایت می کردند. تابع قانون آن کشور بودند . با وجود اینکه یک شخصیت مهمی بودند اما اهمیت میدادند.. هرجایی هم قانونی دارد مثلا در خانواده در مدرسه در کلاس هم قوانینی دارید درسته ؟ دانش آموزان : بله یکی از قوانین اینکه : آشغال توی کلاس نریزیم - رعایت نظافت کلاس بطری آب تو کلاس نباشه. آشغال توی کلاس نباشه – باید این قوانین بهداشتی را رعایت نمود. خانم مسئول بهداشت ما خانم ؟ و دانش آموز – شیدا سالخورده – من این قوانین را به کلاس گفتم ولی تا آخر کلاس تمیز می کنند. معلم : باید سیاستی در پیش بگیرید که بچه ها به حرف شما بیشتر گوش کنند. معلم : نوبت کدام کسی است قرآن بخواند ؟ اجازه گروه ما گروه طاهری زحمت بکشند.قرآن را به بچه ها بدهند. معلم : دست شما درد نکند خواندن قرآن بصورت گروهی سوره ابراهیم - پروردگارا تو می دانی آنچه را ما پنهان و آشکار می کنیم و چیزی را در آسمان و زمین برخدا پنهان نیست. صلوات گروهی معلم : هیچ سری بر خداوند پنهان نیست. خداوند در تنهاترین بخش زندگی هم آگاه است. دانش اموز طاهری: اجازه خانم خلیلی طبق روال قبلی که داشتیم ما بچه های گروه ما تصویر نقاشی را آماده کردند که : نعمت هایی که خداوند فرستاد برایمان ، بصورت درخت نقاشی کردند. تصویر بعدی جهنم و گناهانی که انجام می دهند- تصویر بعدی افرادی که غیبت می کنند، گوشت برادر مرده شان را می خورند – کسانی که عبادت می کنند از میوه بهشتی برخوردارند- تصویر بعدی آتش جهنم – شب هی شب و روز معلم: این تصاویر را بده تا به بچه ها نشان بدهم و این تصاویر را بعدا به تابلوی اعلانات کلاستون بزنید تا بچه ها ببینند معلم: یک چیز خیلی جالب این اشاره کرده می دونید چیه؟ خداوند می گن بشارت دهنده است. تو این تصویر اول خیلی قشنگ خداوند گفته به شما بشارت می ده که اول بهشت را بشارت می دهد خوب: سرگروه ها. دخترهای ما تکالیف و فعالیت ها را نگاه کردند؟ دانش آموزان بله: معلم یک مداد لطف کنید به من بدین. دانش آموزان: اجازه بفرمایین متشکرم سرگروه 1: همه بچه ها تکالیفشونو را نذاشتید. کار برگ هم داشتید دیگه؟ بله امضاء معلم سرگروه ها هم تکالیفشون را آماده کنند که من هم ببینم خانم فصیحیان، بچه های گروه شما انجام دادند؟ بله. ولی خانم فدوی و ناصری تکالیفشون را انجام ندادند؟ خانم فدوی و ناصری چرا؟ بعدا انجام بدید و به من نشان بدید. فصیحیان تکالیف بچه ها را نگاه کن بعدا به من بگو. بررسی تکالیف سر گروه معلم: دستش درد نکنه. سرگروه3 خانم نوری: همه انجام دادند سرگروه4- خانم حسین پور: زیرگروه ها انجام دادند به غیر از خانم گران. شما گفتید که شنبه تحویل میگیرم ولی امروز نیاوردید معلم: خانم گران دوباره تکرار شد. بامداد مینویسم حتما باید بیارید. اگر انجام دادید نمره منفی را پاک می کنم. حسین پور جلسه آینده میام بیارید گروه 5 طاهری: همه ی بچه های من کارهایشان را انجام دادند گروه 6 خانم موسوی: همه انجام دادند به غیر ازخانم بهرامی معلم: زحمت کشیدند! بهرامی: اجازه ما جا گذاشتیم معلم: چرا خودت را جا نذاشتی؟ برای هفته آینده حتما بیارید موسوی ازش کارت را بخواه. معلم: دستش درد نکنه. معلم: خوب درسمان را شروع کنیم. اول چون امتحان ماهانه گرفتم امروز چند تا سوال از درس گذشته می کنیم و می ریم سراغ درس جدید. خب بچه ها برای درس جدید یک سری کارهایی را آوردند درسته؟ بله گروه ها آوردند؟ بله برای درس جدید پاور هم باید آماده کردید؟ بله کدام گروه؟ گروه خانم طاهری، زحمتشو کشیدند معاون فن آوری زحمت بکش سیستم را راه اندازی کن . خوب یک سوال می پرسم از فریما خانم چون نزدیک تره به ما : فریما خانم شما به ما بگو : چرا خلفای عباسی تصمیم گرفتند حکومت های جدیدی در ایران بوجود بیاورند؟ فریما : برای اینکه آنها حدود یک قرن می شد که در این فعالیت کردند. فرمانروایی کردند.کم کم دیدند در اداره این سرزمین پهناور ناتوان شده اند. اینجا شرایط مناسبی بوجود آمد که سلسله های ایرانی بوجود بیایند که در رشد و شکوفایی ایران هم نقش داشتند. معلم : خوب ببینم جوابش درسته ؟ بله درسته صدای تشویق معلم با توجه به پاور: خانم طاهری جوابش رو توی پاور بگذار معلم : سوال دوم ، نجمه خانم بلند شید سوال رو بخون سلسله های ایرانی طاهریان – سامانیان – صفاریان – علویان - آل بویه – در خصوص با عباسیان مقایسه نمایید؟ دانش اموز: خلافت طاهریان – سامانیان دو تا از سلسله هایی بودند که با حکومت خلیفه رابطه خوبی داشتند و تحت خلافت آنها تمامی کارهایشان را انجام می دادند. اما بر خلاف آنها حکومت آل بویه و علویان به زور بر تخت پادشاهی رسیدند بدون اینکه از آنها اجازه بگیرند کارهای خودشان را انجام می دادند ولی حکومت صفاریان و طاهریان با اینکه زیر خلافت آنها کارهایشان را انجام می دادند ولی نمی گذاشتند داخل حکومت یا کارهای داخلی شون آنها دخالت کنند. معلم می خواهیم خیلی خلاصه تر کنیم . طاهریان با خلافت عباسیان دوست بودند یا نبودند؟ دانش آموزان : بله معلم : صفاریان چی؟ دانش آموزان : رابطه خوبی نداشتند. معلم : یعقوب لیث به بغداد حمله کرد. سامانیان ؟ رابطه دوستانه ای داشتند. علویان ؟ نه – نداشتند – شیعه مذهب بودند. آل بویه ؟ نه – نداشتند- چون آل بویه بغداد رو هم تصرف کردند. معلم : دست شما درد نکند. معلم : خوب قرار بود گروه ها برای درس های جدید کارهایی را آماده کنند . انجام دادند؟ بله گروه 1 بفرمایید معلم : گروهی انجام دادید یا فرعی؟ دانش اموز : گروهی معلم : بله – ممنون معلم : گروه سامانیان ؟ گروه گروه ما : سلجوقیان معلم : خیلی جالبه – شما این رو جایی بچسبانید وقتی من می خواهم درس بدهم بتونم از آن استفاده کنم. شما دخترم همکاری کن با دوستات آنرا بچسبانید معلم : خوب گروه شما چی؟ گروهی بود . ولی پاور بصورت فردی شما چی : ما بررسی درباره غزنویان معلم : دست شما درد نکند شما چی خانم گروه ساسانیان ؟ گروه بعد: در مورد قلعه الموت و خط زمان معلم : خیلی جالبه – خیلی خوب کشیدی دستت درد نکنه خوب گروه بعدی : ما در مورد حکومت سلجوقیان در زمان ملکشاه قلمرو او بود. خوب درس ما درباره چیه ؟ نجمه : سلسله های ترک نژاد قبل از تدریس می خواهم یک داستانی را برای شما بگم در مورد یکی از شخصیت ها سلطان محمود غزنوی یک داستان کوتاه تعریف کنیم موافقید؟ بله به این شرط که خواب نریدا ! خوب سلطان محمود غزنوی یکی از مشهورترین پادشاهان حکومت غزنویان بود. یک غلامی بود بنام ایاز که خیلی سلطان محمود به او ارادت خاصی داشت و خیلی دوستش داشت این مسئله باعث شد که اطرافیان سلطان نسبت به این مسئله عکس العمل نشان دهند که مگه اون یک غلام بیشتره ؟ یک برده است چرا اینقدر دوستش دارید ؟ برگشت گفت چون این غلام من خیلی آدم به قول معروف زیرکی است تذکر به دانش آموز کار شما باعث شده بچه ها به شما توجه کنند. سلطان محمود برگشت گفت من به شما ثابت می کنم که من اگر اون رو دوست دارم برای چیه؟ و این را به شما ثابت می کنم. خبر رسید که کاروانی دارد از انجا عبور میکند ، سلطان محمود تصمیم گرفت به اطرافیانش بفهماند که چه خبر است به یکی از اعضایی که دور و برش بودند در گوشش گفت : شما برو ببین این کاروان از کجا آمده ؟ این آقا بلند شد با اسب بدو بدو میره پیش کاروانیان تذکر : دانش آموز معاون فن آوری شما میتونی بشینی پیش کاروانیان که آنها از کجا آمدند ؟ او برگشت گفت آنها از چین آمدند – برگشت گفت بارشون چیه ؟ شما نگفتید که سوال دیگه ای بپرسم. من فقط پرسیدم اونها از کجا آمدند؟ گفت خوب ، باشه. به یکی دیگه گفت : برو ببین بارشون چیه ؟ اون هم بدو بدو اسب سوار میشه میره جواب رو میگیره میاد پیش سلطان محمود میگه آنها داخل بارشون حریره- سلطان گفت حالا کجا می خواهند ببرند؟ گفت : من چمیدانم . مگر گفتید بپرسم که کجا می خواهند ببرند؟ به نفر بعدی گفت تو برو ببین بارشون چیه ؟ رفت ، آمد و گفت بارشون چیه گفت نمی دونم به هر حال چهار ، پنج نفر را فرستاد تا اینکه بفهمند قضیه چی بود؟ کجا می خواستند برند؟ اما ایاز را فرستاد گفت برو ببین آنها کجا می روند؟ ایاز با خیال راحت رفت و اطرافیان سلطان محمود گفتند ببینید او چقدر بی خیاله چه قدر طول کشید ما چقدر زود آمدیم ایاز میره سوالش رو می پرسه میاد پیش سلطان سلطان گفت : ایاز آنها که بودند؟ گفت آنها کاروانی بودند که از چین به هند می رفتند . گفت بارشان چه بو.د ؟ گفت حریر بود و می خواستند وقتی که وارد خراسان شدند پوستین بگیرند و می خواهند ببرند مناطق سرد سیری و تمام سوالاتی را که چند نفر رفتند و پرسیدند ایاز با یک بار رفتن تمام سوالات را پرسید. دختر های خوبم طبق روال قبل ، گروه ها همین صفحه غزنویان را تا سر سجوقیان بخوانند .بقیه بچه های گروه گوش کنند. یک چند دقیقه بعد از اینکه خوانده شد هرکسی که متوجه شد برای گروهش توضیح بده- چند دقیقه هم بیشتر وقت ندارید. معلم (تذکر): برای یکدیگر توضیح دهید . وقت را تلف نکنید. تذکر معلم : کتب را نگاه کنید – نگفتم سر گروه ها را نگاه کنید معلم : در هر گروه چند نفر کتاب هایشان را ببندند معلم : گروه ها با هم مشورت کنند نجمه سوال رو داده به گروه ها و نوشتن پاسخ در برگه برای اینکه خوب نوشتید و درست نوشتید معلم : بررسی پاسخ سوال توسط معلم ، تاکید بر اصلاح و درست بودن پاسخ معاون فن آوری بیاد معلم : پس بخش غزنویان رو خوب متوجه شدید؟ بله غزنویان دومین سلسله ترک نژاد بودند درسته ؟ بله با توجه به پاور – قسمت خط و زمان همه به خط و زمان کتب مراجعه کرده و برداشت خود را بگوئید خانم فدوی چه برداشتی کردید؟ خط و زمان از سه قسمت مختلف تشکیل شده که حکومت های داخل ایران بودند را داره نشون میده. یکی غزنویان و سلجوقیان و خوارزمشاهیان است معلم : خیلی ممنونم خانم صادق نژاد شما بفرمائید غزنویان اول حکومت خودش را شروع کرد – بعدا سلجوقیان بعد خوارزمشاهیان معلم : پس بین آنها لول غزنویان است خانم علاالدینی : خط و زمان نشان می دهد که غزنویان نسبت به سلسله های دیگه مدت بیشتری حکومت کردند. معلم : بله .