پیشینه و مبانی نظری حافظه (docx) 16 صفحه
دسته بندی : تحقیق
نوع فایل : Word (.docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد صفحات: 16 صفحه
قسمتی از متن Word (.docx) :
حافظه:
حافظه چیست و چه ارتباطی با فرایند یادگیری دارد ؟ همه ماحافظه را یک پدیده می بینیم و در این مورد صحبت می کنیم که حافظه ما چه قدر ضعیف است یا حافظه دیگری چه قدر خوب است . در آموزش ، حفظ کردن اطلاعات تمرینی ضعیف به حساب می آید . اگر حافظه را از این دید نگاه کنیم ، آن گاه به نظر می رسد که حافظه واقعا برای شروع نحوه پردازش اطلاعات توسط مغز موضوع کوچکی است . با این وجد ، اگر فکر کنیم که زندگی بدون حافظه چه شکلی دارد آن گاه درک ما تا حدودی فرق خواهد کرد . کسانی که حافظه خود را از دست داده اند ، در اصل ، بیشتر چیزی را که به هویت آنان شکل می دهد ، از دست داده اند . آنچه مه مارا بی نظیر می کند و بالاتر از آن ، این که تعیین می کند ما چه کسی خواهیم شد ، توانایی ما برای کسب و ذخیره اطلاعات جدید است . مفاهیم ، نظرات و احساسات جدید و در نهایت رفتار ما حاصل این توانایی ماست حافظه چیزی است که ما را قادر می سازد تا از طریق تجربه مطلب بیاموزیم ( پاتریشا ولف ، 2001 ).
در حقیقت ، حافظه برای بقا ضروری است . ما انسان ها بدون قدرت یادگیری ، ذخیره و یادآوری این که چگونه باید به خطرهای محیط جواب دهیم ، کجا باید بدویم یا بجنگیم و حتی چگونه بدویم یا بجنگیم ، شانس کمی برای زنده ماندن داریم . حالا که مساله این گونه روشن شد . از لحظ ظاهر ، تفاوت کمی بین حافظه و یادگیری وجود دارد و این دو آن چنان با ظرافت به هم مرتبط هستند که مطالعه یکی مطالعه دیگری نیز خواهد شد . ( پاتریشا ولف ، 2001 )
وقتی محرکی وارد شود ، احساس و ادراک نیز بدنبال آن صورت می گیرد . در واقع ایندو فعالیت ملازم همدیگرند . حافظه آدمی وابسته به احساس ها و داده هایی است که قبلا از طرف وی دریافت وادراک شده اند و نیز توانایی ذخیره سازی و یادآوری تجربه هایی که پیش از این ، بر اثر مداخله محرکی که در حال حاضر موجود نیست ، احساس و ادراک شده اند . حافظه همان صور ذهنی و بازخوانی آنهاست که گاهی به « منظر ذهن » نیز تعبیر می شود . پیاژه ( 1968 ) حافظه را پدیده ای مربوط به رشد می داند که بر روی مراحل یادگیری حرکتی و ادراک آدمی بنا می شود .
یک موسیقی دان ، سالها پیش آهنگی تصنیف و اجرا کرده است واینک انگار که قطعه ای دل انگیز از آنرا « می شنود »
یک آشپز اکنون که می خواهد لیمویی برای ترش کردن غذا به کار برد ، گویی مزه ترش آنرا « می چشد » .
یک نجار ، زبری سمباده ای را که دیروز بکار گرفته ، الان « احساس » می کند .
یک باغبان عطر شامه نواز گل یاس را ، تنها با تماشای جوانه های نورسته برش شاخ ، « می بوید » ....
اینها نمونه های احساس و ادراکی است که همه و همه فقط در « ذهن » اتفاق می افتد .
مفهوم حافظه همانطور که برای تجارب کلامی بکار می رود ، برای تجارب غیر کلامی ، نیز مورد استفاده قرار می گیرد ـ برای مثال ناتوانی در یادآوری معنی صداهای مربوط به سگ ها ، بوق ها ، رنگ ها و صداهایی از این کلمات ،جهات و گفته ها نیز مثالهایی از ناتوانیهای یادآوری زبان است . مسائل حافظه می تواند به یک مسیر ادراکی خاص نظیر حافظه بینایی یا حافظه شنوایی ارتباط داشته باشد . مقوله های دیگری از حافظه وجود دارد که می توان آنها را بصورت حفاظه طوطی وار ، حافظه گذرا یا کوتاه مدت ، حافظه توالی ، و حافظه مانا یا بلند مدت مطرح ساخت
حافظه طوطی وار . حافظه طوطی وار تکرار ماشینی کلمات بدون فهم معانی آنهاست . کودکی که حافظه طوطی وار دارد ، حروف الفبا را بدون دانستن مفهوم آنها یاد می گیرد و آنگاه که به خانه برگشت فی المثل از مادر خود می پرسد « افلبا یعنی چه ؟ » که منظورش همان الفباست .
