دانلود استانداردها و ضوابط زيست محيطي (docx) 138 صفحه

دسته بندی : تحقیق

نوع فایل : Word (.docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحات: 138 صفحه

قسمتی از متن Word (.docx) :

فهرست مطالب الف : قوانين ، استانداردها و ضوابط زيست محيطي اصل پنجاهم قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران قانون حفاظت و بهسازي محيط آئين نامه جلوگيري از آلودگي آب قانون نحوه جلوگيري از آلودگي هوا استانداردهاي حدمجاز خروجي از دودكش كارخانجات قانون مديريت پسماندها استاندارد خروجي فاضلاب استاندارد صدا و آئين نامه اجرايي استاندارد هواي پاك استاندارد هاي صنعت نفت ايران ب : قوانين و كنفرانسيون هاي زيست محيطي مرتبط با دريا ، بندر و كشتيراني قانون حفاظت دريا و رودخانه هاي مرزي فصل اول قوانين ، استانداردها و ضوابط زيست محيطي اصل پنجاهم قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران (همه پرسي 1358) اين اصل قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران درخصوص حفاظت محيط زيست بيان مي دارد كه : «در جمهوري اسلامي ، حفاظت محيط زيست كه نسل امروز و نسلهاي بعد بايد درآن حيات اجتماعي روبه رشدي داشته باشند، وظيفه عمومي تلقي مي گردد. ازاين رو فعاليت هاي اقتصادي و غير آن كه با آلودگي محيط زيست يا تخريب غيرقابل جبران آن ملازمه پيدا كند ممنوع است.» قانون حفاظت و بهسازي محيط زيست (مصوب 28/3/1353) ازديگر قوانين مربوطه ، قانون حفاظت و بهسازي محيط زيست در بيست ويك ماده ونه تبصره مصوب 28/3/1353 مجلس شوراي ملي است. آيين نامه اجرايي آن نيز در 9 فصل و 48 ماده در تاريخ 3/12/1354 و اصلاحيه آن در تاريخ 30/1/1374 توسط هيات وزيران به تصويب رسيد. به موجب اين قانون، حفاظت، بهبود و بهسازي محيط زيست وپيشگيري و ممانعت ازهرنوع آلودگي و اقدامي كه موجب برهم زدن تعادل و تناسب محيط زيست مي شود،‌همچنين كليه امور مربوط به جانوران وحشي و آبزيان آبهاي داخلي از وظايف سازمان حفاظت محيط زيست است. براساس ماده 9 قانون حفاظت و بهسازي محيط زيست اقدام به هرعملي كه موجبات آلودگي محيط زيست را فراهم نمايد ممنوع است. منظور از آلوده ساختن محيط زيست عبارتست از پخش يا آميختن مواد خارجي به آب، هوا يا خاك يا زمين به ميزاني كه كيفيت فيزيكي، شيميايي يا بيولوژيك آن را به طوري كه زيان آور به حال انسان يا ساير موجودات زنده ويا گياهان ويا آثار و ابنيه باشد تغيير دهد. به موجب قانون حفاظت و بهسازي محيط زيست مناطقي كه كشور تعيين شده اند كه سازمان حفاظت محيط زيست طبق قوانين و مقررات مي تواند از احداث و ادامه فعاليت هاي منجر به آلودگي درآن مناطق جلوگيري به عمل آورد. تعيين اين مناطق ، منوط به حصول حداقل يكي از شرايط و ضوابط ذيل مي باشد: الف) وجود يك يا چند منبع مولد آلودگي در منطقه كه محيط را آلوده ويا درمعرض آلودگي قرار مي دهد. ب) به سبب فعاليت هاي مختلف انساني ازقبيل صنعتي، كشاورزي وتجاري اثرات نامطلوب يا دگرگوني درمحيط زيست ويا وضع طبيعي منطقه حاصل شده ويا درمعرض اين گونه خطرات قرار گرفته باشد. ج) وجود مراكز جمعيتي درمنطقه و ضرورت پيشگيري از ايجاد آلودگي هاي مضر براي بهداشت و سلامت مردم د) قرار داشتن يك يا چند پارك ملي يا آثار طبيعي ملي، پناهگاه حيات وحش ويا منطقه حفاظت شده در جوار يا داخل منطقه پيشگيري از دگرگوني وتخريب وضع خاص طبيعي مناطق چهارگانه مذكور لازم به ذكر است محدوده موردمطالعه و براساس مطالعات طرح جامع منطقه داراي كاربري صنعتي مي باشد. آئين نامه جلوگيري از آلودگي آب (مصوب 18/2/1373) درماده 2 اين آيين نامه كه مشتمل بر 22 ماده و7تبصره مي باشد به طور صريح آمده است كه : «اقدام به هر عملي كه موجبات آلودگي آب را فراهم نمايد ممنوع است.» ساير ماده هاي اين آيين نامه كه مرتبط با موضوع طرح مي باشد بشرح ذيل است : ماده 3) سازمان حفاظت محيط زيست با همكاري وزارتخانه هاي نيرو، كشاورزي، جهادسازندگي، بهداشت، درمان و آموزش پزشكي و ساير وزارتخانه هاي ذيربط حسب مورد نسبت به بررسي وشناسايي كيفيت آبهاي ايران از لحاظ آلودگي اقدام خواهد نمود. ماده 5) استانداردهاي مربوط به آلودگي آب با ذكر روش هاي سنجش و ساير مقررات مربوط توسط سازمان وبا همكاري وزارتخانه ها و موسسات مذكور در ماده (3) اين آيين نامه تهيه وبه مورد اجرا گذارده مي شود. ماده 7) سازمان موظف است طبق برنامه پيش بيني شده از فاضلاب و مواد زائد جامد منابع آلوده كننده، نمونه برداري و نوع وميزان آلودگي هريك از اين منابع را مشخص نمايد. در صورتي كه شدت آلودگي هريك از منابع آلوده كننده بيش از استانداردهاي موضوع ماده(5) اين آيين نامه باشد سازمان مراتب را كتبا به مسئول مربوط اخطار خواهد نمود كه در رفع آلودگي اقدام نمايد. دراين اخطار به نوع آلودگي وميزان آن و همچنين مهلت رفع آلودگي كه متناسب با امكانات تعيين مي گردد صريحا قيد خواهد شد. ماده 11) وزارتخانه هاي صنايع، كشور، كشاورزي، جهادسازندگي هنگام صدور مجوز احداث و توسعه واحدها و مجتمع هاي صنعتي، كشاورزي، دامداري، مرغداري و كشتارگاه يا ساير مراجع صدور مجوز واحدها و مجتمع هاي فوق الذكر موظفند استانداردها و مقررات لازم الرعايه موضوع ماده (5) اين آيين نامه را به متقاضيان ابلاغ نمايند. ماده 14) تخليه و پخش فاضلاب يا هرنوع ماده آلوده كننده ازمنابع متقربه به آبهاي پذيرنده به ميزان بيش از حد استاندارد ممنوع است. انواع و طبقه بندي منابع آلوده كننده ومتفرقه توسط سازمان وبا همكاري وزارتخانه ها و موسسات ذيربط تعيين خواهد شد. ماده 18) مسئولين مكلفند تدابيري اتخاذ نمايند تا درمواقع اضطراري كه تصفيه فاضلابها به هرعلتي متوقف مي شود ازتخليه مستقيم فاضلاب به آبهاي پذيرنده خودداري نمايند. ماده 22) چنانچه تخلف از مقررات اين آيين نامه موجب ورود هرگونه خسارت به محيط زيست آبزيان و منابع طبيعي شود، دادگاه حسب درخواست سازمان، مسئولين را به پرداخت و جبران خسارت وارده شده محكوم خواهد كرد. قانون نحوه جلوگيري از آلودگي هوا (مصوب 3/2/1374) فصل اول – كليات ماده 1- جهت تحقق اصل پنجاهم قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران و بمنظور پاك سازي و حفاظت هوا از آلودگي كليه دستگاه ها و موسسات و كليه اشخاص حقيقي و حقوقي موظفند مقررات و سياست هاي مقرر دراين قانون را رعايت نمايند. ماده 2- اقدام به هرعملي كه موجبات آلودگي هوا را فراهم نمايد ممنوع است. منظور از آلودگي هوا عبارتست از وجود و پخش يك يا چند آلوده كننده اعم از جامد، مايع، گاز، تشعشع پرتوزا و غيرپرتوزا در هواي آزاد به مقدار و مدتي كه كيفيت آن را بطوري كه زيان آور براي انسان ويا ساير موجودات زنده ويا گياهان ويا آثار و ابنيه باشد تغيير دهد. ماده 3- منابع آلوده كننده هوا كه تحت مقررات اين قانون قرار دارند به سه دسته زير طبقه بندي مي شوند. الف) وسائل نقليه موتوري ب) كارخانجات و كارگاه ها و نيروگاه ها ج) منابع تجاري و خانگي ومنابع متفرقه فصل دوم – وسائل نقليه موتوري ماده 4- استفاده از وسائل نقليه موتوري كه بيش ازحد مجاز مقرر دود و آلوده كننده هاي ديگر وارد هواي آزاد نمايند ممنوع است حد مجاز خروجي وسائل نقليه موتوري توسط سازمان حفاظت محيط زيست با همكاري وزارت صنايع تعيين و به تصويب شوراي عالي حفاظت محيط زيست مي رسد. ماده 5- هر وسيله نقليه موتوري كه بكار گرفته مي شود بايد داراي گواهينامه مخصوص مبني بررعايت حد مجاز خروجي آلوده كننده هاي هوا باشد. دارندگان وسائل نقليه موتوري مكلفند همه ساله وسايل نقليه خود را در مراكز مورد تائيد سازمان حفاظت محيط زيست كه توسط شهرداريها ايجاد مي گردد تحت آزمايش ومعاينه قرار داده و گواهينامه مبني بر رعايت حد مجاز آلودگي را دريافت نمايند. درغيراين صورت از تردد وسائل نقليه فاقد گواهينامه مذكور به ترتيبي كه در آيين نامه اجرايي اين قانون تعيين مي شود جلوگيري خواهد شد. تبصره 1- هزينه انجام آزمايش و معاينه وسايل نقليه موتوري از دارندگان وسايل نقليه مذكور طبق تعرفه اي كه توسط وزارت كشور و سازمان حفاظت محيط زيست تهيه و به تصويب هيأت وزيران مي رسد اخذ خواهد شد. تبصره 2- تاريخ شروع اجراي اين ماده وتبصره هاي آن حداكثر يكسال پس از تصويب اين قانون تعيين مي شود وسازمان حفاظت محيط زيست و شهرداري و ساير دستگاه هاي ذيربط موظفند ظرف مدت مذكور امكانات لازم جهت اجراي اين ماده را فراهم كنند. ماده 6- شهرداريها، نيروي انتظامي جمهوري اسلامي ايران ، وزارتخانه ها و سازمان هاي ذيربط موظفند نحوه تردد وسايل نقليه موتوري و سيستم حمل ونقل شهري را بصورتي طراحي و سامان دهند كه ضمن كاهش آلودگي هوا جوابگوي سفرهاي روزانه شهري باشد. تبصره – آيين نامه اجرايي اين ماده كه دربرگيرنده ساعات و محدوده مجاز تردد شهري، پيش بيني استفاده مطلوب و بيشتر از وسايل نقليه عمومي و امثال آن مي باشد توسط وزارت كشور (شهرداريها) و نيروي انتظامي جمهوري اسلامي ايران و سازمان حفاظت محيط زيست ودر صورت لزوم با همكاري سازمانهاي ذيربط تهيه و به تصويب هيأت وزيران خواهد رسيد. ماده 7- درمواقع اضطراري كه بعلت كيفيت خاص جوي، آلودگي هواي شهرها به حدي برسد كه به تشخيص وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي سلامت انسان و محيط زيست را شديدا به مخاطره بياندازد، سازمان حفاظت محيط زيست با همكاري وزارت كشور (شهرداريها و نيروي انتظامي جمهوري اسلامي ايران ) ممنوعيت ها يا محدوديت هاي موقت زماني، مكاني و نوعي را براي منابع آلوده كننده برقرار نموده و بلافاصله مراتب را ازطريق رساناه هاي همگاني به اطلاع عمومي خواهد رسانيد. با برطرف شدن وضعيت اضطراري و كاهش آلودگي هوا، سازمان نسبت به رفع ممنوعيت و محدوديت برقرار شده اقدام و مراتب را بنحو مقتضي به اطلاع عمومي خواهد رسانيد. ماده 8- ساخت و توليد و ورود وسايل نقليه موتوري و همچنين موتور وساير قطعات مرتبط با احتراق وسايل نقليه از قبيل كاربوراتور و فيلتر مستلزم رعايت استانداردهاي حفاظت محيط زيست مي باشند. ماده 9- وزارت صنايع موظف است سياستها و برنامه هاي توليدي واحدها و شركتهاي تابعه توليد وسايل نقليه موتوري خود را بنحوي تنظيم نمايد كه اولا توليد وسايل نقليه با موتورها و قطعات غيراستاندارد صورت نپذيرد ثانيا در برنامه ريزي ساخت خودرو برنامه توليد وسايل نقليه و حمل ونقل عمومي را در اولويت قرار دهد. ثالثا طراحي و ساخت اتومبيل ها بنحوي صورت گيرد كه حتي المقدور امكان استفاده از گاز هم وجود داشته باشد. ماده 10- شماره گذاري هرنوع وسيله نقليه موتوري مستلزم رعايت استانداردهاي موضوع ماده 8 اين قانون مي باشد. ماده 11- استانداردهاي موضوع مواد 8و9 اين قانون توسط سازمان حفاظت محيط زيست با همكاري وزارت صنايع، وزارت نفت و موسسات تحقيقاتي ذيصلاح تهيه وبه تصويب هيات وزيران خواهد رسيد. فصل سوم – كارخانجات و كارگاهها و نيروگاهها ماده 12- احداث كارخانجات و كارگاه هاي جديد و توسعه و تغييرمحل ويا خط توليد كارخانجات و كارگاه هاي موجود مستلزم رعايت ضوابط و معيارهاي سازمان حفاظت محيط زيست مي باشد. ماده 13- وزارتخانه هاي صنايع، معادن و فلزات، كشاورزي و جهاد سازندگي هنگام صدور جواز تاسيس رونشوتي از جواز تاسيس مربوط را به سازمان حفاظت محيط زيست ارسال خواهند نمود. دارندگان جواز تاسيس مذكور مكلفند محل استقرار واحدهاي صنعتي ويا توليدي خود را طبق ضوابط استقرار موضوع ماده 12 اين قانون تعيين نمايند. صدور پروانه بهره برداري موكول به تاييد محل استقرار با رعايت ضوابط موضوع ماده 12 فوق براساس اعلام سازمان حفاظت محيط زيست مي باشد. تبصره1- احداث نيروگاه ها، پالايشگاه ها، كارخانجات پتروشيمي، كارخانجات صنايع نظامي، فرودگاه ها و ترمينالهاي بارگيري موكول به رعايت ضوابط و معيارهاي سازمان حفاظت محيط زيست از لحاظ محل استقرار مي باشد. تبصره 2- ضوابط و معيارهاي موضوع مواد 12 و13 توسط سازمان با مشاركت وزارتخانه هاي مذكور دراين ماده تهيه و به تصويب هيئت وزيران خواهد رسيد. تبصره 3- سازمان حفاظت محيط زيست موظف است ضوابط و معيارهاي زيست محيطي لازم را از طريق وزارتخانه هاي ذيربط به دارندگان جواز تاسيس اعلان نمايد. ماده 14- فعاليت كارخانجات و كارگاه هاي جديدي كه ضوابط و معيارهاي موضوع ماده 12 را رعايت ننمايند و همچنين فعاليت و بهره برداري از كارخانجات و كارگاه ها و نيروگاه هايي كه بيش از حدمجاز موجبات آلودگي هوا را فراهم آورند ممنوع است. ماده 15- سازمان حفاظت محيط زيست كارخانجات و كارگاه ها و نيروگاه هايي كه آلودگي آنها بيش ازحد مجاز استانداردهاي محيط زيست باشد را مشخص نموده و مراتب را با تعيين نوع و ميزان آلودگي به صاحبان و يا مسئولان كارخانجات و كارگاه ها و نيروگاه ها ابلاغ خواهد كرد تا درمهلت معيني كه توسط سازمان با همكاري و مشاركت دستگاه هاي ذيربط تعيين مي شود نسبت به رفع آلودگي يا تعطيل كار و فعاليت خود تا رفع آلودگي اقدام نمايند. تبصره1- در صورتي كه صاحب يا مسئول كارخانه و كارگاهي كه موجبات آلودگي هوا را فراهم مي نمايد با دلايل قابل قبول سازمان اثبات نمايد كه ظرف مهلت تعيين شده رفع آلودگي عملي نمي باشد سازمان مي تواند براي يك بار مهلت اضافي مناسب درمورد اينگونه كارخانجات و كارگاه ها قائل شود. تبصره 2- سازمان حفاظت محيط زيست موظف است استانداردهاي پاك واستانداردهاي آلوده كننده هاي حاصل از كارخانجات و كارگاه ها كه به هرطريق وارد هواي آزاد مي گردند را براي هرمنطقه وبا توجه به كيفيت هوا و مناسبات زيست محيطي آن مناطق تهيه نموده و در اختيار متقاضيان و صاحبان كارخانجات و كارگاه ها قرار دهد. حد مجاز (استانداردهاي محيط زيست ) اين ماده توسط سازمان حفاظت محيط زيست تهيه و به تصويب هيأت وزيران خواهد رسيد. ماده 16- درصورتي كه صاحبان و مسئولين كارخانجات و كارگاه ها و نيروگاه هاي آلوده كننده ظرف مهلت تعيين شده مبادرت به رفع آلودگي يا ممانعت از كار و فعاليت كارخانه و كارگاه مربوط ننمايند، درپايان مهلت مقرر به درخواست سازمان حفاظت محيط زيست و دستور مرجع قضائي ذيربط محل كه بلافاصله توسط مامورين انتظامي به مورد اجراء گذاشته مي شود از كار وفعاليت كارخانجات و كارگاه هاي آلوده كننده جلوگيري بعمل خواهد آمد. ادامه كار يا فعاليت كارخانجات و كارگاه ها و نيروگاه هاي مزبور منوط به صدور اجازه سازمان حفاظت محيط زيست وبا رأي دادگاه صلاحيت دار خواهد بود. تبصره1- درصورتي كه صاحبان و مسئولان كارخانجات و كارگاه ها و نيروگاه هاي آلوده كننده پس از ابلاغ سازمان حفاظت محيط زيست از فعاليت و ادامه كار كارخانجات و كارگاه هاي مذكور راسا و بدون كسب اجازه از سازمان يا بدون صدور رأي دادگاه صالحه، مبادرت به بازگشايي و ادامه فعاليت آنها بنمايند. برحسب مورد مجازاتهاي مقرر دراين قانون و ساير مقررات مربوط به عدم رعايت دستورات مراجع قانوني و قضائي محكوم خواهند شد و چنانچه مديران و مسئولان مذكور اداره و تصدي كارخانجات و كارگاه هاي دولتي يا وابسته به دولت را برعهده داشته باشند موضوع درهيأت رسيدگي به تخلفات اداري وزارتخانه يا دستگاه متبوع مدير يا مسئول نيز مطرح و حكم مقتضي صادر خواهد گرديد. ماده 17- درمواقع اضطراري وبا شرايط جوي نامناسب، رئويس سازمان حفاظت محيط زيست مي تواند كارخانجات و كارگاه هائي را كه فعاليت آنها خطرات فوري دربرداشته باشد با اخطار سريع خواستار توقف فعاليت آنها گردد ودرصورت استنكاف به حكم رئيس دادگاه محل تا رفع موجبات خطر تعطيل نمايد. ماده 18- درمواردي كه كاهش يا ازبين بردن آلودگي ناشي از فعاليت كارخانجات ويا كارگاه ها ازطريق ديگر بجز انتقال يك يا برخي از آنها به نقاط مناسب امكان پذير نبوده ويا فعاليت كارخانجات و كارگاه هاي مذكور درمناطق مسكوني سلامت ساكنان آن مناطق را به خطر بيندازد. سازمان حفاظت محيط زيست با همكاري وزارتخانه ها و ديگر دستگاه هاي دولتي ذيربط طرح انتقال كارخانجات و كارگاه هاي مذكور را به نقاط مناسب (ترجيحا شهرك ها و قطب هاي صنعتي) تهيه وبه هيأت وزيران ارائه مي نمايد. دولت درصورت صلاحديد و موافقت برحسب مورد اقدام خواهد نمود. ماده 19- قطبها و شهركها و مجتمع هاي صنعتي و نيروگاه ها و واحدهاي توليدي موكلفند حداقل 10درصد از فضاي شهركها ويا مجموع فضاي تخصيص داده شده جهت احداث واحدهاي توليدي وخدماتي را به ايجاد فضاي سبز و مشجر و كشت درختان مناسب منطقه اختصاص دهند. بهره برداري از واحدهاي صنعتي و توليدي مذكور منوط به رعايت اين ماده و ايجاد فضاي سبز مناسب مي باشد. وزارتخانه هاي صنعتي موظف به نظارت برحسن اجراي اين ماده مي باشند. ماده 20- كارخانجات و كارگاه ها و نيروگاه ها و كوره هاي آجرپزي و آهك پزي موظف به استفاده از سوخت و سيستم هاي احتراقي مناسب قابل دسترسي بنحوي كه موجبات كاهش آلودگي هوا را فراهم نمايد هستند. تبصره – وزارت نفت موظف است در برنامه ريزي گازرساني و سوخت رساني خود تأمين سوخت مناطق صنعتي و مراكز استقرار كارخانجات و كارگاه ها و كوره هاي آجرپزي مجاور شهرك هاي بزرگ را در اولويت قرار دهد. ماده 21- آيين نامه اجرايي اين فصل وهمچنين ضوابط مربوط به محدوديت استقرار صنايع در مجاورت شهرها توسط سازمان حفاظت محيط زيست با مشاركت وزارتخانه هاي ذيربط تهيه وبه تصويب هيأت وزيران خواهد رسيد. فصل چهارم – منابع تجاري ، خانگي و منابع متفرقه تبصره ماده 25- نقشه هاي شهرها – شهركهاي مسكوني ، قطبها و شهركها و مجتمع هاي صنعتي، اداري، كشاورزي و غيره موكول به رعايت ضوابط و مقررات حفاظت محيط زيست مي باشد. ماده 27- ايجاد هرگونه آلودگي صوتي بيش ازحد مجاز ممنوع مي باشد. آئين نامه جلوگيري از آلودگي صوتي توسط سازمان حفاظت محيط زيست تهيه وبه تصويب رسيد. فصل پنجم – مجازات ها ماده 29- صاحبان و مسئولين كارخانجات و كارگاه هاي آلوده كننده كه برخلاف مواد 14و16و17 اين قانون عمل نمايند. براي بار اول به جزاي نقدي از پانصدهزارريال تا يك ميليون ريال ودر صورت تكرار به حبس تعزيري ازدو ماه تا شش ماه و جزاي نقدي از هفتصدهزارريال تا دوميليون ريال محكوم مي شوند. تبصره 1- صاحبان و مسئولان اين گونه كارخانجات و كارگاه هاي آلوده كننده علاوه بر محكوميت مذكور مكلف به پرداخت ضرر و زيان وارده به محيط زيست و اشخاص حقيقي و حقوقي به حكم دادگاه صالحه مي باشند. تبصره 2- درمورد جرائم مقرر دراين قانون علاوه بر اشخاص حقيقي و حقوقي سازمان حفاظت محيط زيست برحسب مورد شاكي يا مدعي خصوصي در زمينه خسارات وارده به محيط زيست مي باشد. ماده 30-كساني كه از انجام بازرسي مامورين سازمان حفاظت محيط زيست براي نمونه برداري و تعيين ميزان آلودگي ناشي از فعاليت كارخانجات و كارگاه ها منابع تجاري بهداشتي و خدمات و امكان عمومي ممانعت بعمل آورده ويا اسناد و مدارك و اطلاعات موردنياز سازمان را دراختيار ايشان نگذارند و يا اسناد و مدارك و اطلاعات خلاف واقع ارائه نمايند برحسب مورد اهميت موضوع به جزاي نقدي از پانصدهزار ريال تا پنج ميليون ريال ودرصورت تكرار به حبس تعزيري از يك ماه تا سه ماه و جزاي نقدي مذكور محكوم خواهند شد. تبصره – در صورتي كه مامورين سازمان حفاظت محيط زيست در جرائم موضوع اين ماده همكاري يا مشاركت داشته يا گزارش واقع ارائه نمايند علاوه بر محكوميت در هيأت هاي رسيدگي به تخلفات اداري به حداكثر مجازات مقرر دراين ماده محكوم خواهند شد. مصوبه هيأت وزيران راجع به استانداردهاي حدمجاز خروجي از دودكش كارخانجات و كارگاه هاي صنعتي (موضوع ماده 15 قانون نحوه جلوگيري از آلودگي هوا مصوب 1374)(شماره 35806/ت23714 ك مورخ 30/8/1379) وزاري عضو كميسيون مامور تعيين حد مجاز استانداردهاي محيط زيست درجلسه مورخ 15/10/1378 با رعايت تصويب نامه شماره 50467/ت18526 ه مورخ 3/8/1377 وبه استناد ماده (15) قانون نحوه جلوگيري از آلودگي هوا مصوب 1374 حد مجاز استانداردهاي خروجي از كارخانجات و كارگاه هاي صنعتي را به شرح جداول پيوست تصويب نمودند. اين تصويب نامه در تاريخ 28/8/1379 به تاييد مقام محترم رياست جمهوري رسيده است. جدول (1-1) استانداردهاي حد مجاز خروجي از كارخانجات و كارگاه هاي صنعتي (موضوع ماده 15 قانون نحوه جلوگيري از آلودگي هوا مصوب 3/2/1374 مجلس شوراي اسلامي) نوع واحدمنابع آلايندهاستاندارد گازاستاندارد ذراتدرصد تيرگيملاحظاتنوع گازدرجه 1درجه 2واحددرجه 1درجه 2واحددرجه 1درجه 2كارخانه تهيه اسيد سيانيدريكتهيه اسيد سيانيدريكHCN810Ppm-----كارخانه تهيه اسيد نيتريكواحد تهيه اسيد نيتريك تهيه اسيد غليظ از اسيد رقيق ، عمليات تبخيرNOx350500Ppm---2020-زباله سوز معمولي (شهري و صنعتي بيش از 25تن در شبانه روز)از دودكش دستگاه زباله سوز----150250Mg/m3---كارخانه تهيه كلرورفريكتهيه كلرورفريكHCl67201Ppm-----2ساير واحدهاي صنعتيهر روند توليديSO2800800Ppm100250Mg/m320-21H2O7.27.2Ppm10025020-21CO304435Ppm10025020-21F26.416Ppm10025020-21 توضيح استانداردهاي درجه يك در مورد كارخانه ها و كارگاه هاي جديد وهمچنين كارخانه ها و كارگاه هاي موجود كه محل آنها با ضوابط استقرار موضوع ماده 12 قانون نحوه جلوگيري از آلودگي هوا مصوب 3/2/1374 مغايرت داشته باشد اعمال مي شود. استانداردهاي درجه دو براي كارخانه ها و كارگاه هاي موجود كه محل آنها با ضوابط استقرار فوق الذكر مغايرتي ندارد، ملاك عمل خواهد بود. واحدهاي اندازه گيري mg/m3 , ppm در شرايط متعارفي (25درجه سانتيگراد و فشار 760 ميلي متر) مي باشد. ** استاندارد SO2 خروجي ناشي از مصرف سوخت مازوت در نيروگاه ها به عنوان استاندارد حد مجاز خروجي تلقي مي شود. قانون مديريت پسماندها (مصوب 20/2/1383) ماده 1- جهت تحقق اصل پنجاهم (50) قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران وبه منظور حفظ محيط زيست كشور از آثار زيانبار پسماندها و مديريت بهينه آنها، كليه وزارتخانه ها و سازمان ها و موسسات و نهادهاي دولتي و نهادهاي عمومي غيردولتي كه شمول قانون برآن ها مستلزم ذكر نام مي باشد و كليه شركت ها و موسسات و اشخاص حقيقي موظفند مقررات و سياست هاي مقرر دراين قانون را رعايت نمايند. ماده 2- عبارات و اصلاحاتي كه دراين قانون به كار رفته است داراي معاني زير مي باشد : الف) سازمان : سازمان حفاظت محيط زيست ب) پسماند : به مواد جامد، مايع و گاز(غير از فاضلاب) گفته مي شود كه به طور مستقيم يا غيرمستقيم حاصل از فعاليت انسان بوده وازنظر توليدكننده زائد تلقي مي شود. پسماندها به پنج گروه تقسيم مي شوند : پسماندهاي عادي : به كليه پسماندهايي گفته مي شود كه به صورت معمول از فعاليت هاي روزمره انسانها در شهرها، روستاها و خارج از آنها توليد مي شود ازقبيل زباله هاي خانگي و نخاله هاي ساختماني پسماندهاي پزشكي (بيمارستاني) : به كليه پسماندهاي عفوني و زيان آور ناشي از بيمارستان ها،‌ مراكز بهداشتي، درماني، آزمايشگاه هاي تشخيص طبي و ساير مراكز مشابه گفته مي شود. ساير پسماندهاي خطرناك بيمارستاني از شمول اين تعريف خارج است. پسماندهاي ويژه : به كليه پسماندهايي گفته مي شود كه به دليل بالا بودن حداقل يكي از خواص خطرناك ازقبيل سميت، بيماري زايي ، انفجار يا اشتعال، خورندگي و مشابه آن به مراقبت ويژه نياز داشته باشد وآن دسته از پسماندهاي پزشكي و نيز بخشي از پسماندهاي عادي، صنعتي، كشاورزي كه نياز به مديريت خاص دارند جزء پسماندهاي ويژه محسوب مي شوند. پسماندهاي كشاورزي : به پسماندهاي ناشي از فعاليت هاي توليدي دربخش كشاورزي گفته مي شود از قبيل فضولات، لاشه حيوانات (دام، طيور و آبزيان) محصولات كشاورزي فاسد يا غيرقابل مصرف پسماندهاي صنعتي : به كليه پسماندهاي ناشي از فعاليت هاي صنعتي و معدني و پسماندهاي پالايشگاهي صنايع گاز، نفت