مبانی نظری وپیشینه تحقیق تعاریف ومفاهیم گردشگری (docx) 24 صفحه

دسته بندی : تحقیق

نوع فایل : Word (.docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحات: 24 صفحه

قسمتی از متن Word (.docx) :

فصل دوم: مبانی نظری تحقیق مقدمه: همگان بر این امر اتفاق نظر دارند که صنعت جهانگردی و مسافرت یک صنعت رو به رشد است.برخی عوامل بازار مانند محصولات و خدماتی که با قیمت های گوناگون به شیوه ای نوین و راحت در دسترس مسافران و جهانگردان قرار می گیرد،براین صنعت تاثیر گذار بوده اند.گذشته از این ،جهانگردان و مسافران بین المللی،بازار مسافرت جهانی را کلید توسعه اقتصادی قرار داده اند.در نتیجه ،بسیاری از کشورها دست به رقابت های سنگینی در امر بازاریابی در صنعت جهانگردی زده اند و می کوشند تا کشور خود را به کشورتوریستی تبدیل کنند. 2-1پیشینه تاریخی گردشگری در جهان: بشراولیه در آغازسطح زمین را برای یافتن غذا،پناهگاه،فرار از خطرات،کسب امنیت و محیط زندگی بهتر موذد گردش و جستجو قرار داد.با گذشت زمان چنین حرکت ها و جنبش هایی به صورت میل گردش همراه با شور و نشاط،ماجرا جویی و اکتشاف تغییر شکل داد. امروزه میل به سیرو سفر به عنوان گردشگری مطرح گردیده است به گونه ای که برای افراد بیکار و باز نشسته و همچنین طبقه متوسط جامعه،گردشگری به عنوان یک فعالیت فوق العاده،تفریحی و جذاب به حساب میآید.(موحد،1381،33) شروع مسافرت نزدیک به 5000 سال قبل با توسعه وسیع کشاورزی،شهرها، کشتیرانی وپول به عنوان وسیله ای برای دادوستد،انگیزه مشترک بیشتری از طریق تجارت،فعالیت های نظامی و حاکمیت دولت از فرمانروایی های بزرگی چون سومر،پارس،مصر،آشور،یونان و فرمانروایی روم در مدیترانه و نواحی خاورمیانه به وجود آمد.به عنوان مثال خاندان سلطنتی روم ازجمله اولین افرادی بودند که گردشگری را در اروپا پایه گذاری کردند.قصد اولیه آنها از مسافرت دیدن بستگان خود که در نواحی دور دست روم زندگی می کردند بود.رومی ها به این منظورجاده هایی را احداث کردند تا امر مسافرت آنها را راحت تر کند.آنها همچنین درطول این راه ها هتل هایی را برای اقامت و استراحت تعبیه کرده بودند.امااین مسافرت تنها تا پایان دوران حکمرانی امپراطوران دوام آورد و بعد از آن متوقف شد.در این کشور برای تمام طول سال فعالیت های گردشگری پیش بینی شده بود،طوریکه وقتی مدت معینی از سال به علت شرایط آب و هوایی سیر و سیاحت به صورت نیمه تعطیل در می آمد.فعالیت های دیگری نظیر،فستیوال های هنری،بازارهای مکاره،تماشای بازی ای آکروباتیک و ورزش های دسته جمعی ظهور پیدا کرد.(قره نژاد،1374،5) در قرون وسطی تجارت و مسافرت رونق کمتری داشت،جاده ها تقریبا از میان رفته و شرایط مسافرت بسیار مشکل و خطرناک شد.در آن زمان دیدار ازکلیساهای مسیحیان نخستین اولویت سفر بود،زیرا کشیشان مسیحی مردم را تشویق به زیارت از این مکان ها می کردند.درسده چهاردهم،مسیحیان به بیت المقدس وروم مسافرت می کردند و مسافرت ها اساس و رنگ مذهبی داشتند.(شهام،دادفر،1384،16) از سده 14 تا17 (رنسانس)بیشترمسافرت ها با هدف کسب دانش و تجربهآموزی انجام می شد ودرانگلستان ،ملکه الیزابت اول بری تربیت و پرورش نمایندگان خارجی مسارت هایی را برای آنها فراهم کرد.کاروان های مسافرتی دور الیزابت پس از چندی ،دارای ساختار و سازمان منظمی گردیدند وآنرا«گراندتور» نامیدند. بیشتراعضای این کاروان ها از طبقات بالای جامعه بودند کهبرای کسب دانش و فرهنگ مسافرت می کردند.