مبانی نظری و پیشینه تحلیل مکانی - فضایی کاربری های آموزشی شهری (docx) 44 صفحه

دسته بندی : تحقیق

نوع فایل : Word (.docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحات: 44 صفحه

قسمتی از متن Word (.docx) :

2-1- پیشینه تحقیق...............................................................................................................................14 2-2- فضای جغرافیایی........................................................................................................................15 2-3- سازمان اجتماعی و سازمان فضایی..............................................................................................15 2-4- کاربری زمین...............................................................................................................................16 2-5- برنامه ریزی کاربری زمین...........................................................................................................16 2-6- اهداف برنامه ریزی کاربری اراضی شهری.................................................................................16 الف- اهداف کلان ..........................................................................................................................17 ب- اهداف خرد یا ویژه ..................................................................................................................17 2-7- معیارهای عمومی و بهینه در مکان یابی کاربری های شهری.......................................................18 2-8- کاربری فضاهای آموزشی و عوامل مؤثر در مکان یابی آنها.........................................................21 2-8-1- همجواری ناسازگار با کاربری آموزشی..............................................................................22 2-9- دیدگاه عمومی.............................................................................................................................24 2-9-1- دسته اول ،معیارهای مربوط به شرایط استقرارمدارس درمحیط.........................................24 2-9-2- دسته دوم ،معیار و مشخصات پایه ای مکان اختصاص یافته.............................................25 2-10- کاربری فضاهای آموزشی در ارتباط با کاربری سازگار.............................................................25 2-11- کاربری نیمه سازگار با کاربری آموزشی....................................................................................26 2-12- کاربری آموزشی با کاربری های ناسازگار و دیگر تأسیسات شهری..........................................27 2-13- سطوح آموزشی.........................................................................................................................29 2-14- مطلوبیت مکان برای استقرار مراکز آموزشی ............................................................................33 2-15- مکان یابی فضاهای آموزشی و شرایط محیطی..........................................................................33 2-16- شبکه دسترسی (دسترسی پیاده - دسترسی سواره )..................................................................34 2-17- سرانة زمین................................................................................................................................37 2-18- سرانةشهری ومسکونی..............................................................................................................37 2- 19- تراکم جمعیت..........................................................................................................................37 2-20- تراکم شهری ............................................................................................................................38 2-21- تراکم مسکونی..........................................................................................................................38 2-22- استاندارهای شهری...................................................................................................................39 2- 23- سطوح آموزشی و تقسیمات کالبدی شهر................................................................................39 2-24- سرانة آموزشی..........................................................................................................................40 2- 25- تقسیم بندی فضاهای آموزشی................................................................................................41 2-26- نظریه ها...................................................................................................................................41 2- 27- مکتب ساختارگرایی و جغرافیای شهری ................................................................................43 2- 28 - مکتب کارکرد گرایی..............................................................................................................44 2- 29- معرفی دیدگاههای اساسی در کاربری زمین............................................................................45 2-30- مدل مورد استفاده در برنامه ریزی کاربری اراضی شهری.........................................................48 2-1- پیشینه تحقیق: ظهور دیدگاه مکان یابی نخستین بار توسط آلفرد وبر با دیدگاه مکان یابی صنعتی مطرح گردید . از قرن نوزدهم میلادی نظریه پردازان مختلفی سعی نمودند چگونگی توزیع شهرها و روستاها را در مکان هایی که استقرار یافته اند ، مشخص و رابطه آنها را با یکدیگر روشن سازند. در این میان فون تونن ، والتر کریستالر ، آگوست لوش ، نظریاتی را در ارتباط با مکان مرکز ابراز داشته اند. (زیاری 1378 ، ص 204) اما درباره مکان یابی فضاهای آموزشی در سطح سازمان های بین المللی در رابطه با مدیریت و مکان یابی فضاهای آموزشی ، سازمان یونسکو در سطح کشور نامیبیا تحقیقی را به انجام رسانده است که در این مطالعه سطح بندی حوزه نفوذ هر کدام از مدارس در نقاط مختلف شهری بر حسب پارامترهای فاصله صورت گرفته و به نتایج مفیدی در رابطه با مناطق کمبود و مازاد این فضاها دست یافته اند. اولین تحقیق علمی در ایران برای تدوین ضوابط و الگوهایی جهت استقرار مدارس در سال 1353 زیر نظر واحد تحقیقات دفتر فنی آموزش و پرورش صورت گرفت . این تحقیقات که توسط کارلوتستا ، کارشناس یونسکو در ایران و تنی چند از همکاران ایرانی اش انجام یافت . تقریباً در نوع خود کامل ترین ضوابط برای ساخت فضاهای آموزشی ایده ال در خصوص معماری ، همچنین شهرسازی بوده است . ( سرور ، هوشنگ ، 1381 ص 8) پس از به وجود آمدن دفتر نوسازی ، توسعه تجهیز مدارس در سال 1354 تلاش هایی جهت کاهش کمبودهای ضوابط استقرار واحدهای آموزشی صورت پذیرفت که از آن جمله می توان به ضوابط های جدید در سالهای 1357 و 1363 اشاره نمود که با شرایط حاکم بر انقلاب و اصل صرفه جویی تهیه گردیده بود. از جمله فعالیتهای مشابه در این زمینه طرح استقرار مدارس ابتدایی شهرستان شاهرود بوده است که در بخش معاونت طرح ها و بررسی های وزارت آموزش و پرورش توسط یونسکو در ایران صورت گرفته است. در استان گیلان نیز یونسکو در قبل از انقلاب اسلامی اقدام به ساخت هنرستان کشاورزی جنت لاکان واقع در انتهای لاکان رشت نموده است. برای دستیابی به سایر تحقیقات انجام شده می توان به پژوهشکده سازمان آموزش وپرورش استان هایی همچون گیلان ، کردستان ، تهران ، و همچنین دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت مراجعه نموده که از آن جمله می توان به تجزیه و تحلیل و توزیع مکانی و مکان یابی (1383) مراکز آموزشی با استفاده از سیستم (GIS) مورد مطالعه ، مدارس ابتدایی شهر گنبد کاووس پایان نامه کارشناسی ارشد عبدالوهاب شرافتی ، مکان یابی مراکز آموزش خدمات رسانی در سطوح شهری با استفاده از مدلهای (GIS) ، مطالعه موردی مدارس متوسطه پسرانه شهر تفت پایان نامه کارشناسی ارشد عبدالوهاب شرافتی (1383) و مکان یابی فضاهای آموزشی دور های مختلف در استان گیلان که کار تحقیق شورای تحقیقات سازمان آموزش و پرورش استان گیلان است و به پایان نامه محمدعلی قدیمی با عنوان بررسی عملکرد طرح جامع رشت در رابطه با فضاهای آموزشی و همچنین درباره مکان یابی خدمات آموزشی در نواحی روستایی ( مطالعه موردی بخش حریق شهرستان تالش) اشاره کرد. 2-2-فضای جغرافیایی : جغرافی دانان مفهوم فضا را به دو صورت بکار می برند : 1-فضای طبیعی که بر آن قوانین طبیعی حاکمیت دارد . 2-فضای اجتماعی که نتیجه کارکرد فعالیتهای انسانی است و از قوانین اجتماعی تبعیت می کند . در جغرافیا ،فضای جغرافیایی ،شامل فرایند های طبیعی تغییر یافته به وسیله انسان ،شرایط اجتماعی تولید و تقسیم اجتماعی کار در یک (منظم ) می باشد . در واقع فضای جغرافیایی ،بخشی از سطح زمین است که به همراه درون مایه مادی و اجتماعی به وجود می آید .از این رو ،فضای جغرافیایی ،شامل طبیعت و همه منابعی است که می تواند بطور مستقیم و غیر مستقیم با نیازهای انسانی بر خورد کند و چهره جدیدی از سطح زمین بسازد .بدینسان که فضای جغرافیایی ،یک حوزه زیستگاهی است که شرایط طبیعی و ساختار اجتماعی جامعه شکل می گیرد . در واقع ،فضای جغرافیایی ،از مجموعه واقعیتهای عینی در بخشی از سطح زمین به وجود می آید و از شرایط خاصّی تاثیر می پذیرد .(شکوئی ،1385 ،ص118) 2-3- سازمان اجتماعی وسازمان فضایی: جغرافیا نه تنها عینیت پدیده های مکانی– فضایی را مطالعه می کند بلکه روابط بین آنها را نیز در بستر زمان با توجه به شرایط طبیعی ،اجتماعی و اقتصادی مکان مورد بررسی قرار می دهد . در این مسیر ،جغرافیا از علوم قانونمند (سیستماتیک)کمک فراوان دریافت می کند و خود نیز بسوی جغرافیای قانونمند حرکت می کند . همبستگی بین واقعیتهای عینی که تحت تاثیر شرایط ناحیه ای شکل می گیرد بخش مهمی را در جغرافیا بنیان می نهد و تفاوتهای مکانی را در سطح زمین موجب می گردد .