و پتروشيمي و نيروگاهي و امثال آن گفته مي شود ازقبيل براده ها ، سرريز ها و لجن هاي صنعتي ج) مديريت اجرايي پسماند : شخصيت حقيقي يا حقوقي است كه مسئول برنامه ريزي، ساماندهي، مراقبت و عمليات اجرايي مربوط به توليد،‌جمع آوري، ذخيره سازي، جداسازي، حمل ونقل، بازيافت، پردازش و دفع پسماندها و همچنين آموزش و اطلاع رساني دراين زمينه مي باشد. دفع : كليه روشهاي ازبين بردن يا كاهش خطرات ناشي از پسماندها ازقبيل بازيافت ، دفن بهداشتي، زباله سوزي پردازش : كليه فرايندهاي مكانيكي، شيميايي، بيولوژيكي كه منجر به تسهيل درعمليات دفع گردد. د) منظور از آلودگي همان تعريف مقرر در ماده (9) قانون حفاظت و بهسازي محيط زيست ، مصوب 28/3/1353 است. تبصره 1- پسماندهاي پزشكي ونيز بخشي از پسماندهاي عادي، صنعتي و كشاورزي كه نياز به مديريت خاص دارند جزو پسماندهاي ويژه محسوب مي شوند. تبصره 2- فهرست پسماندهاي ويژه از طرف سازمان، با همكاري دستگاه هاي ذي ربط تعيين وبه تصويب شوراي عالي حفاظت محيط زيست خواهد رسيد. تبصره 3- پسماندهاي ويژه پرتوزا تابع قوانين و مقررات مربوط به خود مي باشند. تبصره 4- لجن هاي حاصل از تصفيه فاضلاب هاي شهري و تخليه چاه هاي جذبي فاضلاب خانگي درصورتي كه خشك يا كم رطوبت باشند، در دسته پسماندهاي عادي قرار خواهند گرفت. ماده 3- موسسه استاندارد وتحقيقات صنعتي ايران موظف است با همكاري وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي و ساير دستگاه ها حسب مورد، استاندارد كيفيت و بهداشت محصولات و مواد بازيافتي و استفاده هاي مجاز آنها را تهيه نمايد. ماده 4- دستگاه هاي اجرايي ذيربط موظفند جهت بازيافت و دفع پسماندها تدابير لازم را به ترتيبي كه در آيين نامه اجرايي اين قانون مشخص خواهد شد اتخاذ نمايند. آئين نامه اجرايي مذكور مي بايستي دربرگيرنده موارد زير نيز باشد : مقررات تنظيم شده موجب گردد تا توليد ومصرف، پسماند كمتري ايجاد نمايد. تسهيلات لازم براي توليد و مصرف كالاهايي كه بازيافت آنها سهل تر است فراهم شود و توليد و واردات محصولاتي كه دفع وبازيافت پسماند آنها مشكلتر است محدود شود. تدابيري اتخاذ شود كه استفاده از مواد اوليه بازيافتي در توليد گسترش يابد. مسئووليت تامين و پرداخت پخشي از هزينه هاي بازيافت به عهده توليدكنندگان محصولات قرار گيرد. ماده 5- مديريت هاي اجرايي پسماندها براساس معيارها و ضوابط وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشكي ترتيبي اتخاذ نمايند تا سلامت ، بهداشت و ايمني عوامل اجرايي تحت نظارت آنها تامين و تضمين مي شود. ماده 6- سازمان صداوسيماي جمهوري اسلامي ايران وساير رسانه هاي كه نقش اطلاع رساني دارند و همچنين دستگاه هاي آموزشي و فرهنگي موظفند جهت اطلاع رساني و آموزش، جداسازي صحيح، جمع آوري و بازيافت پسماندها اقدام و با سازمانها و مسئولين مربوط همكاري نمايند. تبصره – وزارتخانه هاي جهاد كشاورزي، صنايع و معادن، كشور وبهداشت، درمان و آموزش پزشكي به منظور كاهش پسماندهاي كشاورزي، موظفند نسبت به اطلاع رساني و آموزش روستائيان و توليدكنندگان اقدام لازم را به عمل آورند. ماده 7- مديريت اجرايي كليه پسماندها غير ازصنعتي و ويژه در شهرها و روستاها و حريم آنها به عهده شهرداري ها و دهياري و درخارج از حوزه و وظايف شهرداري ها و دهياري ها به عهده بخشداري ها مي باشد. مديريت اجرايي پسماندهاي صنعتي و ويژه به عهده توليدكننده خواهد بود درصورت تبديل آن به پسماند عادي به عهده شهرداري ها، دهياري ها و بخشداري ها خواهد بود. تبصره – مديريت هاي اجرايي مي توانند تمام با بخشي از عمليات مربوط به جمع آوري جداسازي و دفع پسماندها را به اشخاص حقيقي و حقوقي واگذار نمايند. ماده 8- مديريت اجرايي مي تواند هزينه هاي مديريت پسماند را ازتوليدكننده پسماند يا تعرفه اي كه طبق دستورالعمل وزارت كشور توسط شوراهاي اسلامي برحسب نوع پسماند تعيين مي شود دريافت نموده و فقط صرف هزينه هاي مديريت پسماند نمايد. ماده 9- وزارت كشور با هماهنگي سازمان موظف است برنامه ريزي و تدابير لازم براي جداسازي پسماندهاي بعدي را به عمل آورده و برنامه زمان بندي آن را تدوين نمايد. مديريت هاي اجرايي مندرج درماده (7) اين قانون موظفند در چارچوب برنامه فوق و در مهلتي كه در آيين نامه اجرايي با اين قانون پيش بيني مي شود، كليه پسماندهاي عادي را به صورت تفكيك شده جمع آوري، بازيافت يا دفن نمايند. ماده 10- وزارت كشور موظف است در اجراي وظايف مندرج دراين قانون ظرف مدت شش ماه پس از تصويب اين قانون، نسبت به تهيه دستورالعمل تشكيلات و سازمان دهي مديريت اجرايي پسماندها در شهرداريها، دهياري ها و بخشداري ها اقدام نمايد. ماده 11- سازمان موظف است با همكاري وزارتخانه هاي بهداشت، درمان و آموزش پزشكي (در مورد پسماندهاي پزشكي) ، صنايع و معادن، نيرو و نفت (درمورد پسماندهاي صنعتي و معدني)، جهاد كشاورزي (درمورد پسماندهاي كشاورزي) ضوابط و روشهاي مربوط به مديريت اجرايي پسماندها را تدوين ودر شوراي عالي حفاظت محيط زيست به تصويب رساند. وزارتخانه هاي مذكور مسئول نظارت بر جراي ضوابط و روشهاي مصوب هستند. ماده 12- محل هاي دفن پسماندها براساس ضوابط زيست محيطي توسط وزارت كشور با هماهنگي سازمان و وزارت جهاد كشاورزي تعيين خواهد شد. تبصره 1- شوراي عالي شهرسازي و معماري موظف است در طرح هاي ناحيه اي جامع، مناطق مناسبي را براي دفع پسماندها درنظر بگيرد. تبصره 2- وزارت شورا موظف است اعتبارات ، تسهيلات و امكانات لازم را جهت ايجاد و بهره وري از محل هاي دفع پسماندها راسا يا توسط بخش خصوصي فراهم نمايد. ماده 13- مخلوط كردن پسماندهاي پزشكي با ساير پسماندها و تخليه وپخش آنها در محيط يا فروش، استفاده و بازيافت اين نوع پسماند ها ممنوع است. ماده 14- نقل و انتقال برون مرزي پسماندهاي ويژه تابع مقررات كنوانسيون بازل و با نظارت مرجع ملي كنوانسيون خواهد بود. نقل وانتقال درون مرزي پسماندهاي ويژه تابع آئين نامه اجرايي مصوب هيأت وزيران خواهد بود. ماده 15- توليدكنندگان آن دسته از پسماندهايي كه داراي يكي از ويژگي هاي پسماندهاي ويژه نيز مي باشند، موظفند با بهينه سازي فرايند و بازيابي، پسماندهاي خود را به حداقل برسانند ودرمواردي كه حدود مجاز درآيين نامه اجرايي اين قانون پيش بيني شده است، درحد مجاز نگهدارند. ماده 16- نگهداري، مخلوط كردن، جمع آوري، حمل ونقل، خريد و فروش، دفع ، صدور و تخليه پسماندها در محيط برطبق مقررات اين قانون و آيين نامه اجرايي آن خواهد بود. درغيراين صورت اشخاص مختلف به حكم مراجع قضايي به جزاي نقدي دربار اول براي پسماندهاي عادي از پانصدهزارريال تا يكصد ميليون ريال و براي ساير پسماندها از دو ميليون ريال تا يكصد ميليون ريال و درصورت تكرار، هربار به دو برابر مجازات قبلي دراين ماده محكوم مي شوند. متخلفين ازحكم ماده (13) به جزاي نقدي از دو ميليون ريال تا يكصد ميليون ريال ودر صورت تكرار به دوبرابر حداكثر مجازات و درصورت تكرار مجدد هربار به دو برابر مجازات بار قبل محكوم مي شوند. ماده 17- متخلفين از حكم ماده (14) اين قانون موظفند پسماندهاي مشمول كنوانسيون بازل را به كشور مبدا اعاده ويا درصورت امكان معدوم كردن در داخل تحت نظارت و طبق نظر سازمان (مرجع ملي كنوانسيون مذكور در ايران) با هزينه خود به نحو مناسب دفع نمايند. درغيراين صورت به مجازاتهاي مقرر در ماده (16) محكوم خواهند شد. ماده 18- در شرايطي كه آلودگي، خطر فوري براي محيط وانسان دارد، با اخطار سازمان و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي، متخلفين و عاملين آلودگي موظفند فورا اقداماتي را كه منجر به بروز آلودگي و تخريب محيط زيست مي شود متوقف نموده و بلافاصله مبادرت به رفع آلودگي و پاكسازي محيط نمايند. درصورت استنكاف ، مرجع قضايي خارج از نوبت به موضع رسيدگي و متخلفين و عاملين را علاوه بر پرداخت جريمه تعيين شده ملزم به رفع آلودگي و پاكسازي خواهد نمود. ماده 19- درتمام جرايم ارتكابي مذكور، مرجع قضايي مرتكبين را علاوه بر پرداخت جريمه به نفع صندوق دولت، به پرداخت خسارت به اشخاص و يا جبران خسارت وارده بنا به درخواست دستگاه مسوول محكوم خواهد نمود. ماده 20- خودروهاي تخليه كننده پسماند در اماكن غيرمجاز، علاوه بر مجازاتهاي مذكور ، به يك تا ده هفته توقيف محكوم خواهند شد. تبصره – در صورتي كه محل تخليه، معابر عمومي، شهري و بين شهري باشد به حداكثر ميزان توقيف محكوم مي شوند. ماده 21- درآمد حاصل از جريان اين قانون به حساب خزانه داري كل كشور واريز وهمه ساله مدل وجوه واريزي ازمحل اعتبارات رديف خاصي كه در قوانين بودجه سنواتي پيش بيني مي شود، دراختيار دستگاه هايي كه در آئين نامه اجرايي اين قانون تعيين خواهند شد، قرار خواهند گرفت تا مصرف آموزش، فرهنگ سازي، اطلاع رساني و رفع آلودگي ناشي از پسماندها ، حفاظت از محيط زيست و تامين امكانات لازم درجهت اجراي اين قانون گردد. ماده 22- آئين نامه اجرايي اين قانون توسط سازمان با همكاري وزارت كشور وساير دستگاه هاي اجرايي ذيربط حداكثر ظرف مدت شش ماه تهيه وبه تصويب هيأت وزيران مي رسد. ماده 23- نظارت و مسئووليت حسن اجراي اين قانون برعهده سازمان مي باشد. قانون فوق مشتمل بر بيست وسه ماده و نه تبصره در جلسه علني روز يكشبنه مورخ 20/2/1283 مجلس شوراي اسلامي تصويب ودر تاريخ 9/3/1383 به تائيد شوراي نگهبان رسيده است. استاندارد خروجي فاضلاب اين استاندارد به استناد ماده 5 آئين نامه جلوگيري ا زآلودگي آب و با توجه به ماده 3 همين آئين نامه و با همكاري وزارتخانه هاي بهداشت، درمان و آموزش پزشكي، نيرو، صنايع و معادن و كشاورزي توسط سازمان حفاظت محيط زيست تهيه و تدوين گرديده است. تخليه فاضلابها بايد براساس استانداردهايي باشد كه به صورت حداكثر غلظت آلوده كننده ها بيان مي شود. رعايت اين استانداردها تحت نظارت سازمان حفاظت محيط زيست ضروري است. فاضلاب خروجي نبايستي داراي بوي نامطبوع بوده و حاوي كف و اجسام شناور باشد. فاضلاب تصفيه شده بايد با شرايط يكنواخت وبه نحوي وارد آبهاي پذيرنده گردد كه حداكثر اختلاط صورت گيرد. مسئولين منابع آلوده كننده بايد فاضلابهاي توليدي را با بررسي هاي مهندسي و استفاده از تكنولوژي مناسب و اقتصادي تاحد استانداردها تصفيه نمايند. در سيستم هايي كه تخليه ناپيوسته دارند اندازه گيري در طول زمان تخليه ملاك خواهد بود. لجن و ساير مواد جامد توليد شده در تاسيسات تصفيه فاضلاب قبل از دفع بايستي به صورت مناسب تصفيه شده و تخليه نهايي اين مواد نبايد موجب آلودگي محيط زيست گردد. رقيق كردن فاضلاب تصفيه شده يا خام به منظور رسانيدن غلظت مواد آلوده كننده تا حد استانداردهاي اعلام شده قابل قبول نمي باشد. ضمن رعايت استانداردهاي مربوطه ، خروجي فاضلابها نبايد كيفيت آب را براي استفاده هاي منظور شده تغيير دهد. آن دسته از فاضلابهاي صنعتي كه آلودگي آنها بيش از استانداردها نباشد مي توانند فاضلاب خود را با كسب موافقت سازمان بدون تصفيه دفع نمايند. تاسيسات تصفيه فاضلاب بايستي بگونه اي طراحي، احداث و بهره برداري گردد تا پيش بيني هاي لازم جهت به حداقل رسانيدن آلودگي در مواقع اضطراري ازقبيل شرايط آب و هوايي نامناسب ، قطع برق، نارسايي تجهيزات مكانيكي و... فراهم گردد. تبصره 1- تخليه با بيش از ميزان مشخص شده در جدول درصورتي مجاز خواهد بود كه پساب خروجي غلظت كلرايد، سولفات و مواد محلول منبع پذيرنده را در شعاع 200متري بيش از 10% افزايش ندهد. تبصره 2- تخليه با غلظت بيش از ميزان مشخص شده در جدول در صورتي مجاز خواهد بود، كه افزايش كلرايد، سولفات و مواد محلول پساب خروجي نسبت به آب مصرفي بيش از 10% نباشد. تبصره 3- درجه حرارت بايد به ميزاني باشد كه بيش از 3درجه سانتيگراد درشعاع 200متري محل ورود آن درجه حرارت منبع پذيرنده را افزايش يا كاهش ندهد. تبصره 4- تعداد تخم انگل (نماتد) در فاضلاب تصفيه شده شهري درصورت استفاده از آن جهت آبياري محصولاتي كه به صورت خام مورداستفاده قرار مي گيرد نبايد بيش ازيك عدد در ليتر باشد. جدول (1-2) استاندارد خروجي فاضلاب را نشان مي دهد. جدول (1-2) استاندارد خروجي فاضلاب ها رديفمواد آلوده كنندهتخليه آبهاي سطحي mg/Iتخليه به چاه جاذب mg/Iمصارف كشاورزي و آبياري mg/I1نقرهAg 10.10.12آلومينيومAl 5553آرسنيكAs 0.10.10.14برB 2115باريمBr 5116بريليومBe 0.1117كلسيمCa 75--8كادميومCd 0.10.10.059كلر آزادCI 110.2110كلرايدCr 600600 متر (تبصره دو)60011فرمالدئيدHC2O 11112فنلC6H5OH 1ناچيز113سيانورCN 0.50.10.114كبالتCO 110.515كرمCr 6+ 0.51116كرمCr3+ 22217مس Cu 110.218فلورايدF 0.52219آهنFe 22320جيوهHg 1ناچيزناچيز21ليتيومLi ناچيز2.52.522منيزيمMg 2.51010023منگنز Mn1001124موليبدنMo 0.010.010.0125نيكل Ni222 ادامه جدول (1-2) استاندارد خروجي فاضلاب ها رديفمواد آلوده كنندهتخليه آبهاي سطحي mg/Iتخليه به چاه جاذب mg/Iمصارف كشاورزي و آبياري mg/I26آمونيوم برحسب NH42.51-27نيترات برحسب NO1010-28نيترات برحسب NO35010-29فسفات برحسب فسفر66-30سرب Pb11131سلنيوم Se10.10.132سولفيد SH233333سولفيد SO3-11134سولفات SO3+400 (تبصره يك)400 (تبصره يك)50035سولفات SO4+0.10.1-36روي Zn22237چربي و روغن10101038دترجنت ABS 1.50.50.539بي .او.دي BOD530 (لحظه اي 50 )30 (لحظه اي 50 )10040سي.او.دي COD60 (لحظه اي 100 )60 (لحظه اي 100 )20041اكسيژن محلول DO2-242مجموع مواد جامد محلول TDSتبصره يكتبصره دو-43مجموع مواد جامد معلق TSS40-10044مواد قابل ته نشيني SS---45پ-هاش (حدود) PH6.5 – 8.55 – 96 – 8.546مواد راديواكتيو00-47كدورت50-5048رنگ7575???49درجه حرارت Tتبصره سه--50كليفرم مدفوعي (تعداد در100 ميلي ليتر)MPN40040040051كلي كليفرم (تعداد در100 ميلي ليتر)MPN10001000100052تخم انگل--تبصره 434سولفات SO4-400 (تبصره يك)400 (تبصره يك)50035واناديوم V0.10.1- استاندارد صدا و آئين نامه اجرايي آن براساس ماده 27 قانون نحوه جلوگيري از آلودگي هوا، سازمان حفاظت محيط زيست موظف گرديده است آيين نامه جلوگيري از آلودگي صوت را تهيه و به تصويب هيئت وزيران برساند. براين اساس هيئت وزيران درجلسه مورخ 19/3/78 آيين نامه نحو جلوگيري از آلودگي صدا را در 13 ماده و 7 تبصره به تصويب رساند. بديهي است كه سلامتي يك فرد تحت تاثير عواملي ارثي و محيطي قرار مي گيرد. هر فرد تقريبا يك سوم وقت خود را درمحل كار سپري مي كند. محيط كار به وسيله ضربه هاي فيزيكي، اثرات نامطلوب بر وضعيت سلامت اجرا و كيفيت كار و آسايش و راحتي بر سلامتي كارگران اثر مي گذارد. سروصدا و ارتعاش ازجمله عوامل زيان آور محيط هاي كاري به شمار مي رود. آلودگي صوتي درمحيط كار آسيب موقتي يا دائمي شنوايي، تداخل با مكالمات، كاهش بازده فرد، سلب آسايش، ايجاد ناراحتي هاي قلبي و روحي رواني كارگران را به دنبال دارد. درصنايع نفت و گاز به دليل نوع فعاليت ها و ماهيت فرايندها، سروصداي ايجاد شده درمحل كار پرسنل امري اجتناب ناپذير است. ازاين رو رعايت استانداردها صوت در محيط هاي كاري به منظور سلامت كاركنان و افزايش ضريب ايمني آنها بايد موردتوجه قرار گيرد. جدول (1-3) حدود مجاز صدا در هواي آزاد ايران را نشان مي دهد. جدول (1-3) حدود مجاز صدا در هواي آزاد ايران رديفنوع منطقهروز 7صبح الي 10شب Leq(30')Db(A)شب 10 الي 7صبح Leq(30')Db(A)1منطقه مسكوني55452منطقه تجاري ، مسكوني60503منطقه تجاري65554منطقه مسكوني، صنعتي70605منطقه صنعتي7565 ماخذ : ماده 2 آئين نامه اجرايي نحوه جلوگيري از آلودگي صوتي = Leq(30/)dB(A) تراز معدل درمدت زمان 30 دقيقه اندازه گيري در شبكه وزني A مي باشد. واحد آن سي دبل است. استاندارد هواي پاك Ambient Air Standard آلودگي هوا ممكن است منشاء طبيعي داشته يا از فعاليت هاي انساني ناشي گردد. اما مسلم است كه فعاليت هاي بشر ، آلاينده هايي توليد مي كند كه ازنظر سلامتي بسيارمهم است. تنفس در هواي آلوده منجر به اثرات حاد و مزمن مي شود. ذرات معلق مونوكسيدكربن، هيدروكربورها، اكسيدهاي گوگرد، اكسيدهاي ازت و فلوئورها ازمهمترين آلاينده هاي هوا هستند. اگرچه SO2 بزرگترين دغدغه زيست محيطي در زمينه آلودگي هواي ناشي از تاسيسات نفتي به شمار مي رود. اما آلاينده هاي ديگري نظير HC,CO,NOx ، ذرات، بو نيز در فهرست خطرات بالقوه زيست محيطي جاي دارند كه طي فرايندهاي مختلف واحدهاي عملياتي شامل : استحصال نفت از چاه ، بهره برداري، نمك زدايي ، NGL ، تقويت و تزريق گاز و خطوط لوله توليد مي شوند. استاندارد هواي پاك در قالب جدول (1-4) ارائه مي گردد. جدول (1-4) استاندارد هواي پاك (Ambient Air Standard) نوع آلوده كنندهاستاندادر اوليه (1)استاندارد ثانويه (2)ميكروگرم در مترمكعبppmميكروگرم در مترمكعبppmمنوكسيدكربنحداكثر غلظت 8 ساعت*حداكثر غلظت 1ساعته10000400009351000040000935دي اكسيد گوگردمعدل ساليانه*حداكثر غلظت 24ساعته*حداكثر غلظت 3ساعته803650.030.146026013000.020.10.5هيدروكربن ها بجز متانحداكثر غلظت 3 ساعته (6-9)صبح1600.241600.24دي اكسيد نيتروژنمتوسط غلظت ساليانه1000.051000.05ذرات معلقمعدل ساليانه*حداكثر غلظت 24ساعته7526060150اكسيدهاي فتوشيميايي*حداكثر غلظت 1ساعته1600.081600.08 استاندارد تامين كننده سلامت جامعه (Health standard) استاندارد تامين كننده رفاه و آسايش جامعه (Walfare standard) ماخذ : قوانين و مقررات سازمان حفاظت محيط زيست ايران استانداردهاي فوق برگرفته از حدود موردنظر بهداشت جهاني و EPA مي باشد. نبايد بيش از يكبار در سال رخ دهد. استاندارد هاي صنعت نفت ايران (IPS) Iranian Petroleum Standard استانداردهاي مرتبط با پروژه حاضر از مجموعه استانداردهاي صنعت نفت ايران در جداول (1-5) تا (1-16) به تفكيك آورده شده است. جدول (1-5) استانداردهاي مربوط به آتش نشاني ملاحظاتعنوان استانداردسالشماره IPSاستاندارد حداقل ابزار مهندسي موردنياز براي كاميونهاي آتش نشاني، دستگاه هاي اضطراري و پمپهاي آتشاستاندارد تجهيزات كاميونها و پمپهاي آتش نشانيJULY.1994G – SF – 100طراحي و ساخت تجهيزات موردنياز براي كنترل حوادث و آتش سوزي شامل 2بخش، مراكز ايمني و دفع آتش، تجهيزات ايمني دستگاهمراكز ايمني و كنترل آتش سوزي تجهيزات ايستگاه آتش نشانيDEL.1997G – SF – 540كنترل كيفيت، گواهي ها، خريد تجهيزات آتش نشاني و عمليات نجات در خشكي و دريامواد و تجهيزات مخازن آتش نشانيMAR.1996M – SF – 504حداقل شرايط لازم براي پمپهاي گريز ازمركز آب آتش نشانيتهيزات و موارد موردنياز جهت پمپهاي آب آتش نشانيDEC.1994M – PM – 125پوشش ديوار، لوله آب آتش نشاني، محتواي كف، تجهيزات فرعي، آب و كف لوله هامحفظه لوله آب درماشين آتش نشانيNOV.1993E – SE – 200طراحي سيستم هاي آب پاش، كف پاش در ساختمانها و واحدهاي صنعتيسيستم اطفاي حريقNOV.1993E – SF – 200حداقل شرايط موردنياز براي حفظ سيستم تنفسي افراد از استنشاق ذرات ، بخارات و گازهاي مضر و كمبود اكسيژنكاربرد دستگاه هاي تنفسي در ايمني و اطفاءحريقNOV.1993E – SF – 300تكنيك هاي لازم براي مخازن سرويسهاي لنگرگاهي مجهز به اطفاء حريق درحين عمليات بارگيري در اسكله هاي نفتياستاندارد مخازن آتش نشانيJULY.1995E – SF – 504حداقل شرايط لازم براي كاهش پذيرش آزمايشات درهنگام بررسيكنترل، انتقال، نظارت و كيفيت پمپهاي آتش نشانيDEC.1997G – SF – 242معرفي حداقل شرايط لازم ساخت، نصب، نظارت و آزمايش انواع مختلف سيستم هاي اطفاءحريق ثابت در5بخشاستاندارد نصب،نظارت و آموزش سيستم هاي ثابت اطفاء حريقMAY.1997G – SF – 505روشهاي كاربردي ضدآتش براي سازه هاي فولادي و تجهيزات درمناطقي كه خطر آتش وجود دارد.استاندارد ساختمان براي محافظت در برابر آتش (نسوزكردن)DEC.1997E – SF – 260استانداردهاي موردنياز براي سيستم هاي اطفاءحريق پودري اما شامل سيستم هاي اطفاءحريق دستي نمي شود.مواد شيميايي خشك اطفاءحريقAUG.1993E – SF – 180استانداردهاي لازم براي سيستم هاي اطفاءحريق با گاز CO2 وتجهيزات لوله هاي مرتبط با اين سيستم هاسيستم اطفاءحريق گاز CO2AUG.1993MAR.1996E – SF – 160 ادامه جدول (1-5) استانداردهاي مربوط به آتش نشاني ملاحظاتعنوان استانداردسالشماره IPSدستورالعمل كلي براي طراحي و مهندسي شناسايي حريق و گاز در تاسيسات صنعتي نفت ايرانوسايل دستي كنترل آتشMAY.1993E – SF – 260استانداردهاي عمومي وكلي براي انواع وسائل اطفاءحريق به صورت دستي و ماشينياستاندارد مهندسي و مواد براي سيستم هاي اطفاءحريق پمپيOCT.1996E – SF – 126استاندارد مهندسي ومواد شامل مشخصات لازم براي ثابت نگه داشتن پمپ هاي آتش ويدك كش هاي حمل انواع مواد شيميايي اطفاءحريقاستاندارد مهندسي و مواد براي سيستم هاي اطفاءحريقOCT.1996E – SF – 240عوارض كلي وقواعد حداقل هاي موردنياز براي اطفاءحريق درصنايع نفت، گاز، پتروشيمي، خطرات آتش سوزي، روشهاي اطفاء و...طبقه بندي آتش سوزيAOG.1993E – SF – 100حداقل ضوابط براي طراحي و خروجي ساختمانها به گونه اي كه به ساكنين اجازه دهد به هنگام آتش سوزي به مكانهاي مناسب وامن بروند.مهار آتش سوزي در ساختمانهاNOV.1993E – SE – 380 ماخذ : مجموعه استانداردهاي صنعت نفت ايران جدول (1-6) استانداردهاي مربوط به حفاظت در برابر آتش ملاحظاتعنوان استانداردسالشماره IPSشامل 2بخش 1)ذخيره سازي كلي مواد 2)ذخيره، جابه جايي و حمل ونقل كاربرد مواد منفجرهحفاظت دربرابر حريق و مواد منفجره ذخيره شدهMAY.1997G – SF – 440حداقلهاي موردنياز براي وسايل كاربردي، سازماندهي و مهارتهاي موردنياز براي عملكرد موثر آتش نشانانآموزش و مهارت در آتش نشانيJULY.1997G – SF – 507 ماخذ : مجموعه استانداردهاي صنعت نفت ايران جدول (1-7) استانداردهاي مربوط به ايمني و حفاظت فردي ملاحظاتعنوان استانداردسالشماره IPSشامل دوبخش 1)استاندارد خريد واستفاده از انواع ماسك و دستگاه هاي تهويه 2)استانداردهاي انتخاب، نظارت و نگهداري از اين تجهيزاتاستاندارد ماسك ها و دستگاه هاي تنفسيMAR.1996G – SF – 140شامل 2بخش كه استانداردهاي موردنياز هربخش درادامه آمده است.استاندارد پوشش دربرابر آتش (لباسهاي ضدآتش)OCT.1996M – SF – 445حداقل شرايط لازم براي انواع طبقه ها، مواد، طراحي، فيزيك و عملكرد وسايل حفاظت كننده اعضاي بدن در مقابل آتش در كارخانه هاي صنعتيتجهيزات و وسايل ايمني فردي و حفاظت اطفاء حريقJULY.1997M – SF – 325 ماخذ : مجموعه استانداردهاي صنعت نفت ايران جدول (1-8) استانداردهاي مربوط به ايمني عام و دستگاه ها ملاحظاتعنوان استانداردسالشماره IPSحداقل هاي موردنياز براي ساخت و مواد نردبانهاي چوبي و آلومينيوم ، كاربرد آنها و مراقبت و نگهدارياستاندارد ايمني نردبانهاي سبك و قابل حملAUG.2002G – SF – 355حداقلهاي موردنياز براي تجهيزات فرعي مورد استفاده در مواقع لزوم در2بخش 1)تجهيزات فرعي آتش نشاني 2) تجهيزات ايمني متفرقهاستانداردهاي كلي براي ايمني تجهيزات متفرقه آتش نشانيMAY.1997G – SF – 340حداقل شرايط براي طراحي، ساخت و مواد مناسب انواع دودكش درصنايع نفت شامل 2بخش 1)دودكش هاي خانگي 2) دودكش صنعتياستانداردهاي مهندسي ساخت وساز، مواد موردنياز براي دودكش و لوله هاMAY.1997G – CE – 250طراحي عمومي، مواد، نحوه ساخت و آماده سازي و حمل دودكش و مشعلها و لوازم جانبي در صنعتاستاندارد مشعل ها و دودكشهاMARCH.1996G – ME – 210استانداردهاي نصب سايت هوايي، انبار ذخيره هوا كه مطابق با استانداردهاي API طراحي شده، تجهيزات ايمني مكان يابي تانكهاي هوااستاندارد ساخت تانكهاي ذخيره هواMAY.1993C – ME – 100راهنمايي هاي ايمني و دسترسي ماشين آلات (پمپ، كمپرسور،...) كه در كارخانجات مواد شيميايي پتروشيمي وگاز مورد استفاده است.