حافظه گذرا یا کوتاه مدت . بدنبال فعالیتی کسب می شود کهفرد بخاطر دلائلی نظیر امتحان اطلاعات دریافتی خود را در ذهن خویش ، فقط برای مدت زمان کوتاهی نگهداری کند . اعمالی همچون حفظ کردناعداد و کلمات، پیگیری یک سری دستورهای محدود ، یادآوری و بازسازی اشکال ، یا هجی یک کلمه بریا امتحان ، مثالهایی در اکتساب حافظه گذراست . یافته های تحقیقی که از کار برد آزمون بدست آمده نشان می دهد که کودکان ناتوان در خواندن در حافظه گذرای شنوایی و بینایی نیز از خود ضعف نشان می دهند ( پاراسکه و وپولوس و کرک 1969 ) . کارو ( 1967 ) دریافت افرادی که در یادگیری زبان خارجه ضعیف هستند در آزمون تکرار هجاهای بی معنی نیز پس از یک تاخیر کوتاه مدت ضعف نشان می دهند ، در حالیکه افراد مستعد در یادگیری زبان خارجی در انجام این نوع آزمون دچار اشکال نمی شوند (پاشازاده،1378)..
حافظه توالی و آن پاسخ خود به خودی در مقابل یادآوری های خاص می باشد ، مثلا گفتن روزهای هفته ، عمل شمارش ترتیبی اعداد ، نظم و ترتیب عناصرد در موارد یاد شده از اهمیت اساسی برخوردار است ، و یا اینکه توالی کلمات در یک جمله ، یک امر اساسی است . کودکی که به صورت فاعل ـ فعل ـ مفعول جمله می سازد ـ « بچه می خواهد شیر » ـ احتمالا در حافظه توالی وی اشکالی وجود دارد .
در حافظه مانا یا بلند مدت پیش از آنکه اطلاعات مورد نیاز یادآوری گردد لازم است که یک دوره طولانی در ذهن باقیمانده و ذخیره شود . شواهد فیزیولوژیک چندی وجود دارد کهنشان می دهد حافظه های گذرا و مانا در سازه های متعددی در درون مغز بایگانی می شود ( مگاون 1967 ) . پدیده به خاطر سپردن مطالب درسی کمی پیش از امتحان و فراموش کردن حجمی از آن مدتی پس از امتحان ، برای بسیاری از دانش آموزان امری آشناست . حافظه مانا مستلزم توانایی جذب و همانند سازی ، ذخیره کردن و بیاد آوردن اطلاعات در مواقع مورد نیاز است . این امر به مهارت فراگیر در شناخت هدف و مناسبات مطلب آموزشی و ربط آن به دانش گذشته وی بستگی دارد( ورگاسون 1968 ؛ وایزمن 1965 ).
حافظه حسی
شاید درست تر این باشد که آن را انبار حسی ، خاطرات حسی یا حتی درک حسی بنامیم . هر چیزی در حافظه به عنوان اطلاعاتی حسی از محیط اطراف شروع می شود . نقش حافظه حسی ان است که اطلاعات ورودی به مغز را از طریق گیرنده های حسی بگیرد و کمتر از یک ثانیه آن را نگه دارد تا تصمیم گرفته شود که با آن چه کار کند .
این فرایند نسبتا یکپارچه است . اشعه ای نوری به شبکیه چشم برخورد می کند و حافظه ای کوتاه ( حافظه تصویری ) به طول چند هزارم ثانیه می سازد ؛ به عبارت دیگر ، می توان گفت که این فرایند مانند طولانی سازی نشان محرک اصلی مورد نیاز جهت زمان دادن برای شناخت و پردازش های بعدی است احتمالا این مساله برای حس های دیگر نیز صدق می کند ( ترگسن ، 1996 ) . ممکن است یکی از استثناهای این فرایند حس شنوایی باشد . پیام های شنوایی به طور مختصر در آنچه که معمولا به آن حافظه انعکاسی می گویند ، ضبط می شوند . شواهدی وجود دارد که ممکن است نشان های انعکاسی کمی بیشتر ( تا حدود 20 ثانیه ) باقی بمانند ( گازانیگا ، ایوری و منگون ، 1998 )
با وجود این که این فرایند کمی ساده به نظر می رسد ، اما مشکل وقتی به وجود می آید که این داده های حسی ـ که از بخش های مجزای اطلاعات تشکیل شده اند ـ به صورت یک تکه وارد نمی شوند بلکه همه همزمان با هم ، اما مجزا ، وارد مغز می شوند . طی هر بخشی از زمان ، مقدار زیادی محرک های حسی بدن ما را بمباران می کنند و به ما بیش از آنچه که قدرت رسیدگی به آن داریم اطلاعات می رسانند . اگر شما به طور خود آگاه از تمامی تصاویر ، صداها ، احساسات لامسه ، مزه و بو هایی که همزمان با هم روی بند شما تاثیر می گذارند مطلع بودید ، آن وقت لبریز شدن محرک های حسی را تجربه می کردید . بدون یک روش خاص برای سازماندهی این داده های خام حسی به یک طرح معنادار ، شما قادر به عمل کردن نخواید بود . باید را ه چاره ای برای دور ریختن داده های نامربوط وجود داتشه باشد . نقش تصفیه مقدار زیاد اطلاعات ورودی به حس ها همان چیزی است که ما آن را حافظه حسی می نامیم(سیف نراقی،1387) .
گاهی اوقات به مغز ، اسفنجی که اطلاعات را جذب می کند ، اطلاق می شود . استعاره ای بهتر برای آن ، واژه الک خواهد بود : طبق برخی تخمین ها ، 99 درصد از کل اطلاعات حسی به محض ورود به مغز دور ریخته می شوند ( گازانیگا ، 1998 ) . دلیل این که مغز این مقدار زیاد اطلاعات را تصفیه و سپس دور می ریزد این است که بیشتر آن نامربوط است . یادآوردی این که چند دقیقه پیش لباس هایتان روی بدنتان چه حسی داشتند و یا هفته پیش که چیزی می نوشتید خودکارتان روی دستتان چه حسی داشت ، ارزش عملکردی یا حیاتی زیاد ندارد(پاشازاده،1378). .