بدینسان که در جغرافیا ،تفسیر واقعیتهای عینی با تأثیر پذیری آنها از افتراق مکانی ،شالوده علم جغرافیا را تشکیل می دهد . سازمان فضایی زیستگاههای انسانی ،شهری و ناحیه ای ،نتیجه مستقیم فرایند های اجتماعی ،اقتصادی ،سیاسی و نهادی می باشد در واقع این فرایند های فضایی نیستند. از طرفی ،عملکرد های محض سیاستهای ساختاری ،بدون فقدان درونمایة فضایی ،لاجرم به مسائل مهم تبعی می انجامد . مثلاً تخریب و پاکسازی آلونکها در بخشی از شهر ،نمی تواند به حذف مسائل مربوط به فقر و واحدهای مسکونی محقّر بیانجامد که متأسفانه اغلب آنها تغییرات ساختاری همراه نمی باشد.درنتیجه ، درجهان سوم ، برنامه ریزی های توسعه، فرجام مطلوبی را نشان نمی دهند . هر سازمان اجتماعی ازکارکرد های سیاسی و فرایندهای اجتماعی ،نهادی و اقتصادی شکل می گیرد. درشکل گیری سازمان اجتماعی، سهم نیروهای سیاسی بیشتر است.هدف اصلی هرسازمان اجتماعی ،عملکرد بهینه جامعه انسانی می باشد وسازمان فضایی از طریق روابط اجتماعی بوجود می آید.(همان، 1385 ،ص120-118) 2-4-کاربری زمین: بطور کلی کاربری زمین land use عبارت است از شناخت وضع موجود و پراکندگی انواع فعالیتهای شهری مانند مسکونی ، درمانی ، معابر آموزشی تجاری و اداری ، ورزشی وغیره تعیین نسبت هر یک ازکاربری ها از کل مساحت شهر و اینکه هریک از فعالیت ها درچه مقیاس واندازه و به چه صورت در سطح شهر پراکنده شده اند.رابطه آنها با یکدیگر چیست و تا چه حد این ارتباطات منطقی و صحیح است. (رضویان ،1381،ص 33) 2-5- برنامه ریزی کاربری زمین: برنامه ریزی کاربری اراضی شهری به مثابه سلسله اقداماتی نظام یافته است که برای رفع نیاز های مادی و فرهنگی انسان که به نوعی با زمین مرتبطند صورت می گیرد. (مهدیزاده ،1379، ص 77) برنامه ریزی کاربری اراضی شهری ، ساماندهی مکانی وفضایی فعالیتها و عملکردهای شهری براساس خواسته هاونیازهای جامعه شهری است وهسته اصلی برنامه ریزی شهری را تشکیل می دهد.(سعیدنیا،1378 ،ص 13) برنامه ریزی کارربری اراضی شهری،مجموعه ای از فعالیت های هدفمندکه محیط مصنوع را سامان می بخشد و درحد نیاز ،خواسته ها و نیازها ی جوامع شهری را در استفاده از اراضی فراهم می آورد.( حسن پور ، جزوه درس کار بری اراضی ،1391 ص1) 2-6- اهداف برنامه ریزی کاربری اراضی شهری: در برنامه ریزی کاربری اراضی شهری اهداف به دو دسته تقسیم می شود :کلان وخرد . الف)اهداف کلان: اهداف ایده ال و مطلوب بلند مدت ،کیفی و مبهمی هستند که از ارزشها و آمال جامعه نشأت می گیرند . بر این اساس اهداف کلان در برنامه ریزی کاربری اراضی شامل موارد زیرمی شود: 1- اهداف زیست محیطی : پیشگیری از تخریب زمین ،حفظ پیوند شهر و طبیعت ،حفظ منابع تاریخی و فرهنگی ، گسترش فضای سبز ،مکان یابی صنایع و خدمات مزاحم ،ایمنی از سوانح . 2- اهداف اقتصادی : استفاده از بهینه از زمین ،پیشگیری از سوداگیری زمین ،تعدیل حقوق مالکیت ،استفاده از اضافه ارزش زمین درجهت منافع عمومی . 3- اهداف اجتماعی :کاهش نابرابری در استفاده اززمین ،افزایش تسهیلات وخدمات عمومی ،گسترش فضاهای جمعی ،بهسازی بافتهای قدیمی،زیباسازی محیط شهری ، تقویت هویت محله ای ،اعتلای کاربریها و غیره . 4- اهداف کالبدی– فضایی:توزیع متعادل کاربریهای ناسازگار ،حفظ تناسب درتوسعه عمودی و افقی ،تشویق تنوع واختلاط کاربریها ،حفظ تناسب میان توده و فضا ،تدوین معیار ها واستاندارهای مناسب کاربری و غیره .(مهدیزاده ،1379،ص77) ب)اهداف خردیاویژه :این اهداف وسیله ای برای دستیابی به اهداف کلان و نقطه ای است که برای دستیابی به آن کوششهای برنامه ریزی شکل می گیرد . در برنامه ریزی کاربری اراضی شهری اهداف خرد و یا ویژه عبارتند از : ا- کارآیی: این هدف از طریق تشخیص مناسب ترین نوع استفاده از یک قطعه زمین ،که بیشترین فایده را با کمترین هزینه به دست می دهد،حاصل می شود و به واسطه همین امر توسعه شهر به صورت منطقی و با در نظر گرفتن رفاه عمومی صورت می گیرد و سلامتی مردم نیز تضمین می شود و با مکان یابی منابع آلوده ساز در خارج از منطقه شهری از آثار آلودگی های مختلف شهری و کانونهای آلوده ساز جلوگیری می گردد. 2- برابری: هدف برنامه ریزی کاربری زمین از برابری این است که با کاربری صحیح و برنامه ریزی شده ، دسترسی تمامی گروهها را به تسهیلات مورد نیاز و همچنین توزیع منافع حاصل از آنها را به طور برابر و متوازن برای گروهای مختلف جمعیت شهری فراهم آورد . 3- پایداری: پایداری در کاربری اراضی به این معنی است که ازامکانات و توان بالقوه هر قطعه زمین چنان بهره گیری شود که این توان نه تنهاکاهش نیابد واز بین نرود،به طور مداوم بر ظرفیت و ایستایی آن افزده گردد. 4-رفاه عمومی:یکی ازعوامل مهم ومؤثردرتعیین اهداف برنامه ریزی کاربری اراضی شهری ،ملاحظات رفاه عمومی است .عوامل تعیین کننده رفاه عمومی عبارتند از : الف ) تندرستی ، ب) ایمنی ، ج) آسایش و د) امنیت . در تأمین تندرستی و ایمنی جامعه به این نکات توجه می شود : الف) در نظرگرفتن تمهیداتی دربرابر بیماریهای مسری و حفاظت مراکز بهداشتی ب) برخورداری از روشنایی مناسب و تابش خورشید و حفظ زیبایی متعادل ج) محافظت در برابر آلودگی (آلودگی آب و هوا ، صدا و غیره) د) ایجاد فرصتهایی برای زندگی خانوادگی عوامل تعیین کننده دیگر مانند آسایش و راحتی بیانگر دسترسی آسان ساکنان به خدمات و امکانات شهری است .هدف سازگاری و امنیت نیز با جنبه های ادراکی محیط شهری یا با دلپذیر بودن محیط شهری با کار وزندگی و اوقات فراغت و تلاش برای رفع مخاطرات محیط طبیعی و محیط مصنوعی درمکان گزینی فعالیتهای مختلف ارتباط دارد . (صافی فر،1378،ص53-56) 2-7 - معیار های عمومی وبهینه در مکان یابی کاربری های شهری: الف) سازگاری: یکی از اهداف اصلی برنامه ریزی کاربری اراضی شهری مکان یابی مناسب کاربری ها و جداسازی کاربریهای ناسازگار از یکدیگر است .مثلاً سعی می شود کاربری هایی که آلودگیهایی ازقبیل دود ،بو و صدا تولید می کنند دور ازمناطق مسکونی ، فرهنگی واجتماعی استقرار یابند. در مقابل ،فعالیتهایی که مکمل یکدیگرند در کنار هم جایابی می شوند . کاربریهای سرویس دهنده با ترتیب اولویت همجواری نیز مشخص می شوند. برای نمونه در ضوابط مربوط به کاربری مسکونی ،سرویس دهنده بی کالبد (فضای باز ،گذران اوقات فراغت و کاربری تفریحی مثل پارک)،بهداشتی و درمانی ،آموزشی و تجاری به ترتیب از اولویت همجواری برخوردارند .(محمدپور ،1390 ،ص93) ب) کارآیی: مسئله «سودمندی - هزینه» درمکان یابی وکارایی کاربری ها نقش مهم واساسی دارد. میزان قیمت زمین صرفه اقتصادی ،سرمایه گذاری و بهره وری از دیگر عوامل مهم کارآیی اراضی شهری محسوب می گردد.(زیاری 1384 ،ص3) ج) مطلوبیت: در این اصل سازگاری بین کاربری و محل استقرارآن ارزیابی می شود و براین اساس می توان گفت که هرکاربری طبق ویژگیهای خاص خود را می طلبد .برای تهیه ماتریس باید از خصوصیات ونیازهای هرکاربری با ویژگی های محل استقرار تطبیق داده شود .خصوصیات محل استقرار ممکن است این عوامل باشد : اندازه و ابعاد زمین ؛ شیب ؛ خصوصیات فیزیکی ؛ دسترسی... با مقایسه عوامل مذکور می توان نتیجه گرفت که محل هرکاربری کاملاً مطلوب ،نسبتا مطلوب و یا کاملاً نا مطلوب است و بر اساس آن تصمیم مناسب را گرفت. (پور محمدی ،1390،ص 115) د) ظرفیت: هر فعالیت(کاربری) شهری مقیاسی دارد ،همچنان که ساختار یک شهر از نظرکالبدی سطوح مختلفی دارد و چنانکه دو مقیاس مذکور با یکدیگر منطبق باشد هرکاربری عملکرد مناسبی خواهد داشت و هر سطحی ازساختار شهری نیز به نحو مؤثری ازخدمات فعالیت بهره مند خواهد شد واگر منطبق نباشد مشکلات عدیده ای را برای هر دو پدیده به وجود خواهد آورد (همان ،1390 ،ص 115) ه) وابستگی: گاهی اوقات فعالیت یک کاربری ،وابسته به فعالیت یا فعالیتهای دیگر کاربریهاست ؛در اصل درمیزان وابستگی کاربریها به یکدیگرو لزوم همجواری آنها بررسی می شود .(همان ،1390 ،ص 116) و) سلامتی: دسترسی شبکه های ارتباطی یک شهر ارتباطی تنگاتنگی با نوع کاربری ها دارد .زیرا نحوه توزیع فضایی کاربریها است که مسئله دسترسی را بین آنها مطرح می سازد .با توسعه روز افزون شهر ها و دور شدن کاربریها از یکدیگر دسترسی سریع مطمئن و ارزان به نقاط مورد نظر مسائل متعدد و پیچیده ای در مقابل شهرسازان و برنامه ریزان قرارداده است .با تشدید روند آلودگی هوا، ناشی از وسایل حمل و نقل و تراکم رفت وآمد در شبکه های ارتباطی ،تجدید نظر درراههای تأمین دسترسی درشهرها ویا تغییرکاربریها به صورت یکی ازعمده ترین اهداف شهرسازان درطرحهای شهری درآمده است.(رضویان ،1381،ص 189) ز) دسترسی: یکی ازمهمترین خصوصیات یک شهرخوب است دسترسی را می توان بصورت مختلف تقسیم بندی کرد .دسترسی به افراد ،دسترسی به فعالیت ها ،دسترسی به کالا و منابع ،دسترسی به اماکن و دسترسی به اطلاعات به غیر از مورد آخر، بقیه دسترسی ها فیزیکی بوده و وقوع آنها نیازمند شبکه های خاصی است. (بحرینی ،1377 ،ص203) ح) آسایش: فاصله وزمان، عوامل مهمی دراندازه گیری میزان آسایش وراحتی انسانهابه شمار می آید، چرا که بر اثرتأمین آنها سهولت دسترسی به خدمات شهری که یکی ازاهداف مهم برنامه ریزی شهری است میسرمی شود. (پور محمدی ،1390، ص 93) ط)استاندارهای ایمنی: هدف از این کار به طور کلی حفاظت شهر در مقابل خطر های احتمالی است. خطر های بلایای طبیعی مانند سیل ،زلزله ،طوفان و آتشفشان و غیر طبیعی ،مانند همجواری منطقه صنعتی با منطقه مسکونی که با اصل سازگاری مورد اشاره مغایرت دارد و سایر مواردی که به نحوی ضریب ایمنی و امنیتی شهر را تضعیف می کنند . (همان ،1390،ص 9) (جدول شماره2-1)نمونه ای از ماتریس مطلوبیت GZHJFEDCBAفعالیتها ○○واحد مسکونی تک خانواری ●○چند خانواری ●خانه ها ی سیار ●●○ادارات ●●○●خرده فروشیها ◒●●رستورانها ●لنگرگاه باز کشتی ◒●◒لنگرگاه بسته کشتی ○●لنگرگاه ●ساخت و تعمیرات کشتیهای دریایی ●خدمات و فروش دریایی ◒●موارد عمومی مربوط به دریا ●انجمن کشتیرانی خصوصی ◒○○●●پارکهای دسترسی ◒●○انبارها ○●○●ترمینال محموله های دریایی ●سکو یا باند فرود هواپیما ◒●خطوط راه آهن ●کارخانجات ●محل جمع آوری ماشین آلات اسقاطی ساختمانهای آموزشی ○●○●تسیهلات شهری ○◒●○●امکانات اوقات فراغت ○●پارکهای عمومی ○◒◒◒●مسیر پیاده دوچرخه راهنما: کاملاًمطلوب ○ نسبتاًمطلوب نسبتاًنامطلوب ◒ کاملاًنامطلوب ● منبع : بحرینی (1375،ص193) ( جدول شماره2-2) نمونه ای از ماتریس ظرفیت مقیاسسطح فعالیتواحد همسایگیزیر محلهمحلهبخشی از شهرشهرمنطقهکشورمهد کودک ○◒◕●●●ابتدایی ○○◒●●●راهنمایی ○○◒●●●دبیرستان◒○◒●●دانشکده ●●◒○○◒دانشگاه کوچک ●●●◕◒○○دانشگاه بزرگ ●●●●◕○ راهنما:کاملاًمتناسب ○نسبتاًمتناسب بی تفاوت ◒نسبتاًنامتناسب ◕ کاملاًنامتناسب ● مأخذ:بحرینی(1375)ص194 2-8- كاربري فضاهاي آموزشي وعوامل مؤثردرمكان يابي آنها: يكي ازپيچيده ترين و حساس ترين كاربريهاي موجود در فضاهاي شهري كاربريهاي آموزشي مي باشد كه لزوم توجّه دقيق و عاقلانه در خصوص مكان يابي و همسايگي با كاربريهاي مشابه و هم سو را طلب مي نمايد.