استاندارد مهندسي براي دسترسي وايمني ماشين آلاتMAY.1997E – PM – 120قواعد كلي و آموزش در زمينه نصب خطوط هوايي، كابل هاو... كه درنفت ، گاز و پالايشگاه كاربرد دارد.استاندارد نصب وساخت سيستم هاي انتقالJAN .1996C – IN – 190قواعد كلي و آموزش در زمينه نصب خطوط هوايي، كابل هاو... كه درنفت ، گاز و پالايشگاه كاربرد دارد.استاندارد هواي مخازن فولادي ذخيره نفتNOW.2004G – ME – 1001-1استاندارد تانكهاي ذخيره هوايي در دماي محدود وخلأ 1-2 2-1 تانكهاي ذخيره هوايي (گنبدي يا مخروطي) وشناورهااستانداردهاي تخريبJAN.1996C – CE – 355ديدگاههاي مختلف درباره تخريب، شامل ملاحظات اوليه و روشهايي براي انواع تخريب ساختماناستاندارد ساختماني براي انتقال خطوط لولهDEC.1997C – PI – 140استانداردهاي لازم براي استفاده از لوله در صنايع نفت وگاز، پتروشيمياستاندارد تجهيزات و مواد براي خط لولهAPRIL.2004M – PI – 190شرايط لازم براي كار جوشكاري لوله درصنايع نفت گاز، پتروشيمي، تكنيك ها و تجهيزات جوشكارياستاندارد ساختمان براي جوشكاري سيستم هاي لوله كشي واحد صنعتيMAY.1997C – PI – 290شرايط موردنياز براي طراحي و انتخاب سيستم هاي پوشش حفاظت خارجي لوله ها، نگهداري مخازن دفن شده يا غوطه ور در آباستاندارد مناسب براي طراحي فرايند مشعل و خروجي گازJULY.1994E – PR – 460استاندارد حفظ تجهيزات دربرابر سقوط كردن در2 بخش 1)طراحي ، تنظيم و عملكرد تجهيزات ايمني تسمه 2) طراحي ابزار براي كشيدن (زنجير و...)استاندارد كلي براي ايمني تسمهOCT.1996G – SE – 345 حداقلهاي موردنياز براي طراحي سيستم هاي حفاظت دربرابر آتش واستقرار سيستم هاي اطفاي حريق در ساحل دريااستاندارد مهندسي تاسيسات آتش نشاني ساحل درياMAY.1993E – SE – 120نحوه خاكريزي، خاكبرداري در ساختمان هاي عظيم، چاهها، محورها و تراشه ها جهت احداث فونداسيون وعمليات لوله گذاري و زهكشياستاندارد ساختمان براي عمليات خاكبرداري و خاكريزيDEC.1994E – CE – 112جنبه هاي مختلف طراحي اصلي وتجزيه و تحليل ديواره هاي نگهدارنده و روشهاي حفظ شيب براي برش و خاكريزياستاندارد مهندسي براي ديواره هاي نگهدارندهOCT.1996E – CE - 140 ماخذ : مجموعه استانداردهاي صنعت نفت ايران جدول (1-9) استانداردهاي مربوط به كمك هاي اوليه ملاحظاتعنوان استانداردسالشماره IPSحداقل شرايط لازم براي نگهدارنده وسايل، ماشين آلات محيط كار و پرسنل در شرايط سالم، كمكهاي اوليه در صنايع نفت و گاز شامل (A) شرايط كاري خطرناك (b) بهداشت فردي ضعيفاستاندارد كمكهاي اوليه و اصول بهداشتDEC – 1997C – SF – 460 ماخذ : مجموعه استانداردهاي صنعت نفت ايران جدول (1-10) استانداردهاي مربوط به بازرسي ملاحظاتعنوان استانداردسالشماره IPSحداقل شرايط لازم براي بازرسي اوليه و دوره اي دستگاه هاي الكتريكي در محلهايي كه به صورت بالقوه قابليت انفجار گاز وجود دارد.دستورالعمل بازرسي اوليه در مناطق خطرناكDEC – 1997I – EL – 215 ماخذ : مجموعه استانداردهاي صنعت نفت ايران جدول (1-11) استانداردهاي مربوط به محدوده و حريم ملاحظاتعنوان استانداردسالشماره IPSشرايط لازم براي مراعات فواصل مجموعه هاي توليد هيدروكربن، پالايشگاه هاي نفت وگاز وپتروشيمي و فاصله مناسب چاهها يا ساير تاسيسات و مناطق مسكوني... استفاده محدوده حريم ايمنيMAR – 1996C – SF – 550 دستورالعمل براي طبقه بندي مناطق درخطربخارگاز و قابل اشتعال كه درنهايت منجر به انتخاب صحيح دستگاه الكتريكي براي استفاده در منطقه مي شود.استفاده عمومي براي مناطق خطرناكDEC - 1994E – EL – 110 ماخذ : مجموعه استانداردهاي صنعت نفت ايران جدول (1-12) استانداردهاي مربوط به آب، هوا، خاك ، زباله، صدا، ارتعاش، پرتوزايي، زباله سوزها و كنترل آنها ملاحظاتعنوان استانداردسالشماره IPSحداقل هاي موردنياز براي كنترل آلودگي هوا را ارائه مي دهد شامل: منابع آلاينده، انتشار آلاينده ها، سطوح استاندارد، سنجش آلودگي، كنترلاستاندارد كنترل آلودكي هواJULY.1994E – SF – 860 حداقل شرايط لازم براي مواد، دستگاه ها،‌آزمايشها و... پروسه ها و تجهيزات كاليبراسيون وسنجش آزمايشگاهي آبكنترل آلودگي آبMAY.1997G – SF – 880 شرايط لازم براي فرايند تجهيزات دفع و تصفيه زائدات جامد در صنايع نفت، گاز وپتروشيمي (فقط درمورد جنبه هاي آلودگي آب)طراحي فرآيندها و شيوه هاي تصفيه و دفع زائدات جامدDEC.1997E – PR – 735 حداقل شرايط موردنياز براي طراحي تصفيه خانه هاي كوچك فاضلاب در صنايع نفت و مناطق كوهستاني همچنين شامل خصوصيات و شيمي فاضلاب و روش هاي تصفيهاستاندارد مهندسي براي تصفيه بهداشتي فاضلابMAY.1997E – CE – 400 طراحي فرايند كلي مهندسي تجهيزات و تاسيسات مربوط به تصفيه فاضلاب بخش هاي نفت، گاز، پالايشگاه، سكوهاي نفتي و ديگر تاسيسات لازمطراحي فرايند تصفيه خانه فاضلاب و سيستم هاي بازيافتDEC.1997E – PR – 730 دستورالعمل هاي موردنياز براي كنترل اضطراري و موقعيت هاي احتماليطراحي فرايندهاي اقدامات پيگيرانه راديواكتيوMAR.1996E – PR – 470 استانداردهاي مواد، نظارت و بازرسي ازمنابع راديواكتيو با هدف راهنمايي افراد در زمينه حفاظت آنها از ريسك و اثرات مضر يونيزاسيون شامل 4طبقهاستانداردهاي حفاظت در برابر پرتوهاي راديواكتيوMAY.1997G – SF – 110 حداقل هاي موردنياز براي مواد، عملكرد، آزمايشات، بازرسي و ايستگاه هاي سنجش، تنظيم و استقرار دستگاه هاي كنترل آلودگي هوااستاندارد كلي براي كنترل آلودگي هواJULY.1997G – SF – 860استانداردهاي كنترل صدا در واحدهاي صنعتي و تجهيزات، حداكثر سطوح مجاز صدا در پالايشگاه ها، محل هاي اكتشاف و تاسيسات توليداستاندارد كلي براي كنترل صدا و ارتعاشDEC.1997G – SF – 900شرايط لازم براي وسايل، طراحي، ساخت، آماده سازي و گارانتي زباله سوزها در پالايشگاه ها و صنايع نفت، گاز وپتروشيمياستاندارد زباله سوزهاي صنعتيFEB.2005G – ME – 253(1)نحوه كنترل آلودگي خاك در سه طبقه مطرح شده، منطقه اشباع، منطقه غيراشباعف رديابي نشت آلودگي از خطوط لوله به خاككنترل آلودگي خاكDEC.1997G – SF – 3780طراحي عمومي براي ملاحظات پيش بيني شده مقدار ماكزيمم جريان آب هاي سطحي در طول بارندگي هاي زياد طبيعي و ناگهاني كه به سيستم زهكشي آبهاي سطحي منتهي مي شود.استاندارد مهندسي سيستم زهكشي آبهاي سطحي و جمع آوري فاضلابAGO.1993E – CE – 380 روش هاي دفع زائدات جامد و طبقه بندي آنها در انواع خطرناك،غيرخطرناك، منابع، تصفيه، تجهيزات نمونه بردارياستاندارد دفع زائدات جامدDEC.1997G – SF – 130 حداقل شرايط لازم براي طراحي و انتخاب سيستم هاي تامين آب در صنايع OGP كه شامل چهار سيستم مختلف استاستاندارد مهندسي طراحي فرايند سيستم هاي آبDEC.1997E – PR – 310حداقل شرايط براي طراحي فرايند سيستم تصفيه فاضلاب و منابع خروجي ودفع فاضلاب پالايشگاه كارخانجات پتروشيمياستاندارد طراحي تصفيه خانه فاضلاب و سيستم هاي فاضلاب روMAR.1996E – PR – 725 مآخذ: مجموعه استانداردهاي صنعت نفت ايران استاندارد شركت نفت ايران در زمينه آلودگي صوتي شامل دو بخش زير است : كنترل صدا جدول (1-13) حداكثر مجاز صوت در محدوده تاسيسات نفتي را نشان مي دهد. جدول (1-13) حداكثر مجاز فشار صوتي ماكزيمم فشار صوتي مجاز db (A)شرح منطقه70تشكيلات دستگاه ها، محل فعاليت ماشين آلات60دفتر كارگاه ها، اتاق كنترل، اتاق بدون سرنشين دائمي، اتاق كامپيوتر50اتا كنترل با سرنشين دائمي، اتاق طراحي باز، اتاق هاي عمومي، مكان هاي شست وشو و سرويس هاي بهداشتي40اتاق هاي كنفرانس و دفاتر بخش اداري *ماخذ : مجموعه استانداردهاي صنعت نفت ايران نوسانات صداي تجهيزات درجاهايي كه تجهيزات نوسان صدا دارند (مانند محل هاي سطوح صدا پيوسته است نبايد مدت زمان مجاورت بيش از 8 ساعت شود. دردو حالت نبايد از 10 db فراتر رود وپس ازاين مقدار محدوديت دائمي اعمال مي شود. درجدول (1-14) ميزان حدود آستانه صوت ادامه شده است. جدول (1-14) حدود آستانه صوت در مناطق نفتي ماكزيمم سطح فشار صوت در تجهيزات عملياتيتجهيزات عمليات85 db (A)8 ساعت88 db (A)6 ساعت91 db (A)4 ساعت94 db (A)2 ساعت ماخذ : مجموعه استانداردهاي صنعت نفت ايران جدول (1-15) حداقل فاصله مشعل ها از جاده هاي عمومي مشعلجاده هاي اصلي عمومي (متر)جاده هاي فرعي/اختصاصي (متر)گودال سوخت گاز ونفت200300مشعل هاي زيرزميني200150مشعل هاي داراي ارتفاع زياد150100مشعل هاي واحدهاي سرد10050 ماخذ : مجموعه استانداردهاي صنعت نفت ايران درجدول (1-16) موارد استفاده از استانداردهاي صنعت نفت در گزارش حاضر آورده شده است. جدول (1-16) موارد استفاده استانداردهاي صنعت نفت شماره IPSموارد استفادهG – SF – 540روش هاي كاهش ريسك ، مديريت زيست محيطيM – SF – 504 مديريت زيست محيطيM – SF –125مديريت زيست محيطيE – SF – 200روش هاي كاهش ريسك ، مديريت زيست محيطيE – SF – 300روش هاي كاهش ريسك ، مديريت زيست محيطيC – CE – 260روش هاي كاهش ريسك ، مديريت زيست محيطيE – SF – 160روش هاي كاهش ريسكE – SF – 260روش هاي كاهش ريسك ، مديريت زيست محيطيE – SF – 100روش هاي كاهش ريسك ، مديريت زيست محيطي ، پيش بيني آثارE – SF – 380روش هاي كاهش ريسك ، مديريت زيست محيطيE – SF – 440روش هاي كاهش ريسك ، مديريت زيست محيطيC – SF – 507مديريت زيست محيطيG – SF – 140 روش هاي كاهش ريسك ، مديريت زيست محيطي M – SF –455روش هاي كاهش ريسك ، مديريت زيست محيطيM – SF – 355روش هاي كاهش ريسك ، مديريت زيست محيطيG – SF - 340مديريت زيست محيطي ادامه جدول (1-16) موارد استفاده استانداردهاي صنعت نفت شماره IPSموارد استفادهG – CE – 250روش هاي كاهش ريسك ، مديريت زيست محيطيG – ME –210روش هاي كاهش ريسك ، مديريت زيست محيطيG – PI – 140روش هاي كاهش ريسك ، مديريت زيست محيطيC – PI – 140روش هاي كاهش ريسك ، مديريت زيست محيطيM – PI – 190(2)مديريت زيست محيطيC – PI – 290روش هاي كاهش ريسك ، مديريت زيست محيطي، پيش بيني آثار، ارزيابي آثارE – TP – 270 روش هاي كاهش ريسك ، مديريت زيست محيطي، پيش بيني آثار، ارزيابي آثارC – CE – 112 مديريت زيست محيطي ، كاهش آثار زيست محيطيC – SF – 460 روش هاي كاهش ريسك ، مديريت زيست محيطيI – EL – 215 روش هاي كاهش ريسك ، مديريت زيست محيطي، پيش بيني آثار، ارزيابي آثارC – SF – 550 روش هاي كاهش ريسك ، مديريت زيست محيطيE – EL – 110روش هاي كاهش ريسك ، مديريت زيست محيطي، پيش بيني آثار، ارزيابي آثارE – SF – 860 روش هاي كاهش ريسك ، مديريت زيست محيطي، پيش بيني آثارG – SF – 880 مديريت زيست محيطي ، كاهش آثار زيست محيطيE – PR – 735 مديريت زيست محيطي ، كاهش آثار زيست محيطي ، پيش بيني آثار، ارزيابي آثارE – CE – 400مديريت زيست محيطي ، كاهش آثار زيست محيطي ، پيش بيني آثار، ارزيابي آثارE – PR – 470روش هاي كاهش ريسك ، مديريت زيست محيطيE – PR – 730مديريت زيست محيطيG – SF – 110پيش بيني آثار ، كاهش آثار زيست محيطي ، مديريت زيست محيطيG – SF – 860مديريت و پايش زيست محيطيG – SF – 900كاهش ‌آثار زيست محيطي ، مديريت و پايش زيست محيطيG – SF – 870كاهش ‌آثار زيست محيطي ، مديريت و پايش زيست محيطيE – CF – 380كاهش ‌آثار زيست محيطي ، مديريت و پايش زيست محيطيG – SF – 130 پيش بيني آثار،كاهش ‌آثار زيست محيطي ، مديريت و پايش زيست محيطيE – PR – 310كاهش آثار زيست محيطي ، مديريت زيست محيطي ماخذ : مجموعه استانداردهاي صنعت نفت ايران فصل دوم تشريح وضعيت موجود 2-1- مطالعات محيطي 2-1-1- بندرماهشهر بندرماهشهر بين 48درجه و55دقيقه و 49درجه و 22دقيقه طول شرقي از نصف النهار گرينويچ و 30درجه و 14دقيقه تا 30درجه و 56دقيقه عرض شمالي ازخط استوا درجنوب غربي ايران و جنوب استان خوزستان با ارتفاع 3متر از سطح دريا واقع گرديده است (مهمترين و نزديكترين شهر نسبت به محل اجراي پروژه مطالعاتي مي باشد.) ماهشهر يكي از بنادر قديم كرانه خليج فارس است. ابن بطوطه آنرا ماچول ناميده است و ناصرخسرو در سفرنامه خود ازآن به نام مهسدوبات ياد مي كند. ماهشهر نامهاي ديگري چون ماهي روبان، ماچوله و معشور نيز داشته است. درسال 1344 هجري شمسي با تصويب هيئت وزيران نام اين شهرستان از معشور به ماهشهر تغيير نام يافت. دراين شهرستان رودخانه جراحي(مارون) و زهره (هنديجان) جريان دارند. جراحي از پوشش دوشاخه بنامهاي (مارون) و (اعلاء) تشكيل ودرشمال شهرستان ازشرق به غرب جاري است. زهره (هنديجان) نيز درشرق بندرماهشهر جاري است واز كهكيلويه سرچشمه مي گيرد. اين بندر ازطرف شمال به اهواز و رامهرمز، ازمشرق به بهبهان وازمغرب به خرمشهر وازجنوب به بندرامام خميني و خليج فارس محدود است. فاصله ماهشهر تا تهران 1032 كيلومتر، تا اهواز 151كيلومتر تا آبادان 95كيلومتر تا آغاجاري 72كيلومتر وتا بندرامام كيلومتر است. يكي از بهترين دلايل بر قدمت و تاريخي بودن بندرماهشهر وجود آثار و خرابه ها و تپه هاي متعدد درآن است كه از نام هاي قديم دراين منطقه به جا مانده و به «تل كافران» معروف است و همچنين آثار سنگ چين شده اي از آب انبارها و چاههاي آب دراين منطقه بدست آمده كه دال برقدمت آن است. 2-1-2- تقسيمات كشوري براساس سالنامه آماري 1385 استان خوزستان شهر ماهشهر با مساحتي حدود 1922.3كيلومتر و براساس آخرين تقسيمات كشوري داراي دوبخش، دو دهستان و داراي سه شهر به نامهاي بندرماهشهر، بندرامام خميني و شهيد چمران مي باشد. جدول (2-1) تقسيم بندي شهرستان بندرماهشهر رديفنام بخشنام شهردهستانتعداد آبادي (مسكوني)مساحت بخش Km21بندرامام خمينيبندرامام خميني-25485.52مركزيبندرماهشهر شهيد چمرانجراحي1792090 ازشهرهاي مهم اين شهرستان به بندرامام خميني كه از بزرگترين بنادر كشورمان وازجمله قطبي اقتصادي منطقه نيز به شمار مي آيد اشاره اي كوتاه خواهيم داشت. اين بندر داراي 2كيلومترطول، 33 اسكله بارانداز و ظرفيت سالانه 16ميليون تن مي باشد. اين بندر درفاصله 927كيلومتري تهران در 49درجه و4دقيقه طول شرقي و 30درجه و 25دقيقه عرض شمالي و انتهاي شمال غربي خليج فارس، در 90 كيلومتري شرق آبادان و خرمشهر و در170 كيلومتري جنوب شرقي اهواز قرار گرفته و بواسطه موقعيت مناسب طبيعي، بندري مهم بشمار مي رود. اين بندر درقبل از سال 1310 ساخته ونامگذاري شد. اسكله بندر درسال 19 و 1318 توسعه يافت و براي پهلوگيري دو فروند كشتي اقيانوس پيما مهيا شده ودرسالهاي 1320 تا 1324 اسكله هاي ديگري براي پهلوگيري سه فروند كشتي نيز ساخته و مورد بهره برداري قرار گرفت. 2-1-3- محيط فيزيكي 2-1-3-1- هوا و اقليم منطقه خوزستان ازدو منطقه كوهستاني ودشت تشكيل شده كه درمنطقه كوهستاني تغييرات جوي تابع ارتفاعبوده و درمناطق دشت اين تغييرات جوي به مختصات جغرافيايي وابسته است واز آنجائيكه بندرماهشهر در قسمت جلگه ساحلي جنوب خوزستان ودر امتداد خليج فارس قرار دارد، عوامل اقليمي و هواشناسي فاقد گراديان ارتفاعي بوده و تنها به مختصات جغرافيايي وابسته مي باشد و دماي هوا نيز با تغييرات محدودي از شمال به جنوب افزايش مي باد وازنظر رژيم رطوبتي وشدت تحت تاثير رطوبت خليج فارس قرار دارد وعلاوه برآن مناطق ساحلي خليج فارس تحت تاثير جريانات منظم دريا – خشكي ازسرعت وزش باد منظم تري برخوردار بوده وهمين عامل تعادل، اختلاف كمتري را در دماي حداقل و حداكثر اين منطقه به وجود آورده است. ازنظر تقسيمات اقليمي بخشي از منطقه ماهشهر درمنطقه اقليمي گرم وخشك (جنوب و جنوب غربي) وبخشي در منطقه نيمه خشك (شمال و شمال شرقي) قرار دارد. باتوجه به اين شرايط به تفصيل به تشريح هركدام از پارامترهاي هوا واقليم در منطقه مي پردازيم. 2-1-3-2- ايستگاه هاي هواشناسي درنزديكي محدوده مطالعه ايستگاه هواشناسي بندرماهشهر ، تجهيزات سينوپتيك احداث و مورد بهره برداري قرار گرفته كه ملاك اصلي تعيين پارامترهاي اقليمي درگزارش حاضر است. جهت تكميل مطالعات با استفاده از دو ايستگاه سينوپتيك بندر آبادان و اميديه (آغاجاري)، اطلاعات تكميلي اقليمي در گزارش ارائه شده است. طي جدول شماره (2-2) مشخصات ايستگاه هاي هواشناسي موردبررسي در گزارش ارائه شده است. هرسه ايستگاه هواشناسي مورد اشاره متعلق به سازمان هواشناسي كشور مي باشد. جدول (2-2) مشخصات ايستگاه هاي هواشناسي موردبررسي 2-1-3-3- بارندگي ريزشهاي جوي منطقه مورد بررسي تماما به صورت باران مي باشد كه عموما در فصول زمستان و ابتداي بهار به وقوع مي پيوندد. براساس نتايج آمار برداشت شده از محل سه ايستگاه هواشناسي، ميزان بارش در بندرماهشهر وبندرآبادان به ترتيب برابر با 227 و 155.3 ميلي متر درسال است. در ايستگاه بندرماهشهر تاكنون در تير ومرداد بارش ثبت نشده است. ضمن اينكه بيشترين حجم بارش دراين ايستگاه مربوط به دي ماه به ميزان 50.8ميلي متر است. درايستگاه بندرآبادان درحد فاصل ماههاي خرداد تا مرداد بارندگي به وقوع نمي پيوندد، درحالي كه درآذرماه با بيشترين حجم بارش به ميزان 34.1 ميليمتر مواجه مي باشيم. نهايتا در ايستگاه اميديه (آغاجاري) در ماههاي مرداد و شهريور بارندگي صفر بوده و درماه آذر بيشترين بارندگي معادل با 54.7 ميلي متر حادث مي شود. درجداول اول شماره (2-3) و(2-4)و(2-5) آمار بارندگي متوسط و حداكثر در ايستگاه هاي سينوپتيك بندرماهشهر، بندرآبادان و اميديه آورده شده است. جدول(2-3) بارندگي متوسط و حداكثر در ايستگاه سينوپتيك بندرماهشهر از سال 2000 – 1987 جدول (2-4) بارندگي متوسط و حداكثر در ايستگاه سينوپتيك بندرآبادان از سال 2000 – 1951 جدول (2-5) بارندگي متوسط و حداكثر در ايستگاه سينوپتيك اميديه(آغاجاري) از سال 2000 – 1984 2-1-3-4- دما : دماي ماهانه و سالانه يكي از پارامترهاي مهم در مباحث اقليم و هواشناسي هرمنطقه، اطلاع از ميزان دماي ماهانه و سالانه است. براين اساس درسه ايستگاه هواشناسي سينوپتيك بندرماهشهر ، بندر آبادان و اميديه (آغاجري)، آمار دماي ميانگين، حداقل و ماهانه و سالانه محاسبه و پردازش گرديده كه نتايج آن در جداول (2-6)،(2-7)،(2-8) منعكس شده است. مطابق نتايج ارائه شده دراين جداول، متوسط دماي سالانه در ايستگاه هاي بندرماهشهر ، آبادان و اميديه (آغاجاري) به ترتيب برابر با 3 ،‌25.26 و 26.8 درجه سانتيگراد است. گرمترين ماه سال در ايستگاه بندرماهشهر ، تيرماه با دماي متوسط 37.7 درجه سانتيگراد، در آبادان نيز همين ماه به ميزان دماي متوسط 36.8درجه سانتيگراد و در اميديه (آغاجاري) نيز تيرماه با دماي متوسط 39.1درجه سانتيگراد است. ضمن اينكه سردترين ماه سال درهرسه ايستگاه مورد بررسي دي ماه مي باشد كه دماي متوسط آن در ايستگاه هاي بندرماهشهر و آبادان 12.4 درجه سانتيگراد و در ايستگاه اميديه (آغاجاري) 13.2 درجه سانتيگراد است. جدول (2-6) آمار دماي ميانگين ، حداقل و حداكثر و انحراف معيار در ايستگاه سينوپتيك بندرماهشهر ازسال 2000 – 1987 جدول (2-7) آمار دماي ميانگين ، حداقل و حداكثر و انحراف معيار در ايستگاه سينوپتيك بندرآبادان ازسال 2000 – 1951 جدول (2-8) آمار دماي ميانگين ، حداقل و حداكثر و انحراف معيار در ايستگاه سينوپتيك اميديه (آغاجري) ازسال 2000 – 1984 روزهاي يخبندان براساسا اطلاعات دمايي ثبت شده درمحل ايستگاه هاي هواشناسي درهرساعتي از شبانه روز كه دما به زيرصفر برسد،‌يخبندان محسوب مي شود. درمحل ايستگاه هواشناسي بندرماهشهر ، بندرآبادان و اميديه (آغاجاري) ، اطلاعات دمايي ثبت شده نشان دهنده آن است كه درمحل ايستگاه بندرماهشهر به طور متوسط 1.4 روز درسال يخبندان اتفاق مي افتد. اين ميزان در دو ايستگاه بندرآبادان و اميديه (آغاجاري) 1.3 روز درسال است. درتمامي اين سه ايستگاه از اواسط پائيز تا اواخر زمستان يخبندان جزئي ثبت شده اند. در جداول (2-9)، (2-10) و(2-11) آمار تعداد روزهاي يخبندان درمحل سه ايستگاه فوق الذكر،‌نشان داده شده است. جدول (2-9) آمار تعداد روزهاي يخبندان در ايستگاه سينوپتيك بندرماهشهر از سال 2000 – 1987 جدول (2-10) آمار تعداد روزهاي يخبندان در ايستگاه سينوپتيك بندرآبادان ازسال 2000 – 1951 جدول (2-11) آمار تعداد روزهاي يخبندان در ايستگاه سينوپتيك اميديه (آغاجري) ازسال 2000 – 1984 ساعات آفتابي براساس نتايج بررسي هاي انجام شه درخصوص آمار برداشت شده از دو ايستگاه سينوپتيك بندرماهشهر و بندرآبادان ، مي توان دريافت كه درمحل بندرماهشهر متوسط سالانه ساعات آفتابي، 3118.9ساعت در سال و در ايستگاه بندرآبادان، 3003.9 ساعت در سال ودر ايستگاه اميديه (آغاجري) 3107.3ساعت در سال است. بيشترين ميزان ساعات آفتابي در ايستگاه بندرماهشهر مربوط به خرداد ماه به ميزان 338.9ساعت در ماه، در ايستگاه بندرآبادان مربوط به تيرماه به ميزان 316.8ساعت در ماه ودر ايستگاه اميديه مربوط به خردادماه به ميزان 341.9 ساعت در ماه است. همچنين حداقل ميزان ساعت آفتابي در ايستگاه بندرماهشهر مربوط به دي ماه به ميزان 176.3 ساعت در ماهف در ايستگاه بندرآبادان مربوط به همين ماه به ميزان 183.6 ساعت در ماه و در ايستگاه اميديه(آغاجاري) نيز مربوط به دي ماه به مقدار 170.6 ساعت در ماه مي باشد. طي جداول (2-12) ،(2-13)و (2-14) آمار ساعات آفتابي در ايستگاه هاي سينوپتيك بندرماهشهر ، بندرآبادان و اميديه (آغاجاري) نشان داده شده است. جدول (2-12) آمار ساعات آفتابي در ايستگاه سينوپتيك بندرماهشهر از سال 2000 – 1987 جدول (2-13) آمار ساعات آفتابي در ايستگاه سينوپتيك اميديه (آغاجري) ازسال 2000 – 1984 جدول (2-14) آمار ساعات آفتابي در ايستگاه سينوپتيك بندرآبادان ازسال 2000 – 1951 ابرناكي يكي از پارامترهاي كه در ايستگاه هاي سينوپتيك اندازه گيري مي شود، پارامتر ابرناكي است. براين اساس طي جداول (2-15)،(2-16)و(2-17) نتايج ديده باني پارامتر ابرناكي درسه ايستگاه بندرماهشهر ، بندرآبادان و اميديه (آغاجاري) ارائه شده است. براين اساس درايستگاه بندرماهشهر درطي 365روز سال، 258.8 روز (70.8%سال) آسمان صاف، 70.4 روز (19.3% سال) نيمه ابري و 36.1روز (9.9% سال) آسمان ابري است. در ايستگاه آبادان 255.8روز (70.3%سال) آسمان صاف، 73.1روز(20.1%سال) آسمان نيمه ابري و 34.9روز (9.6% سال) آسمان ابري است. در ايستگاه اميديه (آغاجاري) ازمجموع روزهاي سال، به طور متوسط 187.4روز (51.3% سال) آسمان صاف، 107.6روز (29.5%) آسمان نيمه ابري و 70.1روز (19.2%سال) آسمان ابري است. جدول (2-15) آمار پارامتر ابرناكي در ايستگاه سينوپتيك بندرماهشهر از سال 2000 – 1987 جدول (2-16) آمار پارامتر ابرناكي در ايستگاه سينوپتيك اميديه (آغاجري) ازسال 2000 – 1987 جدول (2-17) آمار پارامتر ابرناكي در ايستگاه سينوپتيك اميديه (آغاجري) ازسال 2000 – 1987 2-1-3-5- رطوبت نسبي رطوبت نسبي درسه ايستگاه هواشناسي واقع در گستره بررسي گزارش، نشان مي دهد كه ميانگين سالانه اين پارامتر به ترتيب در ايستگاه هاي بندرماهشهر ، بندر آبادان و اميديه (آغاجاري)، معادل با 45،46و41 درصد است. ضمن اينكه حداكثر رطوبت نسبي سالانه در ايستگاه بندرماهشهر 66درصد، در آبادان 69درصد و در اميديه(آغاجاري) 62درصد مي باشد. طي جداول (2-18)،(2-19)و(2-20) گزارش، مقادير متوسط، حداقل و حداكثر رطوبت نسبي در ايستگاه هاي بندرماهشهر ، بندرآبادان و اميديه (آغاجاري) ارائه شده است. جدول (2-18) آمار متوسط ، حداقل و حداكثر رطوبت نسبي در ايستگاه سينوپتيك بندرماهشهر از سال 2000 – 1987 جدول (2-19) آمار، متوسط، حداقل و حداكثر رطوبت نسبي در ايستگاه سينوپتيك بندرآبادان ازسال 2000 – 1951 جدول (2-20) آمار متوسط، حداقل وحداكثر رطوبت نسبي در ايستگاه سينوپتيك اميديه (آغاجري) ازسال 2000 – 1984 2-1-3-6- باد اطلاع از سرعت باد و جهت وزش باد ازنقطه نظر پراكندگي ذرات سبك ازسطح زمين مي تواند در مطالعات حاضر، از اهميت خاصي برخوردار باشد. به همين جهت دراين بخش ازگزارش به بررسي پارامترهاي مختلف باد