حافظه بینایی: این حافظه در یادگیری برای باز شناسی و به یاد آوردن حروف الفبای نوشته شده ،اعداد و خزانه لغات دیداری به همان اندازه مهم است که تکامل هجی کردن و مهارت های زبان نوشتاری.
این حافظه برای انجام تکالیف جور کردن از راه دیدن،کپی کردن اشکال،محاسبه مسائل ریاضی و یادگیری،طرز استفاده از وسایل بازی ها نیز بسیار مهم است0(ساموئل کرک،جیمز چلفانت،1377)
ارتباط حافظه بینایی با املا علاوه بر تعمیم های واجی، توانایی در املا آشکارا به حافظه توالی بینایی بستگی دارد. کودکی که ناتوان از یاد آوری یا تجسم حروف و ترتیب و توالی آن در کلمات باشد بلاتردید در املا ضعیف خواهد بود. بسیاری از تکنیک های مؤفق در آموزش املا عملاً به تقویت حافظه توالی بینایی تأکید داشته اند.برای مثال فرنالد فن رد گیری را برای آموزش املا تکمیل نموده است. این تکنیک با بکارگیری دو مسیر حسی حرکتی و لامسه، تصویر بصری کلمه را در ذهن کودک تقویت می کند، چرا که برای درست نویسی یک کلمه علاوه بر ضبط آن در حافظه باید توانست همان کلمه را به طور کامل به هنگام نوشتن به خاطر آورد.برعکس به هنگام خواندن، نگهداری تصویر بصری در بازشناسی کلمات لازم نیست.(فریار،رخشان، 1379)
تشخیص ضعف حافظه بینایی در املا موارد زیادی را می توان در ارتباط با عدم هماهنگی بین تلفظ و کتابت بیان نمود. لکن اکثر این مثال ها به زبان های دیگر مربوط می شوند0 اما آنچه به مشکل املا در زبان فارسی مربوط می شود علاوه بر اشکالات جزئی در این زبان بیشتر مربوط به تعدد حروف همصداست0
به عنوان مثال به نمونه های زیر توجه کنید: « دیروز منصور مریض شد،مادر و خواهرش او را به مطب پزشک رساندند. پذشک پص از معاینه برای منسور قرص های مخصوص نوشت. مادر وخاحرمنثورپث از خداحافظی متب پظشک را طرک کرده برای خرید غرس حای مخثوس به چند داروخانه سر زدند.»(فریار،رخشان،1379)
علت عمده این نوع غلط های دیکته ای ضعف حافظه بینایی است. یعنی کودک به خوبی قادر نیست تصویر حروف مورد نظر را در کلمه به خاطر بیاورد. رونویسی کردن درست این واژه ها می تواند به دانش آموز کمک کند، اما این کمک لزوماً به سایر موارد انتقال نمی یابد. بهتر است حافظه بینایی کودک را تقویت کنیم تا نه تنها دیکته درست واژه ای را که غلط نوشته است فراگیرد بلکه با خواندن و دیدن هر کلمه جدید توانایی به خاطر سپاری آن را داشته باشد.(تبریزی،1382)
راهبردهای درمانی تقویت حافظه بینایی تمرینات بهتر است به صورت بازی و با حوصله انجام شوند.تمرینات را با توجه به سن و ظرفیت پایه کودک شروع می کنیم:
1- چند شی یا اشکال هندسی و تصاویر (از دوشی،تصویر یا شکل شروع می کنیم) به کودک نشان می دهیم، پس از پوشاندن آن ها کودک باید اشیایی را که دیده بود نام ببرد و در صورت مؤفقیت تعداد را بیشتر می کنیم.
2- با موزائیک های رنگی شکلی را درست می کنیم و بعد از چند ثانیه که کودک آن ها را دید می خواهیم بدون دیدن طرح ، آن را بازسازی کند.
3- مهره های یا دکمه های رنگی و نخ و الگو را در اختیار کودک قرار می دهیم وبعد از اینکه به خوبی طرح الگو(از طرح های ساده شروع می کنیم) را دید و به حافظه سپرد می خواهیم بدون دیدن طرح،مهره ها را طبق الگو نخ کند.
4 - اشکالی را با چوب کبریت درست کرده و روی آن را می پوشانیم و از کودک می خواهیم آن را بازسازی کند.
5- کارت های تصاویر را به صورت دوتایی از پشت می چینیم و بازی را شروع می کنیم.ابتدا کودک دو کارت را برمی گرداند اگر شبیه به هم بودند به عنوان امتیاز یک کارت دیگر برمی گرداند در غیر اینصورت کارت ها را بر می گرداند اما جای آن ها را به خاطر می سپارد تا به محض برگرداندن کارت بعدی جای کارت مشابه را به خاطر بیاورد و بازی با نفر مقابل ادامه پیدا می کند.
6- مجموعه محدودی از اشکال، طرح ها یا اشیاء را به کودک نشان دهید و بخواهید مشابه همان قطعات را از بین وسایل دیگر پیدا کرده و با همان نظم بچیند. قطعات رنگی، قطعات منقوش یا انواع کاشی ها و سرامیک برای چنین تمریناتی می تواند مفید باشد.