از جمله اين تمهيدات لحاظ نمودن مسئله بهداشت مدارس در تعيين فضاهاي آموزشي است. در اين رابطه جهت جلوگيري ازآسيبهاي جسمي وروحي و ايجاد محيط سالم آموزشي، توسط وزارت بهداشت و درمان وآموزش پزشكي و معاونت پرورشي وزارت متبوع دستورالعمل هاي اجرايي ارائه شده است كه بطور مشخص متضمن جلوگيري از ايجاد آلودگي هاي صوتي ،آب ، زمين و هوا مي باشد.در بخشي از اين دستورالعمل كه به مكان يابي فضاهاي آموزشي مربوط مي گرددآمده است :‌«محلي كه براي احداث مدارس در نظر گرفته مي شود بايد از كارخانجات ، خطوط آهن، بزرگراهها ، بيمارستانها ، گورستانها،كشتارگاهها ، دامداريها، مرغداريها و محل انباشتن زباله و كود ، مراكز پر سرو صداي شهري و مراكزي كه به نحوي توليد دود ، بو، گردوغبار و سر وصدا مي نمايد دور باشد» بدين ترتيب با شناخت عواملي كه در تعيين سازگاري و يا نا سازگاري و با ديگر كاربريها نقش دارد كليه همجواريهاي آموزشي بايد مورد بررسي قرار گيرد . همچنين محلي كه براي احداث مدرسه در نظر گرفته مي شود بايد در مكاني باشد كه بتواند از تأسيسات زير بنايي موجود در محل(آب، برق،تلفن، شبكه فاضلاب ، شبكه راهها و....) برخوردار گردد.(ویکی پدیا) 2-8-1- همجواری های ناسازگار با کاربری آموزشی: 2-8-1- 1-آلودگي: به ورود آلاینده‌ها به یک محیط که باعث ناپایداری، اختلال، آسیب و یا ناراحتی در آن محیط برای موجودات زنده شود آلودگی گفته می‌شود. آلودگی می‌تواند به شکل مواد شیمیایی باشد یا در شکل انرژی برای نمونه، صدا، گرما یا نور محیط را آلوده کند.مواد آلوده‌کننده‌ای که در پی رویدادهای طبیعی پدید می‌آیند زمانی به عنوان آلاینده شناخته می‌شوند که میزان آن‌ها از حدّ طبیعی بگذرد. آلودگی را اغلب در دوگونه دسته‌بندی می‌کنند: آلودگی با منبع نقطه‌ای وآلودگی با منبع غیرنقطه‌ای. نوع اول برای نمونه آلودگی آب است که درمنبعی نقطه‌ای سرچشمه می‌گیرد نظیر مجرای خروجی یک فاضلاب نوع دوم به آلودگی تغذیه شده از یک ناحیه وسیع و نه از یک محل ویژه اشاره دارد. امروزه به دليل افزايش جمعيت و رشد فزاينده استفاده از تكنولوژي ووسايل نقليه موتوري ، مواد آلوده كننده شيميايي وسوختهاي فسيلي ،آلودگي محيط زيست بخصوص در شهرها مشكلات جدّي به بارآورده است.آلودگي هوا،آب ، محيط ، صدا و كلاً دخل وتصرفي كه توسط انسان در محيط طبيعي انجام مي گيرد مسائلي را موجب گرديده است كه عدم كنترل آنها باعث بروز مشكلات حاد تري درشهرها خواهد شد.بنابراين در برنامه ريزي شهري ومنطقه اي تأكيد و توجه اساسي بر حفظ محيط زيست سالم از اهميّت فوق العاده اي برخوردار است.(سایت ویکی پدیا) دراحداث مدارس و فضاهاي آموزشي،پرورشي– ورزشي نيز كه يكي ازكاربريهاي مهم شهري مي باشد بايد خطرات وآسيب هاي ناشي از اين آلودگيهارادر نظرداشت وازاحداث مدارس در شعاع عمل منابع آلودگي ها اجتناب نمود. 2-8-1-2- آلودگي هوا: وجود تأسیسات صنعتی و زیادی وسائط نقلیه در شهر ها .آلودگی هوا را دامن زده است .و اثرات آلودگی هوا که در اثر عوامل فوق و افزایش جمعیت شهرها روز به روز حادتر می شود را می توان در قالب کمبود اکسیژن و ازدیاد گاز های سمی ،بروز بیماریهای حاد ومزمن مانند برونشیت مزمن ،سوزش چشم ،سرطان ،پوسیگی البسه وفلزات ،خشک شدن گیاهان و ازبین رفتن حیوانات ،پوسیدگی و کثیفی ساختمانها و کاهش نور آفتاب مشاهده کرد . (شیعه ،1389،ص 22) هرعاملي كه موجب بروز تغييراتي در تركيب هوا ، خواص فيزيكي يا شيميايي آن گردد به عنوان آلودگي هوا تلقي مي گردد. دانشمندان معتقدند عمده ترين منابع آلوده كننده هوااستفادة بیش از حد سوختهاي فسيلي، افزایش استفادةاز وسائل نقلیه و از بین رفتن جنگل ها و مراتع میزان گاز های گاخانهای چون دی اکسید کربن افزایش یافته است . (تألیف کتب درسی جغرافیا1 ،ص64-65) 2-8-1-3-آلودگی صوتی : کارخانجات دودزا اگر چه آلودگی محیط و هوا را دامن می زند ،ولی تنها عامل آلوده کننده صنعتی به شمار نمی روند.چه بسیاری از بیماریها و نارحتی ها جسمی و روانی وجود دارد که عامل آنها را باید از آلودگیهای صدا دانست .صدای کار کانجات نه تنها بر روی کارکنامن اثر نامطلوب ،بلکه ساکنان محیطهای اطراف را نیز مورد تهدید قرار می دهد. صدای ترمز اتومبیل ها ،بوق زدنها ،خالی کردن مصالحساختمانی ،صدای بلند رادیو ها و بلند گو ها ،توربینهای برق از جمله عوامل آلودگی صدا محسوب می شود .آلودگی های صدا علاوه بر امکان بروز ناشنوایی ،ناراحتی عصبی ،فشار خون ،استرس ،زخم معده و عدم آرامش روحی و روانی را بر عهده دارد .(شعیه 1388، 257) 2-8-1-4- ساير آلاينده هاي محيطي: بجز آلاينده هاي صوتي و هوا ، آلاينده هاي محيطي ديگري وجود دارد كه در صورت همجواري با فضاهاي آموزشي تأثيرات نامطلوبي بر جسم وروان دانش آموزان خواهند گذاشت .اينگونه آلاينده ها نتيجه كاركرد بسياري از تجهيزات و تأسيسات شهري مي باشد كه ازطريق رها سازي پسابها ، پس مانده هاو بوهاي نامطبوع حاصل مي شود. از جمله مي توان به وسايط حمل ونقل ، كشتارگاهها، نگهداري زباله ها مراكز درماني و بيمارستاني ، مراكز راديوتراپي و گورستانها اشاره كرد.هر چند تحقيقات مدوني جهت تعيين حريم براي اينگونه كاربريهاي مستقر در شهرها صورت نگرفته است ليكن عموم تحليل گران مسايل شهري ، بهداشتي و آموزشي معتقدند كاربريهايي كه در مسير مستقيم يا غير مستقيم اين قبيل تأسيسات شهري و تحت تأثيرات نامطلوب آن قرار گيرند، بايد فاصله اي متناسب با اين منابع آلودگي داشته باشند.كاربريهاي آموزشي از جمله اين كاربريهاست كه بايد از اينگونه آلودگيها محفوظ بماند. (سایت ویکی پدیا) (جدول شماره2-3) دوری از آلودگی نوع فرستنده صدافاصله به متردسی بلنوع عکس العملمیزان آلودگی صوتیآژیر حمله هواییبلند شدنجتاره موتوری153001140130-120130دردآوردردآوردردآورآلودگی خیلی شدیدآلودگی خیلی شدیدآلودگی خیلی شدیدرستوران بین راه پر از مسافر 12 اتوبوسموتورسیکلت 750CC در حالت سرعتماشین چمن زنیداخل رستوران151120105100مزاحممزاحممزاحمآلودگی شدیدآلودگی شدیدآلودگی شدیدکارخانه چوب بریمینی بوس در حال حرکتپیکان در حال سرعت با موتور ناقصپیکان در حال سرعت با موتور تنظیم شده11515159595-8592-8390-75بلندبلندبلندبلندآلودگی متوسطآلودگی متوسطآلودگی متوسطآلودگی متوسطجاروبرقیصحبت کردن معمولینسیمباد 5 متر در ثانیهنجوا12در جنگل تنکدر کف دره2806046-424220معمولیمعمولیمطلوبمطلوبآرام----- مأخذ :( مرادپور،1387 ص41) 2-9- دیدگاه عمومی: معیارهای اختصاصی مکان یابی مدارس را به دو گروه زیر تقسیم بندی کرده است : 2-9-1- دسته اول ،معیار های مربوط به شرایط استقرار مدارس در محیط: الف)هم جواری مناسب و سازگار : هم جواری با زمین های مناسب ورزشی کوچک هم جواری با بافت های مسکونی هم جواری با مؤسسات و مراکز فرهنگی هم جواری با فضای سبز ... ب)محدودیت هم جواری : - حداقل باید از کارگاه ی صنعتی مزاحم 500 متر فاصله داشته باشد - از خیابانهای اصلی دور باشد .(رحمانپور ،1389 ، ص 26) 2-9-2- دسته دوم ،معیار و مشخصات پایه ای مکان اختصاص یافته: الف)شعاع عملکرد مفید:هر مدرسه باید در داخل یک برزن در محلی استقرار یابد که حداکثر مسافت طی شده توسط دانش آموزان برای دسترسی به آن ،از 1200متر بیشتر نباشد . ب) جمعیت زیر پوشش:به طور متوسط 10هزارنفر (جمعیت متوسط یک برزن)با رعایت حداکثر شعاع عملکرد مفید است . ج)قطعات تفکیکی: باید متناسب با تعداد دانش آموزان تحت پوشش وسرانه های پیشنهادی باشد . (زیاری ،1381 ،57) 2-10- كاربري فضاهاي آموزشي درارتباط باكاربريهای سازگار: منظورازکاربری های سازگارباکاربری آموزشی،سازگاری وهمجواری درکناریکدیگر بوده و بر عکس جداسازی کاربری های ناسازگار ،مانند دود بو،شلوغی،آلودگی صوتی،کشتارگاه و...)ازکاربری های آموزشی است.همجواری کاربری های سازگار با کاربری های آموزشی تأثیر مطلوبی در سلامت جسمی و روحی دانش آموزان داشته و سبب ارتقاء کمیت و کیفیت آموزش دانش آموزان می شوند.(بردبار ، 1386، ص50) الف) كاربري مسكوني با کاربری آموزشي: کاربری های مسکونی تا حدودی از فعالیت های آموزشی در جامعه پشتیبانی و آنها را هدایت می کنند ، محل کودکستان ها ، مدارس و دبیرستانها و سایر مؤسسات آموزشی برای گروه های سنی با مکان یابی خانواده ها در ارتباط است. پس در مکان یابی فعالیت های مسکونی تلاش بر این است که از اتلاف وقت خانوارها در دسترسی به مراکز آموزشی پیشگیری شود.( دلال پور محمدی ، 1379 ، ص 26) ب)كاربري فرهنگي با کاربری آموزشي: شهر بستر و تجلی گاه فرهنگ ها و پویایی فرهنگی و تمدن اقوام می باشند و در رده های مختلف سلسله مراتب خدماتی دارای خصایص و ویژگی های خاص خود هستند . کاربری های فرهنگی شامل کتابخانه ، سالن اجتماعات ،‌موزه ها ، انتشارات ،‌نمایشگاه ها ، بناهای یادبود ،‌آرامگاه های مشاهیر و فرهنگستان ها می شود .(رضویان ،‌1381 ،‌ص 154) ج) كاربري فضاي سبز باکاربری آموزشي: كليه تحقيقاتي كه در زمينه محل استقرارفضاهاي آموزشي صورت گرفته بر ارتباط و نزديكي اين فضاها با فضاهاي سبز تأكيد دارد، هرچند مكان گزيني فضاهاي سبز شرايط خاص خود را دارد. لكن با سيستم تقسيم بندي مناطق مسكوني ، محله ها يا واحدهاي همسايه در ارتباط است مع الوصف همجواري آنها با فضاهاي آموزشي مي تواند از نظر سالم سازي هوا ، جلوگيري از آلودگيها و انتقال آنها به واحد آموزشي ، ايجاد چشم انداز و آرامش بصري و فكري كه دانش آموزان با تماشاي آنها كسب مي نمايند در بهبود شرايط فراگيري بسيار مؤثر مي باشد. ( انصاری موحد ،1389ص 46) د) کاربری ورزشی با کاربری آموزشی: از جمله کاربری هایی که در اولویت سازگاری با فضاهای آموزشی قرار دارد کاربری ورزشی است که شامل مجموعه های ورزشی و مکان های ورزشی همچون زمین فوتبال ،والیبال ،بسکتبال ،استخر شنا و سالن کشتی می شود که برای اوقات فراغت دانش آموزان بیسار مناسب است به شرط اینکه مدرسه رعایت گردد.