توی رنگ ها می بینید – غزنویان بیشتر حکومت کردند تا سلجوقیان و خوارزمشاهیان دانش آموز : خط و زمان داره میگه که چند سال حکومت کردند داره زمانش را نشان می دهد که در سال چندم هجری قمری حکومت میکردند معلم : خوب توضیح خوبی دادید. نظرات قسمی معاون فن آوری : دتر بیا جلو – خسته شدی ؟ اجازه نه پس گفتم اولین حکومت غزنویان بود و مشهورترین سلطان ها سلطان محمود غزنوی چون در شهر غزنین حکومت میکرد ما اسم حکومتتون غزنویان گذاشت. با توجه به پاور : بعضی از حکومت ها با خلفای عباسی رابطه خوبی داشتند و دوست بودند و بعضی ها رابطه خوبی نداشتند. هرحکومتی که با خلفای عباسی رابطه خوبی داشتند به آنها باج می دادند معمولا خلفای عباسی حکومتشان را تأیید می کردند. اما حکومت هایی که به آنها باج و خراج نمی دادند آنها را تأیید نمی کردند.سلطان محمود هم باج میداد و مورد تأییدشان بود. دانش آموز : حکومت های خلفای عباسی آنها را تأیید می کردند مردم آنها را دوست نداشتند معلم : بله آفرین دانش آموز: من تحقیقی که کردم نوشته نبود حکومت یا سلسله ای که باج و خراج می دادند برای اینکه حکومتشان پابرجا بماند بررسی اینکه نشان بدهد استقلال دارند لقب سلطان را به خودشان می دادند و معلم : نگفت پادشاه بلکه گفت سلطان .می خواهند نشام بدهند که من زیر سلطه خلیفه ی عباسی قرار دارم. مهم ترین لشکرکشی هم به هندوستان بود صفحه ی بعدی پاور: نتایج نهایی سلطان محمود هم از معبد سومنات غنایم زیادی بدست آورد. جانشینش هم پسرش سلطان مسعود بود. اما فرمانروای زیاد جالبی نبود برخلاف پدرش. ویژگی حکومت او : یکی از ویژگی های اونو کی میتونه بگه ؟ خوب خانم موسوی : نظامی بود معلم : درسته چون مورد تأیید خلفای عباسی بودند بین مردم محبوبیت نداشتند. معلم : اما مطلب بعدی – حواس ها اینجا اما حکومت بعدی سلجوقیان است . می خواهیم ببینیم سلجوقیان کی ها بودند؟ گوش کنید ؛ سلجوقیان هم یکی از ترک ها بودند آنها در منطقه ماورالنهر زندگی می کردند ( با توجه به نقشه چسبانده شده) ماوراالنهر به کجا می گفتند؟ ماورا یعنی چه ؟ یعنی بالا نهر یعنی رود سرزمین های بالای رود سیحون و جیهون را ماوراالتهر می گفتند. گفته میشد سلجوقیان از این منطقه وارد یران شدند کم کم.سلجوقیان از نوادگان سلجوق بودند سپس علت نامگذاری حکومت آنها چه بود؟ خانم گران : گران : چون جدشان سلجوق بود به همین خاطر اسم حکومتشان را شد سلجوقیان از جمله کسانی که به حکومت رسید طغرل بود. وی یکسری کارهایی انجام داد .اولین کاری که انجام داد در منطقه نیشابور در خراسان با سلطان مسعود جنگید و او را شکست داد و همانجا به تخت نشست. پس از اینکه ایران را فتح کرد ، در درس قبلا گفتم آل بویه کجا را تصرف کرد؟ بغداد را، درسته ؟ بله معلم : این آقای طغرل می آید آل بویه را حذف میکند و شکست میدهد. بعد یک حکومتی بنام فاطمیان در منطقه مصر اینها هم مشکلی بر سر خلفای عباسی بودند طغرل آنها رو از بین میبره پس طغرل چند کار را انجام میدهد مهرابی علاالدینی بیا جلو – باتوجه به دانش آموزان خلاصه میشود. خلیفه از این اقدامات طغرل خوشحال شد و به او لقب رکن الدوله را داد خوب متوجه شدید؟ بله چون فرزندی نداشت برادر زاده اش آلپ ارسلان را بر سر کار آورد آلپ ارسلان هم کارای زیادی انجام داد او توانست ارمنستان و گرجستان را به تصرف خودش در بیاورد – یک وزیر معروفی داشت که خواجه نظام الملک بود که یک کار خیلی مهم دیگه ای که انجام داد این بود که : بیا فرینا : آلپ ارسلان آمد با امپراطور شرقی جنگید و امپراطور روم شرقی را شکست داد و اون اسیر ایرانیان شد. نتیجه این شکست امپراطوری چی شد بچه ها ؟ آسیای صغیر تصرف میشه و قلمرو ایرانیان اضافه میشه مثال حکومت ساسانیان میشه خوب بچه ها خوب متوجه شدین ؟ دانش آموزان : بله دانش آموز: آسیای صغیر کجاست ؟ معلم : آن زمان به ترکیه آسیای صغیر می گفتند که جزء امپراطوری عثمانی بود. خوب معروفترین و مشهور ترین سلطان سلجوقی سلطان ملکشاه بود. چرا گفتند ملکشاه ؟ چون قلمرو سلجوقیان را از کنار دریای مدیترانه تا چین ادامه داشت و پایتخت آن هم شهر اصفهان بود خوب آخرین حکومت حکومت خوارزمشاهیان بود خوارزم سرزمینی بود آباد. به پادشاهانش خوارزمشاه می گفتند چون یک منطقه حاصلخیز بود خوارزمشاهیان اول زیر سلطه سلجوقیان بودند اما بعد به سلجوقیان توجهی نکردند و برای خودشان حکومت جدا داشتند. خوارزمشاهیان در کارشان موفق نبودند – دو تا در کتاب شما آمده – یکی اینکه با خلفای عباسی رابطه خوبی نداشتند و دوست نبودند. با حکامان محلی زیر نظر خوارزمشاهیان قرار نداشتند با حمله مغولان حکومتشان به پایان رسید. در کتاب شما در قسمت کادر سبز برای مطالعه در مورد جنگ های صلیبی 200 سال جنگ طول میکشد با پیروزی خوب این بود درس امروز – هرکی سوال داره بپرسه – من در خدمتتون هستم دانش آموز: این جنگ های صلیبی بین اروپائیان بود؟ معلم : گفتیم بین اروپائیان و مسلمانان بود و 200 سال طول کشید که مسلمانان هم پیروز شدند. خوب چند سوال میکنیم از حکومت شیعه مذهب آل بویه را چه کسی برانداخت ؟ موسوی : طغرل صادق نژاد، در زمان کدام پادشاه قلمرو آنها با ساسانیان برابری می کرد؟ ملکشاه در نبرد ملازگرد رومیان شکست دادند؟ آلپ ارسلان با لشکرکشی به هندوستان ثروت زیادی بدست آورد؟ سلطان محمود خوب بچه ها دست بزنید چرا در بین سلسله ها سلجوقیان اهمیت زیادی داشت ؟ چون قلمرو ایران و محدوده جغرافیایی با زمان ساسانیان برابری می کرد. معلم : آفرین تشکر معلم: سوال بعدی، چرا گردشگرانی که به ترکیه می روند آثار و بناهای سلجوقیان را مشاهده می کنند؟ چون ترکیه همان قسمتی از آسیای صغیر بود که سلجوقیان آن را به تصرف خودشان در آورده بودند- چون در آنجا حکومت می کردند و بناهای زیادی از خودشان به جا گذاشتند. معلم : متشکرم، خوب بچه ها جلسه آینده خلاصه درس را بنویسید. لطفا بعدا در مورد درس بعدی خواجه نظام الملک و سلطان ملکشاه یک سری تحقیق و مطلبی تهیه کنید. اگر سوالی هست من در خدمتم. با صلوات بر محمد و آل محمد کلاسمون تموم شد. پیوست 4 : سناریوی تدریس دوم دانش آموزان: اللهم صل علی محمد و آل محمد معلم : سلام، وقت شما به خیر باشه. حال شما خوبه ان‏شاءالله؟ دانش آموزان: سلام، وقت شما هم به خیر . الحمدلله شکر خدا. حال شما چطوره؟ ممنونم به مرحمت شما خدا قوت خسته نباشید معلم: خوب، نماینده کلاس ،دختر گل من از دوستامون کسی غایب اند؟ - بله خانم فاطمه و دینا غایب اند. معلم : خوب آرمیتا، شنبه غایب بودی؟ چه خبر؟ دانش آموز: اجازه مریض بودیم. معلم : بهتر شدید ان‏شاالله؟ دانش آموز: بله معلم: خدا را شکر . شما نبودید کلاس یک جوری بود. آرمیتا با صدای خنده بلند اظهار خوشحالی می‏کند. معلم خوب دست شما درد نکنه .کلاسمان را با شنیدن آیات کلام الله مجید آغاز می‏کنیم . معاون فن‏آوری کلاس، خانم غلامی در خدمت شما هستیم. پخش آیات قران در پاور پوینت (PPt) معلم : یک صلوات بفرستید. دانش آموزان : اللهم صل علی محمد و آل محمد معلم : کی میتونه بگه معنی و مفهوم آیاتی که تلاوت شد چیه؟ دانش آموز: به نظر من این آیات در مورد قدرت خداوند است و چند مثال هم اورده که خداوند خالق آسمانها و زمین است و اینکه خداوند برهمه چیز توانا است. معلم : دست شما درد نکنه . درسته. دانش آموز: راجع به صفات خداوند بوده و توانایی خداوند که بر همه چیز آگاه است. معلم : خیلی ممنون لطف کردید. -خوب فردا دو تا مناسبت در تقویم نوشته شده، کی میتونه بگه چه مناسبتی است؟ دانش آموز: فردا روز تولد حضرت زینب(س) و روز پرستاره. معلم : بله درسته، فردا روز تولد حضرت زینب(س) و روز پرستاره. همانطور که می‏دانید حضرت زینب در واقعه کربلا نقش اساسی داشتند و واقعه کربلا با حضور ایشان معروف شده،در میان شما کسی هم هست که خوانواده اش پرستار باشد؟ دانش آموز:اجازه خواهر من پرستاره . معلم: پس واجب شد که با یک هدیه به یادش باشی. -یک مناسبت دیگه هم بود. آنهایی که اهل تقویم هستند می‏توانند بگویند؟ دانش آموزان:اجازه ما شنیدیم که فردا روز مهندس است. معلم:ممنونم،روز مهندس و روز تولد خواجه نصیرالدین توسی هم است،که یکی از دانشمندان بزرگ ایرانی بوده و ما در درس بعدی درس 19 راجع به ایشان مطالب زیادی را می‏خوانیم ،امیدوارم شما هم در آینده‏ی نه چندان دور جزء دانشمندان بزرگ و معروف ایرانی باشید. معلم:خوب قبل از شروع درس، تکالیف بچه‏ها را برسی می‏کنیم، سرگروه ها، تکالیف بچه ها بررسی شد؟ سرگروه ها: بله! معلم : گروه اندیشمندان چه کار کردند؟ سرگروه: امروز بچه ها تکالیفشان را کامل کردند و غلامی کاربرگه اش را انجام نداد. معلم: خانم غلامی چرا انجام ندادی؟غلامی حواست باشه؟ دانش آموز غلامی: خانم من با شما بیرون از کلاس صحبت کردم. معلم: آها! بله،یادم رفته بود. معلم: درسته حتما انجام می دی و میاری، باشه؟ دانش آموز غلامی: باشه چشم! معلم: سرگروه تکالیف شما رو هم ببینم دخترم! معلم: گروه بعدی آماده باشه. بررسی فعالیت گروه ها و سرگروه ها. معلم: گروه متفکران . دانش آموز سرگروه: اجازه همه ی بچه ها تکالیفشان کامل بود،فقط بهرامی دفترش را نیاورد. معلم: خانم بهرامی قرار بود داخل دفتر وارد کنید و ارائه بدهید. دانش آموز بهرامی: اجازه باشه چشم. معلم: حتما حتما کامل کن بیار من خودم ببینم. معلم: سرگروه،دفترت را بیار ببینم. ممنونم دست شما درد نکنه. گروه بعدی : دانش آموز سرگروه: بچه های ما همه تکالیفشان را انجام دادند فقط حسین پور کار در کلاس را انجام نداد و کتابش را نیاورد. معلم: حسین پور،آوردن کتاب خیلی مهم است و اصل درس است. گروه سعدی : اجازه گروه ما انجام دادن و شیدا سالخورده انجام نداد. معلم: خا نم سالخورده ؟ دانش آموز : اجازه ببخشید من همه ی فعا لیت ها را انجام دادم فقط قسمت کاربرگه‏ی آخر متوجه نشدم معلم : حتما این قسمت را انجام می دهی . خب دیگه تکرار نمیشه! خب سرگروه! بعدا کار برگه های انجام نشده را ببین . معلم: خب دسته شما درد نکنه . قبل از اینکه درس جدید را شروع کنم هفته ی گذشته درس گذشته را امتحان دادید حالا من با چند سوال از درس گذشته سراغ درس جدید میرویم . معلم: غلامی قسمت سوال پاور را بیار معلم: سوال اول را از کی بپرسم؟ فقط گروه فصیحیان آماده شد؟ معلم: خوب خانم فصیحیان! یکی از دلایل شکل گیری سلسه های ایرانی را بیان کن؟ دانش آموز: پاسخ کامل را بیان می کند معلم: بله درسته ، دوستتون را تشویق نمی کنید؟ دانش آموزان: مرحبا باریکلا بر ته زرنگه کیجا معلم: دست شما درد نکند.سوال بعدی. سلسله های ایرانی طاهریان،صفاریان،سامانیان و علویان و آل بویه را در خصوص رابطه با خلفای عباسی مقایسه کنید؟ دانش آموز: پاسخ کامل را بیان کرد. معلم:تایید معلم تشویق دانش آموزان به زبان بومی محلی معلم: خب حالا می خواهیم وارد درس جدید شویم قرار بود گروه ها موارد آموزشی را ارائه بدهند. گروه ها انجام دادند؟ دانش آموزان: بله معلم: موارد آموزشی گروه ها را بر رسی کرده معلم: گروه اینده ی روشن.قرار شد شما چه کار کنید؟ دانش آموزان: اجازه نقشه ی سلجوقیان را کشیدیم و چسباندیم اونجا معلم: دست شما درد نکند. خیلی ممنون کارتون گروهی بود یا انفرادی؟ نه.کارمان گروهی بود. باز کار دیگری داشتید؟ بله اجازه کلاه ها را درست کردیم. گروه بعدی اندیشمندان! اجازه ما به کمک بچه ها خط زمان را درست کردیم که محدوده زمانی سلسله ی غزنویان و سلجوقیان را نشان می دهد. معلم: خیلی ممنون.لطف کردین.بفرمایید گروه بعدی فرزانگان؟ اجازه ما هم تفکر و هم یک بازی طراحی کردیم که موقع تدریس هر موقع شما فرمان دادید من توضیح دهم. اجازه یک روزنامه دیواری در مورد سلسه ی سلجوقیان هم درست کردیم. معلم: چقدر شما فعالیت انجام دادید . افرین خیلی عالی بود ممنونم گروه بعدی.گروه مورخان! اجازه نقشه درست کردیم. ایرانیان در زمان غزنویان. و همچنین بچه ها قراره نمایشی برای درس جدید انجام دهند. معلم: اون نقشه رو اگر روی صفحه روشن تر انجام دهید خیلی بهتر است خیلی قشنگه دست شما درد نکنه لطف کردید. گروه بعدی. گروه متفکران چه کار کردند؟ اجازه اسطرلاب درست کردیم... معلم: چقدر متفکرانه چقدر زیبا درست کردید خیلی جالبه بعدا یک جایی بچسبان تا از آن استفاده کنیم . ممنونم کلاه تفکر هم که درست کردید لطف کردید معاون فن‏آوری ما چه کرده؟ پاور پوینت درست کردی؟ بله قبل از این که درس جدید را بدهیم یک فیلم را نگاه کنید. بعد برداشت خود را از فیلم به ما بگویید. بچه ها فیلم را پخش کنید. معلم: برداشت شما از فیلم چه بود؟ این فیلم قلمرو ایرانیان را در سلسه های مختلف نشان می دهد که با امدن مغول از بین رفتن ارمیتا شما بگو: اجازه با توجه به پیش خونی هایی که کرده بودم گفته شده که سلسله ترک تبار اگر ما دقت کرده باشیم با رنگ های مختلف نشان داد که این سلسله ها چگونه بوده؟ و سلسله های دیگر امده آن ها را تصرف کرده. معلم: یک حکومتی امد و ان ها را تصرف کرد. معلم: شما بگو فریما جان دانش آموز: همچنین ترتیب سلسله ها را نشان داده که اول غزنویان بوده بعدا سلجوقیان و بعد خوارزمشاهیان. برداشت همتون درست بود مراجع به سلسله هایی که می خواهیم امروز در موردشان مطلب بخوانیم در مورد آن‏ها بود. معلم: فکر می کنم دوستانتان به یک تشویق دیگر هم نیز دارند . معلم: پس متوجه شدیم با توجه به پیش خوانی هایی که از قبل داشتید متوجه شدید که درس امروز ما درمورد سه سلسله غزنویان، سلجوقیان و خوارزمشاهیان بوده. کاملا درسته. معلم: خوب گروه ها برای تدریس این بخش چه فعالیت هایی در نظر گرفتند؟قرار شدچه کار بکنند؟ دانش آموز: اجازه نمایش. معلم: قرار بود نمایش اجرا کنید؟کدام گروه؟گروه شما؟ اجازه گروه غزنویان معلم: شما گروه غزنویان؟ بفرمایید ما در خدمت شما هستیم. معلم: بچه ها خوب نگاه کنند و متوجه کنند اگر سوالی دارند می توانند از دوستانشان بپرسند. پس حواس ها جمع. دانش آموز اول فریما: متن بزرگ ترین پادشاه غزنوی محمود غزنوی هستم حکومت خود رادر شهر غزنین شروع کردم در هنگامی که ساسانیان به نهایت ضعف و ناتوانی خود رسیدند خراسان را تصرف کردم به پشتوانه سپاه نیرومندم در بسیاری از جنگ ها پیروزی های بسیاری بدست آوردم و قلمرو غزنویان را تا ری در مرکز ایران گسترش دادم حکومت من مورد تایید حکومت عباسی بود چند بار دهم به هندوستان لشکرکشی کردم و به این خاطر در تاریخ شهرت بسیار یافتم پس از من جانشین من مسعود پسرم به سلطنت رسید. دانش آموز بعدی در نقش مسعود: مسعود غزنوی: من دومین پادشاه غزنویان فرزند محمود غزنوی هستم در اول سلطنت خود افراد زیادی همچون حکومت های محلی و نیرو های نظامی و دیگر افراد پشتیبان من بودند سلطان دلیری بودم اما افسوس که تدبیر پدر را نداشتم بعد از من سلسله غزنویان از میان رفت . دانش آموز بعدی نقش خلیفه عباسی: من خلیفه عباسی معروف به قائم این لقب را پدرم به من داده بود من حدود 9 سال در کنار پدرم به خلافت مشغول بودم. در دادگری کوشش فراوانی داشتم در زمان خلافت من حکومت هایی به وجود آمد، با غزنویان روابط خوبی بر قرار کرده بودیم، پادشاهانی چون محمود غزنوی برایمان هدایایی پیشکش می کردند با تمام اینها سلجوقیان برای ما یک قدرت بزرگی بود. معلم: ممنونم متشکر. دختر های خوبم اگر سوالی دارید می توانید از این دو پادشاه سلطان محمود و مسعود بپرسید. دانش آموز: محرابی اجازه من می خواستم از سلطان محمود می خواهم سوال کنم که به چه دلیل به هندوستان لشکر کشی کردند؟ جواب سوال سلطان محمود غزنوی: برای گسترش اسلام معلم: خب کس دیگه ای سوالی داره؟ بفرمایید خانم نوری دانش آموز: چرا اسم حکومت را غزنوی گذاشتید؟ جواب سوال سلطان محمود غزنوی: برای اینکه حکومت خود را در شهر غزنین شروع کردیم معلم: ممنونم بفرمایید بشنینید. دوستاتون رو تشویق کنید تشویق محلی و بومی معلم: خب مثل گذشته هر گروهی خلاقیتی در نظر می گیره. بچه ها برای این بخش،چه خلاقیتی در نظر گرفتید؟ اجازه 6 کلاه تفکر راجع به غزنویان معلم: خیلی عالیه!کار درستی است. بچه ها یک مشورت کوتاهی داشته باشید.این کلاه ها را به من بدهید ببینم که کدام گروه چه رنگ هایی را انتخاب می کند. دو دقیقه فرصت دارید فکر کنید معلم: خب فکراتون رو کردین؟ معلم: گروه ها بیایید کلاه هاتون رو بردارید ببینم کدام رنگ را بر می دارید؟ معلم: کلاه آبی مال منه معلم: اول کدام گروه حرف هاشونو میزنه؟ بله گروه کلاه سفید رنگ سفید نشان دهنده ی اینه که انسان در هر باره دانسته ای که داره مثلا در باره ی غزنویان محمود و مسعود غزنوی بیان کنه محمود غزنوی به هندوستان لشکر کشید و رابطه ی خوبی با پسرش داشت. اما بعدها بین پسر و پدر دشمنی ایجاد شده و سلطان مسعود جسور و بی باک بود. اما تدبیر پدرش را نداشت. اما مسعود غزنوی چون نسبت به اطرافیان بد بین بود، تمام سران و بزرگان کشورش را به قتل رساند. معلم: کافی است. گروه بعدی کدام گروه است؟ کلاه قرمز: ما کلاه قرمز را انتخاب کردیم که در مورد ترس و احساسات منفی در رابطه با غزنویان صحبت می کنیم.به نظر من آقای محمود غزنوی،هیچ دلیلی نداشت که به هندوستان حمله کند و باعث شد که در مردم ترس به وجود بیاید و معبد سومنات را هم خراب کرده. به نظر من این کار درستی نبوده. معلم: منظور شما این است که این کارها منفی بوده و درست نبوده. گروه بعدی کدام است؟ گروه کلاه زرد: محمود غزنوی سپاه نیرومندی بود ولی به سپاه نیرومندش کمک کرد در بیشتر جنگ هایی که داشت، پیروز بشود و به هندوستان لشکر کشی کند و این باعث شد که اسلام گسترش پیدا کند و زبان فارسی رواج پیدا کند. من میخواستم بگویم: این کلاه زردم نشان دهنده ی مثبت اندیشی است. معلم: بله شما نیمه ی پر لیوان را مشاهده کردید. گروه بعدی کلاه سیاه: من معایب را دیدم اما با دلیل و منطق بیان میکنم. به نظر من سلطان محمود به کشور دیگه حمله می کرد و از کشور خودش اگاهی و شناختی نداشت و عیب های دیگر او اینکه مردم کشور های دیگر نیز به ایران دید گاه منفی پیدا می کردند. معلم: به خاطر حمله هایشان دیدگاه منفی به انها پیدا می کردند. گروه کلاه سبز: رنگ گروه ما سبز است که نشانگر آینده نگری و خلاقیت است.محمود غزنوی با اینکه با پدرش رابطه ی خوبی نداشت، با این حال به پدرش نهایت احترام را می گذاشت و از آن تعبیر خوبی می‏کرد. پس ما باید از آیه ی وبالوالدین‏احسانا عبرت بگیریم و به پدر و مادر خودمان احترام بگذاریم. معلم: خیلی عالی! دست شما درد نکند! تعبیر قشنگی داشتید. تشویق بومی محلی معلم: خوب صفحه ی 7 کتابتون را نگاه کنید. پایین کتابتون یک تصویری است. بچه ها تصویر چیه؟ دانش آموزان: تصویر خط زمان معلم: درسته تصویر خط زمان با توجه به ماکت و پاور پوینت کی میتونه بگه این خط زمان چه چیزی را به ما نشان میدهد؟ دانش آموز: اجازه هر رنگ در خط زمان سلسله ها را نشان میدهد که سلسله غزنویان از همه بیشتر حکومت کردند. معلم: باز کی میتونه بگه؟ دانش آموز: اجازه روی پاور هم خط زمان نشان داده شده. معلم: بله چون این ماکت دست ساخته دانش آموزان است میخواستیم از آن در کار تدریس استفاده کنیم. دانش آموز: ابتدا غزنویان؛ بعد سلجوقیان؛ و بعد خوارزمشاهیان به سلطنت رسیدند. دانش آموز: به مغولان هم اشاره شده که حکومت سلجوقیان را از بین بردند معلم: خوب بخش بعدی در مورد سلجوقیان است. قرار شد سلجوقیان را کدام گروه تدریس کند؟ دانش آموزان: اجازه گروه ما نمایش دارند. معلم: ما در خدمتتون هستیم. من طغرل از نوادگان سلجوقم. طایفه ما پس از پذیرش اسلام به ماورالنهر مهاجرت کردند. با شکست مسعود غزنوی در نیشابور بر تخت نشستم و پس از تسخیر مناطقی از ایران به بغداد رفتم در آنجا مذهب شیعه و آل بویه و خلافت فاطمی را بر انداختم و به منظور قدر دانی از زحماتم خلیفه عباسی به من لقب سلطان رکن‏الدین داده و هم چنین حکومت ایران و بغداد را به من واگذار کردند. دانش آموز بعدی : من آلب ارسلان برادر زاده و جانشین طغرل هستم. و توانستم با راهنمایی های خواجه نظام المک رقیبان داخلی ام را سرکوب کنم، بر قدرت استحکام حکومتم بیفزایم وبه ارمنستان و گرجستان لشکرکشی کنم و به روم شکست سختی داده و امپراطور روم را و همچنین ملکشاه را به جانشینی خود برگزیدم. دانش آموز بعدی: من ملکشاه مشهور ترین و معروف ترین سلطان سلجوقی هستم. من به شعر و ادب علاقه داشتم. تقویم جلالی را به وجود آوردم. علت مشهور بودنم در تاریخ ایران این است که توانستم مناطقی از ماورا النهر و شام را فتح کنم و قلمرو من از ماوراءالنهر در شرق و دریای مدیترانه در غرب گسترده بود و در زمان من قلمرو ایران با زمان ساسانیان به برابری رسید من توانستم اصفهان را که پایتخت بود به شهری آباد و بزرگ تبدیل کنم .بعد از مرگ من بین شاهزادگان و سرداران کشورم اختلافاتی به وجود آمد که سبب از بین رفتن حکومت سلجوقیان شد. معلم : خیلی ممنونم – متشکر- اگر سوالی دارید از دوستانتان بپرسید . معلم یک توضیح کوتاه هم من میدهم . اول بچه ها سوال شان را بپرسند. خانم شوشی شما بفرمایید : دانش آموز: طغرل برادر زاده اش را جانشین خود کرد ؟ پاسخ: برای اینکه من فرزندی نداشتم و برابراین برادر زاده ام به سلطنت رسید . دانش آموز : چرا اسم سلسله تان سلجوقیان بود . پاسخ : به این علت که اسم جدمان سلجوقیان بود. معلم : دست شما درد نکند. تشویق: مرحبا باری کلا برته زرنگه کیجا اجازه ما یک بازی صلواتی کردیم . معلم : اجازه بدهید ابتدا من یک توضیح مختصر بدهم بعد از شما استفاده میکنم . معلم با توجه به پاور مطالب را مجددا برای دانش آموزان تکرار نمودند. اقدامات سه سلطان را به صورت پازل درآوریم که در کنار هم قرار دارند آن شکل پادشاه بدست می آید . تشویق بومی و محلی معلم : تشکر ممنونم . دادن جایزه به دانش آموز برنده معلم : قسمت آخر درس ما راجع به چیه؟ دانش آموزان : راجع به خوارزمشاهیان سرزمین خوارزم در کنار دریاچه ارال قرار داشت به خاطر اهمیتی که داشت به پادشاه انجا ، لقب خوارزمشاه می دارند اما حکومت خوارزمشاه بنیان محکمی نداشت دلیلش چه بود؟ دلیل اول اینکه با خلیفه عباسی رابطه دوستانه ای نداشت . دلیل دیگر اینکه بر حکومت های محلی تسلطی نداشت . دلیل سوم اینکه مادری داشت در کارهایش دخالت می کرد- مادرش هر کسی را که با او مخالفت می کرد او را در رودخانه جیهون می انداخت و می کشت. بخاطر همین سلطان محمد خوارزمشاه در کارش موفق نبود. با توجه به خوارزمان هم میتوانیدبفهمید که توسط یک گروهی از بین رفت . کی ها بودند؟ دانش آموزان : مغولان معلم : با حمله مغولان که بر ایران خسارت زیادی وارد شد . معلم: ایا موافقیدکه با یک داستان خستگیتان در برود. دانش آموزان: بله بیان داستان ایاز توسط معلم . سلطان محمود غلامی داشت به نام ایاز که خیلی باهوش و زیرک بود واطرافیان اینکه مورد توجه سلطان بوده اعتراض می کردند . سلطان محمود تصمیم می گیرد که به اطرافیان خود بفهماند که چرا به ایاز اهمیت میدهد و توجه میکند کاروانی به شهر می ایند سلطان یکی از اطرافیان معترض را می فرستند که اطلاعاتی از کاروان اینکه بارشان چیست بیاورد. او رفته و می پرسد: بارتان چیست؟متوجه می شود که بارشان پارچه است.بعد از مدتی نزد سلطان می اید زیر گوش سلطان می گوید: بارشان پارچه است. سلطان پرسید: به کجا می روند؟ جواب داد: سلطان شما که نگفتید بپرسم کجا می روند. دو نفر دیگر را هم فرستاد. فقط یک سوال را از کاروانیان پرسیدند. ولی وقتی سلطان ایاز را فرستاد، ایاز چندین سوال را یک باره پرسید و پاسخ همه ی سوالات را برای سلطان اورد. سلطان به اطرافیان گفت: دیدید؟ شما هر کدام که رفتید فقط پاسخ یک سوال را اوردید. ولی ایاز پاسخ چندین سوال را یکباره اورد و به اطلاع ما رساند. حالا متوجه شدید که چرا به ایاز توجه و محبت بیشتری میکنم؟ چون او با هوش و زیرک است. معلم: بچه ها، از این داستان نتیجه میگیریم که ما باید زاویه ی دیدمان گسترده باشد و جزئی نگر باشیم. خلاصه ی درس و مفاهیم ان به صورت شعر مازندرانی و بومی. قرا ئت شعر مازندرانی معلم: دختر های خوبم، حالا می خواهیم با توجه به سند تحول ملی، به چهار عنصر خدا، خود، خلق، خلقت را به درس امروزمان ارتباط بدهیم. دانش آموز: هر انسانی که خود را بشناسد می تواند خدای خود را بشناسد. معلم: چه ارتباطی با خدا دارد؟ خداوند افریننده ی هر چیز است و بدی هایی که در دنیا وجود دارد خدا ان را در دل مال قرار نداده. بلکه ما انسانها بودیم که با مرور زمان، این بدی هارا در دلمان کاشتیم. معلم: خداوند یک بدی در درون وجود کسی قرار نداده. و هیچ ظلم و ستمی به کسی نکرده. معلم: در رابطه با خلق چه نظری دارید؟ اجازه بدهید خودم بگویم. خب دخترهای خوبم اتحاد و همکاری در هر دوره ای موجب پیشرفت جامعه می‏شود. تمامی این حکومت ها زمانی از هم می پاشند که اتحاد و همکاریشان از بین رفت. خلقت: هر حکومتی که عمران و آبادانی بوجود آمده مورد قبول و پسند جامعه هستنند اما اگر هرحاکمی و شاهی جایی را خراب کرده و نابود کردن مورد توجه و قبول جامعه نیست پس بچه ها سعی کنیم در تاریخ اسم و نام بد از خود بجا نگذاریم و نام خوب بر جا بگذاریم. معلم: خوب بچه ها من برای جلسه آینده شما یک تکلیف در نظر گرفتم. شما در مورد اسماعیلیان مطالبی را جمع آوری کرده به کلاس بیاورید. گروه ها فعالیت را انجام داده و کار برگ ها همه گروه ها انجام می دهند. موارد آموزشی را درس آینده گروه ها مثل همیشه آماده می کنند ما جلسه آینده در خدمت شما هستیم. درسمان به بایان رسید بر جمال پر نور محمد صلوات با تشکر از همکاری شما دانش آموزان پیوست 5 : صورتجلسات و تصاویر مربوطه صورتجلسه اول تاریخ 5/10/93 ساعت 10 اولین گردهمایی گروه درس پژوهی دفتر مدرسه به منظور اجرای تصمیمات زیر تشکیل شده تا اهداف درس پژوهی و سلسله مراتب پژوهش از ابتدا تا انتها طبق برنامه صورت پذیرد. مصوبات جلسه بدین قرار است 1- برنامه ریزی جلسات و زمان برقراری آن 2- چگونگی نحوه تشکیل جلسه با توجه به مشکلات مربوط به زمان و عدم روزهای کاری هم زمان دبیران در مدرسه 3- سازماندهی و برنامه ریزی مدیر مدرسه در هماهنگی با گرد آوری دبیران هم است در روزهای خاص 4- هم اندیشی در مورد مکان جلسات صورتجلسه دوم تاریخ 13/10/93 در ساعت 9 صبح زمان 9 صبح تاریخ 13/12/93 بعد از تصمیماتی که در اولین گردهمایی صورت پذیرفت مدیر مدرسه در مورد موضوع درس پژوهی و هماهنگ کردن با همکاران و دانش آموزان توضیحاتی داده اند آگاهی و به روز شدن گرده شود. سپس با تبادل نظر و بحث گروه مشکل و مساله مورد درس پژوهی انتخاب شد که درس سیردهم تاریخ بود و سپس نحوه تعیین وظایف و انتخاب اعضای گروه در راستای پژوهش صورت پذیرفت . ناظر،مجری طرح درس، نوسنده سناریو و مسول تدارکاتو فیلم بردار انتخاب شده و گروه در پی ریزی درس پژوهی شروع به کار نمودند. صورتجلسه سوم تاریخ: 20/11/93 مکان: کلاس هفتمA زمان: ساعت 12 این جلسه در کلاس هفتم A تشکیل شد. بحث و گفتگوی جلسه پیرامون نحوهی تدریس، سواد آموزشی، محتوای کتاب، چگونگی الگوی طرح درس، استفاده از روشهای فعال تدریس و انتخاب کلاس و دانشآموزان مورد نظر بود. صورتجلسه چهارم تاریخ: 2/12/93 زمان: ساعت 11 مکان: کلاس موضوعی مطالعات اجتماعی بعد از تدریس اول تشکیل شده که در رابطه با مشکلات و چالشهای تدریس اول به تجزیه و تحلیل و نقد و بررسی پرداخته و در خصوص دانشآموزان، نحوهی فعالیت آنها و چگونگی تولید محتوا و ... بحث و گفتگو شد. صورتجلسه پنجم تاریخ: 7/12/93 زمان: ساعت 10 مکان: منزل یکی از همکاران این جلسه که در منزل یکی از همکاران (نویسنده سناریو) تشکیل شد در خصوص تدوین طرح درس ، طراحی آموزشی، چگونگی اجرا، روشهای تدریس و فعالیتهای دانشآموزان در تدریس دوم بحث و گفتگو به عمل آمد. پیوست 6 : پرسشنامه ها پرسشنامه درس پژوهی مربوط به درس مطالعات اجتماعی فرم مخصوص دانشآموزان مرحله اول تدریس ردیفگویههابلیخیر1آیا به تفاوتهای فردی دانشآموزان توجه شده است؟2آیا پرسشهای مطرح شده از درس گذشته مناسب با محتوا و سطح یادگیری شما بوده است؟3آیا بازخورد مناسب به دستساختها و و مواد تهیه شده توسط شما به عمل آمده است؟4آیا شروع درس همراه با شادی و هیجان بوده است؟5آیا به همکاری بین دانشآموزان توجه شده است؟6آیا در حین تدریس شرایط جهت تمرکز شما فراهم بوده است؟7آیا استفاده از روش کارآیی تیم سبب افزایش اعتماد به نفس در شما شده است؟8آیا در پایان فرایند تدریس تغییری در یادگیری خود مشاهده کردهاید؟9آیا فکر میکنید اگر معلم از شیوه دیگری جهت ارائه درس به کار میگرفت، یادگیری بهتر انجام میشد؟10آیا پایان تدریس همراه با جمعبندی و ارائه تکلیف مناسب همراه بوده است؟ فرم مخصوص دبیران و اولیا ارزیابی از مرحله اول تدریس گویه هاعالیخوبمتوسطآیا مفاهیم و اطلاعات، در رسیدن به اهداف درس مفید بوده است؟آیا بحث های کلاس موجب ارتقاء درک دانش آموزان شده است؟آیا محتوای درس بر اساس فهم دانش آموزان بوده است؟آیا سوالات معلم موجب درگیر شدن دانش آموزان شده است؟آیا نظرات و عقاید دانش آموزان مورد توجه معلم قرار گرفته است؟ پیوست 7 : شعر مازندرانی قرن چهارم که بمو ترکا بمونه ایرون نا اتا و نا دتا بلکه بینه سه چهار تا محمود بمو به ایرون مسعود بمو ء میدون پر و پسر ندوننی فرق داشتنه فراوون گتنه اسلام ره خوامبی بوریم تا هندستون اتی گتنه وشون طلا خواسنه فراوون همتی هم بهییه ثروت بهیه فراوون اسا طغرل بموء بدجور دکته میدون شکست هدا فراوون تموم غزنویون رفیق بهیه و با خلفای عباسی در به در هاکرده و خلیفه فاطمی بهیته همه داده هم بهیته بغداده همه گتنه و کیه خلیفه گته که وه به جان و جا نشینه سلطان رکن والدین اسا بمو ارسلان ارمنستان گرجستان هندا بمو به میدون جنگ روم هست و ایرون بورده رومی هاره اسیر هاکرده و ره اون گته امپراطور دکته صیاد تور اسا بمو محمد شاه همون شاه خوارزمشاه عباسی جا نمو راه ضعیف بیه محمد شاه مغول بمو به ایرون هاکرده وره بیرون