( شهام،دادفر،1384،17) به دنبال دگرگونی ها و تحولاتی که در ساختار اجتماعی و اقتصادی اروپا درطی قرون 18 و 19 منبعث از انقلاب صنعتی و انقلاب کشاورزی روی داد،به تدریج یک نوع مسافرت تفریحی برای استفاده از سواحل دریاها و سرگرمی و استراحت جای مافرت های سنتی ـ آموزشی را گرفت و افرادی که بدین منظوربه ویژه در فرانسه مسافرت می کردند،توریست نامیده شد.(رضوانی،1385،30) 2-2پیشینه تاریخی گردشگری در ایران: ایران از جمله کشورهای صاحب تمدن بشری است که آثارو ابنیه به جای مانده آن از گذشته و نیز جاذبه های فرهنگی –اجتماعی، طبیعی آن را جزو ده کشور برتر جهان از لحاظ توان های گردشگری قرار میدهد.آثار به دست آمده در برخی از مناطق باستانی فلات ایران نشان می دهد که از دیر باز،رفت و آمد در میان اقوام پیش از تاریخی که در این فلات می زیسته اند،رایج بوده است.اطلاعات به دست آمده از آثار بر جای ماده از عیلامی ها بی گمان در سرزمین عیلام سیرو سفر از رونق و اهمیت ویژه ای برخوردار بوده است.در اواسط هزاره ی دوم پیش ازمیلاد مادها راه هایی را به منظور سفر وارتباط بین ایالت ها ساخته بوده اند،که دردوره هخامنشی به دستورکورش و داریوش اول این راه ها را گسترش دادند.همزمان با ساختن راههای تازه، ساختن کاروان سرا،آب انبارو دیگر امکانات مورد نیاز مسافران رواج پیدا کرد.این اقدامات با ابعادی کمتر در دوره ی سلوکیان و اشکانیان نیز ادامه پیدا کرد تا اینکه در دوره ساسانیان تسهیلات بیشتری از طرف حکومت به مسافران داده شد.چنانچه در این دوره جزئیات مربوط به هر مسیر،چه از جنبه جغرافیایی و چه تاسیسات رفاهی مورد نیاز مسافران و چه از نظراقتصادی با دقت بسیار در اختیار مسافران قرار می گرفت.بعد از اسلام، سیرو سیاحت در ایران بسیار آسان شد از جنبه در جهان آن روزگارنظیر نداشت.سادگی مسلمانان،سنت کهن مهمان نوازی در شرق ،احداث بناهای عام المنقعه برای مسافران و گردشگران وبرقراری موقوفات برای پذیرایی ،مسافرت را برای مردم از هر طبقه ای آسان کرده بود،در این دوران جهانگردان مسلمان در پی اکتشاف سرزمین های دیگر بودند وبه همین سبب توجه آنان به ایران کهن جلب شد. شماری از این جهانگردان عبارتند از:ابن خردادبه (اواسط قرن سوم قمری)ابن رسته (نیمه دوم قرن سوم و نیمه اول قرن چهارم قمری)مقدسی(اوایل قرن چهارم قمری)ابن حوقل(قرن چهارم قمری)و معروف ترین آنها ناصر خسرو قبادیانی (394قمری)بود.(الوانی،پیروز بخت،1385،47) عصر صفوی از درخشان ترین دوره ی توسعه سیاحتگری در ایران به شمار می رود که از علل آن می توان به راه های ارتباطی مناسب اقامتگاه های متعدد و مناسب،امنیت عبور و مرور اشاره کرد.در تمامی دوره هایی که به آن اشاره شد کشور از تشکیلات و سازمان دولتی و غیر دولتی برای اداره و برنامه ریزی گردشگری بی بهره بوده است و بیشتر فعالیت های دولت برای ترتیب و مقدمات سفرهای حکومتی برای شاهان به وجود می آمده است که پس از انجام سفر حذف می گردیده است. به منظورامور جهانگردی و سیرو سفر برای اولین بار در سل 1314 هجری شمسی اداره ای به نام «امور جهانگردی» در وزارت کشورایجاد شد.تنها کاراین اداره چاپ کتابچه های کوچک راهنما برای مسافران بود.در سال 1320هجری شمسی «شورای عالی جهانگردی»جایگزین آن شد.(دیبائی،1371،83) به دلیل اینکه این تشکیلات پاسخگوی نیاز جهانگردان نبود در سال 1342هجری شمسی «سازمان جلب سیاحان»تاسیس شد.