7- بر روی یک صفحه پارچه ای، تصاویری از فعالیت هایی که بیان کننده داستانی هستند قرار دهید.تصاویر را بردارید و از دانش آموز بخواهید که داستان را براساس حافظه بینایی تصویر کنند.
8- مجموعه ای از اشیاء را به کودک نشان دهید. روی اشیاء را بپوشانید و یکی از اشیاء را بردارید، دوباره مجموعه اشیاء را نشان دهید و از او بخواهید شیئ حذف شده را شناسایی کند.
9- یک تصویر نسبتاً مرکب نشان می دهیم و از می خواهیم تا کل و اجزاء آن را به خاطر بسپارد پس از اینکه کودک خوب به تصویر دقت کرد، تصویر را مخفی می کنیم و اجزای تصویر را از وی سؤال می کنیم.
10- از دانش آموز می خواهیم به بیرون از کلاس یا اتاق برود و در غیاب اوجای وسایل یا جای نشستن افراد را عوض می کنیم و از دانش آموز می خواهیم به کلاس یا اتاق برگردد و تغییرات را حدس بزند.
11- چند کارت مقوایی به ابعاد 10×7 سانتی متر تهیه کرده و برروی هر کدام یک واژه می نویسیم. کارت ها را به دانش آموز می دهیم تا واژه ها را به خاطر بسپارد سپس کارت ها را از او می گیریم و یکی دو کارت را از بین کارت ها برمی داریم و سپس بقیه کارت ها را به دانش آموز برمی گردانیم و می خواهیم بگوید کدام کارت ها را برداشتیم.
12- روی کارت هایی به ابعاد 10×7 سانتی متر (روی هر کارت)، یک واژه را می نویسیم و بعد از برگرداندن آن می خواهیم وازه ها را بخواند، در صورت مؤفقیت کارت ها را بیشتر می کنیم.
13- در مرحله بعد می خواهیم دیکته واژه هایی را که روی کارت ها دیده است روی هوا بنویسد.
14- پس از انجام تمرین های بالا می توان به جای کارت های10×7 از کارت های7×5 سانتی متر که در آن چند کلمه نوشنه شده استفاده کرد تا کودک همزمان چند کلمه را ببیند و به خاطر بسپارد(زرین قلم،1371).
پیشینه تحقیق:
تحقیقات خارجی
شرمن و هافمن (2002)شيوع اختلالات حركتي چشم را در كودكان مبتلا به ناتواني يادگيري به ترتيب 96 درصد و 95 درصد گزارش كردند در ضمن هافمن شيوع اختلالات هماهنگي دو طرفه جهت يابي و يك پارچگي بينايي حركتي را به ترتيب 46 از 74 و 81 درصد گزارش كرده اند.
گوین،لویی،وودز(1998)،درارتباط با شیوع نقصان مهارت های حرکتی ظریف بر روی 83 کودک 5 ساله که از لحاظ هوشی و عصبی طبیعی بودند انحام گرفت .در این تحقیق رابطه مهمی بین دستگاه بینایی ومهارتهای ادراکی و خواندن انجام گرفت .در این تحقیق رابطه مهمی بین دستگاه بینایی و خواندن با انجام مهارتهای حرکتی ظریف وجود داشت.
هندرسون(1995) مهارت هاي دو دستي را تا حد زيادي وايسته به رشد دست يابي ، گرفتن و دست زدن ، رها كردن و مهارت هاي پيچيده درون دستي مي داند و اعتقاد دارد وقتي هماهنگي دو طرفه پيشرفت كند كودكان دبستاني گره زدن و بستن دكمه و بند كفش را مي آموزند.
هورناك و شام وي (1988) در پژوهش خود نشان دادند نقص در سازماندهي حسي در كودكان مبتلا به ناتواني يادگيري بگونه اي گسترده روي كفايت حركتي آنها اثر مي گذارد.
كفارت(1981) بيان مي دارد كه كودكان مبتلا به به ناتواني هاي يادگيري در ادراك و حرکت دچار اشكال شده و دنياي ادراكي – حرکتي متزلزلي را در سن 6 سالگي در مقايسه با كودكان عادي ايحاد مي كنند(منشي طوسي،1370).
ويلر و اتكينز (1979) علائمي چون اختلالات حركتي ، آشفتگي در جهت يابي چپ و راست ،مشكل در تفاوت گذاري و تشخيص انگشتان و ناهنجاري در برتري نيمكره ها و ..... را جزءعلائم شايع نارساخواني مي دانند.
گيل اسپاي و جانسون (1974)معتقدند كه اكثر كودكاني كه اختلال خواندن و رياضي دارند به مشكل مهارت فرعي حركتي ظريف يعني هماهنگي چشم و دست مبتلا مي باشند بنابراين بسياري از مشكلات نوشتن ، نسخه برداري ،رسم و دنبال كردن خطوط مي تواند از هماهنگي ضعيف بين چشم و دست ناشي مي شود.
فرانك و لوسيون (1973)در مطالعه اي نشان دادند كه 115 كودك نارساخوان 112 نفر آنها اختلالاتي را در كاركرد مخچه اي – دهليزي داشتند كه خود به صورت دشواري در پشت سرهم راه رفتن ، ناتواني در كنترل دقيق دامنه حركتي (ديس متري)، اختلال حركتي اشاره اي در خلال رساندن انگشت به نوك بيني يا گذاشتن پاشنه پا جلوي انگشتان پاي ديگر روي زمين ، نوشتن ، ترسيم ، ثابت نگه داشتن چشمها و اختلالات تلفظی زبان نشان مي دهد(منشي طوسي ، 1370).