درمنطقه مورد بررسي خواهيم پرداخت. جهت وزش باد درطول زمستان جهت وزش باد غالب از شمال غرب به جنوب شرق و جهت وزش بادهاي درجه دوم (بادهائيكه بعد از باد غالب بيشترين وزش را دارند) ازسمت شمال به جنوب است. اين بادها عمدتا سرد و توأم با باران هستند. درفصل تابستان باد غالب از سمت شمال به جنوب مي وزد. اين باد غالبا توأم با گرد وغبار مي باشد. در ماههاي ژوئيه و اوت (10تير الي 10 شهريور) باد درجه دوم از جنوب به شمال مي وزد و به علت عبور از سطح آبهاي گرم خليج فارس مرطوب بوده ودرحين وزش، ميزان رطوبت نسبي هوا را به ميزان قابل ملاحظه اي افزايش مي دهد وباعث شرجي شدن هوا مي شود به طور كلي بادهاي منطقه را مي توان به سه دسته مشخص تقسيم نمود : بادهاي منظم و فصلي بادهايي كه دراثر تغييرات فشار هوا در فصول مختلف سال به وجود مي آيد و معمولا شديد نيستند مگر اينكه عامل ديگري باعث تشديد آنها شود. اين بادها در زمستان براثر اختلاف دما ازسمت شمال (فلات ايران) و جنوب (فلات ايران) وجنوب (فلات عربستان) به داخل منطقه خوزستان خليج فارس وارد مي شوند ودرداخل ازشمال غربي به جنوب شرقي به موازات ساحل به حركت خود ادامه مي دهند. زماني كه هسته هاي كم فشار مديترانه اي به خليج فارس مي رسند نظم حاكم براين بادها بهم مي خورد. بادهاي محلي بادهاي محلي بادهايي هستند كه در نواحي مختلف به اسامي مختلف ناميده مي شود. معروفترين اين بادها عبارتند از : نسيم دريا به دشت : اين باد به علت اختلاف دماي بين دريا و خشكي در روز به وجود مي آيد. ازآن جا كه خاك سريعتر از آب گرم مي شود هواي مجاور آن به سرعت به بالا صعود كرده و هواي سرد مجاور دريا جاي آن را مي گيرد اين پديده باعث به وجود آمدن نسيم دريا به دشت مي شود. اين نسيم جنوبي – شمالي است. نسيم دشت به دريا : اين نسيم به علت اختلاف دماي بين خشكي و دريا در شب بوجود مي آيد. ازآنجا كه آب ديرتر از خاك دماي خود را ازدست مي دهد، هواي مجاورش گرم شده و به بالا صعود مي كند و هواي سرد مجاور خاك جايگزين آن مي گردد، اين نسيم شمالي جنوبي است. باد شمال : در 9 ماه از سال مي وزد. در زمستان به دنباله هسته هاي كم فشار اين باد مي وزد واغلب طوفان هاي ناگهاني و خطرناكي به وجود مي آورد. در تابستان بهترين نمونه آن باد شمال چهل روزه است كه از اواسط خطرناكي به وجود مي آورد. در تابستان بهترين نمونه آن باد شمال چهل روزه است كه از اواسط خرداد تا اواخر تير با نظم و شدت زياد مي وزد و گرد وخاك فراواني از صحراي سوريه و عراق همراه خود مي آورد. باد نشي : اين باد در زمستان واز سمت شمال شرق مي وزد. با سرماي فلات ايران توأم است و اغلب ابر و باران محلي ايجاد مي كند. باد شرجي : اين باد از سمت جنوب شرقي مي وزد. هميشه مقداري شن به همراه دارد وبه علاوه رطوبت زيادي حين عبور از روي خليج درخود ذخيره مي كند. باد سام : اين باد از دشت آزادگان به سمت شرق مي وزد وبسيار گرم و وزش آن در تابستان مي باشد. باد سموم : باديست كه از عربستان مي وزد. اين باد هميشه مقداري شن به همراه داشته و بعلاوه رطوبت زيادي حين عبور از خليج فارس درخود عبور مي كند. اين باد گهگاهي در خوزستان مشاهده مي شود. طوفان ها و بادهاي شديد در زمستان كه منطقه در معرض حمله هسته هاي كم فشار مديترانه اي قرار مي گيرد. طوفان هاي شديدي درآن بروز مي كند كه اغلب باعث خسارت فراوان مي شود. اين بادها از جنوب شرقي يا شمال غربي مي وزند. 2-1-3-7- تبخير يكي از پارامترهايي كه در ايستگاه هاي هواشناسي با تجهيزات سينوپتيك برداشت مي شود، ميزان تبخير از طشت كلاس A است. دراين اساس در دو ايستگاه بندرماهشهر و بندرآبادان اقدام به جمع آوري و تطويل آمار تبخير گرديده است. همانگونه كه در جداول (2-21) و(2-22) آورده شده است. ذكر شده، درايستگاه بندرماهشهر متوسط تبخير سالانه بالغ بر 3971.88 ميليمتر بوده كه حداكثر ماهيانه آن مربوط به خرداد و تير ماه است. درايستگاه بندرآبادان ميزان متوسط تبخير سالانه 4065.35 ميليمتر محاسبه گرديده كه حداكثر ماهيانه آن درحد فاصل خرداد تا مردادماه اتفاق مي افتد. حداكثر ميزان تبخير سالانه برداشت شده در محل ايستگاه هاي بندرماهشهر و بندرآبادان ،‌به ترتيب معادل با 4329.98 و 4389.48 ميليمتر مي باشد. جدول (2-21) آمار تبخير در ايستگاه سينوپتيك بندرماهشهر ازسال 2000 – 1994 (برحسب mm) جدول (2-22) آمار تبخير در ايستگاه سينوپتيك بندرآبادان درطول دوره آماري 2000 – 1994 (برحسب mm) 2-1-4- زمين شناسي و بررسي هاي ژئوتكنيكي بخش جنوبي دشت خوزستان كه بر روي صفحه عربستان قرار گرفته است،‌نواحلي ساحلي و تالابي را تحت تاثير قرار داده و مناطق شادگان، دارخوين، خرمشهر، آبادان، اروندكنار، بندرماهشهر و بندرهنديجان و سواحل آن را دربرمي گيرد. براساس ناحيه بندي زمين شناسي ايران، بندرماهشهر و نواحي اطراف آن در حاشيه جنويي دشت آبرفتي خوزستان در منتهي اليه شمالي خليج فارس (خور موسي) متشكل از چندصدمتر رسوبات جوان دوران چهارم كه عمدتا از تناوب لايه هاي رس، لاي و ماسه تشكيل شده است قرار دارد. منطقه موردمطالعه بر روي رسوبات كواترنري بوجود آمده و جزيي از دشت بزرگ بين النهرين بحساب مي آيد. ضخامت رسوبات منطقه متنوع وبين 35 تا 500متر بوده و بطور كلي داراي توپوگرافي بسيار كم تحركي مي باشد. براساس داده هاي ژئوفيزيكي واطلاعات حاصل از حفر چاههاي نفت درمنطقه ويژه اقتصادي پتروشيمي ماهشهر دراين منطقه ، عمق سنگ كف در محدوده مورد مطالعه بيش از 1000متر مي باشد. ازنظر تكتونيكي اين محدوده درحاشيه صفحه ساكن و غيرفعال غربي قرار گرفته و لذا هيچ گسل و يا خطواره ناشي از جابجايي عمقي و زيرسطحي درمنطقه ملاحظه نمي شود. دراينجا به اطلاعات مربوط به زمين هاي اطراف منطقه ويژه اقتصادي پتروشيمي ماهشهر اشاره مي شود : لايه هاي سطحي : منطقه مورد مطالعه نسبتا مسطح بوده و خاكهاي سطحي ازنوع دانه ريز رس دار همراه با كمي ماسه مي باشند كه ازنظر مقاومت مي توان آنها را جزء خاكهاي نيمه سفت طبقه بندي نمود. لايه هاي زيرسطحي : نتايج حاصل از حفر دو گمانه اكتشافي كه يكي از محل احداث مخازن و ديگري درمحل احداث ساختمان هاي مربوط به آن صورت گرفته شرايط نسبتا يكساني از لحاظ نوع خاك زيرسطحي را نشان مي دهند. درابتدا يك لايه خاك ازنوع ريزدانه رس لاي دار همراه با كمي ماسه با استحكام نيمه سفت تا عمق 4متري وجود دارد. پس ازآن يك لابه لاي غيرالاستيك با مقادير متفاوت ماسه تا عمق 30متري قرار گرفته كه ازلحاظ استحكام تا عمق 19متري جزء خاكهاي نيمه متراكم تا متراكم و از 19تا30 عمدتا متراكم مي باشد. ازعمق 30 متري تا 35متري خاك ازنوع ريزدانه رس لاي دار همراه با مقدار كمي ماسه مي باشد كه جزء خاكهاي بسيار سفت تا سخت طبقه بندي مي گردد. دردو گمانه حفر شده درمنطقه ويژه اقتصادي پتروشيمي ماهشهر دراعماق 1.2 الي 9.1متري به سطح آب زيرزميني برخورد شده است. خصوصيات ژئوتكنيكي لايه هاي زيرسطحي درحالت عمومي به شرح جدول 2-23 تعيين شده اند. جدول (2-23) خصوصيات ژئوتكنيكي لايه هاي زيرسطحي مشخصه ژئوتكنيكيمحدوده متوسط عمق لايه از سطح زمين (متر)استحكامضريب چسبندگيزاويه اصطكاك داخليضريب ارتجاعيشماره لايهنوع لايه1CI0 – 4نيمه سفت0.25 – 0.40-1502MI4 – 19نيمه متراكم-32 – 301503MI19 – 30متراكم-35 – 322004CI30 – 35بسيار سفت تا سخت1.5 – 1.0-200 2-1-5- منابع اراضي و خاكشناسي بررسي نقشه ارزيابي منابع و قابليت اراضي استان خوزستان نشان مي دهد كه اراضي شهرستان ماهشهر عمدتا از دشت هاي آبرفتي و رسوبات حاشيه رودخانه هاي جراحي و زهره تشكيل شده و داراي شيب 0.5 تا يك درصد مي باشد. اراضي مذكور براساس سيستم رده بندي به روش فائو عمدتا از خاك هاي عميق با بافت نسبتا متوسط تا سنگين و بدون سنگريزه وبا تكامل پروفيلي (Calcaric cambiasols) , (Calcaric Fluvisols) و داراي شوري و قليائيت زياد (Colonchaks sodic and gleyic) تشكيل شده ودر حاشيه خليج فارس نيز شوري خاك افزايش يافته وبه همين جهت با محدوديت استفاده از آبهاي زيرزميني مواجه مي شويم. به طور كلي منطقه شهرستان ماهشهر به واسطه عوامل و محدوديت هاي مختلف طبيعي يا محدوديت خاك حاصلخيز مواجه است. زيرا در تعيين نوع خاك عوامل مختلفي ازجمله جنس سنگ مادري، شيب، درجه حرارت، رطوبت و فعاليت هاي موجود زنده نقش اساسي دارند. ولي شايد بتوان گفت كه در سطح منطقه ودربين عوامل فوق به ويژه منشاء و نقش رطوبت و درجه حرارت در ايجاد محدوديت نوع خاك بسيار موثر بوده است. ازنقطه نظر مرفولوژيك بخش عمده محدوده مورد بررسي از نوع سازندهاي بختياري و آغاجاري مي باشد. ارتفاعات پراكنده، فرسايش آبي و بادي بالا و قلت نزولات جوي وبالا بودن درجه حرارت در منطقه تاحد زيادي منجر به عدم تحول افق هاي خاك و توليد خاك حاصلخيز گرديده ودر نتيجه استعداد حاصلخيزي خاك محدود شده است. همچنين گسترش اراضي شور به ويژه به اراضي پيرامون رودخانه جراحي وبا نزديك شدن به دريا به ويژه بخشهاي جنوبي منطقه تا حد زيادي بهره برداري كشاورزي را با محدوديت مواجه ساخته است. ازطرف ديگر درمنطقه مذكور آبهاي سطحي غالب به صورت رودخانه هاي سيلابي و مسيل ها جريان داشته و بهره برداري از منابع آبهاي زيرزميني را با مشكل مواجه كرده است. كشت دراين ناحيه غالبا محدود به چند نوع گياه مقاوم به شرايط خشكي و شوري خاك است. باوجود حاصلخيزي كم خاك در دشتهاي آبرفتي ، در محدوده مجاور رودخانه جراحي، كاشت و برداشت ميزان قابل توجهي از محصولات كشاورزي امكان پذير مي باشد. ليكن هرچه به طرف اراضي ساحلي بيش برويم با افزايش ميزان شوري خاك و افت كيفيت منابع آبهاي طبيعي زيرزميني قابليت كشت اراضي كاهش يافته، به طوري كه در اراضي ناحيه سالحلي قابليت كشت هيچ گونه محصولات زراعي وجود ندارد. در محدوده مطالعاتي كه بخشي از اراضي شهرستان را به خود اختصاص داده 5 واحد اراضي به شرح ذيل دراين قسمت شناسايي شده است : الف) اراضي حاشيه رودخانه جراحي : اين اراضي عمدتا از رسوبات آبرفتي رودخانه جراحي به وجود آمده واغلب زيركشت نباتات آبي يكساله و چندساله قرار مي گيرد. (اراضي با كد 5.1) ب) اراضي حاشيه رودخانه جراحي : عمدتا در قسمت شرقي شهرستان ماهشهر قرار گرفته و از ‌آبرفتهاي رودخانه زهره تشكيل شده است. اين اراضي عمدتا تحت كشت زراعت هاي آبي يكساله و چندساله و ديم كاري در بعضي از قسمت ها قرار دارد. (كد اراضي 5.2) ج) دشت هاي رسوبي قديمي و اراضي سيلابي (كد 5.8) : با محدوديت شوري كه عمدتا قسمت مركزي شهرستان را شامل مي گردد كه اين گونه اراضي اكثرا به صورت باير بوده ودربعضي از قسمت هاي آن زراعت آبي و نخلستان به صورت پراكنده وجود دارد. د) دشت هاي آبرفتي و اراضي سيلابي و طشتكي (كد 5.6) : با محدوديت شوري و قليائيت بسيار زياد و آب زيرزميني شور كه اين گونه اراضي اكثرا ناحيه جنوبي شهرستان ماهشهر را شامل مي گردد. قسمت اعظم اين گونه اراضي همانند زمين هاي دسته سوم به صورت باير وده ودربعضي از قسمت هاي آن نخلستان آبي به صورت پراكنده وجود دارد. ه) اراضي پست و گود (كد 6.1) : با محدوديت شوري و قليائيت و آب زيرزميني خيلي زياد كه اكثرا تحت اثر جزرومد دريا قرار دارد ودر بعضي از نقاط ساحلي نيز شرايط مردابي وجود دارد. ضمنا محدوده اراضي بندرامام خميني و منطقه ويژه پتروشيمي برروي اين واحد اراضي قرار مي گيرند. اين اراضي دركلاس شش آبياري قرار مي گيرند وبا توجه به محدوديت هاي زياد موجود قابل اصلاح و كشت نمي باشند. اراضي مورد نظر به دليل محدوديت هاي موجود از نقطه نظر كشاورزي در وضعيت فعلي از حيض انتفاع خارج مي باشند ولذا اين اراضي را درطبقه بندي كاربردي اراضي در صورت حفاظت تاسيسات صنعتي از اثرات سوءشوري نظير خردگي و فرسايش و همچنين آب گرفتگي جزء اراضي نسبتا مطلوب ازنظر استقرار صنعت و احداث مجتمع هاي بندري قرار مي گيرند. لازم به ذكر است كه خاكهاي شور (داراي املاح نمكي) به طور گسترده دراكثر منطقه موردمطالعه يافت مي شود وشايد بعد از مسئله كمبود آب، شوري مهمترين مسئله اي باشد كه كشاورزي را غيرممكن مي سازد. دراين منطقه نه تنها مقدار نزولات آسماني به اندازه اي نيست كه بتواند نمك هاي بوجود آمده در خاك را خارج نمايد بلكه به علت فزوني ميزان تبخير نك هاي زيرقشري نيز به سطح خاك آمده و درآنجا تجمع مي يابند. به عبارت ديگر به دليل وجود سفره آب زيرزميني بسيارشور درعمق كم، با بالا آمدن آب توسط خاصيت مويينگي و تبخير وبه جا ماندن نمك در افق هاي سطحي خاك، روند شورشدن خاك بيش ازپيش تشديد مي شود. زهكشي اين خاكها در لايه هاي پائين نسبتا ضعيف، يافت سنگين، ساختمان خرد شده و پوسته اي درسطح خاك و ساختمان ستوني در عمق مي باشد. دراين خاكها يك طبقه سطحي شسته شده به رنگ روشن كه حاصل تجمع نمك بوده و بر روي لايه زيرين تيره رنگ كه حاصل تجمعي كاني هاي رسي به همراه املاح منتقل شده از سطح مي باشد، واقع گرديده است. لايه سطحي داراي مواد آلي كم و ساختمان فيزيكي دانه اي خرد شده و پوسته اي بوده درحالي كه لايه تحت الارضي داراي ساختمان سخت، ستوني و محكم است به طور كلي بخشي از منطقه مورد مطالعه به لحاظ خاكشناسي داراي خاكهاي بسيار عميق با بافت بسيار سنگين و محدوديت شوري و قليايي بسيار زياد و بخشي ديگر داراي خاكهاي عميق با ايفت سنگين تا خيلي سنگين و قليائيت و شوري زياد مي باشد. جدول (2-24) منابع و واحدهاي اراضي پيرامون محدوده طرح را نشان مي دهد. نقشه 2-1: منابع و واحدهاي اراضي محدوده طرح جدول (2-24) مشخصات واحدها و منابع اراضي در محدوده طرح 2-1-6- تاريخچه زلزله خيزي و سوابق سوانح طبيعي باتوجه به موقعيت جلگه اي منطقه و پست بودن زمينها در شهرستان ماهشهر هرساله با بالا آمدن ميزان آب رودهاي زهره (هنديجان) و جراحي (مارون) سيل درمنطقه جاري مي گردد. حوادث متعددي در سالهاي گذشته ناشي از جاري شدن سيل در منطقه و تخريب مزارع و مناطق مسكوني به وقوع پيوسته است. بالا آمدن ميزان آب رودهاي زهره و جراحي، بيشترين خسارت را به اراضي مستقر در كناره اين رودخانه ها وارد نموده اند و مناطق مسكوني مجاور اين دو رودخانه و اراضي زيركشت نيز دچار سيل گرفتگي و تحمل خسارتهاي متعددي گشته اند. ازآنجائي كه درمنطقه بندي، ماهشهر زلزله خيز نبوده ودرسير خط زلزله نمي باشد. وقوع زلزله مهم وتخريب ناشي ازآن درچند دهه گذشته گزارش نگرديده است. آمار و ارقام موجود نشان مي دهد كه در طي سالهاي گذشته تنها دو زمين لرزه در سالهاي 1362 و 1365 به ترتيب با قدرت 5 مركالي و 4ريشتر بوقوع پيوسته كه هيچ گونه خسارت و آسيبهاي جاني و مالي به همراه نداشته است. بطور كلي در شهرستان بندرماهشهر تاكنون زلزله مهمي اتفاق نيفتاده و تنها قسمتهايي از شمال شهرستان وقوع زلزله هاي خفيفي را دربرداشته كه خسارات يا ويراني هايي را به همراه نداشته است. جدول (2-25) برآورد مقدماتي خطر زمين لرزه اي شهرها و مراكز استان خوزستان جدول (2-26) برآورد مقدماتي خطر زمين لرزه اي شهرها و مراكز استان خوزستان 2-1-7- محيط اكولوژيكي و بيولوژيكي 2-1-7-1- پوشش گياهي پوشش گياهي بندرماهشهر زيرمجموعه اي از حوزه آبخيز جراحي – زهره مي باشد وبه دليل شرايط متفاوت بيوكليماتيكي، گونه هاي گياهي متنوع درنقاط مختلف منطقه به وجود آمده به طوري كه درفاصله چندكيلومتري ازهم به سبب تغييرات زيست محيطي، تنوع گياهي خيلي متفاوتي پديدار گشته است به عنوان مثال درقسمتي از حوزه مذكور به علت وجود آب شور، گياهان شورپسند (Hygrophyte) رشد ونمو كرده ودر قسمتي از حوزه مذكور دراثر جاري شدن آب رودخانه رويشگاه هايي به چشم مي خورد كه درفصول مختلف سال گياهان مختلفي خصوصا از خانواده مركبات سبز شده و توليد مرتفع را بالا برده درحالي كه در كناره هاي خليج فارس به علت شوري حاصل از جذر ومد و غيره اراضي به صورت سخت و عاري از پوشش گياهي مبدل گرديده است. ضمنا در پاراه اي از مناطق به علت بهره برداري هاي بي رويه نظير چراي بيش از ظرفيت، بوته كني، شخم و غيره پوشش اصلي به كلي ويران شده وديگر از گياهان دائمي خوشخوراك اثري نمانده است. از گياهان دائمي از خانواده گندميان كه بطور وفور در منطقه وجود دارند، مي توان انواع گندميان مناطق گرم را مانند Panicum sp.Pennisetum sp. Cenchrus sp.Aristida Hyparrheenia hirta sp. را نام برد. مهمترين گياهان دارويي موجود در منطقه و درمحدوده شهرستان ماهشهر عبارتند از: بابونه، پنيرك، كاسني، رازيانه، اسپند، خارشتر، كهورك، گل شقايق، گل زرد، بومادران 2-1-7-2- حيات جانوري 2-1-7-2-1- مقدمه درمنطقه موردمطالعه به لحاظ شرايط اقليمي خاصي كه وجود دارد زيستگاههاي موجود به چند بخش تقسيم مي شوند. مهمترين زيستگاهي كه درمنطقه حائز اهميت است خوريات مي باشند. خورهاي موجود درمنطقه شامل خورموسي، خور ماهشهر، خور دورق، خور احمدي، خر زنگي، خور غزاله، خور غزالان و... مي باشد. تئوع جانوران اين منطقه باعث مي شود كه زنجيره غذايي مناسب بوجود آيد. دراين بخش ابتدا به آبزيان منطقه اشاره اي مي شود. آبزيان خورها جانوران ذره بيني شامل پلانكتونها (فيتوپلانكتونها و زئوپلاتكتونها)، بنتوزها و مايوفونها مي باشند. اين جانوران بصورت شناور يا در درون رسوبات خوريات زندگي مي كنند واز مواد آلي رسوبات جهت تكثير و رشدشان استفاده مي كنند. مهمترين اين موجودات فرامينوفرها (روزنه دارن) مي باشند كه درمنطقه مورد مطالعه به صورت فراوان وجود دارند. اين موجودات در بسترهاي گلي – رسي سواحل به وفور ديده مي شوند كه اين موضوع نشان از وجود مود آلي بالا در منطقه مي باشند. گروه بعدي نماتودها مي باشند كه تاثير بسيار مهمتري در تغذيه لاور سخت پوستان، مرجانها و... حتي ماهيان دارند. موجودات ديگري كه مورد تغذيه انسان قرار مي گيرند، نرم تنان مي باشند كه ازاهميت تجاري برخوردارند. ماهيها ازديگر موجوداتي هستند كه در خورها يافت مي شوند و زيستگاه خاص اين جانوران به شمار مي روند. درحوزه مطالعاتي به دليل برخورد خورها باآبهاي شور خليج فارس، آبهاي اين مناطق بصورت شور يا لب شور مي باشند وقسمت اعظم ماهيان را ماهياني تشكيل مي دهند كه درآبهاي شور زندگي مي كنند. ازگونه هايي كه دراين مناطق وجود دارند مي توان به شورت، گواف، راشگو، كفشك، شوريده، حلوا، شانك، بياح، مارماهي، بوشلمبو و انواع ديگر ماهيان آبشور دوست را اشاره نمود. همچنين دلفين ها را مي توان دراين مناطق مشاهده نمود كه ازحيوانات مهم اين مناطق به شمار مي روند. دلفين ها بيشتر در خور موسي ديده مي شود. اين جانور از گونه هاي نادر ودرحال انقراص منطقه به شمار مي روند. ميگو يكي ديگر از گونه هايي است كه بسيار موردتوجه انسان بوده و به عنوان يك ماده مغذي موردمصرف انسان قرار مي گيرد. خوريات منطقه موردمطالعه يكي از مهمترين مراكز پرورش ميگوي خليج فارس مي باشند كه ازنظر تجاري مهمترين قسمت هاي منطقه مي باشند. اين موجودات در آبهاي خورها، تخم گذاري مي نمايند و درآنجا تكثير مي نمايند. ازديگر جانوران آبزي كه زيستگاه آن در خوريات مي باشد، انواع مارهاي آبي است كه دراين منطقه مشاهده مي شود.در خوريات منطقه انواع پرندگان اين مكان را به عنوان زيستگاه خود انتخاب نموده اند و شامل انواع پرندگان بومي و مهاجر مي باشند. بسترهاي گلي و نيزارهاي خوريات بستر مناسبي جهت زاد و ولد برخي گونه هاي پرندگان موجود درمنطقه مي باشد. درقسمت هاي سواحل خورهاي منتهي به خليج فارس پرندگان از قبيل صدف خورها، سلمي ها، آوست ها، سليم خرچنگ خوار، كاكايي ها و پرستوهاي دريايي زيست مي كنند. اين موجودات ازمنابع موجود داخل رسوبات سواحل و موجودات آبزي اين مناطق تغذيه مي نمايند. ازجمله پرندگان نامبرده، كاكايي ها كه شامل كاكايي صورت و پرستوهاي دريايي شامل پرستوي دريايي گونه سفيد سليم خرچنگ خور، آوست، سليم طوقي، سليم كوچك، صدف خور، بصورت بومي مي باشند. در نيزارهاي اطراف خورها پرندگان مختلفي به صورت بومي يا مهاجر ديده مي شوند كه دراين نقاط اقدام به آشيانه سازي مي نمايند. از پرندگان بومي اين نواحي ميتوان پليكان پاخاكستري، حواصيل شب، بوتيمار، حواصيل زرد، حواصيل ارغواني، اگرت ساحلي، حواصيل خاكستري، حواصيل ارغواني، حواصيل بزرگ، اكراس افريقايي، چنگرنوك سرخ، طاووسك و چنگر را نام برد. گونه هاي مهاجر به دو دسته مهاجر تابستانه و مهاجر زمستانه تقسيم مي شوند. مهاجرين تابستان به منظور زاد و ولد به اين منطقه مهاجرت مي نمايند. از گونه هاي مهاجر مي توان به اگرت بزرگ، اگرت كوچك، كفچه نوك، غاز خاكستري، غاز پيشاني سفيد،‌غاز پيشاني سفيد كوچك، اردك ارده اي، خوتكا، خوتكا سفيد، اردك بلوطي، سنقر تالابي، بلوه خالدار اشاره نمود. تعدادي ازگونه هاي پرندگان بر روي آن آشيانه خود را بنا مي كنند. اين گونه ها درمنطقه شامل كشيم كوچك، كشيم بزرگ، آنقوت نوك پهن كه از پرندگان مهاجر مي باشند وديگر پرندگان ازجمله بالكان، لك لك ، تنجه، اردك سرسبز، فيلوش، چوب پا، گيلانشاه بزرگ، آشيانه خود را درميان بوته ها يا كنار آب ويا بر روي درختان بنا مي كنند. 2-1-7-2-2- ماهيان و سخت پوستان درمقام مقايسه با ديگر درياهاي جهان،‌خليج فارس به علت شرايط محيطي (شوري زياد، دماي بالا و فقر توليدات اوليه) داراي تنوع كمتري از گونه هاي ماهيان مي باشد. هرچند كه جمعيت برخي از گونه ها ممكن است زياد باشد. درخليج فارس حدود 500 گونه ماهي وجود دارد كه بيشتر آنها سطح زي و يا بسترزي مي باشند.