این سازمان به دلیل ارائه طرح ها و برنامه ریزی وسیع زیربنای امر جهانگردی در سال 1353 هجری شمسی جزو تشکیلات وزارت اطلاعات درآمد(قرخلو،1386،176)به طورکلی فعالیت های سازمان جلب سیاحان تا پیروزی انقلاب اسلامی به طور اعم در سه بخش برنامه های مطالعاتی ،تاسیساتی و آموزشی و تسهیلاتی قابل مطالعه است.(موحد،1381،38) بعد از انقلاب در سال 1385 به منظورجلوگیری از تداخل وظیفه و هماهنگ نمودن تمام فعالیت ها و مسایل مربوط به امر جهانگردی در جهت اعمال سیاست صرفه جویی شورای انقلاب چهار شرکت،به نام های شرکت سهامیتاسیسات جهانگردی ایران ،شرکت سهامی گشت های ایران،شرکت سهامی مرکز خانه های ایران و شرکت سهامی سازمان مراکز جهانگردی در یکدیگر ادغام گردیده و تحت عنوان سازمان مراکز ایرانگردی و جهانگردی با خط مشی های جدید و هدفهای متمایز از گذشته شروع به فعالیت نمود.این سازمان اداره ی بهره برداری از واحدها از واحد های اقامتی به شکل هتل ،متل،مهانسرا،اردوگاه،کلبه،چادر،رستوران،چایخانه،پیست اسکی،تاسیسات کنار دریا،حمام های آب معدنی،تاسیساتو مراکز ورزشی زمستانی،وهر نوع محل مناسب دیگری را برای ایرانگردی و جهانگردی به عهده دارد (رضوانی،1385،192).هم اکنون نیز با ادغام این سازمان و میراث فرهنگی،نام این سازمان به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تغییر یافته است. 2-3 جایگاه گردشگری در علم جغرافیا: اهمیت روز افزون صنعت گردشگری موجب آن شده است که نظر محققین علوم انسانی –اجتماعی را به خود جلب کند.از این جهت هر یک از آنهابه طریقی سعی دارند تا با بینش های عملی خود صنعت گردشگری را تعریف نموده و رهنمود های مناسبی را جهت رشد و توسعه آن ارائه نمایند. یکی ازعلومی که گردشگری را در چهار چوب کلی مطالعات خود قرار داده جغرافیا است.این دانش بویژه جغرافیای انسانی بنابر ماهیت علمی خود و تعریف آن یعنی بررسی سطح مملو از حیات کره زمین با توجه به اختلافات عظیم و بی پایان مکانی و تبیین علمی آن در رابطه با نیرو های موثر در حال و گذشته و پیامد های حاصل از مناسبات علت و معلولی جوامع انسانی با محیط زیست خویش که منجر به پیدایش چشم انداز های فرهنگی می شودباید به تجزیه و تحلیل و چگونگی روند شکل گیری و پیوند میان عناصر هر یک از چشم اندازها می پردازد.(ضیاءتوانا،1359،14)با توجه به این تعریف از حوزه مطالعاتی علم جغرافیا می توان به این واقعیت پی برد که این علم دو رکن اساسی انسان و محیط و روابط متقابل آن را مورد مطالعه و بررسی قرار میدهد.از ان جا که انسان قسمتی از اوقات فراغت خویش را در بستر طبیعت سپری می نماید،لذا محیط طبیعی بر اثر گذاران اوقات فراغت انسانی دستخوش تغییر و تحولاتی می گرددو از آن جایی که علم جغرافیا بنابر ماهیت خویش به بررسی پدیده های ناشی از روابط انسان و محیط می پردازد،نهایتا ارتباط علمی و کارکردی میان جغرافیا و فعالیت های جهانگردی واضح و آشکار می گردد.(مرادی،فیاضی،1385،36)اگر مسئله را از بعد دیگر نگاه کنیم می توانیم بگوییم،مکان جغرافیایی که با توجه به موقعیت جغرفیایی منحصر به فرد است ازدوطریق با گردشگری مرتبط است،اول منحصربه فرد بودن مکان درجذب گردشگر،بدارای انگیزه ی پایه ای است که و جغرافیا سعی در درک علل ویژگی های مکانی است،دوم گردشگری به عنوانیک عامل متغیر در تبدیل سدن به یک عامل مهم در ویژه بودن یک مکان است که چشم اندازهای جدید و متفاوت فرهنگی،سیاسی،اقتصادی و غیره را به وجود می آورد.