مايرز ، بال و گراچفيلد (1973)معتقدند كودكان مبتلا به ناتواني يادگيري در فراگيري بستن بند كفش ،دكمه ،زيپ،استفاده از قيچي كند بوده و در دنبال كردن خطوط تا كردن كاغذ و حل معماهاي تصويري با مشكلاتي مواجه مي باشند(منشي طوسي،1370).
ساتز و همكارانش (1971)معتقدند كه نارساخوان ها در نتيجه كندي و عقب ماندگي عمومي در بلوغ و تأخير قشري شدن نيمكره ها مخصوصآ نيمكره چپ براي عملكردهاي زباني ايجاد شده و منجر به تآخير در سو برتري مي شود. مشكلات رشدي اين كودكان به تأخير در سرعت رشد برمي گردد نه به نقص در سيستم عصبي و بنا براين اين كودكان رشد مهارت هاي حسي – حركتي ،حسي –بدني ،ادراكي و عملكردهاي غير كلامي با كودكان كم سن و سالتر از خود پيش مي روند . ديگر مدل هاي رشدي نيز در اين زمينه اظهار ميدارند كه تأخير در مهارت هاي حركتي و ادراكي باعث مي شود كه كودك براي يادگيري زبان نوشتاري آماده نباشد.
مايكل باست و جانسون (1967)اظهار ميدارند كه كودكان مبتلا به اختلال يادگيري (رياضي و خواندن ) مي دانند چه بايد انجام دهند اما از برقراري ارتباط بين الگوهاي حركتی و دستگا ه هاي حركتي خود ناتوانند.
فراستيك (1961)كودكان نارساخوان را در توانايي هاي حركتي چشم و ساير مهارت هاي ادراكي – ديداري سنجيده و نتيجه گرفت كه بسياري از گودكان نارساخوان در اين زمينه مشكل دارند.
تحقیقات داخل کشور
کاظمی(1386) رابطه ی بين آموزش پيش دبستانی و عملکرد تحصيلی دانش آموزان کلاس اول را مورد مطالعه قرار دادند. از يافته های اين پژوهش چنين برمی آيد که دانش آموزان طبقه ی پايين و متوسط بهره ی بيشتری از اين نوع برنامه ها می برند. هم چنين، يافته ها تفاوت معناداری بين نمرات خواندن دو گروه با آموزش پيش دبستانی و بدون آن را نشان داده اند .
تحقیقی دیگر در زمینه رشد گفتار و زبان توسط مهدی پور در سال 1382 با عنوان « بررسی تاثیر محرومیت محیطی بر رشد گفتار و زبان کودکان شیرخوارگاه » انجام شد سه شاخص در این تحقيق سه شاخص
مورد بررسی قرار گرفت؛ شاخص درک و بیان مفاهیم زبانی 2- شاخص های واژگان دستوری 3-شاخص میانگین طول گفتار و جمله.نتایج بدست آمده نشان داد محرومیت محیطی بر میزان درک و بیان مفاهیم زبانی کودکان موثر بوده است اما بر درک بسیار تاثیر بیشتری تا بیان داشته است.
حسن زاده(1380) نیز در زمینه ی بررسی تفاوت های دختران و پسران از لحاظ ظرفیتهای زبان شناختی تحقیقاتی را بر روی کودکان 6 تا 12 ساله شهر اصفهان انجام داد ، اما این تحقیق به هیچ گونه تفاوتی دست نیافت.
عرشی(1379) با تحقیقی به بررسی و مقایسه ی شاخص های نحوی و واژگان کودکان 3 تا 5 ساله کودکان فارسی زبان پرداخت و بر روی 63 کودک نشان داد که طول واژه ها و جمله ها با افزایش سن و قرار گرفتن کودک در بازی های آزاد و افزایش نقش ها در بازی آزاد بطور معناداری افزایش می یابد.
سیف نراقی و نادری ( 1371 ) نیز در تحقیقی مقطعی به بررسی روند رشد تکلم و زبان کودکان از تولد تا 8 سالگی پرداختند . در این تحقیق 360 کودک مورد مطالعه قرار گرفتند و نتایج تحقیق در دو بخش ارائه شد . در بخش اول ، چگونگی روند رشد تکلم و زبان فارسی کودکان از دو تا هشت سالگی مورد توجه قرار گرفت
پور قریب ( 1363 ) نیز با بررسی « رشد طبیعی گفتار و زبان کودک از تولد تا هفت سالگی » بیان کرده است که هوش ، رشد فیزیکی ، جنسیت ، محیط خانادگی ، وضعیت اقتصادی و اجتماعی ، و ... از عوامل موثر در رشد طبیعی گفتار و زبان محسوب می شوند . پسران در شروع گفتار از دختران عقب تر هستند ، ولی این تاخیر در دراز مدت جبران می شود . ناهنجاری های زبانی پسران بیش از دختران است .
منابع فارسی:
اسدالهي، قربانعلي. (1372). بررسي نارسانويسي در دانش آموزان كلاس سوم ابتدايي مدارس شهر اصفهان. مجله پژوهش در علوم پزشكي، شماره 1، مهر و آبان 72، ص 15-10.
بيچ جان، آر؛ هاردينگ، لئونورا (1380). سنجش و اندازه گيري در روانشناسي اعصاب. ترجمه محمود دژكام و سعيد مليحي الذاكريني. تهران: ارجمند.