(مراد پور ،1387،ص37 ) ه ) کاربری مذهبی با کاربری آموزشی : این نوع اراضی و کاربری ، همانند کاربری فرهنگی ،‌دارای انواع گوناگون در سلسله مراتب خدمات شهری است که شامل مساجد کوچک ،‌تکایا ،‌حسینیه ، مساجد ،‌فاطمیه ،‌مساجد بزرگ ،‌هیئت ،‌مسجد جامع ، خانقاه ،‌کلیسا ،‌کنیسه ها ،‌امامزاده ها ، بقاع متبرکه ، آتشکده ها و معابد می شود ،‌که مجاورت آنها هم از لحاظ کمک در آموزش های مذهبی و هم از لحاظ استفاده از فضای آنها برای فعالیت های فوق برنامه مدارس از دیرباز مورد توجه بوده است . البته مراسم مختلفی که در مساجد برگزاری می شود باعث آلودگی صوتی و گاهی ایجاد اختلال در رفت و آمد دانش آموزان می شود .(رضویان،1381 ،‌ص 160) 2-11- کاربری نیمه سازگار با کاربری آموزشی : بعضی از کاربری ها نباید در فاصله دور از مدارس قرار گیرند ،‌اما باید حریم آنان به مدارس به دلایل خاصی که دارند ، رعایت گردد تا مشکلی برای دانش آموزان به وجود نیاورند. مثل مرکز آتش نشانی ، بهداشتی درمانی ،‌مهد کودک و پارکینگ های عمومی و شبکه های ارتباطی. الف) کاربری آتش نشانی باکاربری آموزشی : این نوع کاربری به جهت امنیت و امدادرسانی برای کاربری آموزشی مفید می باشد ، ولی از آنجایی که آلودگی صوتی دارد و موجب به هم خوردن حواس دانش آموزان می شود ،‌لذا استقرار آن با فاصله مناسب در نزدیکی کاربری آموزشی مفید است .( بردبار ،‌1386 ،‌ص 53) ب) کاربری ارتباطی با کاربری آموزشی : شبكه ارتباطي شامل سه بخش هوايي ، زميني و دريايي مي باشد.بخش زميني حمل ونقل جاده اي وراه آهن رادربرمي گيرد.امروزه تمام كابري ها به شبكه ارتباطي نيازدارند.اماعملكرد هركاربري شبكه ارتباطي مناسب خودرامي طلبد به دلیل سوانح و تهدید امنیت روحی وجانی و ایجاد آلودگی صوتی این کاربری با کاربری آموزشی،‌ ناسازگار و در عین حال می تواند از نظر سهولت دسترسی به شبکه های پخش کننده و جمع کننده سازگار و مناسب باشد . باید توجه داشت مقطع تحصیلی واحدهای آموزشی در انتخاب نوع شبکه های ارتباطی در دسترس مهم است . (مراد پور ،1387،ص 37 ) ج) كاربري بهداشتي با كاربري آموزشي: خدمات بهداشتی– درمانی امروز به عنوان یکی از زیر ساخت های شهری در جهت توسعه نواحی مطرح است و هدف از آن بالا بردن سلامت و ازدیاد نیروی فعالیت افراد و طولانی کردن عمر و بالاخره پیشگیری از بروز و شیوع بیماریها و معالجه به موقع آنهاست تمركز اين مراكز در كنار واحدهاي آموزشي پيامدهاي نا مطلوب تربيتي رادرپي خواهد داشت.این مراکز شامل مؤسسه درمانی ،بیمارستان ،مراکز بهداشتی ،مؤسسه فیزیوتراپی ،رادیولوژی و خانه بهداشت و آزمایشگاه ها می شود .(رضویان ،1381،ص 151-150) د) کاربری تجاری با کاربری آموزشی: کاربری تجاری شامل ؛خرده فروشی ،عمده فروشی ،دفاتر خصوصی ،خدمات عمومی ،بانک ها ،هتل ها،سالن غذاخوری ،صنایع و گارگاهها ی مزاحم به دلیل آلودگی صوتی وهوا ،ایجاد ازدحام مشکلات تردد می شود همجواری کاربری تجاری یا واحدهای آموزشی پیامدهای نامطلوب تربیتی به دنبال خواهد داشت. (انصاری موحد ،1389،ص 47) 2-12- كاربري آموزشي با کاربرهای ناسازگار وديگرتأسيسات شهري: هم جواری با انواع کاربری آلوده کننده ی هوا(صنایع و گارگاههای مزاحم ،ترمینال ها و ...)آلاینده های صوتی(شبکه حمل ونقل بزرگراهها ،فرودگاهها راه آهن ،مراکز تجاری پر رفت وآمد و ...)و آلاینده محیطی (فاضلاب ها ،زباله ها ،کشتارگاهها ،دامداری ها ،گورستان ها ،بیمارستانها ،مراکز سوخت رسانی و دکل های فشارقوی و خانه هابه دلیل امکان به خطر افتادن سلامت جسمی نباید همجوار با مراکز آموزشی قرار گیرند . (رحمانپور ،1389،ص26) (جدول شماره2-4)نوع كاربري وميزان اثرات آن برفضاهاي آموزشي نوع کاربرینوع اثر در صورت مجاورت با مکان آموزشینوع اثر در صورت دسترسی مکان آموزشی به آنمیزان مجاورت با مکان آموزشیمسکونیمثبتمثبتفاصله نزدیکفرهنگیمثبتمثبتفاصله نزدیکبهداشتیمنفیمثبتفاصله معینتجاریمنفیبی تفاوتفاصله دورشبکه ارتباطیمنفیمثبتفاصله معینتأسیسات شهری نا متجانس با مراکز آموزشیمنفیمنفیفاصله دورتأسیسات شهری متجانس با مراکزآموزشیبی تفاوتمثبتفاصله معین مأخذ : سپهری و دیگران 1380 ،ص 7 2-13- سطوح آموزشی: در جدول هاي شماره (2-5)،(2-6)،(2-7) (2-8)مجاورت ها،مغايرت هاواستانداردهاي حاكم برمكان گزيني مراكزآموزشي به تفصيل آمده است. (جدول شماره 2-5)نمونه اي از جدول هاي استاندارد تفصيلي طراحي شهري (تهيه توسط مهندسين مشاور معماري وشهرسازي ا.ال.پ (A.L.P)          نوع مركز: کودکستان ويژگيها وتناسباتنحوه استقرار در محيطنحوه كاربرد فضامشخصات پايه اي1- سطح سرانه : - فضاي باز 5/4 مترمربع - فضاي بازسرپوشيده 5/3 مترمربع   2- مساحت مورد نياز : حداقل 500مترمربع براي50 نفر به ازای هر 35 نفر شاگرد اضافی 80 متر مربع فضای سر پوشیده و 100 متر مربع فضای باز اضافه می شود  3- ظرفيت : - حداقل 50 نفر - متوسط 100نفر - حداكثر 200نفر - متوسط هر كلاس 25نفر 1- همجواريهاي متناسب - همچواري با محلات مسكوني - همجواري با مؤسسات فرهنگي مربوطه همجواري با فضاي سبز عمومي   2- محدويتهاي همجواري و حريم ها - حد اكثر فاصله تا محلات مسكوني و زير پوشش 300 متر - حداقل فاصله از كارگاههاي صنعتي مزاحم 500 متر - مسير کودکستان حتي المقدور با سواره رو تقاطع نداشته باشد واز خيابان اصلي و فرعي دور باشد.1- سطح زير بنا و طبقات: - سطح كل زير بنا در طبقات از 40 در صد زمين تجاوز نكند- تعداد طبقات از یک طبقه تجاوز نكند- فضاي باز سرپوشيده جزء زيربنا حساب نمي شود 2- سطوح و فضا هاي آزاد: حداقل سطح آزاد 60 درصد كل سطح زمين است. - فضاي بازي كودكان كاملاً جدا از ساير فعاليتها مي باشد. - به ازای هر كادر آموزشي یک محل پاركينگ پیش بینی شود .- به ازای هر 20 نفر كودك يك محل پاركينگ براي ميني بوس پیش بینی شود .  1- شعاع عملكرد مفيد:از 300متر تجاوز نكند    2- جمعيت زير پوشش : با ظرفيت متوسط 500 خانوار براي هر مدرسه3- قطعات تفکیک:حداقل 500 متر مربع مأخذ : حسینی 1371 ص 18. (جدول شماره 2-6)نمونه اي از جدولهاي استاندارد تفصيلي طراحي شهري (تهيه توسط مهندسين مشاور معماري وشهرسازي ا.ال.پ (A.L.P)          نوع مركز: دبستان ويژگيها وتناسباتنحوه استقرار در محيطنحوه كاربرد فضامشخصات پايه اي1- سطح سرانه : - فضاي باز 50 مترمربع - فضاي سرپوشيده 4 مترمربع   2- مساحت مورد نياز : حداقل 2100 مترمربع براي 250 نفر  3- ظرفيت : - حداقل 250 نفر - متوسط 500 نفر - حداكثر 750 نفر - متوسط هر كلاس 35- 30 نفر 1- همجواريهاي متناسب :- همچواري با محلات مسكوني - همجواري با مؤسسات فرهنگي مربوطه همجواري با فضاي سبز عمومي   2- محدويتهاي همجواري و حريم ها -حداكثرفاصله تا محلات مسكوني و زير پوشش 800 متر - حداقل فاصله از كارگاههاي صنعتي مزاحم 500 متر - مسير دبستان حتي المقدور با سواره رو تقاطع نداشته باشد واز خيابان اصلي و فرعي دور باشد.1- سطح زير بنا و طبقات: - سطح كل زير بنا در طبقات از 40 در صد زمين تجاوز نكند- تعداد طبقات از دو طبقه تجاوز نكند- فضاي باز سرپوشيده جزء زيربنا حساب نمي شود. 2- سطوح و فضا هاي آزاد: حداقل سطح آزاد 60 درصد كل سطح زمين است. - فضاي بازكودكان كاملاً جدا از ساير فعاليتها مي باشد. - به ازای هر نفر از كادر آموزشي و اداري 50 متر مربع جهت پاركينگ - به ازای هر 10 نفر كودك يك محل پاركينگ براي ميني بوس پیش بینی شود.  1-شعاع عملكرد مفيد:از 700 متر تجاوز نكند  2- جمعيت زير پوشش : با ظرفيت متوسط 800 خانوار براي هر مدرسه3-قطعات تفکیک :حداقل2700 متر مربع بازاء هر100 نفر شاگرد اضافي 80 متر مربع به فضاي پوشيده و100 مترمربع به فضاي باز اضافه مي شود. مأخذ:حسینی ،1371،ص18 (جدول شماره 2-7) نمونه اي از جدولهاي استاندار تفصيلي طراحي شهري (تهيه شده توسط مهندسين مشاور معماري و شهر سازي آ.ال.پ (A.L.P )                نوع مركز: مدرسه راهنمايي تحصيلي ويژگيها وتناسباتنحوه استقرار در محيطنحوه كاربرد فضامشخصات عملكرد مفيد1- سطح سرانه : - فضاي باز 6مترمربع - فضاي سرپوشيده 5 مترمربع  2- مساحت مورد نياز : حداقل 700 مترمربع براي 600 نفر - بازاء هر 100 نفر شاگرد اضافي 250 مترمربع فضاي پوشيده و 500 مترمربع فضاي باز اضافه مي شود. 3- ظرفيت : - حداقل 600 نفر - متوسط 800 نفر - حداكثر 1200 نفر - متوسط هر كلاس 40- 35 نفر 1- همجواريهاي متناسب - همچواري با زمينهاي بازي - همجواري با مؤسسات و مراكز فرهنگي - همجواري با فضاي سبز عمومي     2- محدويتهاي همجواري و حريم ها - حداقل فاصله از كارگاههاي صنعتي مزاحم 500 متر - حتي المقدور از خيابانهاي اصلي دور باشد.1- سطح زير بنا و طبقات: - سطح كل زير بنا از 40 در صد كل سطح زمين تجاوز نكند- تعداد طبقات از سه طبقه تجاوز نكند- فضاي باز سرپوشيده جزء زيربنا حساب مي شود . 2- سطوح و فضا هاي آزاد: حداقل سطح آزاد 60 درصد كل سطح زمين است. - فضاي بازي كودكان كاملاً جدا از ساير فعاليتها مي باشد. - سطح لازم براي پاركينگ يك محل پاركينگ - به ازای هر كارمندشاغل1- شعاع عملكرد مفيد:1200 متر   2- جمعيت زير پوشش : با ظرفيت متوسط 2000 خانوار براي هر مدرسه    3- قطعات تفكيك : حداقل 6000 مترمربع  در داخل يا خارج مدرسه (نزديك) به آن مي بايست زمين ورزش پيش بيني شود. بازاء هر 100 نفر شاگرد 1000 مترمربع زمين ورزشي جداگانه لازم است. (همان ،1371،ص20) (جدول شماره 2-8) نمونه اي از جدولهاي استاندارد تفصيلي طراحي شهري ( تهيه شده توسط مهندسين مشاورمعماري و شهر سازي آ.ال.