(موحد،1381،22) 2-4 گونه شناسی گردشگری: یکی از مشکلات بحث گردشگری،وجود اختلاف دیدگاه ها درنوع شناسایی آن است این اختلافات سبب ایجاد الگو های متفاوتی شده است که بر حسب موضوعی،نوع خاصی را معرفی می کند.لذا با توجه به خواسته ها،نیازها ،اهداف،اشکال متنوعی از مسافرت های گردشگری به وجود می آید که در این پژوهش انواع گردشگری را در پنج طبقه کلی گردشگری فرهنگی-اجتماعی ،طبیعی،ورزشی،اقتصادی و سیاسی موردبررسی قرار می دهیم: 2-4-1 گردشگری فرهنگی- اجتماعی: گردشگری تفریحی و استفاده ازتعطیلات: این نوع ازگردشگری شامل افراد یا گروه هایی است که جهت استفاده از تعطیلات، تفریح ،استراحت،استفاده از آب و هوای گرم تر یا خنک تر از محل اقامت خود به مسافرت می روند. ب)گردشگری درمانی بهداشتی(گردشگری سلامت):این نوع شامل افراد و گروه هایی است که برای استفاده از تغییر آب و هوا (با هدف پزشکی و درمانی)استفاده از جاذبه های طبیعی به منظور گذران دوران نقاهت ،معالجه و نظایر آن اقدام به مسافرت می کنند.(مرادی،فیاضی،1385،19) تجربه نشان داده است که مناطق دارای چشمه های آب معدنی و آب های گرم مناسب ترین فضا را برای توسعه جها نگردی سلامتی فراهم می سازد.خواص چشمه های معدنی ازدیرباز برای مردم بومی ساکندر اطراف این قبیل چشمه ها شناخته شده بوده است.شاید نخستین خسته ی راهی کهبا استحمام در جریان آب گرم،آسایش غیر قابل تصوری را لمس کرد و یا با نوشیدن از چشمه ای آرامش یافت را بتوان کاشف خواص آب های معدنی و گرم ،قلمداد کرد.به طوری که کارایی و سطح کارامدی آب های درمانی منوط به چهار عامل است: 1-خواص درمانی آب های گرم و معدنی موجود در منطقه 2-سهولت دسترسی به منطقه (راه،وسایل حمل و نقل و ...) 3-کیفیت تاسیسات اقامتی و پذیرایی و خدمات آن ها 4-برنامه های سرگرم کننده جانبی (برنامه های تفریحی ،ورزشی ،فرهنگی و...) ج)گردشگری غذایی:روش تهیه و پخت غذاهای محلی و سنتی،فلسفه تولید وقصه ها و ضرب المثل های مربوط به آنها به عنوان یک جاذبه فرهنگی غیر ملموس قلمداد می شود.برگزاری جشنواره های غذایی از جمله فعالیت هایی گردشگری غذایی محسوب می شود.(قادری،1383،25) د)گردشگری آموزشی:این نوع گردشگری برای آشنایی با مواریث فرهنگی وهنری ،آداب و رسوم ،بنا ها وآثار تاریخی و با هدف های آموزشی ،تحقیقاتی وپژوهشی صورت می گیرد. ه)گردشگری حمایتی:در این نوع گردشگری ،عمدتا هدف های اجتماعی،مردم شناسی ،جامعه شناسی و امثال آن مورد نظر است.دیدار دوستان،آشنایان و خویشاوندان نیز از نوع گردشگری اجتماعی به شمار می آیند،ولی در تعریف دیگری ازآن این استنباط می شود که گردشگری اجتماعی (حمایتی)نوعی از گردشگری است که با کمک دولت و سازمان های ذیصلاح انجام می شود و گردشگرانی را که خود به تنهایی قادر به تامین هزینه های مسافرت نیستند،مدد می رساند.در این نوع گردشگری هزینه های سفر عموما توسط اتحادیه های کارگری ،دولت،شرکت های حمل ونقل عمومی ،هتل ها یا انجمن ها تامین می گردد.این نوع گردشگری بسته به دوره ی زمانی که در آن واقع است ی کشور مورد نظر با نظام اقتصادی- اجتماعی خاص خود ،نوعع گردشگری اجتماعی نیز متفاوت می شود.این نوع خاص از گردشگری دارای مفهومی مانند بیمه های اجتماعی است.(یاوری گهر،1382،92) و)گردشگری زیارتی و مذهبی: سفر زیارتی سفری است برای رسیدن به خود واقعی انسان،رسیدن به چیزی یا کسی یا چیزی که به ما کمک می کند معنای واقعی زنده بودن را متوجه شویم و در نهایت،مفهوم زندگی را درک کنیم.برای آن که بازدید از مکانی در معنای زیارت جای بگیرد باید به قصد پرهیزگاری ،زهد و تقوا انجام گیرد.