افروز،غلامعلی(1387)."مقدمه ای بر روان شناسی و آموزش و پرورش کودکان استثنایی". تهران، انتشارات دانشگاه تهران
انجمن عقب‌ماندگی ذهنی آمریکا (1380) . عقب‌ماندگی ذهنی: تعریف، طبقه‌بندی ونظام‌های حمایتی، ترجمة احمد به پژوه و غباری بناب، تهران، دانشگاه تهران.
بارون، رابرت(2005)، روان شناسی اجتماعی،ترجمه دکتر یوسف کریمی(1389)، تهران، نشر روان
بیابانگرد، اسماعیل.(1371)." عوامل موثر در رشد جسمانی و ذهنی کودکان". مجله پیوند(شماره 150-151) تهران، فروردین و اردیبهشت.
پاشازاده ، زهرا (1378)برسي مقايسه اي مهارتهاي حركتي و عملكرد عصبي عضلاني كودكان ADHD و عادي 10-7 ساله شهر تهران ،پايان نامه كارشناسي ارشد كاردرماني دانشگاه علوم بهزيستي و توان بخشي
پیاژه، ژان . (1371) . تربیت به کجا ره می‌سپارد؟ ترجمة: م، منصور، پ. دادستان. تهران: دانشگاه تهران.
حجازی، الهه (1382)،روش های تحقیق در علوم رفتاری، انتشارات آگاه
دادستان، پریرخ.(1370)." روان شناسی مرضی تحولی از کودکی تا نوجوانی"، چاپ اول، انتشارات دریا.
دادستان؛ پريرخ. (1379 ). اختلالهاي زبان: روشهاي تشخيص وبازپروري (روانشناسي مرضي و تحولي ) تهران : سمت.
دلاكاتو، كارل. (1369). پيشگيري و درمان مشكلات خواندن، شيوه عصبي – رواني، ترجمه نيمتاج زرين قلم. تهران: ما.
رحمانی نیا، فرهاد.(1382)." مبانی و کارکرد یادگیری حرکتی"، انتشارات بامداد، چاپ اول ، زمستان.
رهبانفرد، حسن.(1377)." تاثیر برنامه حرکتی ویژه بر توانایی های ادارکی- حرکتی دانش آموزان پسر عقب مانده ذهنی آموزش پذیر 13-10 ساله شهر تهران(دبستان استثنایی شادی)"، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
سیف نراقی، مریم؛ نادری، عزت الله. (1381)." نارسایی های ویژه در یادگیری چگونگی تشخیص و روش های بازپروری". انتشارات مکیال.
شهبازی،مهدی.(1382). "رابطه بین توانمندی های ادارکی- حرکتی و تحول ذهنی دانش آموزان"، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
شهبازی،مهدی.(1382). "رابطه بین توانمندی های ادارکی- حرکتی و تحول ذهنی دانش آموزان"، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
علیزاده، حمید. (1385)." رابطه کارکردهای اجرایی عصبی شناختی، اختلال های رشدی"، تازه های علوم شناختی، سال 8، شماره 4، 1385،57-70.
فایقی ، نورالدین ، 1384 ، بررسی و مقایسه مهارتهای حرکتی کودکان مبتلا به اختلال ADHD و کودکان عادی 9 - 6 ساله شهر میانه . پایان نامه کارشناسی ارشد . دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکزی
فلاح چاي، حميد رضا.(1373) بررسي اختلال خواندن و نوشتن در بين دانش آموزان ابتدايي، پايان نامه كارشناسي ارشد، رشته روانشناسی عمومی، دانشگاه تربيت مدرس.
کاتلین ام. هی وود. (1378)." رشد و تکامل حرکتی در طول عمر". ترجمه مهدی نمازی زاده، محمد علی اصلانخانی، انتشارات سمت، چاپ دوم.
كاپلان، هارولدو سادوك، بنيامين. (1379). خلاصه روانپزشكي، ترجمه نصرت اله پورافكاري. تبريز: شهر آب.
كرك، ساموئل.و چالفانت ، جيمز. (1377). اختلالات يادگيري تحولي و تحصيلي، ترجمه سيمين رونقي، زينب خانجاني و مهين وثوقي، تهران: انتشارات آموزش و پرورش استثنايي.
گنجی، حمزه (1376). بهداشت روانی، چاپ اول، تهران: انتشارات ارسباران.
مارنات، گري. (1373). راهنماي سنجش رواني. ترجمه حسن پاشا شريفي و محمد رضا نيكخو. تهران: رشد
میلانی فر، بهروز. (1378). روانشناسی کودکان ونوجوانان استثنایی. تهران: قومس.
مير هاشمي ، مالك. (1371). هنجاريابي آزمون تصاوير در هم آندره ري در دانش آموزان 15-7 سال و بزرگسال شهر تهران، پايان نامه كارشناسي ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد كرج.
نادری، ع؛ سیف نراقی، م. (1374)." روش های تحقیق و چگونگی ارزشیابی آن در علوم انسانی". انتشارات بدر.
ورنر، رینی.(1380)." رشد و تقویت مهارت های ادراکی- حرکتی در کودکان"، ترجمه علی حسین سازمند و سید مهدی طباطبائی، چاپ دوم.
وی، گریگوری پاینه و لاری دی . ایساکس.(1386)." رشد حرکتی انسان رویکردی در طول عمر"، ترجمه حسن خلجی ، داریوش خواجوی، انتشارات دانشگاه اراک، چاپ اول.