(Price et.al , 1993) طي بررسي هاي انجام گرفته 45 گونه ماهي و سه گونه ميگو در خوريات ماهشهر شناسايي شده است. (نيكو، 1386)‌، درجداول شماره (2-27) فهرست اين گونه ها آورده شده است. بيشتر گونه هاي شناسايي شده ماهيان وابسته به كف (Demersal) ويا كفزي (Benthic) بوده وتعداد كمي ازآنها داراي زندگي پلاژيك (Pelagic) مي باشند. جدول (2-27) گونه هاي ماهي و ميگوي شناسايي شده در خوريات ماهشهر (نيكو، 1386) ازبين ماهيان گونه هاي Otolithes rubber , Cynoglossus arel,Johnius belangerii, Platicephalus indicus , Euryglosa orientalis و Liza macrolepis درتمام فصول حضور دارند و ساير گونه ها در 1تا3 فصل مشاهده مي شوند. همچنين 3گونه ميگو شناسايي شده درتمام فصل ها در خوريات ماهشهر به سر مي برند. (نيكو،1386) لازم به ذكر است كه هيچ يك از گونه هاي ماهي و ميگوي موجود در خور موسي در ليست IUCN و يا CITEES قرار ندارند. دريك مطالعه كه نتايج آن در جدول شماره(2-28) آمده وزن آبزيان صيد شده در فصول مختلف ازطريق استفاده از تور كفروب در خوريات ماهشهر آورده شده است. نتايج حاصل ازاين مطالعه نشانگر كاهش زي توده (Biomass) آبزيان در فصل زمستان نسبت به ديگر فصول سال وافزايش ميزان زي توده درفصل بهار است. جدول (2-28) مقايسه فصلي صيد آبزيان در خوريات ماهشهر (نيكو،1386) فصلوزن آبزيان (Kg)وزن كل ماهيها (Kg)وزن كل ميگوها (Kg)پاييز30.69228.851.848زمستان15.93914.771.171بهار36.63731.615.024تابستان30.17218.9411.239 درمطالعات بيولوژيك كه بر روي ماهيان اقتصادي در سواحل خوزستان انجام يافته است، ماههاي اسفند تا اوايل ارديبهشت به عنوان دوره فعاليت شديد توليدمثلي اكثر ماهيان ذكر شده است. (وحدتي1385) (شكري،1374) در فصول بهار و تابستان خوريات اين منطقه شاهد افزايش گونه هاي مختلف ماهيان نسبت به ديگر ايام سال مي باشد. (آذر، 1362) لازم به ذكر است كه گونه هاي ساكن دراين خوريات بيشتر گونه هاي خليج فارس هستند كه درفصل گرم به خوريات مهاجرت مي كنند. بيشتر ماهيان مهاجر به اين خورها در دوران لاروي و يا جواني مي باشند. به طوريكه مطالعات نيكو درسال 1386 نشان مي دهد تنها گونه شبه شوريده دربين تمامي ماهيان صيد شده درطي سال داراي رسيدگي جنسي بوده وبقيه ماهيان اكثرا در دوران لاروي يا جواني به سر مي برند. علت مهاجرت اين ماهيان استفاده از منابع غذايي درسطح پائين زنجيره غذايي (پلانكتونهاي گياهي و جانوري) است كه در خوريات نسبت به ديگر مناطق داراي فراواني بيشتري مي باشند. از طرفي سرد شدن هوا در فصول پائيز و زمستان موجب مهاجرت بسياري از ماهيان از اين مناطق به مناطق عميقتر دريا مي شود. الگوي مهاجرت ميگو نيز دراين خوريات مشابه ماهيان بوده ودرفصول زمستان و پائيز معمولا به مناطق عميقتر مهاجرت مي كنند. ازطرفي الگوي توليد مثلي ميگوهاي خانواده Peneidae (كه بيشترين سهم را درصيد ميگو دراين منطقه دارا مي باشند) به صورتي است كه دوران لاروي را در فصول بهار و تابستان در خورها به سر مي برند و در فصول پائيز و زمستان و درهنگام بلوغ به مناطق عميق تر در دريا مهاجرت مي كنند. (نيكو، 1386) 2-1-7-2-3- ديگر موجودات آبزي 2-1-7-2-3-1- لاك پشتها درآبهاي خليج فارس 4گونه از 7گونه لاك پشت دريايي وجود دارد كه شامل لاك پشت سبز، لاك پشت سرخ، لاك پشت چرمي و لاك پشت منقار عقابي مي باشند. هرچند گونه هاي اندكي از خزندگان در محيطهاي دريايي زيست مي نمايند با اين حال تعدادي ازآنها ازجمله گونه هاي حمايت شده جهاني محسوب مي شوند. در خورهاي ناحيه مورد مطالعه امكان حضور گونه لاك پشت نوك عقابي (Eretinochelys imbricate) وجود دارد. اين گونه جزء گونه هاي حمايت شده بوده ودر فهرست IUCN,CITEES قرار گرفته است. لاك پشت سبز در دوسوي خط استوا تا مناطق نيمه گرمسيري دورتادور كره زمين پراكندگي دارد. وابستگي اين گياهان آبزي و برخي موجودات تغذيه مي نمايد. محل زيست اين گونه معمولا سواحل درياها بود، ولي گاهي جهت تخمگذاري ويا تغذيه به سواحل خورها وارد مي شود. باتوجه به عدم وجود مناطق مناسب تخمگذاري اين گونه در سواحل خوريات ماهشهر امكان حضور اين گونهه تنها جهت تغذيه دراين ناحيه وجود دارد. 2-1-7-2-3-2- پستانداران دريايي امكان حضور دوگونه از پستانداران دريايي در خورهاي ماهشهر وجود دارد. اين دو گونه پستانداران دريايي كه هردو از خانواده Dolphinidae مي باشند شامل : دلفين معمولي (Pseudorca crassidens) و پرپوز (Globicephala macrohynchus) مي باشند. هردو اين گونه ها حمايت شده بوده ودر فهرست IUCN,CITEES قرار گرفته اند. اين پستانداران گاه گاهي جهت تغذيه به مصب خورها وارد شده ودراين مناطق به صيد ماهيان و سخت پوستان مي پردازند. 2-1-7-3- بررسي بيولوژيكي پلانكتون هاي گياهي تعداد 32گونه پلانكتون گياهي در آبان ماه و 45گونه در اسفندماه 1387 در ايستگاه هاي مختلف موردشناسايي قرار گرفت. بيشترين فراواني پلانكتون هاي گياهي را در آبان گونه هاي Rhizosolenia alata,Skeletonema costatum,Coscinodiscus sp.Ceratium furca,Cyclotella sp.Coscinodiscus radiates,Thalassiosira sp. و در اسفند ماه Thalassiothrix frauenfeldii,Coscinodiscus radiates,Cyclotella sp.Chaetoceros sp.Rhizosolenia clacaravis تشكيل مي دهند. فهرست گونه هاي پلانكتون گياهي شناسايي شده در ايستگاه در جداول شماره (2-29) و (2-30) آورده شده است. جدول (2-29) فهرست پلانكتون هاي گياهي شناسايي شده در ايستگاه هاي مختلف منطقه ويژه پتروشيمي(اسفند 1387) جدول (2-30) فراواني كل فينو پلانكتونها در ايستگاه هاي مختلف منطقه ويژه پتروشيمي ماهشهر نمودار (2-1) فراواني پلانكتون هاي گياهي در ايستگاه هاي مختلف منطقه ويژه پتروشيمي ماهشهر (تعداد در متر مكعب) پلانكتون هاي جانوري درجداول شماره (2-31) و (2-32) فراواني انواع پلانكتونهاي جانوري در ماههاي آبان و اسفند در ايستگاه هاي مختلف آورده شده است. مطابق اين جدول بيشترين فراواني پلانكتون هاي جانوري متعلق به گروه هاي Appendicularian,Cyclopoidae,Calanoidae ، لارو كرم هاي پرتار، لارو شكم پايان و Nauplius (لاور سخت پوستان) مي باشد. جدول (2-31) انواع پلانكتونهاي جانوري موجود درايستگاه هاي منطقه ويژه پتروشيمي ماهشهر - آبان 1387 (تعداد در مترمكعب) جدول (2-32) فراواني انواع پلانكتونهاي جانوري در ايستگاه هاي مختلف منطقه ويژه پتروشيمي (اسفندماه 1387) - تعداد در مترمكعب نمودار (2-2) فراواني پلانكتونهاي جانوري موجود در ايستگاه هاي مختلف منطقه ويژه پتروشيمي آبان 1387 نمودار (2-3) فراواني انواع پلانكتون هاي جانوري در ايستگاه هاي مختلف منطقه ويژه پتروشيمي اسفندماه 1387 - تعداد درمترمكعب مايوفونا نتايج حاصل از بررسي نمونه هاي مايوفونا در ايستگاه هاي مختلف در جداول شماره (2-33) و (2-34) و نمودارهاي شماره (2-3) و(2-4) آورده شده است. مطابق اين جداول گروه هاي Ostracoda,Copepoda,Nematoda داراي بيشترين فراواني دربين انواع مايوفونا مي باشند. دامنه ميانگين فراواني مايوفونا در ايستگاه هاي مختلف از حداكثر 1403عدد (ايستگاه 1) تا حداقل 215عدد (ايستگاه 7) در 10 cm2 در آبان ماه و حداكثر 1721 عدد (ايستگاه 2) تا 45عدد (ايستگاه 8) در 10 cm2 ثبت شده است. جدول (2-33) فراواني انواع مايوفونا در ايستگاه هاي مختلف منطقه ويژه پتروشيمي ماهشهر - آبان 1387 (تعداد در 10 cm2 ) نمودار (2-3) فراواني استراكودا (Ostracoda) در ايستگاه هاي مختلف منطقه ويژه - آبان 1387 نمودار (2-4) فراواني كرمهاي پرتار (Polychaeta) در ايستگاه هاي مختلف منطقه ويژه - آبان 1387 نمودار (2-5) فراواني لارو دوكفه اي ها (Bivalvia Larvae) در ايستگاه هاي مختلف منطقه ويژه - آبان 1387 نمودار (2-6) فراواني بازوپايان (Copepoda) در ايستگاه هاي مختلف منطقه ويژه - آبان 1387 نمودار (2-7) فراواني روزن داران (Foraminifera) در ايستگاه هاي مختلف منطقه ويژه - آبان 1387 نمودار (2-8) فراواني نمائودا (Nematoda) در ايستگاه هاي مختلف منطقه ويژه - آبان 1387 جدول (2-34) فرواني انواع مايوفونا در ايستگاه هاي مختلف منطقه ويژه پتروشيمي - اسفند1387 (تعداد در 10 cm2) نمودار (2-9) فرواني نمائودا (Nematoda) در ايستگاه هاي مختلف منطقه ويژه - اسفند 1387 نمودار (2-10) فراواني استراكودا (Ostracoda) در ايستگاه هاي مختلف منطقه ويژه - اسفند 1387 نمودار (2-11) فراواني كرمهاي پرتار (Polychaeta) در ايستگاه هاي مختلف منطقه ويژه - اسفند 1387 نمودار (2-12) فراواني لارو دوكفه اي ها (Bivalvia Larvae) در ايستگاه هاي مختلف منطقه ويژه - اسفند 1387 نمودار (2-13) فراواني بازوپايان (Copepoda) در ايستگاه هاي مختلف منطقه ويژه - اسفند 1387 نمودار (2-14) فراواني روزن داران (Foraminifera) در ايستگاه هاي مختلف منطقه ويژه - اسفند 1387 ماكروبنتوزها در جدول شماره (2-35) و (2-36) فراواني انواع ماكروبنتوزها در ايستگاه هاي مختلف ناحيه موردبررسي در ماه هاي آبان و اسفند آورده شده است. فراوان ترين انواع ماكروبنتوزها شامل كرمهاي پرتار به ويژه خانواده هاي Eunicidae , Cossuridae و شكم پايان شامل گونه هاي Mitrella blanda , Cerithidae cigulata و گونه Amiantus purpuratus ازدو كفه اي ها مي باشد. ازديگر گونه هاي مشاهده شده در ايستگاه هاي مختلف مي توان به Pomatoleios kraussi (از كرمهاي پرتار) و Portlandia orcia (ازدوكفه اي ها) اشاره نمود. ميانگين فراواني انواع ماكروبنتوزها در ايستگاه هاي مختلف در نمودارهاي شماره (2-15) و (2-16) آورده شده است. مطابق با اين نمودارها بيشترين فراواني ماكروبنتوزها در ايستگاه شماره 8 (تعداد 2064عدد در مترمربع) و كمترين فراواني در ايستگاه شماره 7(تعداد 85.3عدد درمترمربع) در آبان ماه و تعداد 2337عدد درمترمربع در ايستگاه8 و 88.7 عدد در مترمربع در ايستگاه 7 دراسفندماه مشاهده گرديد. جدول(2-35) نتايج بررسي نمونه هاي ماكروبنتوز در ايستگاه هاي مختلف منطقه ويژه پتروشيمي ماهشهر- آبان 1387 (تعداد در مترمربع) ادامه جدول (2-35) نتايج بررسي نمونه هاي ماكروبنتوز در ايستگاه هاي مختلف منطقه ويژه پتروشيمي ماهشهر- آبان 1387 (تعداد در مترمربع) جدول (2-36) فراواني انواع ماكروبنتوزها در ايستگاه هاي مختلف اسكله هاي منطقه ويژه پتروشيمي ماهشهر(اسفند1387)- تعداد درمترمربع ادامه جدول (2-36) فراواني انواع ماكروبنتوزها در ايستگاه هاي مختلف اسكله هاي منطقه ويژه پتروشيمي ماهشهر(اسفند1387)- تعداد درمترمربع نمودار (2-15) ميانگين فراواني انواع ماكروبنتوزها در ايستگاه هاي مختلف منطقه ويژه - آبان 1387 نمودار (2-16) ميانگين فراواني انواع ماكروبنتوزها در ايستگاه هاي مختلف منطقه ويژه - اسفند1387 2-1-8-1- منابع آب محدوده مورد مطالعه جزء اراضي دشت هاي سيلابي و آبرفتي با خاك عميق و بافت سطحي متوسط تا نيمه سنگين را شامل مي شود وازنظر حوزه آبريز، در زير حوزه جراحي قرار دارد و رودخانه جراحي درشمال منطقه مطالعاتي به عنوان تنها منبع اصلي ومهم تامين كننده آب منطقه مي باشد كه ازبهم پيوستن رودخانه هاي الله و مارون تشكيل مي گردد وازطرفي مناطق جنوبي به دليل همجواري با دريا و تاثيرپذيري ازآن تماما شور و قليايي بوده و به وسيله آبهاي شور و لب شور،‌سطح وسيعي از اراضي به خصوص دراطراف ماهشهر و سربندر پوشانده شده اند. اين اكوسيستم ها كه از آبرفت هاي رودخانه جراحي طي اعصار قديم به وجود آمده، مأمن صدها روستا هستند كه اين روستاها اغلب درحاشيه رودخانه استقرار يافته وتعداد كمي ازآنها به فاصله اي از اين منابع آبي شكل گرفته اند. اراضي نزديك رودخانه با استفاده از آب آبياري كه به وسيله ايستگاه هاي پمپاژ متعددي كه بر روي رودخانه جراحي نصب شده اند. اراضي خود را به زيركشت آبي و اراضي دورتر با روش ديم به زيركشت مي برند. منابع آبي را مي توان به دو بخش آبهاي سطحي و آبهاي زيرزميني تقسيم بندي نمود كه به شرح هركدام در منطقه موردمطالعه مي پردازيم. 2-1-8-1-1- منابع آبهاي سطحي رودخانه جراحي (مارون) كه مهمترين منبع آبهاي سطحي منطقه مورد مطالعه است به فاصله حدود 30كيلومتري در شمال منطقه قرار گرفته است وبا توجه به اينكه اراضي منطقه نسبتا مسطح بوده و تقريبا فاقد ناهمواري هستند و شيب غالب زمين از شرق به غرب واز شمال به جنوب مي باشد، رودخانه جراحي نيز درشمال منطقه از جهت شرق به غرب و در انتهاي مسير خود پس از عبور از ايستگاه گرگر وارد دلتاي شادگان شده و در نهرهاي سنتي آبياري شادگان را به وجود مي آورد وازطرفي خورهايي نظير خور موسي، خور ماهشهر وغيره كه در جنوب واطراف منطقه مورد مطالعه قرار دارند به عنوان يك مسيل گذر توانسته اند با جاي دادن آبهاي سيلابي رودخانه جراحي درموقع طغيان ازتخريب بيشتر ممانعت به عمل آورند. خورهاي واقع در آبهاي سطحي خوزستان كاملا شامل خورهاي آبادان ، خور ماهشهر، خور هنديجان بوده و مجموعا تعداد آنها به 26خور اصلي بالغ مي گردد. تعداد اعظم اين خورها در ناحيه خورموسي واقع بوده وبه صورت يك شبكه پيچيده ، اكوسيستم بسيارمهمي را دراين ناحيه ايجاد مي نمايند كه به نام خورهاي ماهشهر ناميده مي شوند. مساحت اين منطقه بالغ بر 115987 هكتار مي باشد. خورهاي اين منطقه ازنظر عمق و وسعت و پهناوري با ديگر خورهاي سواحل جنوبي كاملا متفاوت بوده وبسياري ازآنها داراي آب دائم مي باشند. خوريات منطقه ماهشهر و نهرهاي منشعب ازآنها بين عرض 49 تا 49درجه و20دقيقه شرقي و 30درجه 15دقيقه تا 30درجه و32دقيقه شمالي واقع شده و بزرگترين مجموعه خورهاي خليج فارس را تشكيل مي دهند. خورهاي اصلي شامل 14رشته وبه نامهاي غنام، معاوي، مورموس، زنگي، پاتيلف، بي حد، جعفري، احمدي،‌ادله، سياه نخ، مجيديه، عبدكريمي و غزاله مي باشند كه نهرهاي متعددي ازآنها منشعب مي گردد. اين نهرها درهنگام جزر خالي از آب ودر موقع مد، آب دريا به داخل آنها جاري مي شود،‌تعداد اين نهرها حدودا به 64رشته مي رسد. 2-1-8-1-2- منابع آبهاي زيرزميني ازآنجائي كه زيرحوزه جراحي شامل دشت هايي مختلف ازجمله خلف آباد و شادگان و غيره مي باشد و كليه دشت ها جزء دشت هايي با سطح آب زيرزميني بالا و كيفيت بسيار نامناسب جهت امور زراعي طبقه بندي شده شيب اين دشت بسيار كم بوده و اكثرا به صورت شوره زار و مرداب مي باشد و رودخانه جراحي كه در شمال منطقه قرار دارد تا حدي زهكشي اراضي مجاور خود انجام مي دهد ودر نواحي جنوب و جنوب باختري (منطقه موردمطالعه) دشت، رسوبات دانه ريز كه بيشتر از رس و سيلت و شبه رسوبات درياچه اي و شبه دلتايي بوده درنتيجه حاصل آوردهاي رودخانه جراحي مي باشد و نفوذپذيري رسوبات آبرفتي ويا دلتايي ازشمال خاوري به سمت جنوب باختري كاهش يافته واين عامل سبب گرديده كه دربعضي مناطق زه آب روي زمين ظاهر گشته و مشكلات را براي منطقه بوجود آورد. مقادير متنابهي آبهاي زيرزميني در دشت هاي مسطح و وسيع منطقه جريان دارد كه به علت بالا بودن سطح آب زيرزميني وشدت تبخير زياد مقادير قابل ملاحظه اي ازآن تلف گرديده ودرنهايت باعث شور شدن آب زيرزميني واراضي منطقه موردمطالعه شده است وعلاوه براين مقادير ديگري از منابع آب زيرزميني منطقه همراه با زهكش بستر رودخانه جراحي به صورت آب شور كه كيفيت آب رودخانه را نيز تنزل فاحشي مي دهد به خليج فارس ريخته مي شود مضافا برآن جريان عميقي آبهاي زيرزميني دشت را كه در زيرآبهاي خليج فارس جريان مي يابد را بايد به آن اضافه نمود. عمليات زهكشي دراين منطقه به علت شيب كم ومقدار زياد آب زيرزميني شور وتقليل قابليت انتقال زمين و هزينه بسيار سنگين آن مقرون به صرف نيست مگر درمناطق محدود و كوچك و براي سطوح كم وپروژه هاي كاملا حساب شده و اصلاح اراضي اين منطقه مستلزم احداث شبكه هاي زهكشي روباز و زيرزميني و انجام عمليات آبشويي است (كنترل ميزان نمك هاي محلول درمنطقه نفوذ ريشه) وهمچنين جلوگيري از بالا آمدن سطح آب زيرزميني مي باشد. 2-1-8-2-1- خوريات منطقه ماهشهر خورهاي واقع در آبهاي ساحلي خوزستان شامل خورهاي آبادان ، خور ماهشهر، خور هنديجان بوده و مجموعا تعداد آنها به 26خور اصلي بالغ مي گردد.(پارسامنش 1372) تعداد زيادي خور كوچك وبزرگ در جوار خورموسي واقع بوده وبه صورت يك شبكه پيچيده اكوسيستم بسيار مهمي را دراين ناحيه ايجاد مي نمايند كه درمجموع به عنوان خورهاي ماهشهر شناخته مي شوند. خورهاي اين منطقه ازنظر عمق و وسعت با ديگر خورهاي سواحل جنوبي كاملا متفاوت بوده وبسياري ازآنها داراي آب دائم و عميق مي باشند. خوريات منطقه ماهشهر و نهرهاي منشعب ازآنها بين عرض 49 تا 49درجه و20دقيقه شرقي و 30درجه 15دقيقه تا 30درجه و32دقيقه شمالي واقع شده و بزرگترين مجموعه خورهاي خليج فارس را تشكيل مي دهند. خورهاي اصلي شامل 14رشته وبه نامهاي غنام، معاوي، مورموس، زنگي، پاتيلف، بي حد، جعفري، احمدي،‌ادله، سياه نخ، مجيديه، عبدكريمي و غزاله مي باشند كه نهرهاي متعددي ازآنها منشعب مي گردد. اين نهرها درهنگام جزر خالي از آب ودر موقع مد، آب دريا به داخل آنها جاري مي شود،‌تعداد اين نهرها حدودا به 64رشته مي رسد. عمق آب درناحيه غربي خورموسي بيشتر بوده دربرخي نقاط تا 73متر نيز مي رسد به خصوص در چاله هايي كه وجود دارد درحالي كه درناحيه شرقي خورموسي به ويژه درسمت بندرماهشهر و عمق بين 5.5 تا 18متر در نوسان بوده كه در خورهاي كوچك و فرعي نيز تاحدود 3 گكاهش مي يابد. در فواصل بين خوريات مناطق وسيعي با عمق بسياركم و بسترهاي گلي (mudfloots) وجود دارد كه تردد شناورها را اغلب درهنگام جزر غيرممكن مي سازد. حركات هيدروديناميك آب و جريان جزر ومدي درخور موسي نسبت به ساير مناطق خليج فارس فعال تر و شديدتر مي باشد. درهنگام جزرجرياني با سرعت 4گره (7.4كيلومتر درساعت) ودرموقع مد به 3گره (5.5كيلومتر درساعت) مي رسد. ميانگين سرعت جريان هاي جزر ومدي درمقابل اسكله هاي بندرامام و ماهشهر ممكن است به 2.8گره هم برسد. سطح تقريبي آب در حداكثر مد برابر 3.2متر وبا ميانگين 2.5متر و حداكثر جزر برابر 2.9متر با ميانگين 2متر برآورد مي شود كه دامنه جزر ومد به 6متر مي رسد. به همين دليل است كه صيادان محلي ماهشهر كه به طريق نهربندي و تور گوشيگر ثابت و شناور در امتداد خور صيادي مي نمايند. ارتفاع تور گيري كه برپايه هاي چوبي سوار مي نمايند به 6متر مي رسد. 1-2- مشخصات عمومي خورها خورها و مصب ها درحقيقت يك محيط بينابيني آب شيرين و شور بوده وبدين لحاظ آبزيان اين منطقه با سطح تحمل زياد نسبت به حركات هيدروديناميك آب و تغييرات شوري شناخته مي شوند وبسياري از ماهيان قادرند از اكوسيستم دريا به اكوسيستم آب شيرين و بالعكس مهاجرت نموده و معمولا معدود گونه هايي يافت مي شوند كه ساكنين دائمي خور محسوب مي شوند. دو ويژگي مهم خورها تغييرات و شدت زياد نوسانات فاكتورهاي فيزيكي و شيميايي آب و حجم بالاي مواد مغذي است. هرچند حركات شديد جريان هاي آبي محدودكننده تنوع گونه اي است ليكن وجود موادمغذي كافي قابل توجه براي ماهيان تجارتي محسوب مي شود به طوريكه 75درصد انواع ماهيان تجارتي در دنيا براي پرورش اوليه نوزدان به اين مناطق نياز دارند. حركت و شدت جريان در خوريات زياد بوده وهمين امر سبب تغييرات شديد درميزان شوري و حرارت آب مي شود. به خصوص اگر حجم ورودي آب شيرين زياد باشد. سبب ايجاد لايه بندي شوري در ستون آب مي شود واين تغييرات در فصول مختلف محسوس تر است زيرا اختلاف در حجم ورودي آب شيرين و نيز وزش بادها و طوفان هاي دريايي سبب نفوذ آب شور از طريق درياچه جزر و مصب رودخانه مي شود. وجود چنين جريانات فعال باعث تخليه حجم زياد مواد آلي وغيرآلي به خوريات ونيز افزايش كدورت آب مي شود. طبيعت فعال و حركات شديد آب در خورها بدين معني است كه ماهيان ساكن خورها بايستي انرژي زيادي را براي مقابله با تغييرات فيزيكي - شيميايي آب صرف نموده وازطريق مهاجرت به مناطق مناسب تر كوچ نمايند ليكن كمتر درمعرض كمبود مواد غذايي قرار مي گيرند و اغلب مواد مغذي از لاشه آبزيان مرده (Delritus) به فراواني يافت مي شوند. كدورت زياد موجب كاهش فتوسنتز شده اما فيتوپلانكتونها هنوز هم مهمترين منابع غذايي خورها را تشكيل مي دهند. 2-2- شناخت ويژگي هاي فيزيكي و زيستي خوريات خليج فارس خور درحقيقت قطع گسيختگي امتداد خط ساحلي به واسطه پيشروي زبانه مانند دريا به داخل خشكي ويا محل ورود رودخانه به دريا مي باشد. به اين ترتيب خورها ازنظر ماهيت وكيفيت آب، شامل شور، شيرين و لب شور مي باشد. خورها به اشكال مختلف ساده و يا پيچ درپيچ و درهم ويا به صورت شبكه اي ديده مي شوند. اين محيط ها به خاطر اتصال به دريا،‌كاملا متأثر از نوسانات عمومي سطح آب دريا (جزر ومد) بوده وبه همين خاطر سطح آب درآنها متغير است. درطول سواحل جنوبي كشور مجموعا تعداد 226رشته خور وجود دارد كه در سرتاسر طول سواحل جنوب پراكنده بودند وبه نحوي مورداستفاده سواحل نشينان خصوصا جوامع صيادي قرار دارند. (زارعي1373) خورها در جنوب كشور به لحاظ اكولوژيك داراي انواع مختلفي مي باشند، به طوري كه مي توان آنها را به دسته هاي ذيل تقسيم بندي نمود : الف) خورهاي جزر ومدي اين خورها به طور دائم با دريا در ارتباط نبوده وتنها دراثر نوسانات جزر ومدي ويا افزايش سالانه سطح آب دريا اين ارتباط برقرار مي گيرد. ب) مصب ها دراين دسته مصب رودخانه ها قرار مي گيرند كه به طور دايم ويا فصلي آب شيرين رودخانه ها با آب شور دريا دراين قسمت باهم مخلوط مي شوند. ج) خورهاي واقعي (Khours) خورهاي واقعي مناطقي هستند كه دراثر پيشرفتگي آب دريا به داخل خشكي به وجود آمده اند وبه طور فصلي آب زهكشي حاصل از بارندگي درمنطقه به داخل آنها سرازير مي شود. اين دسته از خورها ازجمله مشخصات بارز اكولوژيك ساحل درياي عمان وبه ويژه خليج فارس مي باشد. اين مناطق به علت دور بودن ازمحيط دريا وعدم تلاطم دائمي آب و امواج، محيطي آرام را ايجاد مي نمايد. به همين خاطر خورها عموما پناهگاه بسيار مناسبي براي شناورهاي صيادي به شمار مي آيند. ازاين لحاظ نقش بسيار مهمي را براي ساحل نشينان به عهده دارند. علاوه براين، محيط آرام درون خورها همراه با ورود مواد مغذي به داخل آنها توسط روانابهاي خشكي و حركات متناوب جزر ومد، محيط مساعدي را جهت توليد ومثل و رشد و زندگي بسياري از آبزيان با ارزش شيلاتي مانند ماهيان و سخت پوستان (ميگوها) فراهم مي نمايند. به همين خاطر خورها را مي توان محل پرورشگاه آبزيان (nursery areas) به ويژه براي بسياري از آبزيان محسوب نمود. به طوري كه بسياري از آبزيان به هنگام فواصل تخم ريزي، به داخل اين مناطق وارد شده و تخم ريزي مي نمايند. تخم هاي بارور شده به تدريج به نوزاد وسپس به آبزيان جوان تبديل شده و بدين ترتيب دوران اوليه رشد و جواني اين آبزيان در خورها سپري شده و سپس عمدتا به دريا كوچ كرده ودرآنجا مرحله بلوغ را مي گذرانند. خورها علاوه بر اهميت شيلاتي ازجنبه هاي زيست محيطي نيز داراي ارزش زيادي مي باشند. به عنوان مثال بسياري از گونه هاي مختلف پرندگان چه به صورت دايم ويا مهاجر دراين مناطق تغذيه، زيست و زادو ولد مي نمايند. لذا خورها به عنوان مناطق حساس ساحلي (Sensetive coastal areas) محسوب شده و حفاظت ازآنها ازجمله اولويت هاي مديريت زيست محيطي به شمار مي رود. خورها به علت آنكه در مجاورت اراضي بلافصل خشكي قرار دارند، لذا شديدا تحت تاثير مواد ورودي از خشكي و همچنين شرايط سخت و نامساعد محيطي قرار مي گيرند. مورداول به عنوان يك عامل مثبت به واسطه ورود مواد آلي و مغذي به داخل آنها (ازطريق خشكي) تلقي مي گردد كه به همين خاطر داراي يكي از بالاترين توليدات اكولوژيك دربين اكوسيستم هاي مختلف مي باشند. با اين وجود، عمق كم، دامنه و تاثير شديد جزر ومد، بالا بودن درجه حرارت و ميزان شوري باعث مي گردد تا اين مناطق ازنقطه نظر اكولوژيك از حساسيت هاي خاصي نيز برخوردار باشند. خليج فارس به عنوان يك درياي نيمه بسته (Semi - encloused) تحت تسلط آب وهواي گرم استوايي (Subtropical) قرار دارد. به طوري كه درجه حرارت آب در تابستان به بيش از 33درجه سانتيگراد و در زمستان به 10درجه سانتيگراد نيز مي رسد. اين درحالي است كه درمناطق ساحلي مانند خورها، ميزان درجه حرارت آب تا 40 درجه سانتيگراد نيز مي رسد. درمحيط كم وبيش بسته اي مانند خليج فارس كه تعويض آب آن درحدود هر5سال يك بار انجام مي گيرد، درقسمت هاي اعظم آن شوري آب تحت تاثير درجه حرارت هوا و ميزان تبخير قرار داشته و به طور متوسط شوري آب حدود 40قسمت درهزار مي باشد. اين درحالي است كه درآنها كم عمق شوري آب بين 40 تا 50 و در خورها تا 70 قسمت در هزار نيز در نوسان است. 2-1-8-2- كيفت آبهاي سطحي و زيرزميني منطقه 2-1-8-2-1- كيفيت آبهاي سطحي كيفيت آب رودخانه جراحي همانگونه كه اشاره گرديد مهمترين منبع آب سطحي در منطقه رودخانه جراحي مي باشد كه در محدوده آن 3ايستگاه آب سنجي (هيدرومتري) وجود دارد كه دراين قسمت به بررسي كيفيت آب رودخانه حراحي در نزديكترين ايستگاهها كه شامل مشراگه و گركر مي باشد پرداخته مي گردد. بررسي كيفيت آب رودخانه جراحي در ايستگاه مشراگه ايستگاه آب سنجي مشراگه، آخرين ايستگاه آب سنيج رودخانه جراحي (قبل از انشعاب آن) مي باشد. مختصات جغرافيايي آن 20'' 36' 49طول شرقي و 25'' 00' 31 عرض شمالي و ارتفاع آن ازسطح دريا 30متر است. تجهيزات ايستگاه منحصر به اشل مي باشد و اندازه گيري هاي آن توسط قايق انجام مي شود. مطالعات اين دستگاه با استفاده از اطلاعات اداره كيفي امور آب استان خوزستان درطي سالهاي 81 - 1370 انجام گرفته است. مقايسه كيفيت فيزيكوشيميايي آب رودخانه جراحي (ايستگاه مشراگه) بررسي ها نشان مي دهد كه ازبين پارامترهايي كه داراي استاندارد و مصوب ملي هستند آهن داراي غلظتي بين حداكثر مطلوب و حداكثر مجاز، منگنز در محدوده حداكثر مجاز، نيترات و نيتريت كمتر از حداكثر مطلوب، فلوئور بين حداكثر مطلوب و حداكثر مجاز و PH در گسترده مطلوب (8.5 - 7) بوده وبقيه پارامترها شامل سختي كل، كل جامدات محلول، كلسيم، منيزيم، سولفات، كلرور و كدورت، غلظتي بيش