زیاررت نیازمند تمایلی روحانی است که نشانه ی اصلی آن،دریافت احساسات معنوی است.(محمدی،خسروی،1387،31) ن)گردشگری به منظور دیدار از آشنایان و دوستان: این نوع گردشگری،به منظور دیدار و بازدید از آشنایان صورت می گیرد تا به این صورت کسانی که مدت ها دوستان و آشنایان خود را ندیده اند ،فرصتی یافته تا به دیدن آنها بروند.(قادری،1383،28) ر) گردشگری شهری:محیط های شهری بخصوص شهرهای بزرگ ،هر چند دارای معضلاتی چون انواع آلودگی ها، ترافیک ،جرم و جنایت و غیره می باشند و مردم ر ا گریزان می سازند،ولی شهر های امروزی مظهر تمدن و فرهنگ و اداره جامعه هستند که خود از ویژگی های گردشگری به دور نیستند وبعضا ارزشمند ترین منابع توریستی را در خود جای داده اند.برخی از این منابع عبارتند از:موز ه ها کاخ ها بنا های تاریخی فضا های تاریخی پار ک ها و چشم انداز ها هتل ها مراکز خرید و غیره که جذاب برای افرا بوده و آنها را به سویخود جذب می کند.(موحد،1381،64) ز)گردشگری نوستالژیک:دیدار افراد از محل هایی که قبلا در آن ها به فعالیت اشتغال داشته اند.دیدار آمریکایی ها و ژپنی ها از اماکن که در طی جنگ جهانی دوم در آن جنگیده اند مثالی ازاین گونه گردشگری است.این نوع گردشگری دریک منطقه ممکن است برای مدت محدودی دارای اهمیت باشد.(سازمان جهانی جهانگردی،1379،49) 2-4-2 گردشگری اقتصادی: شامل سفر هایی است که افراد برای شرکت در بازار های مکاره و نمایشگاه ها ی کالاو صنایع و یا سرکشی و یا بازدید از تاسیسات و کارخانه ها و نظایر آن می نماید. 2-4-3 گردشگری سیاسی: مسافرت به منظورشرکت در اجلاس و مجامع بین المللی کنگره ها سمینار ها ی سیاسی جنبش های ملی و مذهبی مراسم ویژه سیاسی مانند تدفین رهبران و... (قهرمان،1386،35) 2-4-4 گردشگری ورزشی: هر نوع مسافرتی که به منظور فعالیت های ورزشی باشد،گردشگری ورزشی نامیده می شود.مانند اسکی،پیاده روی،کوهپیمایی وامثال آن (رضوانی،1385،19) 2-4-5گردشگری طبیعی: الف)اکوتوریسم:اکوتوریسم را نوعی گردشگری مسئولانه به نواحی طبیعی تلقی می کنند که همراه با حفاظت از طبیعت و افزایش رفاه مردم محلی می باشد.در حقیقت اکوتوریسم عبارت است از گردشگری با هدف،مشاهده و مطالعه ی طبیعت بکر،حیات وحش و فرهنگ ای مختلف و نیز رسیدن به آرامش در محیط طبیعی(اکبری ،بمانیان،1387،134) ب)گردشگری ماجرا جویانه:یکی از انواع جهانگردی ی به سرعت در حال گسترش،جهانگردی با انگیزه ماجرا جویانه است که ب هجهانگردانی اشاره می شود که به جسمانی و شخصی خودشان را درگیر فعالیت های غالبا خطرناک می کنند.این فعالیت ها شامل شکار، پیاده روی در مناطق دور افتاده،کوهپیمایی وو قایق سواری در تند آب می باشد.از دیگر موارد در این زمینه پیمایش طولانی مدت مناطق با استفاده از وسایل ابتدایی و معمولی می باشد.(عبدا... زاده ،1379،32) ج)گردشگری ژئوتوریسم:در این نوع گردشگری،گردشگر به دنبال مشاهده جاذبه های زمین شناسی،ژئومرفولوژی و حتی موزه های معدنی کشور است.یعنی دراین نوع گردشگری ژئوتوریست ها به دنبال جاذبه ها و چشم انداز هایی هستند که ویژگی های ژئومرفولوژکی وزمین شناسی از جمله آنهاست.(مقصودی،نکوئی صدری،1386،62) 2-5 انگیزه سفر: برای درک مسافر یا جهانگرد،الگو های متفاوتی برای انگیزه مسافرت ارائه شده است.هدف از این الگو ها این است که ب چنین پرسشی پاسخ داده شود:«چرا مردم به مسافرت می روند؟»یا به صورتی دقیق تر ،«چه عواملی موجب ایجاد انگیزه می شود که مردم به مسافرت شخصی بروند؟»