يارياري، فريدون. (1377). طرح و اجراي يك برنامه آموزشي جهت توان بخشي نارساخواني رشدي دانش آموزان 12-8 سال، پايان نامه كارشناسي ارشد رشته روانشناسی عمومی، دانشگاه تربيت مدرس.
منابع انگلیسی
.Amanda Bowens Iain smith,(1999). “ Childhood Dyspraxia”, Some Issues for the NHS, University of Leeds.
.Ameratunga, D., Johnston, L., & Burns,Y.(2004). “Goaldirected upper limb movements by children with and Without DCD : A window into percepto-motor dysfunction”? Physiotherapy Research Internationa ,9,PP:1-12.
.Barkly, R,A.(1997a). “ ADHD and the nature of self-control” . New York: Guilford.
.Henderson, S,E,& Sugden , D.A.(1992). “ The movement assessment battery for children” . San Antonio, TX :The psychological corporation.
.marina M. Schoemaker & et al. (1999). “perceptual problem in children with a developmental coordination disorder”. Human Movement Science,20,PP:111-113.
.Maruff,W,F. Wilson ,P., Trebilock, M.& Currie.J.(1999). “Abnormalities of imaged motor sequence in children with developmental coordination disorder”, Neuropsychologia, 37,PP:1317-24.
.Pinel,J.(1993). “Biosychology” (2th ed.)MA, Allyn & Bacon.
.Smith M.M.,Anderson H.I.(2000). “ Coping with clumsiness in the school playground : Social & physical play in children with coordination impairments”. British Journal of Developmental Psychology ,Vol.18,No 3,PP:389-413.
V.Hatzitaki & et al. (2002). “Perceptual – Motor Contribution to state & Dynamic Balance Control in children”, Journal of Motor Behavior . Vol.34,No.2,PP:161-170.
Wilson,P.H.Maruff,P.,Butson , M., Williams, J., Lum ,J.,& Thomas, P.R. (2004). “Internal representation of movement in children with developmental coordination disorder: A mental rotation task”. Developmental Medicine and Child Neurology,46,PP:754-759.
Gallahue, D.L.,& Ozmun, J.C.(1998). “understanding motor development : Infants, Children , adolescents, adults”. 4th ed. Madison, WI: Brown & Benchmark.
Barrett, Thomas C . "Visual Discrimination Takes as predictors of First -Grade reading Achievement " Reading Teacher 18(January 1965 ) : 276-282.
Beery, Keith E., and Norman Bukenica . Developmental Test of visual-motor Integration . Chicago : Follett publishers, 1967.
Belmont, I., H. G. Birch, and E. Karp. " The disordering of Intersensory and intrasensory integration by brain damage," Journal of nervous and mental Diseases 141 (1965): 410-418
Bender, Lauretta. Visual-motor Gestalt test and Its Clindcaal Use . research Monograph no. 3. New York : American Orthopsychiatric Association , 1983.
Benton, A. L. The Revised Benton visual Retention test . New work: psychological Corporation, 1963.
Birch, Herbert G., and A. Lefford . " intersensory Development in children," Monograph of the Society for Research in Child Development 28 ( 1963 ) whole no . 89 .
Birch, Herbert G., and Lillian Belmont. "Auditory-visual integration in normal and retarded Readers," American Journal of Orthopsychiatry 34 ( 1964 ) : 851-861.
Buktenica, Norman. Visual learning. San Rafael, Calif.: Dimensions publishing Company, 1968.
Bush, Wilma Jo, and Marion T. Giles. Aids to Psycholinguistic Teaching. Columbus, Ohio: Charles E. Merrill, 1969.
Carroll, John B. "psycholinguistics in the study of Mental Retardation," pp. 38-53 in Schiefelbush, Copeland, and Smith ( eds. ) Language and Mental Retardation . New York : Holt, Rinehart, and Winston, 1967.
Chalfant, James C., and Margaret A. Scheffellin. Central Processing Dysfunction in children : A Review of Research . NINDS Monograph no. 9. Bethesda, Md. :U.S. Dept. of Health, Education, and Welfare, 1969
Charcot, J. M. "new lectures, 1886," in s. freud ( ed.) , on aphasia. New york: international universities press, 1953.
Cruickshank, william A., et al. a teaching method for brain injured and hyperactive children. Syracuse: Syracuse university press, 1961 .
Dehirsch, Katrina, et al . predicting reading failure . new york : harper & row, 1966. Durrell. Donald . improving reading instruction. New york : harcourt, brace& world, 1956.
Dykstra, robert. "Auditory discrimination abilies and beginning reading achivement ," reading research quality vol . l, no. 1 ( spring 1966 ) : 5-34
Education, ruth . helping children with reading disability . chicago : developmental learning materials 1968 .
Eisenberg, Leon . " psychiatric implications of brain damage in children " psychiatric quarterly 31 ( 1957 ) : 72-92
Fernand, grace. Remedial techniques in basic school subjects . new york : mc graw-hill 1943
Flower, richard m. " Auditory disorders and reading disorders " in flower, gofman, and lawson ( eds. ) reading disorders philadelphia : F . A . Davis 1965 .
Frosting, marianne, et al . the marianne frosting developmental test of visual perception . palo alto, calif.: consulting psychologist press, 1964 .
Frosting, marianne. " corrective reading in the classroom " reading teacher 18 ( april 1965 ) 573-580.