پ(A.L.P)       نوع مركز : دبيرستان ويژگيها وتناسباتنحوه استقرار در محيطنحوه كاربرد فضامشخصات پايه اي1- سطح سرانه : - فضاي باز 7 مترمربع - فضاي سرپوشيده 5مترمربع  2- مساحت مورد نياز : - حداقل 1000 مترمربع براي 800 نفر - بازاء هر 100 نفر شاگرد اضافي  450 مترمربعفضايپوشيدهو 500 مترمربعفضايبازاضافهمي شود.3- ظرفيت : - حداقل 800 نفر - متوسط 1200 نفر - حداكثر 2000نفر - متوسط هر كلاس 45- 40 نفر 1- همجواريهاي متناسب - دسترسي حداقل به يك پارك عمومي - دسترسي به زمينهاي ورزشي- دسترسي به معابر اصلي و مسير اتوبوسراني شهري  2- محدويتهاي همجواري و حريم ها: - حداقل فاصله از كارگاههاي صنعتي مزاحم 500 متر ترجيحاً در صورت وجود فضاي كافي مي توان چند مدرسه مجموعه كنار هم گرد آورد. 1- سطح زير بنا و طبقات: - سطح زير بنا در طبقات از 40 در صد كل سطح زمين تجاوز نكند- تعداد طبقات از سه طبقه تجاوز نكند  - فضاي آزمايشگاهها مجزا از كلاسها باشد. 2- سطوح و فضا هاي آزاد: حداقل سطح آزاد 60 درصد سطح زمين است. - سطح لازم براي پاركينگ: - يك محل پاركينگ به ازای هرنفر كادر آموزشي و اداري   1- شعاع عملكرد مفيد:در سطح ناحيه ودر مواردي در سطح شهر      2- جمعيت زير پوشش : با ظرفيت متوسط 3000 خانوار براي هر واحد  3- قطعات تفكيك : حداقل 10000 مترمربع در داخل يا خارج مدرسه (نزديك) به آن مي بايست زمين ورزش پيش بيني شود. بازاء هر 100 نفر شاگرد 1000 مترمربع زمين ورزشي جداگانه لازم است. (همان ،1371،ص21) 2-14- مطلوبيت مكان براي استقرار مراكز آموزشي: دراين بخش معيارهايي كه در مطلوبيت يك فضاي آموزشي مؤثر هستند ، مورد بررسي قرار خواهند گرفت در اين قسمت استقرار واحدهاي آموزشي با توجّه به شرايط محيطي ، شعاع دسترسي ، انطباق با طرحهاي شهري ، امكانات و تأسيسات و تجهيزات شهري مورد تجزيه وتحليل قرار مي گيرد تا از آنها بعنوان معيارهاي تفصيلي جهت تعيين مكان مناسب براي ساخت واحدهاي آموزشي استفاده شود. 2-15- مكان يابي فضاهاي آموزشي و شرايط محيطي: شرايط محيطي بيان كننده ويژگيهاي جغرافيايي ، اوضاع طبيعي يا اقليمي (آب و هوايي) ، زمين شناسي و توپوگرافي منطقه مورد مطالعه است.انتخاب مكان مناسب براي واحدهاي آموزشي بدون در نظر گرفتن شرايط محيطي ميسّر نخواهد بود.شاخصهاي محيطي كه بعنوان عوامل مؤثر در تعيين مكان آموزشي مورد استفاده قرار مي گيرد عبارتنداز: اوضاع طبيعي ، شرايط اقليمي وويژگيهاي زمين شناسي كه هر كدام به تفكيك در ادامه بحث(فصل سوم) مورد بررسي قرار مي گيرد. 2-15-1- اوضاع طبیعی زمین: پرهیز از احداث مدارس در زمین هایی با شیب بیش از 8درصد ودر مناطق کوهستانی با شیب بیش از 15درصد پرهیز از احداث مدارس در زمین های سست و با مقاومت کم ،در مسیر قنوات دایر و متروک ،نقاط پست وسیل گیر ،مسیل ها ،گسل ها ،نقاط بهمن گیر و یا احتمال ریزش کوه . پرهیز از احداث مدارس در زمین های حریم خطوط انتقال نیرو . 2-15-2- جهت یابی: پرهیز از احداث مدارس در مسیر بادگیر شدید احداث در جهت آفتابگیر و تهویه ی سهل. (رحمانپور ،1389،ص 26) 2-15-3- دسترسی وشعاع آن : عدم ارتباط مستقیم با خیابان اصلی ،چهار راه ها ، میدان ها و شبکه پر ترافیک . امکان دسترسی کلیه ی وسایل نقلیه امداد رسانی به مدرسه . رعایت حداکثر شعاع دسترسی برای دبیرستان (25دقیقه پیاده).(سازمان نوسازی مدارس ، 1385) 2-16- شبکه دسترسی(دسترسی پیاده - دسترسی سواره): یکی از حیاتی ترین کاربری ها در شهر کاربری های شبکه ارتباطی می باشد که در شهر تمامی کاربریها به تناسب عملکرد شان نیازمند دسترسی هستند چنانچه مکان یابی فضاهای آموزشی بدون در نظر گرفتن نحوه دسترسی صورت گرفته باشد بعد ایمنی ؛سلامت جان دانش آموزان را در رفت آمد مورد تهدید قرار می دهد .به همین منظور در انتخاب مکان استقرار فضاهای آموزشی بایستی به گونه ای عمل نمود که ازیک سو این کاربریها شبکه دسترسی برخودار بوده و از سوی دیگر تحت تأثیر آثارنامطلوب شبکه ها قرار نگیرند .بنابر این هر واحد آموزشی به تناسب مقطع تحصیلی و شرایط سنی استفاده کنندگان لازم است از یک شبکه ارتباطی خاصی برخودار باشد.درذیل نوع شبکه دسترسی و نحوه ارتباط هریک ازمقاطع تحصیلی با آن مورد بررسی قرار می گیرند . الف) دسترسی پیاده: دسترسی پیاده در شبکه معابر در حقیقت مناسب ترین دسترسی به واحد های آموزشی است . طراحی شبکه ترافیکی درب خروجی فضاهای آموزشی بایستی به گونه ای باشد که جمعیت زیاد دانش آموزان در هنگام خروج از مجبور به استفاده از دسترسی سواره نباشند ایجاد مسیر پیاده رو با عرض مناسب و باریک فضای باز مقابل فضای درب خروجی مدارس از حداقل اقداماتی است که در حهت حفظ ایمنی و سلامت دانش آموزان می توان انجام داد. ب)دسترسی سواره : مسیرهای سواره معمولاً محل تردد وسایل نقلیه موتوری هستند عرض هریک از آنها به تناسب عملکرد ی که دارند تعریف می گردندفضاهای آموزشی نیز به تناسب شرایط سنی در مقاطع تحصیلی نیازمند دسترسی سواره هستند در ذیل به تشریح هریک پرداخته می شود . 1) مقطع ابتدایی : مناسب ترین جهت استفاده دانش آموزان در مقطع ابتدایی کوجه ها وگذر ها هستند .عملکرد آنها برقراری ارتباط بین محلات و مراکز گذران اوقات فراغت و مراکز تفریحی بوده و سرعت وسایل نقلیه در آن حداقل عرض این دسته معابر 8-6 متر می باشد . 2) مقطع راهنمایی: دسترسی های محله ای که عمدتاً عملکرد برقراری ارتباط بین خیابانهای جمع کننده اصلی و فرعی را داشته و ارتباط بین کاربری های مسکونی را با خدمات وابسته برقرار می نماید. مناسب ترین ها در مقطع راهنمایی حداقل عرض این دسته بین16-12 متر می باشد . 3) مقطع دبیرستان :دانش آموزان باتوجه به شرایط سنی دارا بودن قدرت جسمی و تعقل ،توانایی استفاده از شریانهای درجه 2 را دارند. عملکرد این دسته معابر برقرای ارتباط بین عبوری و خیابان جمع و بخش کننده اصلی و بر قرار ارتباط بین مراکز می باشد حداقل عرض این دسته معابر بین 20-16 متر می باشد . که مهمترین کار قابل ذکر در زمینه دسترسی ها برای استقرار مراکز خدماتی مختلف در ایران توسط ایزدی وبا تناسب از کار کاپلمن انجام شده است .(ایزدی ،1373 ،ص 96) (جدول شماره 2-9 ) معیارهای دسترسی برای ساختمانها ی گوناگون شهری شرح400 متر 800 متر1200 متر 1600 متر بیش از 1600 متر کارنیمه وقت •کار تمام وقت •کودکستان •ابتدایی •راهنمایی •دبیرستان •دانشکده ••تسهیلات اجتماعی •فروشگاه محلی •تسهیلات مذهبی •بیمارستان •کتابخانه محلی •کتابخانه مرکزی •موزه ،تئاتر •پارک •زمین ورزشی •باشگاه ورزشی • مأخذ :ایزدی ،1373،ص 96 (جدول شماره2-10)ویژگی های فیزیکی انواع دسترسی در طرح ریزی های شهری نوع دسترسیتعداد خطوط ترافیکتعداد خطوط پارکینگ مجازعرض شانة خیابان برای پارکینگکوچه خیابان فرعیخیابان اصلیآزاد راهها ، بزرگراهها و پارک وی 22حداقل 4حداقل 6یک طرف خیابان یک طرف خیابانممنوع تا حداکثر یک طرف ممنوع5/2متر 5/2متر 3 متر 3متر تنها در مواقع اضطراری نوع دسترسیحداقل عرض خیابان از کنارة پیاده رو تا طرف دیگرمحدودة تعویض احتمالی در آینده (حداقل )حداکثر و حداقل شیب (درصد )درصد زمین مورد نیاز از کل مساحت شهرکوچه خیابان فرعی خیابان اصلی آزاد راهها ،بزرگراهها و پارک وی 8متر10متر16متر وبیشتربسته به موقعیت منطقه و عملکرد آزاد راه متغیر است.2متر15-20 متر30- 35 متر90-1005/0-155/0-105/0-74188-10بسته به موقعیت منطقه و عملکرد آزاد راه متغیر است. مأخذ :حسینی ،1371،ص 78 2-17-سرانۀ زمین: سرانۀ زمین ، عبارت از مقدار زمینی است که بطور متوسط از هر یک از کاربریها ی شهر به هر نفر از جمعیت آن می رسد . تعیین سرانۀ زمین برای آینده شهر بایستی بر اساس بسیاری از خصوصیات شهر و جمعیت شهری بنیان گیرد و به مرحله پیشنهاد برسد . در تعیین سرانه ها چند عامل بسیار مهم دخالت دارند که عبارتند از : تعیین قیمت زمین ،نوع دآرمد مردم ،امکانات گسترش شهر ،موقعیت اقلیمی و طبیعی محل ،مسائل اجتماعی ، و آداب و رسوم ،احتیاجات جمعیت به تأسیسات رفاهی ،نوع معیشت ، تکنولوژی ساختمان ، و امثال آن آنها .تعیین سرانۀ زمین در ارتباط با نوع تراکم های پیشنهادی قرار دارد و در ارتباط با آن نسبت به هریک از کاربری های شهری سرانه ای مشخص مطرح می گردد .(شیعه ، 1389 ، ص 160) 2-18- سرانۀ های شهری ومسکونی: سرانۀ زمین رایطه مستقیمی با تراکم دارد .یعنی مقیاس مورد بررسی را جهت سنجش تراکم ، یک هکتار در نظر بگیریم همیشه باید مضروب مقدار سرانۀ زمین و میزان تراکم ، به ده هزار متر مربع (یک هکتار) برسد .بنابر این هراندازه که مقدار تراکم بیشتر باشد . مقدار سرانۀ زمین کمتر است و بالعکس .سرانۀ می تواند خالص و ناخالص باشد . منظور از سرانۀ مسکونی مقدار زمینی است که از جمع اراضی مسکونی بطور متوسط به هر یک از ساکنین می رسد .و معمو لاً مقیاس اندازه گیری متر مربع است . درحالیکه سرانۀ شهری که یک نوع سرانة ناخالص مسکونی است ، عبارتست از سرانه ای که از هریک از کاربریهای شهری اعم از مسکونی ، اداری ، آموزشی ، اداری ،تفریحی ،درمانی ، راه وامثال آنها بطور متوسط و بر حسب متر مربع به هریک از شهرنشینان می رسد . (همان ،1389 ،ص 163 ) (رابطه شماره2-1)سرانه مسکونی مسکونی سرانۀ=مربع متر مسکونی زمین مساحت آن در ساکن جمعیت (رابطه شماره 2-2)سرانه شهری شهری سرانۀ=مربع متر شهر شده ساخته زمین مساحت کل آن در ساکن جمعیت 2-19- تراکم جمعیت: تراکم جمعیت شاخصی است که رابطه بین وسعت منطقه وتعدادجمعیت را معین می کندوآن را می توان به صورت زیر محاسبه کرد .(کاظمی پور ،1388 ، ص 29) (رابطه شماره 2-3)میزان تراکم جمعیت جمعیت تراکم میزان =جمعیت تعدادمنطقه مساحت کل 2-20- تراکم شهری: میزان تراکم شهری عبارت است از رابطه میان جمعیت و وسعت شهری که از تقسیم جمعیت شهر به مساحت آن(برحسب هکتار) به دست می آید .( همان ،1388 ،ص 29) (رابطه شماره 2-4)میزان تراکم شهری شهری تراکم میزان =شهر جمعیت تعداد هکتار حسب بر شهر مساحت کل 2-21-تراکم مسکونی: الف) تراکم مسکونی خالص: منظور از تراکم مسکونی خالص نسبت به تعداد جمعیت به اراضی است که صرفاً جهت سکونت در نظر گرفته شده است. ب) تراکم مسکونی ناخالص: نسبت تعداد جمعیت به کل اراضی شهر است که هم به مصرف واحد های مسکونی و هم نیازهای وابسته به آن رسیده است.(زیاری ،1384 ،ص 71) (رابطه شماره 2-5)تراکم مسکونی خالص خالص مسکونی تراکم =جمعیت تعدادهاست خانه استفاده تحت که زمینی مقدار (رابطه شماره2-6) تراکم مسکونی ناخالص ناخالص مسکونی تراکم =جمعیت تعداد آن به وابسته تأسیسات ، خیابانها ، ها خانه استفاده تحت که زمینی مقدار 2-22- استاندارهای شهری: در سطح کشورما،استاندارهای و معیارها مشخصی به منظور تعیین همۀ سرانه های شهری ارائه نگردیده است.