تفکیک این دو پرسش از جهت این که چرا مردم به مسافرت می روند و این که چرا مردم به مکان های خاصی می رونداهمیت زیادی دارد. در پرسش نخست،مسئله درک روانی مسافر مطرح است،در حالی که در پرسش دوم باید به جنبه های جذابیت و کشش مقصد مسافر توجه کرد و بررسی نمود که این ویژگی ها چگونه می توانند نیزهایبلقوه مسافران را تامین کنند .برای تفکیک این دو عامل به رفتار مسافران وجهانگردان باید توجه نمود.مقصود از عوامل انگیزشی* نیروهایی است که در درون فرد ودر محتوای اجتماعی شخص موجب حرکت وی می شوند،در واقع اینها نیروهای انگیزشی هستند.برعکس عوامل جذب* عبارتند از ویژگی های یک مقصد که مسافر تصور می کند ،می تواند نباز های روحی خود را تامین کند و همین ویژگی ها او را بدان دیار می کشند.برای مثال ،حادثه جویی یا ایجاد هیجان می تواند عاملی انگیزشی به حساب آید.مقصد یا مکانی که مسافر به آنجا می رود دارای آب هاب نیلگون است و قایقرانی در آن شادی بخش است ولی نمی توان آن را عامل ایجاد کننده انگیزه در تغییر رفتار فرد دانست.اگر قرار باشد هر نوع فعالیتی یا هر ویژگی از مقصد مسافر را (یک دامنه دشت یا منظره زیبا )عامل ایجاد کننده انگیزه دانست،در آن صورت باید گفت که هر نوع فعالیتی می تواند نمایانگر ترکیبی از انگیزه ها باشد که در نتیجه مسافران برای ویژگی های خاصی از مقصد (به دلیل های مختلف)ارزشهای متفاوتی قائل شوند.بنابراین امکان دارد یک نفر، قایقرانی بر روی آب های نیلگون راعاملی بری تامین نیاز های حادثه جویی خود به حساب آورد،در حالی که دیگری آن را نوعی تمرین ورزش بداند و بارز اینکه نفر سوم،از نظر ارزش اجتماعی و کسب احترام شخص به آن نگاه کند.(وای.گی.1382،188) 2-6 گردشگری از نظر نوع مسافرت: 2-6-1مسافرت انفرادی و خانوادگی: در این گونه سفرها که فرد یا افراد یک خانواده یا چند نفر از آشنایان وبستگان بر اساس توافق مسافرت می کنند ،برنامه مسافرت به میل و خواست همسفران تهیه می شود و بنا به توافق خودشان تغییر می کند. 2-6-2 مسافرت های جمعی: معمولا پاره ای از بنگاه های مسافرتی ،ضمن فروش بلیط مسافرت،تور مسافرتی نیز برگزار می کنند.در مسافرت جمعی،افراد هیچ گونه اختیاری از نظر برنامه ریزی مسفرت ندارند،بلکه مسئولان بنگاه ها برای مسافرت برنامه ریزی می کنند.(محلاتی،1380،15) 2-7تئوری هایی درباره ی انگیزه سفر: تئوری انگیزه مسافرت باید دارای ویژگی های زیر باشد: - تلاش های پژوهشگر به صورتی منظم و سازماندهی شده باشد که آن تئوری بتواند به راحتی مطلب را برای افراد توجیه کند. - برای تحقیقات عینی مناسب باشد. - نیازهای کلی مسافران و نه یک نیازخاص را مورد توجه قرار داده باشد. - بتواند تغییرات پویای فردی و جامعه را ارائه دهد و بین نیاز های فردی و نیاز هایی که دیگران برای فرد تعیین می نماید توازن برقرار کند.(وای.گی،1382،190) شرحویژگیباید بتواند نیاز های کنونی را یکپارچه کند،نیاز ها را بشناسد وبرای پژوهش های آینده جهتی جدید تعیین نماید.هدف تئوریباید باب طبع پژوهشگران متخصص باشد،برای محتوی یابستر صنعت جهانگردی مفید واقع شود واز نظر بازار یاب ها و مصرف کنندگان ازاعتبار ویژه ای برخوردار باشد. فایده تئوریباید بتواند برای استفاده کنندگان بلقوه توضیح و توجیه لازم را ارائه دهد و در سطح جهانی کاربرد داشته باشد.آگاهی دهندهباید در پژوهش های تجربی کاربرد داشته باشد،و به گونه ایباشد که بتوان به راحتی آن را به پرسش ها و پاسخ ها تبدیل کرد و بدان وسیله اقدام به پژوهش و ارزیابی نمود. توان سنجش انگیزشباید به این نکته توجه کرد که احتمالا جهانگردان،به صورت همزمان در پی تامین چندین نیاز هستند.