ازحداكثر مجاز دارند. ازمقايسه پارامترهاي كيفي با استاندارد مي توان نتايج زير را استنباط كرد : در مقادير حداقل كليه پارامترها درحد مطلوب هستند. درمقادير متوسط پارامترها درحد مطلوب هستند. درمقادير متوسط پارامترهاي جامدات محلول و كلرور ازحد مجاز فراتر بوده و ساير پارامترها دروضعيت مطلوبي قرار دارند. درمقادير حداكثر، اكثر پارامترها ازحد مجاز استاندارد فراتر بوده است. جدول (2-37) مقادير حداقل ميانگين و حداكثر نتايج پارامترهاي كيفي آب رودخانه جراحي ايستگاه مشراگه در طول آماري (1381 - 1370) مأخذ: سازمان آب وبرق سازمان بررسي كيفيت آب رودخانه جراحي در ايستگاه گرگر اين مطالعه با استفاده از اطلاعات كل مطالعات آبهاي سطحي درطي سالهاي (82-1372) انجام گرفته است. مقايسه كيفيت فيزيكوشيميايي آب رودخانه جراحي (ايستگاه گرگر) جدول (2-25) بيانگر حداقل، ميانگين و حداكثر مطلق غلظت را درطول دوره آماري دركل نمونه ها مي باشد را نشان مي دهد. درمقدار حداقل كليه پارامترها زيرحد استاندارد بوده و آب رودخانه از كيفيت قابل قبولي برخوردار است. درمقادير حداكثر پارامتر T.D.S فراتر ازحد استاندارد بوده برخوردار است. درمقادير ميانگين نيز تقريبا كليه پارامترها (به جز TDS) زيرحد استاندارد بوده و آب رودخانه ازكيفيت قابل قبولي برخوردار است. درمجموع با مطالعه نتايج آزمايشات موجود، مي توان كيفيت آب رودخانه جراحي در ايستگاه گرگر را ازنظر فيزيكوشيميايي مطلوب ارزيابي كرد. جدول (2-25) مقادير حداقل، ميانگين و حداكثر پارامترهاي آماري كيفي آب رودخانه جراحي در ايستگاه آب سنجي گرگر (87 - 1382) ادامه جدول (2-25) مقادير حداقل، ميانگين و حداكثر پارامترهاي آماري كيفي آب رودخانه جراحي در ايستگاه آب سنجي گرگر (87 - 1382) 2-1-8-2-1-2- كيفيت فيزيكي و شيميايي خوريات منطقه مطابق با بررسي هاي صورت گرفته توسط مركز تحقيقات شيلاتي آبهاي داخلي (1372) ، شركت مهندسين مشاور پندام (1379)، دانشكده علوم دريايي و اقيانوسي خرمشهر (1382) دانشگاه آزاد (1376،1381،1384) مي توان نتيجه گرفت كه ميانگين سالانه شوري آب خورها دراين منطقه 43.54 (ppt) مي باشد كه كمترين آن در اسفندماه با 37.4 وبيشترين آن در مرداد ماه با 45.97 (ppt) مي باشد. دماي آب نيز در بهمن ماه با 14.5 درجه سانتيگراد كمترين و در مرداد ماه با 31 درجه سانتيگراد بيشترين مقدار است. ميانگين دماي سالانه آب 23.56 درجه سانتيگراد در خورهاي اين منطقه ثبت شده است. ميانگين PH آب درطي سال حدود 8.98 درجه است. مقدار مواد مغذي آب شامل نيترات و فسفات نيز درآب خورهاي منطقه ماهشهر درطي سال داراي تغييراتي مي باشد. بطوري كه حداقل ميزان نيترات و فسفات به ترتيب 3.68 ppm (دي ماه) و 1.4ppm در مردادماه بوده است. جدول (2-26) جدول (2-26) مقادير برخي از فاكتورهاي فيزيكوشيميايي اندازه گيري شده در خورهاي منطقه مطالعاتي مأخذ: مركز تحقيقات آبهاي داخلي 2-1-8-2-1-2-1- رژيم آبدهي رودخانه جراحي رژيم آبدهي رودخانه جراحي و شاخه هاي اصلي آن به پيروي از سيستم بارندگي مستقر بر حوزه آبخيز متاثر از سيستم هاي جوي درياي سرخ و مديترانه اي است. بدين صورت كه دو دوره متمايز آبي و كم آبي دراين رودخانه مشاهده مي شود و دوره پرآبي از آبان ماه تا خرداد ماه و دوره كم آبي از تيرماه تا اواخر مهرماه است. در سيستم آبي جراحي حداكثر جريان در بهمن ماه رخ مي دهد و علت آن بارشهاي سيلابي زمستانه در حوزه آبخيز اين رودخانه است. گرچه بارشهاي سيلابي شديد پائيز و بهاره را نمي توان ازنظر دور نگه داشت با اين وجود اين فصول خشك به ويژه در تابستان كه همزمان با قطع بارندگيها در حوزه آبخيز اين رودخانه است. ميزان جريان و آبدهي اين رودخانه به شدت كاهش ودر ايستگاه هيدرومتري گرگر در نزديكي منطقه به طور متوسط رقمي معادل 40مترمكعب درثانيه را نشان مي دهد كه درمواقع خشكساليهاي ادواري ميزان دبي رودخانه به كمتر ازيك مترمكعب درثانيه كاهش مي يابد. آبدهي رودخانه جراحي متاثر از بارندگي سالانه در حوزه آبخيز، شرايط توپوگرافي، مورفولوژي، جنس بستر، وضعيت پوشش گياهان جنگلي و مرتعي، سازندهاي زمين شناسي و غيره بوده كه حجم آب به دليل نوسانات بارندگي در سالهاي مختلف، متغير است. حجم آبدهي اين رودخانه در ايستگاه هاي هيدرومتري مستقر در مسير جريان (مشراگه و گرگر و شادگان) به طور منظم اندازه گيري مي گردد. نزديكترين ايستگاه هيدرومتري به منطقه ، ايستگاه گرگر است. مطالعات انجام شده بر روي سري داده هاي ايستگاه گرگر كه در پائين دست ايستگاه مشراگه قرار دارد. درطول سال آمار نشان مي دهد كه متوسط دبي ساليانه معادل 50متر مكعب در ثانيه و متوسط حداكثر و حداقل دبي متوسط ماهيانه درطول سال در بهمن و مهرماه به ترتيب 125 و 4مترمكعب درثانيه و حداكثر و حداقل دبي ماهيانه مشاهده شده درطول دوره آماري به ترتيب 470 وصفر مترمكعب درثانيه اندازه گيري شده است. وبه تبعيت از رژيم بارندگي در حوزه آبخيز بالادست، بي نظمي در آبدهي اين رودخانه قابل مشاهده است. مقادير دبي رودخانه جراحي در ايستگاه مشراگه و گرگر در جداول شماره (2-27) و (2-28) و (2-29) و (2-30) نشان داده شده است. جدول (2-27) تغييرات دبي رودخانه جراحي در ايستگاه مشراگه مأخذ: مهندسين مشاور ايمن آراء جدول (2-28) تغييرات دبي رودخانه جراحي در ايستگاه گرگر مأخذ: مهندسين مشاور ايمن آراء جدول (2-29) تواتر دبي هاي ماهيانه با دوره برگشتهاي مختلف رودخانه جراحي در ايستگاه مشراگه مأخذ: مهندسين مشاور ايمن آراء جدول (2-30) تواتر دبي هاي ماهيانه با دوره برگشتهاي مختلف رودخانه جراحي در ايستگاه گرگر مأخذ: مهندسين مشاور ايمن آراء 2-1-8-2-1-2-2- كيفيت آب خور زنگي باتوجه به بررسيهاي صورت گرفته ، آب خور زنگي در طبقه بندي ويلكوس، كلاس شوري و سديمي بودن آب خورزنگي دركلاس C4S4 قرار گرفته وداراي آب بسيار شور مي باشد كه در شرايط معمولي استفاده ازاين آب جهت مصارف آبياري نامناسب مي باشد ومقادير محاسبه گرديده در RSC نيز نشان مي دهد كه آب اين خور هيچ گونه استفاده اي در هيچ زمينه اي ندارد. همچنين آب خور زنگي بر مبناي FAO (Food Agricultural Organization) ازنظر ميزان نفوذپذيري و شوري و مسمويت در زمينه يون كلر داراي محدوديت بسيارشديد وازنظر اسيديته درحد نرمال مي باشد. درنهايت آب خور زنگي به لحاظ شوري و نفوذپذيري و مسمويت هاي ويژه يونهاي (سديم، كلر) و بيكربنات داراي محدوديت هاي شديد مي باشد. همچنين با توجه به مقادير EC ،SAR (Sodium Absorption Ratio) نمونه هاي آب محوطه بر روي دياگرام ويلكوس در كلاس C4S4 قرار مي گيرد وبطور كلي ، خور زنگي و آبهاي درون محوطه ومجاور جاده پتروشيمي بسيار نامطلوب مي باشد. 2-1-8-2-3- كيفيت آبهاي زيرزميني منطقه كيفيت آب زيرزميني اراضي محدوده مطالعاتي باتوجه به شيب كم منطقه (كمتر از2درصد) و جهت شيب از شمال به جنوب كاهش يافته به طوري كه بخشي از اراضي شمال و قسمت اعظم اراضي درجنوب منطقه غيرقابل استفاده براي هرنوع زراعت مي باشد. ازمنابع ديگر آبي زيرزميني مي توان به چشمه ها اشاره نمود ولي درمنطقه موردمطالعه باتوجه به وضعيت زمين شناسي و جنس سازندها كه بيشتر مارني و مايه سنگ مارن بوده و قابليت نفوذ زيادي ندارند لذا امكان نفوذ آب بسيار اندك و درصورت رخنه درميان سنگ هاي اين گروه به علت املاح فراواني كه در تركي آنها وجود دارد، منابعي غيرقابل استفاده مي شوند. 2-2- مطالعات اجتماعي و اقتصادي و فرهنگي 2-2-1- مقدمه بندرماهشهر كه درقديم به بندرمعشور شهرت داشت، در سال 1385 داراي جمعيتي برابر 252.587 نفر بوده است. نزديكي اين شهر به خليج فارس و وجود صيد و صيادي و تاسيسات عظيم بندري از امكانات بالقوه شهر درجهت شكل گيري و توسعه شهري بوده و صنايع پتروشيمي بندرامام و منطقه ويژه اقتصادي ماهشهر، نزديكي اين شهر به آّادان و وجود جاده آسفالته به سمت اهواز تا تهران و همچنين نزديكي به خط آهن بندرامام اهواز كه به صورت دوخطه مي باشد، امكانات بالقوه شهر درجهت گسترش آن مي باشد. شهر ازنظر اقتصادي ، متكي به صنايع پتروشيمي و تاسيسات بندري مي باشد. ازنظر آب آشاميدني 90درصد سطح شهر تحت پوشش مي باشد و تاسيسات فاضلاب، بدون سيستم تصفيه است ، درقسمت ماهشهر كهنه كه فاقد سيستم فاضلاب مي باشد مشكلات عديده اي در زمينه جمع آوري آبهاي سطحي وجود دارد، به طوري كه ماندابها درقسمتي از شهر جمع شده و به صورت باتلاق درمي آيد و باعث آلودگي هاي زيادي درسطح شهر مي شود. همچنين سيستم مخابرات شهر درحال حاضر جوابگوي شهر است. درحال حاضر 7 جايگاه خصوصي ويك جايگاه دولتي نيازهاي شهر به سوخت را تامين مي كنند. ازنظر درمانگاه و بيمارستان و پزشك حتي از متوسط استان نيز بالاتر مي باشد ودرحد قابل قبول امكانات بهداشتي درماني در سطح شهر وجود دارد. ازنظر فرهنگي شهر با كمبود كتابخانه مواجه است ولي امكانات ورزشي، وجود زمين هاي ورزشي و سالن هاي ورزشي كافي به نظر مي رسد. فضاي سبز شهر خيلي كم و معادل 0.97 مترمربع براي هرنفر است كه باتوجه به صنعتي بودن شهر و وجود تاسيسات پتروشيمي، اين مقدار بسيار كم بوده و هرچه سريعتر بايد نسبت به گسترش فضاي سبز شهر اقدام شود. ازنظر كالبدي شهر به دو قسمت قديم و جديد تقسيم مي گردد كه ازطريق يك بلوار اصلي به يكديگر مرتبط مي شوند. سرانه معبر شهري 19.5متر مربع براي هرنفر مي باشد كه باتوجه به 25مترمربع سرانه، هنوز تاحد استاندارد فاصله دارد، واز طرفي شهر قديم فاقد شبكه بندي منظم و منسجم مي باشد و كارايي لازم را ندارد. تنها محور ارتباطي شهر قديم همان بلوار اتصال دهنده مي باشد. درحالي كه ماهشهر جديد و صنعتي از نظر شبكه عبور و مرور براساس ضوابط و اصول هندسي و قرينه سازي ساخته شده است. 2-2-2- جمعيت و خصوصيات جمعيتي 2-2-2-1- جمعيت براساس نتايج سرشماري عمومي نفوس و مسكن در آبان ماه 1385، شهرستان بندرماهشهر (پس از تفكيك آباديهاي مربوط به شهرستان اميديه) داراي 246آبادي واقع در 2دهستان از سه بخش بوده كه ازاين تعداد 126 آبادي (معادل 51.2%) خالي از سكنه و 120 آبادي محل سكونت 10739 خانوار با 55.121 نفر جمعيت بوده است. اين نتايج نشان مي دهد كه 1.6درصد ازجمعيت روستايي و 40درصد از آباديهاي مسكوني (آبادي هاي داراي 9-1 خانوار) و 3.1 درصد از جمعيت روستايي در 18.3 درصد از آبادي هاي مسكوني، آبادي هاي داراي 19-10 خانوار، 95.3درصد از جمعيت روستايي در 41.7درصد از آبادي هاي مسكوني (آبادي هاي داراي بيست خانوار يا بيشتر) ساكن بوده اند،‌كه اين امر بيانگر پراكندگي نسبتا زياد جمعيت روستايي در آبادي هاي گروه اول و گروه دوم و تراكم نسبتا زياد جمعيت روستايي در آبادي هاي گروه سوم مي باشد. بررسي امكانات و تسهيلات موجود در آبادي هاي مسكوني شهرستان نشان مي دهد كه: به ازاء هر آبادي از آبادي هاي گروه سوم (آبادي هاي داراي 20خانوار و بيشتر) يك آبادي داراي مركز بهداشتي و درماني است. اين نسبت در بخش هاي بندرامام خميني، مركزي و هنديجان به ترتيب برابر 3 ، 3.1 ، 4.4 آبادي مي باشد. 28درصد از مجموعه 50آبادي ازآبادي هاي گروه سوم داراي پزشك است. اين نسبت در بخش هاي بندرامام خميني، مركزي به ترتيب 33.3درصد، 28درصد مي باشد. مقايسه راههاي آبادي نشان مي دهد كه كليه آبادي هاي مسكوني شهرستان به جز يك آبادي از بخش مركزي داراي جاده ماشين رو مي باشند. 62درصد از آبادي هاي گروه سوم شهرستان داراي جاده آسفالته است، اين نسبت در بخش هاي بندرامام خميني و مركزي به ترتيب 100% و 52% مي باشد. از 120 آبادي داراي سكنه شهرستان 92درصد داراي برق و 73درصد داراي آب لوله كشي مي باشند. اين نسبت براي آبادي هاي گروه سوم به ترتيب 100% و 86% است. نسبت آبادي هاي داراي برق در بخش هاي بندرامام خميني و مركزي به ترتيب 100% و 93% و نسبت آبادي هاي داراي لوله كشي در بخش هاي ذكر شده به ترتيب 93درصد و 67درصد مي باشد. جدول (2-31) خانوار جمعيت شهرستان ماهشهر - آبان 1385 پيش بيني تغييرات جمعيت درآبان ماه 1385 ، شهرستان ماهشهر داراي 53547 خانوار ساكن با 252587نفر جمعيت، شامل 197466نفر در نقاط شهري و 55121 نفر درنقاط روستايي و براساس پيش بيني هاي طرح ساماندهي سكونت گاههاي پراكنده شهرستان ماهشهر پيش بيني جمعيت تا افق 1400 درجدول شماره (2-32) عنوان گرديده است. جدول (2-32) پيش بيني جمعيت شهرستان ماهشهر تا سال 1400 مأخذ: طرح سازماندهي روستاي پراكنده شهرستان بندرماهشهر، بنياد مسكن انقلاب خوزستان (1385) مسكن و سكونت هماهنگونه كه اشاره گرديد شهرستان ماهشهر داراي 3نقطه شهري مي باشد. سكونتگاههاي شهري عمدتا به دو دسته فرسايش پذير و مقاوم تقسيم مي شود. ساختمان هاي فرسايش پذير خانه هايي هستند كه با چوب و خشت و گل وحصير ساخته شده اند ودرمقابل عوامل طبيعي داراي مقاومت كمي هستند دسته دوم خانه هاي مقاوم را شامل مي گردد كه اكثرا با تيرآهن و آجر و بتن آرمه ساخته شده اند. امروزه در نقاط شهري شهرستان اكثريت تيپ منازل مقاوم مشاهده مي شود ودرشهر بندرامام خميني از خانه هاي معمولي ساكن در واحدهاي مسكوني اين شهر 60.59 درصد مالك سكونتگاه خود (عرصه و اعيان يا اعيان) بوده، 16.32درصد به طور اجازه اي و 24.74درصد به صورت رايگان يا در برابر خدمات،‌محل سكونت خود را دراختيار داشته اند. همچنين درسرشماري آبان 1375، 9373خانوار از خانوارهاي معمولي ساكن اين شهر در 8420واحد مسكوني معمولي زندگي مي كرده اند و 125 خانوار نيز در آلونك، زاغه، كپر و ساير انواع واحدهاي مسكوني ساكن بوده اند. از واحدهاي مسكوني اين شهر 99.93 درصد داراي برق، 99.54 درصد داراي آب لوله كشي و 47.96 درصد داراي تلفن بوده است. جدول شماره (2-33) تعداد واحدهاي مسكوني معمولي و تعداد خانه هاي معمولي ساكن در شهربندرامام خميني را نشان مي دهد. جدول (2-33) تعداد واحدهاي مسكوني معمولي و تعداد خانه هاي معمولي ساكن در شهربندرامام خميني مأخذ: آمار نامه استان خوزستان همچنين تعداد واحدهاي مسكوني در شهرستان بندرماهشهر براساس سرشماري عمومي نفوس و مسكن سال1385، 49453 واحد و واحدهاي مسكوني شهر بندرامام خميني ، 1372 واحد بوده است. 2-2-4- امكانات بهداشتي و درماني امكانات بهداشتي و درماني در سطح شهرستان بندرماهشهر حدود سه موسسه بوده كه جمعا 400 تخت داشته و ازميان موسسات فوق 2واحد متعلق به دانشگاه علوم پزشكي و خدمات بهداشتي درماني جندي شاپور با حدود 200تخت بوده است. تعداد مراكز بهداشتي و درماني در بندرماهشهر جمعا 33 مورد بوده كه 24مورد در نقاط شهري و 9مورد درنقاط روستايي مستقر بوده اند، تعداد خانه هاي بهداشت در شهرستان ماهشهر 22واحد بوده كه حدود 85 روستا با جمعيت 21399 نفر را تحت پوشش قرار مي داده است. تعداد آزمايشگاه ، داروخانه و مراكز توانبخشي در سطح شهرستان به ترتيب 12،21،4،10 واحد بوده است. علاوه بر موارد ذكر شده شركت پتروشيمي بندرامام، يك بيمارستان كاملا مجهز در شهرك ممكو در 30 كيلومتري سايت مركزي اين صنعت احداث نموده است. 2-2-5- آموزش و سطح سواد در آبان ماه 1385 ، تعداد باسوادان درجمعيت 6ساله و بيشتر شهرستان 197912نفر بوده اند كه درجدول شماره (2-34) ارائه شده است. جدول (2-34) تعداد باسوادان درجمعيت 6ساله و بيشتر در شهرستان بندرماهشهر مأخذ: مركز آمار ايران 1385 تعداد باسوادان درجمعيت 6ساله و بيشتر شهرستان ساكن درنقاط شهري 157604 نفر ودرنقاط روستايي 40308نفر بوده است. كه ازاين تعداد 68.2% مرد و 31.8% زن مي باشد. جدول شماره (2-35) دانش آموزان و كاركنان آموزشي ، دفتري و اداري كليه دوره هاي تحصيلي را در شهرستان بندرماهشهر نشان مي دهد. جدول (2-35) دانش آموزان و كاركنان آموزشي ، دفتري واداري كليه دوره هاي تحصيلي درطول دوره 86-1385 مأخذ: اداره كل آموزش وپرورش استان خوزستان (1386) تعداد افراد باسواد در شهرستان بندرماهشهر و شهربندر امام خميني درسال1385، به ترتيب 197912 و 1537 برآورد گرديده است و تعداد افراد بي سواد نيز در شهرستان بندرماهشهر وشهر بندرامام خميني در سال آماري 85 ، 26698 و 7051 بوده كه اين بندر 26درصد بيسوادان شهرستان را پوشش مي دهد بوده است. جدول (2-36) كاركنان دولت برحسب مدرك تحصيلي در شهرستان بندرماهشهر درسال1385 مأخذ: معاونت برنامه ريزي و راهبردي استان خوزستان 2-2-6- امكانات فرهنگي – اعتقادات مذهبي و ميراث فرهنگي تعداد سينما در اين شهرستان حدود 2واحد با گنجايش 1200نفر، تعداد نمايشگاه هاي فرهنگي 4واحد با حدود 4000نفر بازديدكننده ، تعداد كتابخانه واحد با مجموعه كتابهاي عمومي، دانشگاهي ، پرورش فكري و... به تعداد 75249 كتاب، تعداد 6چاپخانه ، 24عدد اماكن متبركه اسلامي، 44مسجد و 27تكيه و حسينيه فعال مي باشند. تعداد مراكز تفريحي شامل پارك هاي عمومي حدود 43پارك با وسعت 991093 هكتار در سطح شهرستان بندرماهشهر وجود دارد. تعداد دوهتل دو ستاره با تعداد اتاق 33عدد شهرستان بندرماهشهر وجود دارد كه علاوه برآن در شهرك ممكو ازمجموعه صنايع پتروشيمي سه هتل مجهز ويك مجموعه فرهنگي، تفريحي احداث گرديده است. 2-2-7- تاسيسات ورزشي تعداد مكانها و تأسيسات ورزشي مورد بهره برداري درنقاط شهري شهرستان بندرماهشهر در جدول (2-37) ارائه شده است. جدول (2-37) تعداد مكانها و تاسيسات ورزشي مورد بهره برداري درنقاط شهري شهرستان بندرماهشهر مأخذ : سالنامه آماري استان خوزستان - 1385 2-2-8- دين درآبان 1385 ، از جمعيت شهرستان 99.46درصد را مسلمانان تشكيل مي داده اند. اين نسبت در نقاط شهري 99.47درصد ودر نقاط روستايي 99.44 درصد بوده است. 2-2-9- وضعيت كشاورزي ماهشهر ازنقطه نظر برخورداري از اراضي غني كشاورزي درموقعيت مناسبي قرار ندارد وبدين جهت نمي توان منطقه مذكور را يك منطقه كشاورزي به حساب آورد. بيشترين سطح منطقه ماهشهر را اراضي باير لم يزرع تشكيل داده و بعد ازآن به ترتيب مراتع و اراضي باتلاقي و هور و اراضي مزروعي را شامل مي شود و كمترين درصد اراضي به كشت نخليات اختصاص دارد و چنين مسئله اي مويد اين امر مي باشد كه اولا در شهرستان بندرماهشهر تنوع محصولات كشاورزي وجود ندارد و ثانيا باغداري و كاشت درختان ميوه به علت شرايط اقليمي و عدم وجود خاك مناسب بندرت مشاهده مي گردد و ثانيا بدليل فقدان محصولات كشاورزي و عدم وجود خاك مناسب بندرت مشاهده مي گردد و ثانيا بدليل فقدان محصولات كشاورزي و درختي صنايع جنبي دراين رابطه نظير كمپوت سازي و سردخانه نگهداري محصولات كشاورزي در منطقه به هيچ وجه مشاهده نمي گردد. چنين امري به نوبه خود باعث گشته، توليدات كشاورزي بلافاصله به سوي بازار معرف گسيل شود. موضوع ديگري كه دراين مورد مي توان عنوان كرد اراضي واقع در مجاورت خليج فارس مي باشد كه به علت طغيانهاي فصلي رودخانه هاي جراحي و زهره و نيز جزرومد آب دريا همواره اراضي مذكور به صورت باتلاقي بوده و نمي توان هيچ نوع استفاده اي ازآنها نمود. بنابراين در زمينه توسعه اراضي كشاورزي بايد تنها به زمينه هاي حاشيه رودخانه هاي جراحي و زهره بسنده كرد و آنها ا به فعليت و قابليت استفاده درآورد. ازطرف ديگر مي توان گفت كه بارندگي كم ونامنظم و درجه حرارت بالا درمنطقه، امكان گسترش اراضي را تاحد زيادي ازبين برده و ساختار نامناسب زمين در بخش اعظم منطقه و محدوديت گسترش پهنه هاي آبرفتي و باتلاقي بودن اراضي جنوبي منطقه باعث شده تا فعاليت هاي انسان دربخش اعظم منطقه سلب و محدود به ارضاي حاشيه رودخانه هاي زهره و جراحي مي گردد. روستاهاي منطقه نيز به تبع برخورداري از آب رودخانه ها و مصارف شرب و آبياري اراضي زراعي درحاشيه آنها شكل گرفته اند. ازطرف ديگر باتوجه به فرسايش شديد خاك و ضعف پوشش گياهي مراتع و نبود چشمه و قنات و كمبود منابع آبهاي زيرزميني و درجه حرارت بالا و بارندگي نامنظم درطول سال ما شاهد عدم گسترش اراضي زراعي درسطح منطقه هستيم. همچنين به علت شور بودن زمين، ميزان محصول برداشتي درهرهكتار كمتر از 2تن مي باشد. اما با نزديك شدن به اراضي حاشيه در رودخانه هاي منطقه، ميزان برداشت محصول به بيش از 2.5تن درهرهكتار افزايش مي يابد. درخاتمه ذكر اين نكته ضروري است كه چنانچه به قابليت هاي بالفعل منطقه نظير استفاده بهينه از اراضي و اصلاح خاك در اراضي اطراف رودخانه هاي مذكور وانتقال آب به آنها از طريق ايجاد سدهاي مخزني توجه شود ما شاهد شكوفايي بيش ازپيش منطقه و گسترش اراضي زراعي خواهيم بود كه خود تاثيرات مثبتي را دربرخواهد داشت. 2-2-9-1- فضاي سبز شهري ميزان فضاي سبز شهري مطابق با آمار و اطلاعات موجود در استان خوزستان آمارنامه 1385 حدود 93689هكتار مي باشد. برهمين اساس ميزان فضاي سبز شهرستان بندرماهشهر حدود 7021هكتار اعلام گرديده كه 7.5درصد كل استان را پوشش مي دهد. طبق آمار موجود شهرستان بندرماهشهر فاقد عرصه هاي جنگلي، پاركهاي جنگلي و ذخيره گاه هاي جنگلي طبيعي مي باشد. جدول (2-38) مساحت اراضي كشاورزي كشت آبي و ديم در استان و شهرستان بندرماهشهر(1385) بررسي وضعيت اشتغال از 207107 نفر جمعيت 10ساله و بيشتر شهرستان بندرماهشهر درسال 85 حدود 32.1 درصد شاغل 5.4درصد بيكار (جوياي كار)، 22.1درصد محصل، 3.64 درصد داراي درآمد (بدون كار) و 29.6درصد خانه دار بوده و بقيه از نظم وضع فعاليت،‌با هيچ يك از طبقات فوق مطابقت نداشته و يا وضع فعاليت خود را اظهارنظر نكرده اند. درشهر بندرامام خميني درسال 1385 جمعيت بيكار معادل 4320نفر و جمعيت فعال 10 ساله و بيشتر 21525 نفر بوده است. همچنين طبقه بندي شاغلان برحسب گروه هاي عمده فعاليت در شهر بندرامام خميني درجدول شماره (2-39) ارائه شده است كه نشان مي دهد جمعيت شاغل سال 1385 نسبت به سال 1375 رشد 2.4برابر داشته است و جمعيت بيكار نيز رشد 1.4برابر نسبت به سال 75 داشته است. جدول (2-39) طبقه بندي شاغلان برحسب گروه هاي عمده فعاليت در بندرامام خميني مأخذ: سرشماري عمومي نفوس و مسكن (1375) براساس سرشماري عمومي نفوس و مسكن سال 1385، در شهر بندرامام خميني جمعيت بيكار معادل 4320نفر و جمعيت فعال 10ساله و بيشتر اين شهر 21525نفر بوده است. جدول شماره (2-40) درصد افراد بيمار (جوياي كار) به تفكيك گروه هاي سني شهربندرامام خميني را درسال 1375 نشان مي دهد. جدول (2-40) طبقه بندي شاغلان برحسب گروه هاي عمده فعاليت در شهربندرامام خميني دربين افراد بيكار (جوياي كار) 26.45درصد داراي تحصيلات ابتدايي، 50.51درصد داراي تحصيلات راهنمايي يا متوسطه بوده اند. از بيكاران 10ساله و بيشتر اين شهر نيز حدود 20درصد بي سواد بوده اند. جدول (2-41) جمعيت شاغل به تفكيك گروه هاي عمده فعاليت در شهرهاي ماهشهر و امام خميني درسال 1375 2-2-10- بررسي كاربري اراضي شهر بندر امام خميني بندرامام خميني درجنوب استان خوزستان و درموقعيت جغرافيايي 48درجه و 57دقيقه طول شرقي و 30درجه و 38دقيقه عرض شمالي به فاصله 57كيلومتري شرق آبادان و 10كيلومتري غرب ماهشهر واقع شده است. به علت ارتفاع كم نقاط ساحلي، ارتفاع امواج جزر ومد گاه به 3متر مي رسد ودر اراضي مجاور خود با پيش آمدگي آب، مشكلات در ساخت وساز و كشاورزي مشاهده مي گردد. شيب زمين در منطقه از شمال شرقي به جنوب غربي است. قدمت اين شهر زياد نبوده و شهرداري از سال1333 تاسيس گرديده است. تاسيسات بندري و صنعت پتروشيمي به ترتيب از جمله فعاليت هاي اقتصادي موثر در پيرايش اين شهر مي باشد. وجود جزيره بندرامام و تاسيسات بندري و گمركات درآن به عنوان محل اشتغال اهالي سربندر مطرح و به سبب امكانات مناسب ناوبري در خورموسي و آبخور 12متري خور و وجود اسكله هاي عظيم، با قابليت مانور مناسب مطرح بوده و وجود صنايع پتروشيمي نقشي حياتي درتوسعه و عمران منطقه داشته است. بندرامام خميني ازدو قسمت سربندر و بندرامام خميني تشكيل شده است. بخشي تاسيسات، اداري و