ازطرفی، استفاده از استاندارهای کشور های دیگر نیز در زمینۀ تأسیسات مختلف شهری مانند مسکونی ،آموزشی ، درمانی و امثال آن ، به دلیل مغایر بودن شرایط آنها از نظر آب و هوایی ،ویژگیهای فرهنگی و اجتماعی،درآمد ،ابعاد و اندازه های خانوار و امثال آنها ،خالی از اشکال نمی باشد.از آنجا که شرایط زندگی شهری در مناطق مختلف با یکدیگر تفاوت اساسی دارد ،معیارها و اندارۀ سرانه های شهری در یک شهر از ایران نیز نمی تواند قابلیت اجرایی برای شهرهای دیگررا داشته باشد.(شیعه ،1389 ،ص 172) 2-23- سطوح آموزشی و تقسیمات کالبدی شهر: این اراضی بسته به سلسله مراتب خدمات شهری با توجه به رده های مختلف کاربری آموزشی به احداث ساختمانهای آموزشی اختصاص دارد فعالیت مجاز دراراضی آموزشی دررده های مختلف به شرح زیر می باشد. الف) اراضی آموزشی در رده محله : شامل مهد کودک ، ،پیش دبستانی ،مدرسه ابتدایی ،مدارس راهنمایی ،دبیرستانها ب) اراضی آموزشی در رده ناحیه: شامل کلاسهای نهضت سواد آموزی ،مراکز آموزش حرفه ای و هنرکده ها ج) اراضی آموزشی دررده منطقه : شامل مدارس اسلامی ، مؤسسات آموزش زبان فارسی و هنرستان صنعتی د) اراضی آموزشی در رده حوزه : شامل مدارس ویژه نابینایان یا مدارس ویژه معلولین کر ولال و مدارس ویژه سایر معلولین ه) اراضی آموزش در رده شهر وفراتر : شامل مدارس خارجیان مقیم تهران و مدارس ویژه کودکان استثنایی (رضویان 1381،ص 144) 2-24- سرانۀ آموزشی: استانداردهای سرانۀ آموزشی به نسبت جمعیت شهرها در کشور های مختلف با یکدیگر فرق می کند. به عنوان مثال ،حدمتوسط سرانه آموزشی برای کودکستان 5/2تا 4مترمربع با 5متر فضای بازبرای هر کودک،برای دبستان 5/6متر مربع زیر بنا و 5/6متر مربع زیر بنا و 5/6متر مربع فضای باز درمقابل هردانش آموز دبیرستانی درنظر گرفته می شود طبق همین ضوابط ،فاصلۀ مناسب وحوزۀخدماتی واحد های آموزشی به نسبت واحد های مسکونی 200 تا 300 متر برای کودکستان ،500تا 700 متر برای دبستان و 1500 تا 2000متر برای دبیرستان پیشنهاد شده است .(شیعه ،1389 ،ص 174) طبق ضابطه های دیگر ،شعاع دسترسی مدارس بین 2 تا 3 هزار متری برای دبیرستان ،1500 متر برای راهنمایی ،800 متر برای دبستان ،و 200تا 300متر برای کودکستان در نظر گرفته می شود در ایران با توجه به استاندارد های تهیه شده توسط وزرات آموزش و پرورش ،ضوابط تأسیسات آموزشی به قرار زیر است. (جدول شماره 2-11 )حوزه های خدماتی پیشنهادی مدارس و تعداد دانش آموزان درکلاس نوع مدرسهحوزه خدماتیتعداد کلاسکودکستان300- 500متر2-5دبستان500 متر36-30مدرسه راهنمایی1000-2000متر36-30دبیرستان200042-36 مأخذ:. ضوابط و معیارهای ساختمانهای آموزشی درایران– دفتر فنی وزارت آموزش وپرورش–نشریه شمارۀ 1 همچنین ،حداکثرطبقات ساختمانی کودکستان 1طبقه ، دبستان 1تا 2 طبقه ، مدرسۀراهنمایی 1تا3 طبقه ودبیرستان 1تا 3 طبقه است. در مورد کلاسها ،عرض کلاس نبایستی از 7/5متر کمتر باشد . در مورد عرض کلاس برای کلاسهایی که از نور طبیعی استفاده می کنند حداکثر 4/8 متر ؛ و طول کلاسها بطور کلی نبایستی از 6 متروکمتر از 9 متر بیشتر باشد . براساس استاندارهای از دفتر وزارت آموزش و پرورش ، استاندارد های آموزشی شهری (زمین و بنا) به نسبت هر ساکن شهری و بر حسب تقسیم بندی های داخل شهرها به قرار زیر است: کودکستان درسطح محلۀکوچک حدود 8/0متر مربع ،دبستان در سطح محله حدود 1/5متر مربع ،مدرسه راهنمایی در سطح ناحیۀ شهری حدود 1/2متر مربع دبیرستان در سطح ناحیه شهری 9/0جمع استاندارد های آموزشی نسبت به هر ساکن شهری حدود 4/4 متر مربع .(دفتر فنی وزارت آموزش و پرورش) 2-25-تقسیم بندی فضاهای آموزشی: هر واحد آموزشی جهت انجام امور آموزشِ ، پرورشی و فعالیت جنبی به فضاهایی چند نیاز دارد . عمده ترین تقسیم بندی فضائی به شرح ذیل می باشد : الف)- فضاهای مسقف : فضای آموزشی(تدریس) فضای پرورشی فضاهای رفاهی وخدماتی فضای اداری فضای ارتباطی – راهروها وپله ب)- فضاهای باز (محوطه) زمین های ورزشی فضای سبز محل تجمع ،صف ،قدم زدن و تفریح پارکینگ اتومبیل ،دوچرخه راه های ارتباطی بین سطوح مذکور در محوطه (رضویان 1381 ، ص 148) 2-26- نظریه ها: 2-26 -1- نظریۀ مکان مرکزی والتر کریستالر: یکی ازعلمی ترین ساخت سکونتگاهها که دربیشتر موارد برنامه توسعه اجتماعی ، اقتصادی کشورها و نواحی را تحت تأثیر قرار داده، نظریه مکان مرکزی والتر کریستالر است. دراین نظریه بیشتر از نظریه های علمی فون تونن(کاربری زمینهای کشاورزی)، آلفرد وبر (مکان گزینی صنعتی ،1909)و انگلندر(کرایه حمل و نقل ،1942) بهره گرفته شده است .هدف اصلی نظریه مکان مرکزی شرح تبیین سازمان فضایی وحوزة نفوذ آنهاست .(شکوئی ،1385 ،ص 379 - 380 ) طبق این نظریه که در نواحی هموار آلمان جنوبی و به سال 1933 درکتابی به همین نام مطرح شد ، فضا به عنوان موجودیتی پیوسته وهمگون درنظر گرفته می شودکه طی آن شبکه شهرها درارتباط با خدمات و یا داد وستد به نظامی سلسله مراتبی تقسیم می شود .بنابراین بیان یک ناحیه وشهر مرکزی واقع درآن پیوندهای تکمیل کنندگی وجود دارد. به عبارتی بر اساس این نظریه هر مکان مرکزی با تولید و توزیع هر چه بیشتر کالا و خدمات در حوزه های اطراف یا منطقه نفوذ به تحکیم موقعیت مرکزی خود می پردازد .از این رو مکان هایی که موفقیت مرکزی پیدا می کنند بخش خدمات را درخود متمرکزخواهند کرد . برابر این نظریه سطوح مختلف مرکزیت یا سلسه مراتب شهری به ترتیب عبارتند از: میدان خرید ، مراکز اداری ، مرکز بخشی ، مرکز شهرستان ، مرکز فرمانداری شهر بزرگ استان ، این سلسله مراتب سکونت گاهی درعرضه به منطقه نفوذخود همواره ازیک نظم ویژه تبعیت می کند. (مراد پور، 1387 ص19) 2-26-2-نظریةبخش تورستن گراسترند : تئوری پخش یا ترواش ،ابتدا به وسیلةگراسترند وهمکاران وی به جامعة عرضه شد.این جغرافی دان ،شش عامل را در تحلیل روند فضای جغرافیائی در رابطه با تئوری تراوش به شرح زیر مؤثر می داند : اولین عامل ،حوزه یا محیطی است که درآن روند پخش یا تراوش ظاهر می شود .این محیط جغرافیایی ممکن است دارای شرایط طبیعی یکنواختی باشد ویاچهره جغرافیائی پرتضادی را تشکیل دهد. عامل دوم ،زمان است که ممکن به صورت مداوم در آید ویا دوره های جدا از هم داشته باشد . نظیر روزها و سالها ،هاگراسترند نقطة آغاز و تکوین پدیدهها را با t5 نشان می دهد و دوره های توالی آن را با t1 t2 t3بیان می کند. سومین عامل ،در روندپخش ،موضوع بخش است .موضوع پخش ممکن است امراض واگیر ،نوآوریهای کشاورزی وتکنولوژیکی ، جمعیتها ،پیامها ،رفتارها ،مدل های لباس ،دستگاههای و یدیو و نظاهر اینها باشد.موضوعات پخش ، از نظر پخش ،از نظر درجة سازش پذیری ،ارتباط پذیری و میزان سهولت دسترسی با یکدیگر تفاوت پیدا می کنند. مبدأ پخش ،مکانهای مختلف جغرافیائی است که تحت شرایط ،خاستگاه پدیده هاو نوآوریها می باشد. مقصد پخش، مکانهائی است که موضوع پخش با جریان مداوم به این مکانها می رسد . مسیرحرکت پدیده ها ،تحت شرایطی ،موضوع پخش درمسیرهای ویژه ای جریان می یابد تا به مقصد برسد .(شکوئی ،1385 ،صص117-115) 2-26-3- نظریة پخش و سازمان فضائی جغرافیائی: بسیاری از جغرافیای دانان ،به هنگام شناخت سازمان و نظام فضای جغرافیائی ،روی حوزه های کانون برخورد فعالیتهای اجتماعی ،اقتصادی و سیاسی ،همچنین حوزه های پیرامونی ومیزان ارتباط وپیوستگی با یک سیستم تأکید می کنند،درهمان حال،اثرات متقابل عناصر سیستم رادرکل سیستم موردتوجه قرارمی دهند. همة سیستمهای دارای کانون برخورد ویا مراکز فعالیت می باشند .پاره ای ازحوزه ها با کانون برخورد،ارتباط قوی دارند وبرخی دیگر ارتباط ضعیفی را نشان می دهند. حوزه هائی با کانون برخورد فعالیتهای اجتماعی ،اقتصادی و سیاسی ارتباط ضعیفی داشته باشد به عنوان حوزه های پیرامونی و یا نواحی مرزی خوانده می شود . پس درجغرافیای کاربردی ،به هنگام بکارگیری سیستمها ،نقاط ویژه ای،دارای نقش یا کارکرد کانونی می باشد.(همان ،1385 ص 122) 2-27- مکتب ساختارگرایی و جغرافیای شهری: جغرافی دانان این مکتب معتقدنددر علم جغرافیا و جغرافیای شهری ،پدیده های گوناگون فضای زندگی را نمی توان به طور جداگانه و مستقل از یکدیگر مطالعه کرد ؛بدین سان که در این علم ،هر پدیده ای با توجه به مجموعه پدیده ها که پدیده مورد بحث ما (شهر )نیز جزیی از آن است بررسی می شود .در واقع در مکتب ساختار گرایی ، پدیده های جغرافیایی یا شهری به صورت مجزا در کنار هم قرار نمی گیرد ،بلکه هر پدیده جغرافیا ی شهری جزئی از کل ساختاری است و تنها در دورن این ساختار می توان آن را تحلیل کرد؛ زیرا کل ساخت فضای زندگی بر هر پدیده جغرافیای شهری اثر می گذارد؛ به عبارت دیگر هر موضوع جغرافیای شهری را با توجه به موضوعات و پدیده های دیگر در درون یک ساخت جغرافیایی می توان بررسی کرد . در مکتب ساختار گرایی ،شهر ها و پدیده های شهری ،بخشی از یک جامعه وسیع تر محسوب می شود و برای شناخت عمیق تر و منطقی تر مسائل شهری ،باید کل جامعه که شهر نیز جزئی از آن است مورد بررسی قرار گیرد .به عبارت دیگر شهر و موضوعات شهری باید با توجه به کل جامعه و به صورت یکپارچه مورد مطالعه قرار گیرد در جغرافیای شهری ،در داخل مکتب ساختاری – ساخت گرایی ، عمدتاً با دو نوع نگرش روبرو هستیم : 1-نگرشی که در آن ، گونه های نهادی و سازمانهای مختلف ،از عوامل اصلی در شکل گیری شهرها شناخته می شود و مورد تأکید و مطالعه قرار می گیرد . 2-نگرش سوسیالیستی به شهر ، بدین سان که بین ساختهای اقتصادی طبقات اجتماعی و تولید و مصرف در فضای شهری همواره روابط محکمی وجود دارد .(شکوئی ، 1385، صص 124-123) 2-28- مکتب کارکردگرایی: کارکرد گرایی همسان ومعنای واژه انگلیسی Functionalisme است .واژه کار کرد یا Function به معنای : وظیفه ،ریشه ،کار ،کار ویژه پیشه ،حرفه ... ماموریت ،هدف ،منظور ،مقصود اجتماع عمومی یا مذهبی ،آیین رسمی ؛ انجام ،اجراء،عمل ایفاء... برای فهم کارکرد مستقیم ترین راه این است که اثرو نتیجه هر پدیده را به صورت معلول ببینیم ،مثلاً مراسم مبادله و هدیه دادن چه اثر و فایده ای دارد ؟ گفته می شود کارکرد هدیه و بخشش ،ایجاد همبستگی اجتماعی ؛یعنی هدیه اثر مملوسی در زندگی اجتماعی دارد . باید توجه داشت که ممکن است این اثر در یک بازی اجتماعی انجام پذیرد ،بنابراین کارکرد گرایی در نخستین وهله سعی می کند معلولهای دو طرفه را در فعالیتهای اجتماعی شناسایی کرده ،سپس اثر آنها را کل سیستم روشن سازد . اساس این نظریه بسیار ساده است : هر کل مرکب از اجزایی است که به نحو خاصی با هم ترکیب شده اند وحتی اگر هر دو بخش یعنی اجزاءو کل دچار تغییر و دگرگونی هم شوند باز هم به حفظ و ثبات کل کمک می کنند اصولاً برای تحلیل هر موضوع دو راه بیشتر ندارد: راه نخست این است که موضوع را تجزیه و تحلیل کنیم و اجزاء تشکیل دهنده آن را مورد بررسی و مطالعه قرار دهیم ؛ راه دوم این است که پیوستگی و کلیت اجزاء وعناصر مد نظر قرار گیرد .کارکرد گرایان در مطالعات خود راه دوم و شیوه دوم را بر گزیده اند. بنیان کارکرد گرایی بر این واقعیت استوار است که کلیه سنن ،مناسبات و نهادهای اجتماعی ، دوام و بقایشان به کار یا وظیفه ای بستگی دارد که در نظام اجتماعی یعنی کل بر عهده دارند آنچه مطرح است فایده و سودمندی آنهادر کل نظام است . بی گمان ،بیشتر جغرافی دانان در مطالعات جغرافیایی ،از مفاهیم کارکردی بهره گرفته اند . مفاهیم کار کردی تا کنون برای بسیاری ازشاخه های جغرافی ،اندیشه های کارکردی به کار کرد های و خرده سیستمها (سیستمهای فرعی)در کل سیستمهای جغرافیایی تأکید دارد.(کشور دوست ، 1391 ،صص 51-41) 2-29- معرفی دیدگاههای اساسی درکاربری زمین: رویکرد برنامه ای به کاربری زمین ،همراه با پیدایش شهر سازی جدید نخست در اروپا و آمریکا مطرح گردید.اقدامات اولیه بیشتر جنبه حقوقی ،مهندسی ،و اداری داشت ولی ازاوایل دهه 1960موضوح چگونگی استفاده از اراضی شهری در مفهوم خاص «برنامه ریزی کاربری زمین »به طور جدی شکل گرفت و بر پایه مبانی و روش های هدفمند ومنظم استوار شد. از نخستین مراجع پایه در این زمینه باید از از کتاب های مهم برنامه ریزی شهری (1965)تالیف استوارت چابین و اصول و روش های برنامه ریزی شهری و روستایی(1964)تألیف لویش کی بل و اصول و روش های برنامه ریزی (1968)با ویراستاری ویلیام گودمن یاد کرد . انتشار این کتاب ها در واقع نقطه عطفی در جهت تدوین مفاهیم ،مبانی و روش های برنامه ریزی کاربری زمین محسوب می شود .تحت تأثیر این منابع به تدریج این دید گاه در شهر سازی مغرب زمین قوت گرفت که چگونگی استفاده از اراضی شهری فقط موضوعی کالبدی و اداری نیست ،بلکه دارای ابعاد مختلف اقتصادی ،اجتماعی ،محیطی و فرهنگی نیز هست و بنابر این به مطالعات همه جانبه و برنامه ریزی آگاهانه و سنجیده احتیاج دارد . باپیدایش و فراگیر شدن شهر سازی مدرن و رواج الگوی طرح های جامع شهری موضوع کاربری زمین و برنامه ریزی برای آن تا حدود زیادی تحت تأثیر توسعه اقتصادی سرمایه داری ،گسترش صنایع اتومبیل و شبکه راهها ،تکنولوژی ساختمان و مانند اینها قرار گرفت و تا حدود زیادی اهداف اولیه خود به دور افتاد. اما در طول چند دهه اخیر ،در واکنش به ناکامی گسترش الگوی طرح های جامع سنتی و مطرح شدن دید گاه ها و اهداف جدید در زمینه محیط زیست ،عدالت اجتماعی ، کیفیت زندگی شهری و نظایر اینها ،اصولاً مفهوم و تعریف «زمین و فضا »و معیار های استفاده از آن به کلی عوض شده و در نتیجه مبانی و اهداف برنامه ریزی کاربری زمین ارتقاءکیفی پیدا کرده و در راستای توسعه پایدار قرار گرفته است . باتوجه به مجموعه تحولات در زمینه کاربری زمین و با توجه به وجود انواع نیروها و گرایش های متفاوت در نحوه استفاده از اراضی شهری سه دیدگاه عمده را تشخیص داد ،که نحوه شکل گیری نظام کاربری در هر شهر و چگونگی مداخله در آن به میزان قدرت و عملکرد آنها بستگی دارد . این سه دید گاه عبارتند از : الف) دیدگاه ساماندهی زمین در کاربری اراضی(تأمین اقتدار دولت و حقوق مالکیت) نخستین مقرّرات و ضوابط مر بوط به چگونگی تقسیم اراضی شهری و تعیین شرایط استفاده از آن به موضوعاتی مثل مالکیت زمین از نظر وظایف بخش عمومی ،جلوگیری از سوءاستفاده های اقتصادی از زمین و حفظ بهداشت ،ایمنی و رفاه عمومی در برابر مخاطرات و سوانح طبیعی و صنعتی برمی گردد.در انگلستان نخستین مقررات قانونی مربوط به نحوه استفاده ازاراضی ،با تصویب قانون بهداشت عمومی در سال 1875 مطرح گردید . مالکان خصوصی زمین را ملزم به رعایت شرایطی در مورد حفظ منابع آب ،دفع فاضلاب و سنگفرش معابرشهری می کرد .در قانون برنامه ریزی شهری روستایی موضوع نحوه استفاده از اراضی شهری روستایی ،با وسعت و دقت بیشتری مورد توجه قرار گرفت و مسائلی همچون ابعاد معابر و محدودیت استقرار صنایع زیان آور ،میزان تراکم و مانند اینها تحت ضابطه و قاعده در آمد .(رضویان ،1381 ،ص 47-45 ) ب)دیدگاه کارکردگرایی کاربری اراضی(تسهیل کارکرد های شهری و بهره گیری اقتصادی اززمین) با تسلط نظریه کارکرد گرایی بر شهرسازی مدرن و تبلور آن در منشور آتن (1933)و رواج کاربری آن به صورت طرح های جامع ،اصولا برنامه ریزی شهری به ابزاری کارکردی برای هدایت و نظارت بر توسعه کالبدی شهر ها بدل گردید .در پی این امر ،بر اساس اصول خرد گرایی و هزینه منفعت ،نحوه استفاده از اراضی شهری ،به عنوان ابزاری در جهت تسهیل کارکردهای شهری و تقویت کارایی شهری تلقی گردید و ضرورت استفاده منطقی و بهینه از زمین و فضا در دستور کارقرار گرفت .در پرتو این نگرش ،این نظریه بیش از پیش در عرصه کاربری زمین قوت گرفت که با شناسایی و طبقه بندی نیاز های فضایی شهروندان و تأمین حداقل یا میانگین زمین لازم برای هر نفر ،می توان نحوه توزیع اراضی شهری و چگونگی استفاده از آنها را تحت نظامی منطقی و آگاهانه در آورد . حاصل نهایی این نحوه نگرش ،پیدایش و رواج وسیع مفهوم سرانه های کاربری زمین در شهرسازی جدید است که به شیوهای کارکرد گرایانه جامعه شهری را بر افراد تقسیم می کند. رویکرد کارکرد گرایانه باعث رواج برداشتی صرفاً کمی و کالبدی از مفهوم زمین و گرایش افراطی نسبت به کارکرد استاندارد های سرانۀ کاربری زمین و بروز پدیده استاندارد زدگی در شهر سازی جدید شده است. در الگوی برنامه ریزی کارکردی ،به منظور اجرای برنامه کاربری زمین ونظارت برآن ،معمولاً از تمهیدات و اهرم هایی استفاده می شود که به عنوان وسایل اجرایی کاربری معروف شده اند .عمده ترین این وسایل اجرایی ضوابط و مقررات زیر می باشد . منطقه بندی تفکیک اراضی پروانه ساختمانی عوارض زمین اما به طور کلی که تجارب جهانی نشان می دهند ،این وسایل اجرایی کاربری زمین ،در عمل مورد سوءاستفاده های بسیار(ازطرف بخش های دولتی ،خصوصی و عمومی) قرار می گیرند و در نتیجه مانع تحقق اهداف مطلوب و مورد نظر و مورد نظر در برنامه کاربری زمین می شوند .از جمله در بسیاری موارد به تشدید نابرابری اقتصادی و فضایی ،سوءاستفاده از اضافه ارزش زمین ،رشد بوروکراسی و بروز فساد اداری و مالی در نهادهای شهر سازی و مدیریت شهری می انجامد . به طورخلاصه می توان گفت که از دیدگاه کارکرد گرایی ، برنامه ریزی کاربری زمین وسیله ای است برای ساماندهی کالبدی– کارکردی فعالیت های مختلف شهری به منظور افزایش کارایی شهری و جلوگیری از بروز بی سازمانی و آشفتگی در نظام کالبدی شهر .بدیهی است که این نحوه رویکرد به نقش اراضی شهری ضرورتاً به نوعی نگرش ایستا و یک جانبه منتهی شده و ابعاد تاریخی ،حقوقی ،اجتماعی و فرهنگی مربوط به شرایط استفاده از زمین شهری را کمتر مورد توجه قرار می دهد.(همان ، 1381 ،ص 48-49 ) ج)دیدگاه توسعه پایداردرکاربری اراضی(نگرش جامع واعتلای کیفیت زندگی شهری) مبانی شهرسازی کارکردی و از جمله نحوه رویکرد آن به کاربری زمین و فضا ، ازجهات مختلف مورد نقد و چالش نظری وعملی قرارگرفته ودر نتیجه به بازنگری واصلاح دیدگاه ها وروش ها منجر شده است. مهمترین این انتقادات و واکنش ها را می توان به چهار عرصه زیر تقسیم و خلاصه کرد: انتقادات زیست محیطی (متفکران و نهاد های طرفدار محیط زیست) انتقادات جامعه شناختی (سی رایت میلز ،رابرت گانز ،جین جی کوبر ،چارلز جنکس) انتقادات طراحی و زیباشناختی (رابرت و نتوری ،برادران کریر ،کوین لینچ) انتقادات اقتصادی (دیوید هاروی ،مانوئل کاستلز) علاوه بر اینها ، به دنبال اعتلای جنبش زیست بوم گرایی ورواج جهانی مفهوم توسعه پایدار دردهه 1980 ،تغییراتی کیفی در دیدگاه ها و روش های برنامه ریزی وطراحی شهری نمایان گردید. از آن به بعد ،اهداف شهرسازی به افق هایی فراتر از اهداف کالبدی و کار کردی معطوف گردید و نقش زمین و فضا در تحقق توسعه پایدار شهری و اعتلای کیفیت محیط زندگی ، بسیار مهم تر و تعیین کننده تر شد. در واقع دسترسی عادلانه به زمین و استفاده بهینه ازآن یکی ازمؤلفه های توسعه پایدار محسوب می شود که محتوای اصلی آن بر دو محور زیر استوار است: الف) ایجاد تعادل و توازن میان ابعاد اقتصادی توسعه پایدار و ابعاد بوم شناختی آن ب ) قبول مسئولیت در قبال سر نوشت نسل های آینده اصطلاح کاربری زمین از دیدگاه توسعه پایدار ،شامل تمام فعالیت های اقتصادی ،اجتماعی و فرهنگی است که بر روی زمین انجام می دهد .در واقع توسعه و عمران زمین وقتی می تواند پایدار باشد که بتواند هم به نیاز های اجتماعی ،فرهنگی و روانی مردم ،در حال وآینده ،پاسخ گوید.(همان ،1381،ص49-50) 2-30- مدل مورد استفاده در برنامه ریزی کاربری اراضی شهری: 2-30-1- مدل جاذبه: این مدل از قانون جاذبه نیوتن در فیزیک مشتق شده است . قانونی که بر حرکات اجسام در فضا دلالت دارد.دراین مدل نیروی جاذبه یا کششیF بین دو جسم با جرمهای M2 و M1 که به فاصله از هم قرار گرفته برابر است با : (فرمول شماره 2-1) مدل قانون جاذبه نیوتن F=GM1M2d2=F=G M1M2d2 که در آن G عدد ثابت یا عامل وزنی است که تعادل معادله فوق را بر قرار می کند . بنابر این بسادگی می توان گفت قانون جاذبه نشان می دهد مقدار فعل و انفعال بین دو جسم با جرم آنها متناسب است و با مربع فاصله آنها رابطه عکس دارد . مفهوم جاذبه فعل وانفعال فضایی بیانگر این امر است که فعل وانفعال متقابل بین دو منطقه و(مثلاً تعداد افرادی که در منطقه زندگی و در منطقه کار می کنند)به طور مستقیم با جرمهای این مناطق (ابعاد ،میزان جمعیت وغیره)متناسب است و با تابع فاصلۀ آنه (زمان سفر ،هزینه سفر وغیره)رابطه عکس دارد بنابر این هنگامی که منطقه اول یا منطقه دوم افزایش یافت ،اما با افزایش تابع جدا کنندة آنها یعنی این میزان کاهش می یابد .