باید بتواند الگویی از نیازها ی جهانگردان ارائه کند و تنها به یک نیاز خاص توجه نکند.چند انگیزه در مقابل یک انگیزهباید به این واقعیت توجه کند که افراد و جامعه با گذشت زمان تغییراتی که پیوسته در صنعت جهانگردی رخ می دهند،توجه کند.پویایی در مقابل آنیباید به این واقعیت توجه کند که پدیده ی درون گرایی و تامین هدف های شخصی موجب انگیزه در افراد می شود و گاهی هم پدیده ی برون گرا یی و پاداش های اجتماعی موجب این انگیزه می شود.انگیزه های درون گرا و برون گرا جدول2-1 شرایط اصلی یک تئوری معقول درباره ی انگیزه های سفر منبع:چاک.وای. گی،1382،191 2-8 مفاهیم بازار یابی: برای اولین بار در ابتدای قرن بیستم مورد (MARKETING) واژه بازاریابی استفاده قرار گرفت.تعاریف گوناگونی از بازار یابی ارائه شده است که برای ورود به بحث به چندین تعریف از این واژه اشاره می شود: گروهی، بازاریابی را فعالیت های بازرگانی کهجریان کالا و خدمات را از تولید کننده به مصرف کنده هدایت می نماید تعریف کرده اند.گروهی دیگر بازار یابی را ارتقاء استاندارد زندگی دانسته اند.(الوانی،دهدشتی،1373،117) تعریفی دیگر از این واژه مقصود از بازاریابی را همه ی فعالیت ها و فرایندهایی دانسته است که در راه گردهم آوردن عقیده ها ونظرات جدید برای تسهیل دادوستدد محیطی پویا .(وای.گی،1382،200) 2-9 مدیریت بازاریابی: توجه به مدیریت و بازاریابی خدمات می تواند تحول وجهت گیری های جدیدی را در سازمان های خدماتی به وجود آورد.بسیاری از ناراحتی ها و نارضایتی ها در جامعه حاصل از نا آگاهی و سهل انگاری های مربوط به خدمتگزارنی است که در سازمان های گوناگون فعال بوده و در مدیریت خدمات ودرک مخاطبین و پاسخگویی به خواسته ها ونیاز آنان ضعیف هستند.مدیریت خدمات زمانی به درستی انجام می شود که خدمت شناس بوده و خدمتگزار باشیم.یعنی ویژگی های خدمات را به خوبی درک کرده و با شناخت مخاطبین خود ،خدمات دلخواه آنان ر به عنوان یک خدمت رسان و خدمتگزار ارائه دهیم.رقابت آینده پیش از انکه مربوط به کالا باشد در زمینه خدمات شکل خواهد گرفت،که مشابهت کالاهل به علت استفاده از تکنولوژی ها وروش های مشابه ،در شرکت ها وسازمان ها را وادار خواهد ساخت تا با شیوه های رقابت در خدمات را بیاموزند و با استفاده از انواع استراتژی های رقابتی بازاریابی،قوه رقابتی خود را در زمینه خدمات افزایش دهند.قرن بیست و یکم ،قرن انقلاب خدمات خواهد بود و بسیاری از کشور های بزرگ دنیا دیگر کالا تولید نمی کنند،بلکه دانش فنی و خدات برتر را جایگزین کالای برتر خواهد ساخت و بازار یابی خدمات بر بازاریابی کالا سایه خواهد انداخت. مدیریت بازاریابی به شرح زیر تعریف شده است: «مدیریت بازریابی عبارت است از تجزیه وتحلیل ،طرح ریزی ،اجرا و کنترل برنامه های تعیین شده برای فراهم آوردن مبادلات مطلوب با بازارهای مورد نظر به منظور دستیابی به هدف های سازمان »(صردی ماهکان،1380،28) مدیریت بازاریابی خدمات شامل سه رکن "بازارشناسی"دقیق و درست از طریق تحقیقات اصولی،"بازارسازی"با استفاده از ابزار ها و روش های مناسب و "بازار داری"یعنی تلاش برای خشنود سازی و وفادار کردن مشتری با خدمات متفاوت و متمایز می باشد.تقسیم بندی مخاطبین ،انتخاب مشتریان ،هدف و تلاش برای ایجاد پایگاه و جایگاه مطلوب در ذهن و فکر مشتریان ازجمله وظایف مهم و اساسی مدیریت بازاریابی می باشد.