مسكوني در سربندر و بخش ترابري بندري و صنعتي در بندرامام خميني، مجموعه شهري بندرامام خميني را دربرگرفته است. ازآنجايي كه اين شهر در چهاردهه اخير به وجود آمده است، هيچ نوع ويژگي قومي ديرينه در شكل گيري شهري مشهود نمي باش واكثر مهاجرين و كاركنان ازساير نقاط خوزستان مي باشد. خصوصيات كالبدي شهر بندرامام محدوده شهري بندرامام از غرب به خور دورق و ازسمت شمال به فاصله 3كيلومتر از جاده آبادان به بندرامام واز سمت جنوب تا خط القعر خورزنگي حد جنوبي ترين منطقه ، حد شرقي در طول خط القعر خور جعفري تا محل تلاقي با حد شرقي جاده پتروشيمي به شهرك جراحي كه به طور حد شرقي شمال امتداد مي يابد و به خطوط لوله شمال منتهي مي شود، حد شمال منطبق با خط لوله ماهشهر محل تلاقي خط لوله با راه آهن ادامه مي يابد و به موازات جاده بندرامام امتداد مي يابد. شبكه اصلي عبور ومرور در امتداد جاده آبادان است كه از ميان شهر گذشته و به جاده هاي سربندر و ماهشهر متصل مي گردد و آزاد راه اهواز - سربندر نيز كه اخيرا راه اندازي شده جزء شبكه اصلي عبور ومرور و حمل ونقل كالا از بندر مي باشد. چيدمان كاربريها درشهربندر امام خميني كل اراضي موجود در شهر بندرامام 570.3هكتار بوده كه 328.8هكتار آن باير بوده است وبه استناد طرح جديد كاربري اراضي و پيش بيني مشاور طرح جامع شهر سطح كل اراضي طرح جامع معادل 636.2 هكتار با سرانه اي معادل 76.3 مترمربع براي هرنفر در نظر گرفته شده است ازاين مقدار 47.8درصد آنها با سرانه 40مترمربع به اراضي مسكوني اختصاص يافته و 9.9درصد اراضي به بخش هاي بهداشتي و آموزشي، فرهنگي، اداري و انتظامي اختصاص يافته و سرانه اي معادل 8.2مترمربع را پوشش مي دهد. فضاي سبز پيش بيني شده 25هكتار با سرانه اي معادل 3.3 مترمربع درنظر گرفته شده كه 3.9درصد اراضي را به خود اختصاص داده، معابر شهري وارتباطات و حمل ونقل 139.5هكتار اراضي را به خود اختصاص داده كه 21.9درصد اراضي را شامل مي شود و سرانه اي معادل 18.4مترمربع براي هرنفر مي باشد. ساير اراضي حدود 104.9هكتار اراضي كه معادل 16.5درصد اراضي مي باشد. سرانه اي معادل 6.4 به اراضي از قبيل تاسيسات و تجهيزات شهري و صنعتي و غيره اختصاص يافته است. جدول شماره (2-42) انواع كاربري اراضي شهري و وسعت و سرانه هر كاربري مشخص شده است. جدول (2-42) كاربري اراضي شهري بندرامام مأخذ: مطالعات طرح جامع توسعه استان خوزستان (1375)، سازمان مديريت و برنامه ريزي استان خوزستان 2-2-11- محيط فرهنگي و زيباشناختي شهرستان ماهشهر 2-2-11-1- جاذبه هاي توريستي، مكان هاي تاريخي و اماكن مذهبي جاذبه هاي گردشگري وضعيت توريسم با توجه به قابليت ها و استعدادهاي بالقوه يك منطقه در رشد و توسعه آن نقش بسزايي را ايفاء مي نمايد و توجه به اين قابليت ها و شناسايي آنها و همچنين فراهم نمودن بستر مناسب جهت اين وضعيت مي تواند در شكوفايي آن ورشد اقتصاد منطقه و نهايتا در سطح ملي در اقتصاد كشور حائز اهميت باشد. بطوري كه جاذبه هاي يك منطقه را مي توان به ترتيب زير تقسيم بندي نمود: جاذبه هاي طبيعي جاذبه هاي تجاري جاذبه دفاع مقدس جاذبه تاريخي جاذبه زيارتي و مذهبي جاذبه صنعتي جاذبه راهها و ارتباطات جاذبه عاميانه (لباس و فرهنگ و آداب و رسوم، مراسم اعياد و صنايع دستي و...) جاذبه هاي طبيعي منطقه باتوجه به وجود رودخانه مهم در سطح شهرستان يعني رودخانه جراحي، جاذبه هاي كشاورزي و رودخانه هايي در حاشيه اين رودخانه گسترش شده اند. درحاشيه رودخانه جراحي كه در محدوده موردمطالعه ما مي باشد. مناطق زيبايي را كه صنايع پتروشيمي در حاشيه اين رودخانه ودر شهرك بعثت احداث نموده مخصوصا هتل هاي زيباي بعثت و پارك حاشيه رودخانه ازمناطق تفريحي و ديدني شهرستان ماهشهر مي باشد و همچنين درحاشيه اين رودخانه اراضي كشاورزي و محصولات باغي تنوعي وجود دارد. از ديگر جاذبه هاي طبيعي منطقه مي توان به جزاير و بنادر و تالاب هاي و خورهاي حاشيه خليج فارس اشاره نمود كه درتمام فصول سال بخصوص درفصول زمستان و پائيز مأمن و زيستگاه انواع پرندگان مهاجر و بومي مي باشد و حتي شكارچياني از كشورهاي حاشيه خليج فارس كه جهت شكار به اين مناطق سفر مي نمايد. جاذبه تجاري منطقه جاذبه تجاري شامل شهر بندرامام خميني با بندرها و اسكله هاي اطراف آن مي باشد بطوري كه اين بندر با 36پست اسكله عمده ترين محصولات وارداتي كشور از جمله صنايع سنگين و مايحتاج عمومي و صادرات محصولات نفتي را برعهده دارد واين شهر با بندرهاي آن درواقع مجتمعي از حوزه هاي ساحل وانبار مي باشد واين منطقه علاوه بر قابليت هاي توريستي كنار ساحل براي ايجاد تفريحگاهها و مراكز تفريحي و تفرجي، ايجاد صنايع و تأسيسات و تبديل مواد اوليه و خاص داراي اهميت مي باشد. لازم به ذكر است كه جهت فعاليت هاي بازرگاني، توريست هاي بازرگاني هرساله به اين منطقه سفر مي نمايد. جاذبه صنعتي جاذبه صنعتي منطقه شامل صنايع پتروشيمي واقع در بندرامام و منطقه ويژه اقتصادي بندرماهشهر مي باشد كه توريست هاي ايراني و خارجي مشتمل بر متخصصين و كارشناسان صنايع پتروشيمي و كارگران صنايع پتروشيمي را به سوي خود جذب مي نمايد. جاذبه تاريخي آثار تاريخي وجود خرابه ها و تپه هاي متعدد از عماراتي كهن به نام تن كافران را شامل مي شود كه هم اكنون به علت تخريب و ساير عوامل طبيعي، ديگر بقايايي از خرابه ها در شهرستان ديده نمي شود. ازديگر آثار تاريخي منطقه مي توان به تل گورو كه اين تل در خيابان سعيدي شهرماهشهر مي باشد و برجستگي آن كه به مساحت تقريبا 1 الي 2 هكتار است نسبت به بقيه نقاط شهر مشهود مي باشد كه باتوجه به نزديكي اين شهر به عوامل دريا و تاثيرات جزر ومد دريا بر ساكنين قديمي شهر به اين نقطه كه ارتفاع آن بلندتر ازبقيه مناطق بود پناه مي بردند و حتي درآن منطقه سكونت داشتند وبقاياي پيشرفتگي آب در حاشيه شهر هنوز ديده مي شود ولي جزر ومد دريا در آن تقريبا ازبين رفته است. واز آنجائيكه شهر سربندر ازقدمت تاريخي چنداني برخوردار نمي باشد وبا وجود صنايع مربوط به پتروشيمي ونفت كه قريب پنجاه سال اخير شكل گرفته است و همچنين دراثر پسروي دريا ظاهر گرديده است فاقد آثار تاريخي قابل ذكر مي باشد. جاذبه زيارتي و مذهبي جاذبه هاي زيارتي و مذهبي شامل تكايا و امامزاده هايي مانند امامزاده ويس و سيديحيي، سيستم دبقور، ميررحمان و چند امكان زيارتي ديگر مي باشد كه درمنطقه مطالعاتي ما قرار دارند. يكي از مهمترين عوامل توسعه توريسم، وجود شبكه حمل ونقل و ارتباطات مي باشد ودر شهر ماهشهر و سربندر ازدو موقعيت ممتاز برخوردار هستند اولا اين شهرها برسر راه درياي شرق وغرب قرار گرفته اند واز مزاياي بنادر كنار آبهاي آزاد بهره مند مي باشند واين خود موقعيت وبستر مناسبي را جهت ارتباطات با ساير كشورها ازطريق راه آبي فراهم مي نمايد و همچنين ازطريق راههاي زميني (آسفالته و راه آهن) و هوايي نيز با ساير شهرها در ارتباط هستند و بدين ترتيب برحسب نقش خاصي كه درمقياس كشوري و منطقه اي به عهده دارند راه رشد و توسعه را مي پيمايند و امكانات توريستي را براي جذب توريسم فراهم مي نمايند. لازم به ذكر است كه پايانه بندرامام خميني كه عمليات اجرايي آن از سال 1364 شروع شده بود درسال 1374 به بهره برداري رسيده است واين پايانه در زميني به مساحت 260000 مترمربع احداث گرديده كه تاسيسات و ابنيه و حصاركشي آن بيش از 9545مترمربع مي باشد و شامل موسسات، شركتهاي حمل ونقل، تعميرگاه وسايل نقليه، فروشگاه لوازم يدكي، پاركينگ ها، ساختمان اداري، بانك ،‌بيمه، مخابرات، اورژانس، حمام، خوابگاه، مسجد، رستوران و مجموعه هاي فرهنگي و ورزشي و... است وبه تأسيسات صوتي، الكتريكي و حرارتي و برودتي مجهز ودر حال تجهيز كامل مي باشد. 2-2-11-2- راههاي دسترسي به محدوده راههاي دسترسي به محدوده طرح از طريق هوا زمين و دريا ميسر است كه در زير مورد بررسي قرار مي گيرد. راههاي دسترسي از طريق زمين راه هاي زمين به محدوده طرح از 2طريق شامل : جاده آسفالته و راه آهن امكان پذير مي باشد. راههاي ارتباطي آسفالته راههاي ارتباطي آسفالته از مركز استان خوزستان به محل طرح شامل دو محور : اهواز - ماهشهر - بندرامام اهواز -- رامشير - ماهشهر - بندرامام (ره) اهواز - شادگان - سربندر - بندرامام (ره) هركدام به ترتيب به فواصل 100 ، 170 و 155 كيلومتر مي باشد. راههاي ارتباطي ازطريق راه آهن راه آهن بندرامام (ره) اهواز به طول 110كيلومتر است كه بخشي از مسير بندرامام (ره) - سربندر، سرتاسر مركز باختري محدوده طرح را به طول حدودا 8.5كيلومتر طي مي نمايد. راههاي دسترسي ازطريق هوا باتوجه به فرودگاه ماهشهر درفاصله 9 كيلومتري محدوده طرح، امكان ارتباط هوايي از ماهشهر به كليه فرودگاه ها ميسر مي باشد. هم اكنون نيز خطوط هوايي ماهشهر - تهران ، ماهشهر - شيراز و ماهشهر - اصفهان و بالعكس انجام مي پذيرد. راههاي دسترسي ازطريق دريا درحال حاضر راه ارتباط دريايي ازطريق خور موسي در فاصله حدودا 2.5كيلومتري جنوب محدوده طرح امكان پذير مي باشد. خور موسي يك خليج كوچك جزر ومدي با دهانه مثلثي شكل است كه قاعده آن به طرف خليج فارس بوده و طول محور آن 56كيلومتر است وبه تدريج به طرف بندرامام (ره) عرض آن كاهش يافته و به صورت كانالي ظاهر گرديده است. طول اين دالان از خور ماهشهر تا خليج فارس 63كيلومتر مي باشد ودرحال حاضر محل عبور ومرور كشتي ها از خليج فارس به اسكله هاي مجيديه (صادراتي)، پتروشيمي بندرامام (ره) ، شيميايي رازي و اداره بنادر و كشتيراني مي باشد. فصل سوم تشريح فني پروژه مقدمه معرفي منطقه ويژه اقتصادي پتروشيمي منطقه ويژه اقتصادي پتروشيمي با مساحت 2600 هكتار در جنوب غربي ايران ودر ساحل شمالي خورموسي در شهرستان ماهشهر واقع شده است. اين منطقه با توجه به موقعيت طبيعي، جغرافيايي و همچنين برخورداري از تسهيلات قانوني منطقه ويژه، به منظور توسعه صنعت و تجارت،‌به ويژه صنايع پائين دستي، تامين منابع اقتصادي،‌اجتماعي و ملي، جذب تكنولوژي هاي جديد و افزايش اشتغال ايجاد شده است. دراين راستا سازمان منطقه ويژه اقتصادي پتروشيمي جهت مديريت و تحقق توسعه فعاليتهاي صنعتي و اقتصادي درمنطقه ازجمله صنايع پتروشيمي، به صورت زيرمجموعه اي از شركت ملي صنايع پتروشيمي ، براساس مصوبه تيرماه سال 1376 شوراي عالي مناطق آزاد تجاري - صنعتي فعاليت هاي خود را درسال 1377 آغاز كرده و از سرمايه گذاران داخلي و خارجي به منظور سرمايه گذاري دراين منطقه مهم اقتصادي دعوت به عمل آورده است. ازنظر موقعيت جغرافيايي اين منطقه از طريق بندرامام به آب هاي آزاد بين المللي و ازطريق راه آهن سراسري به تركيه ، اروپا و آسياي مركزي متصل است. منطقه ويژه اقتصادي به عنوان بخشي از استان خوزستان همانند يك گلوگاه استراتژيك درمنطقه نفت وگاز ايران عمل كرده و دستيابي به منابع نفت و گاز، مواد اوليه و خوراك واحدهاي صنعتي را پيش از بيش تسهيل مي نمايد. تاكنون بيش از 150شركت خصوصي در بخش هاي مختلف صنايع پائين دستي و جانبي پتروشيمي دراين منطقه سرمايه گذاري كرده اند. از اهداف ايجاد منطقه ويژه مي توان به موارد زير اشاره كرد : بهبود فرآيندهاي توليدي در صنعتي پتروشيمي از طريق انتقال و توسعه فناوري هاي نوين افزايش ظرفيت توليدي به منظور تامين نيازهاي داخلي و تحقق استراتژي توسعه صادرات غيرنفتي كشور تكميل زنجيره توليد در صنايع مياني پائين دستي پتروشيمي بهره گيري و استفاده بهينه از نهادها و عوامل توليد داخلي در تعامل با بخش هاي اقتصادي كشور ايجاد ارزش افزوده بيشتر در فرآيندهاي توليدي كمك به تشكيل سرمايه انساني در رده هاي مختلف طراحي ، مهندسي و نيروي كار متخصص توسعه اقتصادي و اجتماعي منطقه با تاكيد بر توسعه پايدار و حفاظت از محيط زيست ايجاد محلي مناسب با امكانات زيربنايي و بندري جهت سرمايه گذاري بخش خصوصي اين منطقه شامل سايتهاي يك تا 5 مي باشد. سايت يك جهت استقرار صنايع پائين دستي و واحدهاي جنبي و سايتهاي 2، 3 و 4 براي صنايع بزرگ پتروشيمي وسايت 5 نيز جهت استقرار مخازن و انبارهاي عمومي درنظر گرفته شده است. علاوه بر صنايعي كه در سايت 4 مستقر مي شوند. يك واحد نمايندگي شركت پژوهش و فناوري پتروشيمي وهمچنين كمپ اسكان بخشي از كاركنان منطقه نيز درآن سايت واقع مي شوند. براي صادرات محصولات مايع توليدي و دريافت مايعات خام مصرفي ، اسكله اي نيز براي منطقه طراحي و مورد بهره برداري قرار گرفته است. سازمان منطقه ويژه اقتصادي پتروشيمي به عنوان باني و موسس منطقه مديريت عمومي منطقه را برعهده دارد. شايان ذكر است اين سازمان مالكيت هيچگونه طرح پتروشيمي يا واحد صنعتي را بعهده نداشته و مديريت و نظارت بر منطقه ويژه از جمله وظايف اصلي آن مي باشد. نقشه 3-1 : موقعيت ويژه اقتصادي پتروشيمي 3-1-3- وضعيت جوي درجه حرارت : متوسط درجه حرارت در تابستا 35درجه سانتيگراد و در زمستان 12درجه سانتيگراد و معدل تغييرات درطول سال از 48 سانتيگراد تا 7 سانتيگراد گزارش شده است. حداكثر اين تغييرات 50 درجه سانتيگراد و حداقل آن صفر درجه سانتيگراد است. رطوبت : رطوبت نسبي هوا در منطقه سبح 70% و عصرها 35% مي باشد ودر ظهر حداكثر رطوبت نسبي در تيرماه 90% ثبت شده است. فشار : درجه بارومتر در زمستان 995 ميلي بار و در تابستان 1020ميلي بار مي باشد. بارندگي : ميزان بارندگي منطقه كمتر از 250ميلي متر در سال و حداكثر بارندگي در 24ساعت ، 45ميليمتر گزارش شده است. 3-1-4- مشخصات اراضي براساس مطالعات زمين شناسي ، اراضي محدوده منطقه ويژه از 4بخش عمده به شرح زير تشكيل شده است: الف) لايه رويي : اين لايه بسيار نرم و ازنوع ماسه رسي است كه در خورهاي منتهي به منطقه ويژه شمال بين 2تا3متر عمق دارد و خورهاي كوچكتر داخل منطقه كه عمق آن بين 1 تا3متر مي باشد. ب) لايه بالايي : اين لايه قدري تحكيم شده وازبستر ماسه رسي خيلي نرم تا سخت تشكيل شده است ودر عمق 5.07 تا 21متر ادامه دارد. ج) لايه مياين : اين لايه از بستر ماسه رسي يا رس ماسه اي تشكيل شده است و ضخامت آن از 2متر تا بيشتر از 8متر بوده وبتدريج برسختي آن افزوده مي شود. د) لايه التهابي : اين لايه اشباع شده متغير از شن و ماسه نرم تا سخت وخيلي سخت مي باشد. 3-1-5- امكانات زيربنايي منطقه ويژه امكانات زيربنايي شامل حمل ونقل دريايي ، راهها ، فرودگاه ،راه آهن، آب، برق ، مواد اوليه به شرح زير است: حمل ونقل دريايي : منطقه ويژه اقتصادي و پتروشيمي در جوار تاسيسات بندرگاهي قرار داشته كه 33 اسكله مجهز بندرامام و يك اسكله اختصاصي به ظرفيت 70هزارتن كالا در اختيار دارد. راههاي دسترسي : منطقه از طريق جاده هاي زميني بين المللي درجه يك با مراكز پرجمعيت داخلي و خارجي مرتبط است. ازطريق بزرگراهي 5كيلومتري به فرودگاه ماهشهر، با جاده اي درجه يك و 155كيلومتري به اهواز و همچنين ازطريق جاده درجه يك به طول 927كيلومتر به تهران متصل است. خطوط راه آهن : خطوط راه آهن سراسري ايران به صورت دوخطه از بندرامام به اهواز، در كنار منطقه ويژه قرار دارد. امكانات فرودگاهي : فرودگاه ماهشهر با پروازهاي داخلي و امكان توسعه براي پروازهاي خارجي در 5كيلومتري منطقه ويژه قرار دارد. فرودگاه از طريق يك جاده چهاربانده به منطقه ويژه متصل است. فرودگاه هاي بين المللي آبادان و اهواز به ترتيب 80 و 155 كيلومتري منطقه ويژه قرار دارند. منابع آب : دسترسي به ذخاير و منابع آب توسط 3 رودخانه دائمي كارون، جراحي و زهره كه در منطقه ويژه وجود دارد. طرح آبرساني «كوت امير» آب رودخانه را به مقدار يك ميليون مترمكعب در روز از طريق كانال موجود انتقال مي دهد. همچنين يك خط لوله 42اينچي ازمحل «دارخوين» به بندرامام احداث شده است. اين خط لوله مي تواند روزانه 60هزار مترمكعب آب رودخانه كارون را به منطقه هدايت نمايد. از رودخانه جراحي نيز لوله اي به قطر 20اينچ واقع در ماهشهر (10كيلومتري منطقه) احداث شده است. برق : منطقه به شبكه برق سراسري كشور متصل است و هم اكنون دسترسي به امكانات پست هاي 20،63،132،230، 400 كيلووات در منطقه وجود دارد. وجود نيروگاه هاي عظيم برق در استان خوزستان نظير دز، شهيد عباسپور، رامين، شهيد مدحج و طرح هاي توسعه صنعت برق در جوار منطقه ويژه امكان دسترسي به انرژي ارزان را فراهم نموده است. دسترسي به منابع نفت و گاز : استان خوزستان بعنوان يكي از غني ترين مناطق كشور ازنظر ذخاير نفت و گاز محسوب مي شود. نزديكي منطقه ويژه به منابع غني نفت و گاز بعنوان مواد اوليه و خوراك واحدهاي مختلف مناسب است. 3-2- بررسي وضعيت صنايع مستقر در منطقه ويژه اقتصادي پتروشيمي منطقه ويژه اقتصادي پتروشيمي بندرماهشهر با مساحت 2600هكتار در ضلع جنوب شرقي بندرامام و درفاصله 18كيلومتري از شهرستان بندرماهشهر قرار دارد. منطقه موردبحث از شمال به حوضچه هاي تبخير نمك پتروشيمي بندرامام وازسمت جنوب غرق و شرق نيز با جاده هاي دسترسي پتروشيمي بندرامام ارتباط دارد. ازمجموع 2600هكتار مساحت منطقه ويژه ، 1700هكتار به بخش صنعتي اختصاص دارد. اين منطقه داراي 5سايت (شماره 1 تا 5) بوده و صنايع سبك و پائين دستي (فلزي، ساختماني، شيميايي، تاسيسات و خدماتي، قطعات پليمري و بسته بندي) وهمچنين صنايع سنگين و سرويس هاي جانبي (توليد پليمر، الفين، آروماتيك ، MTBE ، پلي اتيلن سنگين، فسژن ، متانول و...) را درخود جاي داده است. جهت بررسي وضعيت صنايع مستقر در منطقه ويژه اقتصادي پتروشيمي ، سايتهاي پنجگانه بطور مستقل موردبررسي قرار خواهند گرفت. 3-2-1- سايت شماره يك منطقه ويژه اقتصادي سايت شماره يك در سمت شمال منطقه ويژه ودر مجاورت حوضچه هاي نمك پتروشيمي ودر مساحتي حدود 300هكتار واقع گرديده است. اين سايت صنايع مختلفي را درخود جاي داده است. ازجمله صنايع مستقر دراين سايت، صنايع با محصولات بهداشتي داروئي، لاستيك و پلاستيك، ريخته گيري، سلولزي - كاين غيرفلزي، ماشين آلات فلزي، ساختماني را مي توان نام برد. مساحت واحدهاي صنعتي حدود 240هكتار مي باشد. جدول (3-1) فهرست واحدهاي مستقر درسايت يك منطقه ويژه اقتصادي را نشان مي دهد. جدول (3-1) واحدهاي مستقر در سايت يك منطقه ويژه اقتصادي پتروشيمي بندرماهشهر 3-2-2- سايت شماره دو منطقه ويژه اقتصادي سايت شماره دو در مجاورت سايت شماره يك قرار دارد. حد فاصل سايت شماره يك ودو، خور نمك جريان دارد. اين سايت مشتمل بر پتروشيمي هاي مارون ، لاله ، كارون (طرح ايزوسياناتها) و سرويسهاي جانبي فجر2 مي باشد. مساحت سايت شماره 2 حدود 400 هكتار و محصولات متفاوتي مشتمل بر تولوئن، دي ايزوسيانات،‌متيل دي فنيل، دي ايزوسيانات مورد مصرف درتهيه انواع مومها و اسفنجها ، عايق ، قطعات يخچال، قطعات اتومبيل، چسب و... مي باشد. علاوه برآن محصول پلي اتيلن سبك، اتيلن، پروپيلن، پلي اتيلن سنگين و... در تهيه انواع پلاستيك ها، رنگ ، ضديخ، چسب و صنايع نساجي را توليد مي كند. كل مساحت واحدهاي صنعتي دراين سايت 260هكتار مي باشد. 3-2-3- سايت شماره سه منطقه ويژه اقتصادي سايت شماره سه در مجاورت سايت دو ودربين خور نمك و خورزنگي استقرار يافته است. مساحت سايت فوق 300هكتار مي باشد كه 240هكتار به بخش صنعتي اختصاص دارد. واحدهاي مستقر در سايت شماره سه شامل پتروشيمي اروند، رجال، غدير، شيمي بافت و فن آوران است. 3-2-4- سايت شماره چهار منطقه ويژه اقتصادي سايت شماره چهار در مجاور خورزنگي و سايت شماره سه استقرار دارد. مساحت اين سايت حدود 400 هكتار است و 260هكتار به سايت صنعتي اختصاص يافته و واحدهاي صنعتي درآن مستقر شده اند. واحدهاي صنعتي مستقر دراين سايت شامل : واحدهاي پتروشيمي اميركبير، نويد زرشيمي، بوعلي، تندگويان، خوزستان و سرويس هاي جانبي فجريك مي باشد. درحال حاضر واحد پلي اتيلن سنگين (HD) پتروشيمي اميركبير، پروپيلن (PP) شركت نويد زرشيمي و سرويس هاي جانبي و تصفيه خانه فاضلاب فجر يك به بهره برداري رسيده اند. 3-2-5- سايت شماره پنج منطقه ويژه اقتصادي اين سايت در مجاورت سايت شماره چهار و ازسمت جنوب با پتروشيمي رازي و ازسمت شرق با پتروشيمي امام خميني ارتباط دارد. سايت شماره پنج ، شامل مخازن صادراتي، انبارها و اسكله صدور مايعات، منطقه ويژه مي باشد. مساحت اين سايت 300هكتار است. 3-3- شركت پايانه ها و مخازن پتروشيمي باتوجه به برنامه هاي توسعه اي شركت ملي صنايع پتروشيمي و ارتقاء سهم صادرات محصولات پتروشيمي در صادرات نفتي كشور در قالب برنامه توسعه پنج ساله كشور و ايجاد واحدهاي بزرگ توليدكننده مواد پتروشيمي درسواحل نفتي در قالب برنامه توسعه پنج ساله كشور وايجاد واحدهاي بزرگ توليدكننده مواد پتروشيمي در سواحل جنوبي براي دسترسي بهتر به بازارهاي بين المللي، احداث اسكله هاي صادراتي بندرپارس در منطقه ويژه اقتصادي انرژي پارس (عسلويه) وهمچنين احداث اسكله هاي صادراتي در منطقه ويژه اقتصادي پتروشيمي (ماهشهر) در برنامه هاي شركت ملي صنايع پتروشيمي قرار گرفت. به همين منظور در تاريخ 6/3/1380 واحد مستقل تحت عنوان مديريت پايانه ها و مخازن صادراتي به تصويب هيئت مديره شركت ملي صنايع پتروشيمي ايران رسيد كه متعاقب آن در تاريخ 23/10/1380 با تغيير اساسنامه آن شركت پايانه ها و مخازن پتروشيمي (سهامي خاص) تغيير يافت. اين شركت جزء واحدهاي عمليات پشتيباني زيرمجموعه شركت ملي صنايع پتروشيمي بوده و دفتر مركزي شركت در تهران واقع است. فعاليت اصلي شركت از ابتداي سال 1381 وبا اداره اسكله شماره 1 منطقه ويژه اقتصادي پتروشيمي واقع در بندرامام خميني (ره) آغاز گرديد. درحال حاضر در بندر پتروشيمي پارس به تعداد 7 پست اسكله عملياتي شده و مشغول به دادن خدمات به مجتمع هاي پتروشيمي واقع در عسلويه مي باشد ودر بندر پتروشيمي ماهشهر بعد از واگذاري اسكله هاي سه گانه پتروشيمي رازي درسال 87 به اين مديريت و واگذاري دو اسكله از پتروشيمي بندرامام درسال 88 به مجموعه TTPC ،‌مجموعا 7پست اسكله در ماهشهر تحت مديريت شركت پايانه ها و مخازن پتروشيمي قرار گرفتند. در بندر ماهشهر سايت مخازن، متشكل از 19مخزن با ظرفيت كلي 120.000متريك تن براي صادرات محصولات توليدي ويا درصورت لزوم جهت واردات خوراك شركت هاي پتروشيمي وجود دارد. 3-3-2- مالكيت 80% مالكيت شركت پتروشيمي مارون با شركت ملي صنايع پتروشيمي و 20% با صندوق بازنشستگي صنعت نفت مي باشد. 3-3-3- سرمايه گذاري طرح حجم سرمايه گذاري ارزي طرح معادل 875 ميليون يورو و سرمايه گذاري ريالي آن بالغ بر 3000ميليارد ريال است كه از طريق وامهاي خارجي، وام از منابع داخلي و آورده شركاء تامين گرديده است. 3-3-4- مهندسي اصولي و تفصيلي مهندسي اصولي و تفصيلي با شركت مهندسي و طراحي صنايع انرژي (EIEI) وبا استفاده از دانش فني شركت ايراني EIED به عنوان مهندسي تفصيل و تداركات شركت پايانه دو مخازن پتروشيمي و ساخت و نصب مخازن صادراتي مي باشد. 3-3-5- پيمانكاران ساختمان و نصب شركت دانشگران صنعت ، شركت ضحي صنعت و شركت راكتورساز براي پروژه ساخت و نصب مخازن اسكله P4 - كلات عمران - ناوران - اسكله P3 ، فلات عمران و شركت تيم است. 3-3-6- سازندگان عمده داخلي شركتهاي آذرآب اراك ،‌ماشين سازي اراك ، ماشين سازي اصفهان ، ماشين سازي پارس ، ايران تراسنفو، مفيدسپاهان ،‌الكتروكوير، ميلاد وبسياري ديگر از سازندگان داخلي ، ساخت تجهيزات واحدهاي پتروشيمي مارون را عهده دار بوده اند. 3-3-7- حجم عمليات اجرايي طرح حجم خاكريزي :1.660.000 مترمكعب حجم بتن ريزي :209.155 مترمكعب وزن اسكلت فلزي :19.121 تن وزن كل تجهيزات :40.072 تن لوله كشي :1.368.734 اينچ - قطر كابل كشي :2720 كيلومتر شمع كوبي :260 كيلومتر مهندسي :1.500.000 نفر ساعت ساختمان و نصب : 28.000.000 نفر ساعت 3-3-9- شركت پايانه ها و مخازن پتروشيمي شركت پايانه ها و مخازن پتروشيمي از دو ناحيه تشكيل شده است : سايت مخازن اسكله ها درحال حاضر تعداد 19 مخزن در اختيار شركت پايانه ها و مخازن پتروشيمي مي باشد كه براي ذخيره سازي مواد پتروشيمي صادراتي و يا وارداتي مورداستفاده قرار مي گيرند. همچنين شركت هاي پتروشيمي واقع در منطقه ويژه نيز داراي مخازني براي صادرات مي باشند كه اين صادرات ازطريق اسكله هاي شركت پايانه ها انجام مي پذيرد كه مديريت و كنترل اين امر دراختيار شركت پايانه ها نمي باشد. اين شركت درحال حاضر درحال تهيه مدارك و اسناد فني (PFD , P&ID) مربوط به ارتباطات مجتمع ها با اسكله هاي شركت پايانه است تا با بررسي آنها ارتباط كليه مخازن با اسكله ها مشخص گرديده وبراين اساس سيستمي جهت كنترل ، مديريت و هماهنگي بتوان طراحي نمود. 3-3-10- مخازن درحال حاضر تعداد 19 مخزن در اختيار شركت پايانه ها و مخازن پتروشيمي مي باشد كه براي ذخيره سازي مواد پتروشيمي مورداستفاده قرار مي گيرند. شركت هاي پتروشيمي واقع در منطقه ويژه نظير اميركبير، بوعلي سينا، فن آوران، خوزستان، تندگويان، مارون و اروند بطور مستمر از مخازن و اسكله هاي شركت پايانه ها و مخازن پتروشيمي جهت بارگيري مواد پتروشيمي استفاده مي كنند. جدول مخازن مربوط به شركت پايانه ها و مخازن پتروشيمي جدول بالا با استفاده از مدرك Equipment List شماره LST -4-PR-120 از Revision 02 استخراج شده است. 3-3-11- معرفي اسكله هاي صادراتي بطور خلاصه نواحي تحت مديريت جديد شامل مناطق زير مي باشد : شركت پايانه ها و مخازن پتروشيمي اسكله هاي پتروشيمي بندرامام (ره) اسكله هاي پتروشيمي رازي لازم به توضيح است كه اسامي اسكله هاي متعلق به شركت پايانه ها و مخازن پتروشيمي ، پتروشيمي بندرامام (ره) و پتروشيمي رازي برطبق نامگذاري جديد به شرح زير تغيير يافته است : = P1 اسكله شماره 2 پتروشيمي بندرامام (ره) = P2 اسكله شماره 1 پتروشيمي بندرامام (ره) = P3 اسكله شماره 2 پايانه ها و مخازن پتروشيمي = P4 اسكله شماره 1 پايانه ها و مخازن پتروشيمي = P5 اسكله شماره 1 پتروشيمي رازي = P6 اسكله شماره 2 پتروشيمي رازي = P7 اسكله شماره 3 پتروشيمي رازي 3-3--11-1- اسكله هاي منطقه ويژه منطقه ويژه اقتصادي پتروشيمي ماهشهر درحال حاضر شامل دو اسكله به نام هاي اسكله P3 (شماره 2 سابق) و اسكله P4 (شماره 1 سابق) مي باشد. درحال حاضر اسكله P4 درحال بهره برداري است و اسكله P3 درحال ساخت و تكميل مي باشد. اسكله P4 شامل 8 دستگاه Loading Arm (ساخت شركت FMC فرانسه) مي باشد كه ازآن براي صادرات و واردات مواد از سايت مخازن منطقه ويژه وساير پتروشيمي ها استفاده مي شود. فاصله هوايي اتاق هاي كنترل سايت اسكله از سايت مخازن حدود 1.9KM مي باشد و خطوط لوله به طول حدود 3.3KM از سايت هاي عمومي كه دراختيار پتروشيمي فجر مي باشد از اسكله به سايت مخازن منطقه ويژه عبور مي نمايد. خطوط گوناگون محصولات صادراتي و وارداتي با ذكر مشخصات آنها براي هريك از اسكله هاي P4 , P3 به تفكيك به شرح زير مي باشند. 