( اوپنهایم 1379 ، ص 133-134) بنابر این می توان گفت حدّ منطقه نفوذ هر مرکز جایی است که شدت جریانها در آن به حداقل می رسد یعنی تا نقطه ای که به زیر سطح بحرانی معروف است و این نقطه ، نقطه فوق حد آخر یا مرز منطقه عملکردی برای آن مرکز است . شکل ذیل نشان دهنده شدت و تراکم جریانها و عکس العملهای بین مرکز و مرز بین آن دوست. (روحانی ،ص 129) (شکل شماره2-1)مدل جاذبه 9848852533650011182359144000432816093980مرکز مسلط00مرکز مسلط727710253365مرکز دیگر00مرکز دیگر232791024765مرز بین دو مرکز00مرز بین دو مرکز از مدل جاذبه برای تعیین حجم در مناطق شهری بر اساس اینکه حجم سفر تابعی از مؤلفه های جمعیت نواحی مختلف شهر و فاصله میان آنهاست استفاده می شود . آن را می توان با عبارت ریاضی به این صورت بیان کرد : ( لی 1366،ص 81) (فرمول شماره2-2) مدل جاذبه تعیین حجم j=1nTij=Gj=1npipjdijb Tij : تعداد سفر بین مناطق i و j ، Pj ,pi: تعداد جمعیت مناطق i ,j ، dij: فاصله بین مناطق , ، b: توان یا ضریبی که برای فاصله میان مناطق به کار میرود ، G : ضریب ثابت . 2-30-2- مدلهای دسترسی: این مدلها معمولاً همراه با مسائل تحلیل فضایی اند ، در واقع هر چند مدلهایی وجود دارد که می توان آنها را «مدل توزیع فعالیت » نامید ، در مورد خاص نیز می توان آنها را برای توزیع سفر مربوط به مکان یک فعالیت ویژه به کار برد . به طور مثال یک مدل توزیع فعالیت مسکونی از مکانهای کار یا مدل توزیع سفر از خانه به محل کار و به همین ترتیب مدل توزیع فعالیت خرید از مناطق مسکونی به مناطق تجاری می تواند به عنوان یک مدل توزیع سفر از کارخانه به مکان خرید نیز به کار رود .(اوپنهایم 1379،ص 187-178). مدلهای دسترسی تقریباً شکل تکامل یافته مدل جاذبه اندکه به وسیله دانشمندان مختلف اصلاح ،توسعه و تکامل یافته اند . اشنایدر و سیمونز در سال 1971 این مدل را به شکل ذیل مطرح کردند : (فرمول شماره 2-3) مدل دسترسی اشنایدر و سیمونز Aoj=jSjtbij∙ که در این فرمول Aoi شاخص فرصت ، sاندازه های از خدمات منطقه jو t زمان سفر از iبه jو b پارامتر کاهش فاصله است . اُبرگ ((Oberge رابطه دسترسی را بدین گونه ارائه کرد : (فرمول شماره 2-4) مدل دسترسی اُبرگ Ai=Oi(D)(D-∑dijOid) در این فرمول(D) oiمجموع فرصتهای قابل دسترسی برای خانوارi درفاصله D از خانه وD حداکثر فاصله پیاده روی است . منابع ومأخذ ======================================================= 1-آسایش،حسین –مشیری ،سید رحیم (1390)روش شناسی و تکنیک های تحقیق علمی در علوم انسانی با تأکید بر جغرافیا ،نشر قو مس چاپ پنجم . 2-اصغری مقدم ،محمد رضا (1387) جغرافیای طبیعی شهر اقلیم –آب –سیل خیزی در برنامه ریزی شهر ، انتشارات حوزه معاونت پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی چاپ اصلاح . 3-اصلاح عربانی ، ابراهیم و(1387)گیلان شناسی گروه پژوهشگران ایران ، پنجم . 4-اقدامی عربانی ، مینو (1390 ) ؛ تحلیل فضایی – مکانی مراکز آموزش متوسطه شهر بندر انزلی پایان نامه کار شناسی ارشد دانشگاه آزاد واحد رشت. 5-انصاری موحد ، محمد رضا (1389) ؛ تحلیل فضایی مکانی کاربری مدارس متوسطه آموزشی شهر تالش ،پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیای برنامه ریزی شهری دانشگاه آزاد واحد رشت . 6-اطلاعات آماری آموزش و پرورش شهرستان رودسر در سال تحصیلی93-1392،واحد حراست 7-اطلاعات جمعیتی شهرستان رودسر (1390) فرمانداری رودسر ،واحد امور اجتماعی 8-اداره کل هواشناسی استان گیلان ،1386 گزارش هواشناسی سینوپتیک 9-اداره کل راه وشهرسازی استان گیلان 10-ایزدی ،کاظم (1373)؛مطالعات شبکه شهرهای مهم کشور ،تهران ،مسکن و شهرسازی . 11-اوپنهایم ،نوربرت (1379 )؛مدلهای کاربردی در تحلیل مسایل شهری و منطقه ای ؛ترجمه و اضافات دکتر منوچهر طبیبیان ،مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران . 12-بحرینی ،سید حسن (1375 )؛برنامه ریزی کاربری زمین در مناطق زلزله خیز نمونه شهرهای منجیل ،لوشان، رودبار ؛ چاپ اول ،انتشارات بنیاد مسکن انقلاب اسلامی (مرکز مطالعات مقابله با سوانح طبیعی ایران ). 13-بردبار، ابراهیم (1386) ؛ بررسی توزیع فضایی و مکان یابی مراکز آموزشی مطالعه موردی دبیرستان شهر رشت پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت . 14-بستانی پور ،لیلا (1382)؛ ارزیابی وضعیت و استقرار فضاهای آموزشی مرو دشت با استفاده از GIS، پایان نامه کارشناسی ارشد ،دانشگاه تهران دانشکده تهران . 15-بهشتی جوکندان ،احیاء ( 1390)؛ تحلیل مکانی –فضایی مدارس راهنمایی شهر رشت ،پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد واحد رشت . 16-بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان گیلان- شهر رودسر (1380)؛ طرح هادی. 17- پور محمدی ،محمد رضا (1385)؛ برنامه ریزی کاربری اراضی شهری ،انتشارات سمت چاپ دوم. 18- پور محمدی ،محمد رضا (1390)؛ برنامه ریزی کاربری اراضی شهری ،انتشارات سمت چاپ هفتم . 19-پور محمد ،نرجس ،(1391) ؛ نقش توان های طبیعی شهرستان رودسر در توسعه گردشگری ،پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد واحد رشت . 20-تمنا ،سعید (1386)؛ مبانی جمعیت شناسی ،انتشارات دانشگاه پیام نور 21- حسینی ،علیرضا (1371 ) ؛ مجموعه مقالات انسانی و اجتماعی :استانداردهای حداقل سرانة کاربری اراضی در طراحی های شهری ؛شیراز :سازمان برنامه و بودجه . 22-حافظ نیا ،(1383)؛روش تحقیق در جغرافیا ،انتشارت سمت 23- حسن پور ،رضا (1391)، جزوه درس کاربری اراضی ،دانشگاه آزاد واحد رشت . 24- دفتر تألیف کتب درسی جغرافیای متوسطه ،(1392)؛ استان شناسی گیلان ،سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی. 25- دفتر تحقیقات برنج کشور (1388) 26- دلفوس ،اولیویه ،(1374)؛فضای جغرافیای ترجمه سیروس سهامی نشر نیکا تهران 27-دلال پور محمدی ،محمد رضا (1379)؛برنامه ریزی مسکن ؛تهران :سمت. 28- رضویان ،محمد تقی (1381 )؛ برنامه ریزی کاربری اراضی شهری انتشارات منشی. 29- رحمانپور ،علی اکبر (1389)؛ معیارهای مکان یابی مدارس ارزیابی آنها مدرسه راهنمایی آیت ا...سعیدی مرند، مجله آموزش جغرافیا دوره بیست چهارم شماره 3 بهار 1389 30-روحانی ،ساسان ؛اصول برنامه ریزی منطقه ای ؛دانشگاه یزد 31 - زیاری ،کرامت ا...(1390) ؛برنامه ریزی شهرهای جدید با تجدید اضافات انتشارات سمت. 32- زیاری ، کرامت ا... (1381)؛ برنامه ریزی کاربری اراضی شهری، دانشگاه یزد . 33 - زیاری ،کرامت ا...(1378)؛اصول و روشهای برنامه ریزی منطقه ای ؛دانشگاه یزد. 34- سرور ، هوشنگ ،(1381 )؛ مدیریت و مکان یابی فضاهای آموزشی با استفاده بااستفاده از GIS ؛استاد راهنما منوچهر فرج زاده ، دانشگاه تربیت مدرس 35 - ستوده ،منوچهر ،(1349)؛ از آستارا تا استارا باد ، انتشارات انجمن آثار ملی ، چاپ اول جلد دوم 36- سعید نیا ،احمد (1378)؛کتاب راهنمای شهرداریها ؛ج2و4 تهران :وزارت کشور ،مرکز مطالعات برنامه ریزی شهری . 37- سپهری ،محمد مهدی و دیگران (1380) ؛ مکان یابی فضاهای جدید آموزشی با استفاده از مدل برنامه ریزی عدد صحیح مجله مدرس ، دوره 5، شماره 2. 38- سازمان نوسازی تجهیزات مدارس کشور ،دستور العمل 3125/5 ، 27/2/1385. 39-سالنامه آماری استان گیلان ( 85-1365 ) 40- سایت ویکی پدیا http://wikipedia.org 41- شکوئی ،حسین (1385)؛ اندیشه های نو در فلسفة جغرافیا ،جلد اول انتشارات «گیتاشناسی » چاپ هشتم 42- شکوئی ،حسین ،( 1385)؛ دیدگاههای نو در جغرافیای شهری ،جلد اول ،سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت) ،چاپ نهم 43- شکوئی ،حسین ،(1385) ؛ جغرافیای کاربردی و مکتب های جغرافیایی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ پنجم . 44- شیعه ،اسماعیل (1389 ) ؛ مقدمه ای بر مبانی برنامه ریزی شهری عضو هیئت علمی دانشکده معماری و شهر سازی ،انتشارات دانشگاه علم وصنعت ایران – تهران چاپ بیست وهفتم 45- شیعه اسماعیل (1388) ؛ کارگاه برنامه ریزی شهری (با تجدید تظر و اضافات ) ،مرکز انتشارات علم و صنعت ایران ، چاپ سوم . 46- صابری فر،رستم (1378)؛ نقد وتحلیل برنامه ریزی کاربری اراضی شهری نمونه مورد مطالعه شهر مشهد؛رساله دورة دکتری جغرافیای انسانی (برنامه ریزی شهری )، تهران :دانشگاه تربیت مدرس. 47- صدقی ،فریدون (1386)؛تحلیل فضایی –مکانی کاربری های آموزشی شهر صومعه سرا آزاد واحد رشت 48- صافی ،احمد ،(1383 )؛سازمان اداره مدارس ،تهران ،رشد 49 - صفری ،اسماعیل (1389 )؛ نقش شاخص های برنامه ریزی شهری در توسعه پایدار فضایی شهر رودسر ،پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد واحد رشت . 50- ضوابط و معیارهای ساختمانهای آموزشی در ایران – دفتر فنی وزارت آموزش وپرورش –نشریه شمارۀ 1) 51- ضوابط ومقررات طرح تفصیلی شهرداری رودسر (1387) ؛ مهندسین مشاور بعد تکنیک. 52 - علیزاده رودسری ، اصغر (1377)؛ رودسر در گذر تاریخ ، جلد اول ،مؤسسه لیتوگرافی گلفام. 53- غفاری ،علی (1377) ؛اصول و مبانی طراحی فضاهای آموزشی جلد سوم ،اصول و مبانی مکان یابی (تعیین اندازه های فضاهای آموزشی ، سارمان نوسازی و توسعه و تجهیزات مدارس کشور. 54 - لی ،کولین (1366)؛مدلها در برنامه ریزی شهری ،مقدمه ای بر کاربری مدلهای کمی در برنامه ریزی ؛ترجمۀمصطفی عباس زادگان تهران . 55- کشور دوست ،علیرضا(1391)؛ مکتب های جغرافیایی ،عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت ،انتشارات بازرگان 56- کاویانی،محمد رضا،(1385)؛بررسی اقلیم سواحل جنوبی دریای خزر ،انتشارات سمت 57- گروه مشاوران یونسکو ،فرایند برنامه ریزی آموزشی ،فریدۀ مشایخ ،چاپ دوم ،تهران مدرسه ،1370. 58- مهدی زاده ،جواد (1379)؛ «برنامه ریزی کاربری زمین ،تحول در دیدگاهها و روشها »، فصلنامه مدیریت شهری ؛ شماره 4 59- مرادپور ،محمد رضا (1387)؛ تحلیل مکانی فضایی مراکز راهنمایی ناحیه 2 شهر رشت ،پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد رشت. 60- مطیعی لنگرودی ،سید حسن، (1380)؛ ،برنامه ریزی انتشارات جهاد دانشگاهی 61- نتایج تفصیلی سرشماری عمومی نفوس مسکن سال 85- 1365 شهرستان رودسر ،مرکز آمار ایران 62- ولایات دارالمرز ایران ،ه .ل . رابینو ،ترجمۀ خمامی زاده ، بنیاد فرهنگ ایران ، تهران 1357 63- یکانی فرد ، احمد رضا (1380) اصول مکان یابی مراکز درمانی ماهنامه ی شهرداری ها شماره 33 سازمان شهرداری ها . تهران