Gelman, R (2000). “Domain specificity and variability in cognitive development”,71,PP:854-856.
Geuze, R.H.(2003). “Static balance and developmental coordination disorder”. Human Movement Science,22,PP: 527-548.
Geuze, R.H.(2005). “ Postural control in children with developmental coordination disorder”. Neural Plasticity ,12,PP:183-190.
Gillingham, a., and stillman. Remedial training for children with specific disability in reading . spelling and penmanship, 7th ex . cambridge m mass educators publishing service, 1966 .
Goins, jean t . visual perceptual abilities and early reading programs . supplementary educational monographs no 87 chicago : university of chicago press, 1958.
Graham. F,. akd B kendall . memory - for - Designs test . missoula, mont.: psychological test specialists 1960.
Hasterok, gerald memory . shk rafael, calif.: dimensions publishing co ., in press .
Hochberg julian . perception . englewood cliffs, n.j. : prentice hall, 1964.
Johnson doris and h . mykelbust . learning disabilities : educational principles and practices. New york: grune & stratton 1967.
Ketchum, E. G. " neurological and/or emotional factors in reading disability m " pp. 521-526 in j Figural (ed.), vistas in reading . newark, del.: international reading association, 1967.
Kimmell, geraldine m., and jack wahl . the stap ( screening test for auditory perception ).san rafael, calif.: Academic therapy publications, 1969.
Kirk, samuel, james mcCarthy. And winifred kirk. Illinois test of psycholinguistic abilities rev. Ed. Urbana, ill.: university of illinois press, 1968.
Kopitz elizabeth . Bender-gestalt test for young children . new york: grune & stratton 1964.
Kuiper, D.,& et al.( 1999). “Differences in movement versatility between children with & without movement difficulties”: a pilotstudy.
Luria. A. L. human brain and psychological process . new york: harper & row, 1966.
Magill. R.A. (1979). “ Correlation among perceptual and motor ability self consent and reading achievement and reading achievement and reading achievement inearly elementary grade”, perceptual and motor skills. 3:PP:27-320.
Magoun m H. W. "commentary," pp 199-201 in F. darely and c. millikan ( eds.), brain mechanisms underlying speech and language . new york: grune & straton. 1967
McCarthy, jeanne M. speech delivered for the council on understanding learning disabilities, april 1968, deerfield illinois .
Messing. eleanor S. "auditory perception: what is it ? " in john l. Arena (ed.), successful programming: many points of view . fifth annual Conference proceedings, association of children with learning disabilities . sak rafael, calif.: academic therapy publications, 1969.pp.439-452.
Meyers, patricia, and donald hammill. Methods for learning disorders. New york: john wiley, 1969
Money, Jorge "the laws of constancy and learning to read," pp. 80-97 in international approach to learning disabilities of children and youth, ACLD Conference.
Moneym j., D. Alexander. And H. t. Walker, Jr. a standardized road map test of directionsense. Baltimore: John hopkines press, 1965.
Mykelbust, helmer. " learning disorders : psychoneurological disturbances in childhood, "Rehabilitation literature 25 ( december 1964 ): 354-360.
Nash, ralph J., and judith Pfeffer. A guide to a special class program for children with learning disabilities . chicago: chicago association for children with learning disabilities(Box 4451 , chicago, Ill.60680),1967.
Overton, W,F. (1998). “developmental psychology: Philosophy, concepts, and methodology”. In W.Damon (Ed). Handbook of child psychology,Vol.l,PP:lov-188).NY :Wiley, Reynolds.
Paraskevopoulos, fohn N., and samuela. Kirk . the development and psychometric characteristics of the evised Illinois test of psycholinguistic abilities . urbana, Ill.: university of illinois press, 1969 .
Payne,V.G and Issacs, L.D.(2002). “Human motor development”,5th ed. Boston: Mc Graw. Hill.
Piaget, J. on the development of memory and identity. Barre , mass.: clark university press,1968.
Roswell, Florence, and Jeanne Chall. Roswell-Chall Auditory Blending Test. New York: Essay press, 1963.
Russell, David, and E. Russell. Listening Aids Through the Grade. New York: bureau of publications, teachers college, Columbia university, 1959.
Strauss, Alfred, and laura lehtinen. Psychopathology and Education of the Brain-injured Child. New York: Grune & Stratton ,1947.
Sutphin, Florence A. A Perceptual testing and training hand book for first-grade teachers. winter haven. Fla.: winter haven lyones research foundations,1964.
Tulsa, okla.: association of children with learning disabilities, 1966.
Valett. Robert E. The Remediation of Learning Disabilities . Palo alto, Calif.: Fearon publishers, 1967.
Van Witsen, betty. Perceptual Training Activities Handbook. New York: teachers college press, Columbia university, 1967.
Vergason, glenn A. "Facilitation of Money in the Retardate." Exceptional children 34 ( April 1968 ): 589-594.
Wechsler, David. Wechsler Intelligence Scale for Children . New York: psychological corporation, 1949.
Wepman, Joseph. " the modality concept," pp. 1-6 in Helen K. smith (ed.), Perception and Reading. Newark , del.: international reading association , 1968.
Wiseman, D. E. " A classroom procedure for identifying and remediating language problems , " Mental retardation 3 ( 1965): 20-24.
Young, Milton A. Teaching Children with Special Learning Needs. New York: john day co., 1967.
Zigmond, Naomi. Auditory learning. San Rafael, Calif.: Dimensions publishing co., 1968