3-3-11-1-1- اسكله P3 (شماره 2 سابق) پلانفرم اسكله P3 داراي 28 مترعرض و 100متر طول بوده و Walk Way سمت غرب آن 80متر مي باشد. اسكله P3 درحال ساخت مي باشد. قرار است محصولات زير را طبق طراحي در آينده بارگيري نمايد. محصولاتي كه دراين اسكله بارگيري خواهند شد ازسمت غرب به شرق عبارتند از: Butene - 1 براي پتروشيمي اميركبير كه توسط Loading Arm 6'' و لوله به قطر 12 اينچ با دبي عملياتي 400 ton/hr (دبي طراحي 500 ton/hr ) خواهد شد. متانول از پتروشيمي فن آوران كه توسط Loading Arm 10'' و لوله به قطر 20 اينچ با دبي عملياتي 1885 ton/hr (دبي طراحي 2450 ton/hr) صادر خواهد شد. Heavy End از مخازن TK - 1009 A/B و پتروشيمي بوعلي سينا كه توسط Loading Arm 12'' و لوله به قطر 20 اينچ با دبي عملياتي 1591 ton/hr (دبي طراحي 1224 ton/hr) صادر خواهد شد. TEG (Tetra Ethylene Glycol) مقرر بود كه از پتروشيمي اروند توسط Hose 8'' و لوله به قطر 8 اينچ با دبي عملياتي 190 ton/hr (دبي طراحي 247 ton/hr) صادر شود كه درحال حاضر اين طرح حذف شده است. EDC (Ethylene Di-Chloride) از پتروشيمي اروند توسط 8'' Loading Arm و لوله به قطر 16اينچ با دبي عملياتي 973.6 ton/hr (دبي طراحي 1070 ton/hr) صادر خواهد شد. NAOH يا Caustic Soda از پتروشيمي اروند توسط 8'' Loading Arm و لوله به قطر 16اينچ با دبي عملياتي 800 m3/hr (دبي طراحي 880 m3/hr) صادر خواهد شد. همچنين قرار است كه داراي 6عدد Hose 8'' و لوله به قطر 8 اينچ براي بارگيري مواد دراين اسكله به شركت اكسيدشيمي اختصاص يابد. شركت فوق اجاره دهنده مخازن مختلف به مجتمع هاي پتروشيمي مي باشد و بنابراين مواد گوناگوني دراين خطوط جاري خواهد بود. لازم به توضيح است كه اطلاعات فوق به صورت مشروح در جدول هاي انتهاي اين بخش ذكر شده اند. اسكله P4 شركت پايانه ها و مخازن پتروشيمي اسكله P3 شركت پايانه ها و مخازن پتروشيمي درحال احداث 3-3-11-1-2- اسكله P4 (شماره 1 سابق) پلانفرم اسكله P4 (شماره 1) داراي 25 متر عرض و 126متر طول بوده و Walk Way سمت غرب 90متر و Walk Way سمت شرق نيز 115متر مي باشد. اسكله P4 (شماره 1) داراي 8عدد بازوي بارگيري (Loading Arm) و 2عدد شلنگ (Hose) جهت بارگيري محصولات نفتي و شيميايي مي باشد. محصولاتي كه در اسكله شماره P4 بارگيري مي شوند ازسمت شرق به غرب عبارتند : بوتادين از 2مخزن پتروشيمي اميركبير با دبي عملياتي 250 Ton/Hr توسط Loading Arm 6'' و لوله به قطر 12 اينچ صادر مي گردد. Heavy End از پتروشيمي بوعلي سينا كه در 2 مخزن TK - 1009 A/B سايت مخازن ذخيره شده وبا دبي عملياتي 1200 Ton/Hr (دبي طراحي 1500 Ton/Hr) توسط Loading Arm 12'' ولوله به قطر 20 اينچ صادر مي شود. فنل (Phenol) توسط Loading Arm 4'' ولوله به قطر 8 اينچ با دبي عملياتي 150 Ton/Hr (دبي طراحي 150 Ton/Hr) وارد شده ودر سه مخزن TK - 1003 A/B/C سايت مخازن براي مصرف در پتروشيمي خوزستان ذخيره مي گردد. استون (Acetone) توسط Loading Arm 6'' (مشترك با ECH) و لوله با قطر 10 اينچ با دبي عملياتي 150 Ton/Hr (دبي طراحي 250 Ton/Hr ) وارد شده و در مخزن TK - 1005 در سايت مخازن براي مصرف در پتروشيمي خوزستان ذخيره مي گردد. ECH يا EPI (Epichlorohydrin) توسط Loading Arm 6'' (مشترك با استون) و لوله با قطر 8 اينچ با دبي عملياتي 150 Ton/Hr (دبي طراحي 250 Ton/Hr ) وارد شده و در مخزن TK - 1004 در سايت مخازن براي مصرف در پتروشيمي خوزستان ذخيره مي گردد. متانول از پتروشيمي فن آوران كه با دبي عملياتي 900 Ton/Hr (دبي طراحي 1500 Ton/Hr) توسط Loading Arm 10'' و لوله به قطر 24اينچ صادر مي شود. VAM (Vinyl Acetate Monomer) از پتروشيمي فن آوران كه در دو مخزن TK - 1010 A/B در سايت مخازن ذخيره شده و توسط Loading Arm 8'' و لوله به قطر 16 اينچ با دبي عملياتي 600 Ton/Hr (دبي طراحي 600 Ton/Hr) صادر مي شود. اسيد استيك از پتروشيمي فن آوران كه در دو مخزن TK - 1001 A/B در سايت مخازن ذخيره شده و توسط Loading Arm 8'' و لوله به قطر 16 اينچ با دبي عملياتي 600 Ton/Hr (دبي طراحي 600 Ton/Hr) صادر ميگردد همچنين اسيداستيك به صورت خوراك با محصول براي پتروشيمي تندگويان توسط Loading Arm 8'' و لوله به قطر 16 اينچ با دبي عملياتي 600 Ton/Hr (دبي طراحي670 Ton/Hr) بارگيري مي شود. لازم به توضيح است كه صادرات و واردات اسيداستيك و نيز صادرات VAM ازطريق دو Loading Arm 8'' كه با يكديگر ارتباط دارند انجام ميپذيرد. MEG از پتروشيمي مارون توسط Loading Arm 12'' كه به تازگي راه اندازي شده است و لوله به قطر 24اينچ با دبي عملياتي 750 Ton/Hr (دبي طراحي 2000 Ton/Hr) صادر مي شود. DPG از پتروشيمي مارون كه در دو مخزن TK - 1007 A/B در سايت مخازن ذخيره شده و توسط Hose 8'' و لوله به قطر 10 اينچ با دبي عملياتي 800 Ton/Hr (دبي طراحي 1200 Ton/Hr) صادر مي گردد. همچنين خط لوله ديگري به قطر 18'' و دبي 500 Ton/Hr از مخازن فوق به اسكله P2 بندرامام به Loading Arm 12'' كه با مواد پنتان، پارازايلين و 2 خط Mixed Xylene مشترك مي باشد متصل مي شود. اين خط مدتها است مورداستفاده قرار نگرفته است. نفتا كه قبلا توسط Hose 8'' و لوله به قطر 10'' با دبي عملياتي 600 Ton/Hr (دبي طراحي1200 Ton/Hr) وارد مي شد و دردو مخزن TK-1008 A/B سايت مخازن ذخيره مي گرديد و براي مصرف در پتروشيمي بوعلي سينا ارسال مي شود. درحال حاضر ازاين خط لوله براي صادرات رافينيت از مخازن TK - 1006 A/B توسط استفاده مي گردد. خط لوله رافينيت به قطر 18'' به خط نفتاي سابق متصل شده است. رافينيت توسط خط لوله به خط پارازايلين اسكله P2 نيز متصل مي باشد. رافينيت توليد شده در پتروشيمي بوعلي سينا در مخازن TK - 1006 A/B واقع در سايت مخازن ذخيره شده و جهت صادرات توسط لوله به قطر 18'' ارسال مي شود. اين خط 18'' به همان خط لوله نفتاي سابق (قطر 10'') كه در بالا ذكر شده متصل مي شود واز طريق Hose 8'' با دبي عملياتي 600 Ton/Hr (دبي طراحي1200 Ton/Hr) صادر مي گردد. لازم به توضيح است كه اطلاعات فوق به صورت مشروح در جدول هاي انتهاي اين بخش ذكر شده اند. 3-3-11-2- اسكله هاي پتروشيمي بندرامام (ره) پتروشيمي بندرامام (ره) داراي 2اسكله بارگيري به نامهاي اسكله P1 (شماره 2 سابق) و اسكله P2 (شماره 1 سابق) مي باشد كه محصولات پتروشيمي و نفتي ازطريق بازوهاي بارگيري (Loading Arm) موجود دراين اسكله ها بارگيري مي شوند. واحدي به نام CF (Common Facilities) مديريت، كنترل و هماهنگي كليه عمليات بارگيري براي دو اسكله ونيز مخازن مربوطه را به عهده دارد. 3-3-11-2-1- اسكله P1 (شماره 2 سابق) پلانفرم اسكله P1 داراي 35متر عرض و 165متر طول بوده و تنها Walk Way آن (سمت غرب) حدود 100متر مي باشد. محصولاتي كه در اسكله P1 ازسمت مغرب به مشرق بارگيريمي شوند عبارتند : سود مايع (Caustic Soda) كه درحال حاضر توسط Loading Arm 10'' و لوله 14'' با دبي عملياتي 1200 Ton/Hr (دبي طراحي 1500 Ton/Hr) وارد شده ودر 4 مخزن FB - 201 A/B/C/D ذخيره مي گردد. EDC (اتيلن دي كلرايد) از 2مخزن FB - 211 A/B كه توسط Loading Arm 10'' و لوله 12'' با دبي عملياتي 1000 Ton/Hr (دبي طراحي 1200 Ton/Hr) صادر مي گردد. بنزن از 2 مخزن FB - 251 B/C كه توسط Loading Arm 12'' و لوله 14'' با دبي عملياتي 1200 Ton/Hr (دبي طراحي 1500 Ton/Hr) صادر مي گردد. پنتان از مخازن FB - 221 A/B,FB - 251 F , FB - 261 C كه توسط Loading Arm 12'' و لوله 14'' با دبي 1000 Ton/Hr صادر مي گردد. لازم به توضيح است كه پنتان، پارازايلين و Mixed Xylene از بازوي مشترك بارگيري يا Loading Arm به قطر 12'' بارگيري مي شوند. پارازايلين از پتروشيمي بوعلي سينا كه در مخزن FB - 261 A ذخيره شده و توسط Loading Arm 12'' مشترك با پنتان و Mixed Xylene ولوله 12'' با دبي عملياتي 1000 Ton/Hr صادر مي گردد. Mixed Xylene كه توسط Loading Arm 12'' مشترك با پنتان و پارازايلين و لوله 6'' با دبي عملياتي 250 Ton/Hr (دبي طراحي 400 Ton/Hr) وارد شده و در مخزن FB - 261 B ذخيره مي گردد. متانول توسط Loading Arm 6'' و لوله 10'' با دبي عملياتي 400 Ton/Hr وارد يا صادر شده ودر مخازن FB - 221 C/D جهت ارسال به پتروشيمي فن آوران ذخيره مي گردد. DPG (بنزين پيروليز) كه بجاي MTBE (Methyl T-Butyl Ether) از مخزن FB - 251 E توسط Loading Arm 10'' و لوله 18'' با دبي عملياتي 1500 Ton/Hr) صادر مي گردد. بوتان مايع كه توسط Loading Arm 12'' و لوله 20'' با دبي عملياتي 1600 Ton/Hr از مخازن FB - 111 A/B/C صادر مي گردد. بخار برگشتي بوتان توسط خط لوله 16'' كه بر روي همين بازو بارگيري سوار است برگردانده مي شود. پروپان مايع كه توسط Loading Arm 12'' و لوله 20'' با دبي عملياتي 1600 Ton/Hr از مخازن FB - 101 A/B/C صادر مي گردد. بخار برگشتي پروپان توسط خط لوله 16'' كه بر روي همين بازو بارگيري سوار است برگردانده مي شود. 3-3-11-2-2- اسكله P2 (شماره 1 سابق) پلانفرم اسكله P2 داراي 30متر عرض و 100متر طول بوده و Walk Way هاي سمت شرق و سمت غرب هريك 125متر مي باشند. محصولاتي كه در اسكله P2 ازسمت مغرب به مشرق بارگيري مي شوند عبارتند: سود مايع (Caustic Soda) كه درحال حاضر توسط Loading Arm 10'' و لوله به قطر 14اينچ با دبي عملياتي 1200 Ton/Hr (دبي طراحي 1500 Ton/Hr) صادر ويا وارد شده ودر 4 مخزن FB - 201 A/B/C/D ذخيره مي گردد. فشار طراحي 16 Barg وفشار عملياتي 11.3 barg مي باشند. EDC (اتيلن دي كلرايد) از دومخزن FB - 211 A/B كه توسط Loading Arm 10'' و لوله به قطر 12اينچ با دبي عملياتي 1000 Ton/Hr (دبي طراحي 1200 Ton/Hr) صادر مي گردد. فشار طراحي 13.5 Barg و فشار عملياتي 9 barg مي باشند. بنزن از دو مخزن FB - 256 B/C كه توسط كه توسط Loading Arm 12'' و لوله به قطر 14اينچ با دبي عملياتي 1200 Ton/Hr (دبي طراحي 1500 Ton/Hr) صادر مي گردد. فشار طراحي 12.5 Barg و فشار عملياتي 8.5 barg مي باشند. پنتان از مخازن FB - 221 A/B ,FB - 251 F , FB - 261 C كه توسط Loading Arm 12'' و لوله به قطر 14اينچ با دبي عملياتي 1000 Ton/Hr صادر مي گردد. لازم به توضيح است كه پنتان، پارازايلين و دو خط Mixed Xylene ازيك بازوي بارگيري يا Loading Arm به قطر 12'' استفاده مي كنند. همچنين يك خط لوله به قطر 18'' خط پنتان را به خط نفتا در اسكله P4 پايانه ها متصل مي كند. فشار طراحي 13 Barg و فشار عملياتي 8.7 barg مي باشند. 3-اسكله هاي پتروشيمي بندرامام (ره) پارازايلين كه در مخزن FB - 261 A ذخيره شده وتوسط همان Loading Arm 12'' مشترك با پنتان و Mixed Xylene و لوله به قطر 12اينچ با دبي عملياتي 1000 Ton/Hr صادر مي گردد. همچنين يك خط لوله پارازايلين را به خط رافينيت متصل مي نمايد. فشار طراحي 13 Barg و فشار عملياتي 8.7barg مي باشند. خط لوله اول Mixed Xylene كه توسط همان Loading Arm 12'' مشترك فوق الذكر و لوله به قطر 6اينچ با دبي عملياتي 250 Ton/Hr (دبي طراحي 400Ton/Hr) وخط لوله دوم به قطر 8'' و دبي عملياتي 300 Ton/Hr وارد شده ودر مخزن FB - 261 B ذخيره مي گردد. فشار طراحي 13 Barg و فشار عملياتي 8.7barg مي باشند. خط لوله DPG به قطر 18'' ودبي عملياتي 1200 Ton/Hr (دبي طراحي 1500 Ton/Hr) كه از مخازن TK - 1007 A/B توسط Loading Arm 12'' مشترك با پنتان ، پارازايلين و Mixed Xylene صادر مي شود. SM (استارين منومر) توسط Loading Arm 6'' و لوله به قطر 6 اينچ با دبي عملياتي 150 Ton/Hr (دبي طراحي 250 Ton/Hr) به دو مخزن FB - 296 A/B وارد مي گردد. فشار طراحي 10Barg و فشار عملياتي 6 barg مي باشند. خطوط هپتان، هگزان و متانول كه هركدام مستقل بوسيله Hose ويك لوله 6'' مي توانند محصول صادر نمايند و طبق آخرين بررسي درحال حاضر درسرويس نمي باشند. بخار برگشتي پروپان توسط Loading Arm 10'' و لوله به قطر 12 اينچ به مخازن FB - 101 A/B/C باز گردانده مي شود ويا به Flare مي رود. پروپان مايع كه توسط Loading Arm 12'' و لوله به قطر 20 اينچ با دبي عملياتي 1600 ton/hr از مخازن FB - 101 A/B/C صادر مي گردد. فشار طراحي 12Barg و فشار عملياتي 7 barg مي باشند. بوتان مايع كه توسط Loading Arm 12'' و لوله به قطر 20 اينچ با دبي عملياتي 1600 ton/hr از مخازن FB - 101 A/B/C صادر مي گردد. فشار طراحي 12Barg و فشار عملياتي 7 barg مي باشند. بخار برگشتي بوتان توسط Loading Arm 10'' و لوله به قطر 12 اينچ به مخازن FB - 111 A/B/C بازگردانده مي شود ويا به Flare مي رود. پروپيلن مايع توسط Loading Arm 8'' و لوله به قطر 10 اينچ با دبي عملياتي 400 Ton/Hr (دبي طراحي 500 Ton/Hr) از مخزن FB - 121 صادر مي گردد. بخار برگشتي پروپيلن توسط Loading Arm 6'' و لوله به قطر 8 اينچ به مخازن FB - 121 بازگردانده مي شود ويا به Flare مي رود. VCM توسط Loading Arm 8'' و لوله به قطر 12 اينچ با دبي عملياتي 600 Ton/Hr (دبي طراحي 800 Ton/Hr) از مخزن FB - 241 A/B صادر مي گردد. فشار طراحي 23.5Barg و فشار عملياتي 15.8 barg مي باشند. بخار برگشتي VCM توسط Loading Arm 6'' و لوله به قطر 8 اينچ به مخازن FB - 241 A/C بازگردانده مي شود. اتيلن كه در مخزن FB - 910 C ذخيره شده و توسط Loading Arm 6'' و لوله به قطر 10 اينچ با دبي عملياتي 200 Ton/Hr (دبي طراحي 250 Ton/Hr) به صورت مايع صادر مي گردد. فشار طراحي 18.5Barg و فشار عملياتي 10 barg مي باشند. اگرچه مخازن متعلق به مجتمع پتروشيمي بندرامام (ره) از مطالعات اين پروژه خارج مي باشند اما جهت اطلاع جدول مربوط به آن در زير درج گرديده است. جدول مخازن مربوط به اسكله صادراتي پتروشيمي بندرامام 3-3-11-3- اسكله هاي پتروشيمي رازي پتروشيمي رازي داراي سه اسكله به نامهاي اسكله P5 (شماره 1 قديم) ، اسكله P6 (شماره 2 قديم) و اسكله P7 (شماره 3 قديم) مي باشد. سه اسكله مذكور بهم پيوسته بوده وجهت انجام بارگيري و تخليه محصولات شيميايي و پتروشيمي مورداستفاده قرار مي گيرند. برخي ازاين مواد جهت استفاده براي پتروشيمي رازي وبرخي ديگر توليدات اين پتروشيمي مي باشند. همچنين اين اسكله ها جهت واردات و صادرات مواد شيميايي براي پتروشيمي هايي نظير فارابي، اراك و اصفهان ازطريق پتروشيمي فارابي مورداستفاده مي باشند. اسكله هاي رازي اساسا جهت كاربري جامدات پيش بيني گرديده اند ولي درحال حاضر بر روي اسكله هاي شماره P6 و P7 عمليات بارگيري مايعات انجام مي شود و اسكله P5 فقط به بارگيري جامدات اختصاص داده شده است. 3-3-11-3-1- اسكله P5 (شماره 1 سابق) پلانفرم اسكله P5 داراي 15متر عرض و 240 متر طول بوده و فاقد Walk Way مي باشد. محصولاتي كه ازطريق اسكله P5 ازسمت مشرق به مغرب بارگيري مي شوند عبارتند : خاك فسفات توسط تسمه نقاله (Conveyer) با دبي 200 Ton/Hr براي پتروشيمي رازي وارد مي شود. گوگرد توسط تسمه نقاله (Conveyer) با دبي 300 Ton/Hr (دبي طراحي 500 Ton/Hr) از پتروشيمي رازي صادر مي شود. 3-3-11-3-2- اسكله P6 (شماره 2 سابق) پلانفرم اسكله P6 داراي 15متر عرض و 200متر طول بوده و فاقد Walk Way مي باشد. محصولاتي كه ازطريق اسكله P6 از سمت مشرق به مغرب بارگيري مي شوند عبارتند : اوره توسط تسمه نقاله (Conveyer) با دبي 200 Ton/Hr (دبي طراحي 400 Ton/Hr) از پتروشيمي رازي صادر شود. MEG (منواتيلن گلايكول) از پتروشيمي اراك توسط Hose 6'' ولوله به قطر 8'' كه با دبي عملياتي 200 Ton/Hr (دبي طراحي 270 Ton/Hr) صادر گردد. ACN (اكرونيتريل) توسط Hose 6'' ولوله به قطر 8'' كه با دبي عملياتي 200 Ton/Hr (دبي طراحي 250 Ton/Hr) براي شركت پلي اكريل اصفهان وارد مي گردد. اسيدسولفوريك با غلظت 98% توسط Hose 8'' ولوله به قطر 8'' كه با دبي عملياتي 200 Ton/Hr (دبي طراحي 260 Ton/Hr) از پتروشيمي رازي صادر مي شود. 3-3-11-3-3- اسكله P7 (شماره 3سابق) پلانفرم اسكله P7 داراي 15متر عرض و 238متر طول بوده و فاقد Walk Way مي باشد. 4-اسكله هاي پتروشيمي رازي محصولاتي كه ازطريق اسكله P7 (شماره 3) از سمت مشرق به مغرب بارگيري مي شوند عبارتند : آمونياك توسط Hose 8'' و لوله به قطر 10'' با دبي عملياتي 500 Ton/Hr (دبي طراحي 800 Ton/Hr ) از پتروشيمي رازي صادر مي شود. اسيدفسفريك با غلظت 28% توسط Hose 8'' و لوله به قطر 10'' با دبي عملياتي 500 Ton/Hr (دبي طراحي 800 Ton/Hr ) براي پتروشيمي رازي وارد مي گردد. اسيدسولفوريك با غلظت 98% توسط Hose 8'' و لوله به قطر 8'' با دبي عملياتي 200 Ton/Hr (دبي طراحي 260 Ton/Hr ) از پتروشيمي رازي صادر مي شود. DEG (دي اتيلن گليكول) از پتروشيمي هاي مارون واروند در مخازن TK - 1002 A/B متعلق به شركت پايانه ها و مخازن ذخيره شده و توسط Hose 8'' و لوله به قطر 18'' با دبي عملياتي 250 Ton/Hr (دبي طراحي 1200 Ton/Hr ) صادر مي گردد. نفتا توسط Hose 12'' و لوله به قطر 18'' با دبي عملياتي 1200 Ton/Hr وارد شده ودر مخازن TK - 1008 A/B متعلق به شركت پايانه ها و مخازن ذخيره مي شود. نفتا براي مصرف به پتروشيمي بوعلي سينا ارسال مي گردد. ارتوزايلين يا پارازايلين ويا تولوئن از پتروشيمي فارابي توسط Hose 6'' و لوله به قطر 8'' با دبي عملياتي 200 Ton/Hr صادر مي گردند. 2EH (دو اتيل هگزانول) و DOP (دي اكتيل فتالات) از پتروشيمي فارابي به صورت مشترك توسط Hose 6'' و لوله به قطر 8'' با دبي عملياتي 200 Ton/Hr صادر مي گردند. EDC (اتيلن دي كلرايد) توسط Hose 6'' و لوله به قطر 8'' با دبي عملياتي 200 Ton/Hr براي پتروشيمي فارابي وارد مي گردد. لازم به توضيح است كه اطلاعات فوق همراه با ظرفيت هاي مخازن به صورت جدول درادامه ارائه شده است. همچنين نقشه عمومي ازهمه اسكله ها نيز به پيوست مي باشد. 3-3-12- سيستم Utility سيستم Utility مجموعه اسكله هاي بارگيري متعلق به شركت پايانه ها و مخازن پتروشيمي ، پتروشيمي بندرامام (ره) و پتروشيمي رازي شامل ازت، آب آتش نشاني ، Foam ، آب آشاميدني، آب سرويس، هواي سرويس، هواي ابزار دقيق،‌برق و بخار مي باشد كه درجدول هاي مربوطه تشريح شده اند. اسكله P1 (شماره 2 سابق) پتروشيمي بندرامام (ره) اسكله P2 (شماره 1 سابق) پتروشيمي بندرامام (ره) اسكله P3 (شماره 2 سابق) شركت پايانه ها و مخازن پتروشيمي - در حال احداث اسكله P4 (شماره 1 سابق) شركت پايانه ها و مخازن پتروشيمي هم اكنون 8عدد Loading Arm در اسكله P4 موجود است. لازم به توضيح است كه VAM و اسيداستيك داراي 2عدد Loading Arm 8'' مشترك مي باشند. اسيداستيك هم به صورت صادرات و واردات ازاين دو عدد Loading Arm بارگيري مي شود. اسكله P5 (شماره 1 سابق ) پتروشيمي رازي اسكله P6 (شماره 2 سابق ) پتروشيمي رازي اسكله P7 (شماره 3 سابق ) پتروشيمي رازي بوتيليتي اسكله هاي رازي بوتيليتي اسكله شركت پايانه ها و مخازن پتروشيمي بوتيليتي اسكله هاي بندرامام براي جزئيات بيشتر (سايز انشعابات ، تعداد و نحوه توزيع) لطفا به مدرك (Utility Flow Diagram) 1050-DF-DR-002-01 مراجعه فرمائيد. ابعاد كليه اسكه هاي بارگيري - منطقه ويژه پتروشيمي ماهشهر Walk Way شرقي (متر)Walk Way غربي (متر)طول پلانفرم (متر)عرض پلانفرم (متر)نام اسكلهرديف-----10016535اسكله P1 (شماره 2) پتروشيمي بندرامام112512510030اسكله P2 (شماره 1) پتروشيمي بندرامام2---8010028اسكله P3 (شماره 2) پايانه ها و مخازن پتروشيمي31159012625اسكله P4 (شماره 1) پايانه ها و مخازن پتروشيمي4------24015اسكله P5 (شماره 1) پتروشيمي رازي5------20015اسكله P6 (شماره 2) پتروشيمي رازي6------23815اسكله P7 (شماره 3) پتروشيمي رازي7 3-3-14-8- ساختمانهاي عمومي مجتمع مجموعه آزمايشگاه ،‌كارگاه مركزي، انبارهاي قطعات يدكي و شيميايي، انبارهاي محصول، ساختمانهاي اداري، رستوران و نمازخانه و مهمانسراي ياس در ناحيه صنعتي ماهشهر ازجمله ساختمانهاي عمومي مجمتع مي باشند. 3-3-14-9- انبار محصول مجمتع پتروشيمي مارون بزرگترين انبار محصول را درمنطقه دارا مي باشد. اين انبار با طول 614متر، عرض 75متر و ارتفاع 10متر ، درصورت رعايت كليه استانداردهاي انبارداري و ايمني ظرفيت نگهداري 5000تن محصول را داراست. ابعادنوع وشماره مخازن به همراه مواد محتوي آنها درجدول 3-6 ارائه شده است. 3-5- آدرس و مشخصات شركت پتروشيمي مارون دفتر مركزي : تهران - بزرگراه آفريقاي جنوبي - نبش كوچه نهم - پلاك 21 - تلفن : 88662066 ، فكس : 88878750 بندرامام : منطقه ويژه اقتصادي پتروشيميم سايت 5 - صندوق پستي : 519 ماهشهر - تلفن : 2655400-0652 - فكس : 2655419-0652 عسلويه : اسكله هاي صادراتي پتروشيمي - ساختمان كانتينري - طبقه اول تلفن : 23400 - 077273 فاكس: 30357-33