(روستا،1379،4) در چارچوب یک راهبرد واحد فرایند مدیریت بازاریابی شامل موارد کلیدی زیر است: الف)تهیه یک نظام اطلاعاتی بازاریابی ب)برنامه ریزی بازاریابی ج)برنامه ریزی برای فعالیت های اجرایی د)عملکردهای بازاریابی ه)نظارت (لومسدون،1380،58) 2-10 انواع بازاریابی گردشگری: الف)بازاریابی کلان و خرد:نام بازاریابی کلان همواره به معنای تولید کردن است.با این نگرش،هدف از آن استقرار نواحی اقتصاد است که محتوی آن مترادف با سیاست اقتصادی است.بازاریابی کلان که حساسیتی بیشازسایر بخش ها دارد نمی تواند به اجرا درآید مگر انکه در دست یک ارکان رسمی عمومی باشد که بیشتر به آن دلیل است که در توسعه و تداوم وظایف کشور و ارگان های مربوط به آن اهداف والایی با ویژگی های فرهنگی و تربیتی لحاظ شده است که بالاترین سطح مسئولیت و محتوی اخلاقی را جلب می کند.به همین دلیل است که در تمام کشورها فعالیت های مربوط به "بازاریابی کلان"در زمینه جهانگردی به ارگان های مرکزی دولت واگذار می شوند. بازاریابی کلان ،افزون بر اجرای فعالیت های خاص خود به نفع جهانگردی ،موجبات نمایش جنبه اساسی توسعه مبادلات فرهنگی ،گسترش اطلاعات ،افزایش آمادگی به منظور باز سازی فردی و جمعی با محتوای اجتماعی را فراهم می سازد.از سوی دیگر ،موسسات و بنگاه های تولید کننده خدمات جهانگردی ،چه به صورت انفرادی و چه به صورت یک اتحادیه ،عملیات بازاریابی خرد را در درون محدوده های معین انجام می هند.این فعالیت ها در قالب بررسی و نمونه گیری به طریقی فشرده و مناسب و مرتبط با عملکرد آنهاست.بدیهی است این گونه تحقیقات و اطلاعات باید در چارچوبی باشد که تصمیم گیری های عمومی جامعه مشخص و پیشنهاد نموده است.بر این اساس امور بازرگانی ،سیاست فروش و تمامی تحقیقات بازار به وسیله همین موسسات اجرایی به انجام می رسد.این عملیات در نهایت "بازاریابی خرد" نامیده می شود. 2-11 بازاریابی تکامل یافته: از محتوای بازاریابی کلان و خرد و تشریح زمینه کاری دو جانبه و ساختار تنگاتنگ آنها ،موضوع "بازاریابی تکامل یافته" مطرح می شود که کاربرد ویژه ای در "بازاریابی جهانگردی"دارد. یادآور می شود که عنوان "تکامل یافته" برای نشان دادن پیشرفت تدریجی و تکمیلی بازاریابی به کار می رود.عبارت "تکامل یافته"مشخصه جالب بازاریابی جهانگردی است و بیشتر به فلسفه بازاریابی مربوط می شود.این پدیده در برگیرنده اعمال و ابتکاراتی است که منشاءآن ،مراکز تصمیم گیری و اجرایی دولتی وخصوصی و وابستگان آنها می باشند ودارای هدف مشترک بوده و نیاز به هماهنگی را ایجاد می کند،به طوری که اگر این عملیات به طورانفرادی ادامه یابدنتایج حاصله از آن،ارزش تولیدی نداشته و به صورتی ناقص و پراکنده آشکار می شود.بازاریابی جهانگردی به نوبه ی خود نوعی "بازاریابی تکامل یافته"است،زیرا نتیجه تکمیل عملیات مختلف است.ابتکارات ویژه در خصوص بازاریابی کلان در زمینه پذیرش روابطعمومی و فروش به تدریج در ابعاد و ترکیبات این بازاریابی وارد شده است.(صردی ماهکان،1380،34) منابع وماخذ -1الوانی- سید مهدی- پیروز بخت- معصومه- 1385-فرایند مدیریت جهانگردی –نشر دفتر پژوهش های فرهنگی –تهران -2 اکبری- سعید- بمانیان- محمد رضا-1387- اکوتوریسم روستایی و نقش آن در توسعه پایدار روستایی کندوان –فصلنامه روستا و توسعه – شماره 1 -3 داس ویل- راجر-1384- مدیریت جهانگردی –ترجمه محمد اعرابی و داود ایزدی – نشر پژوهش های فرهنگی –تهران -4 دیبائی-پرویز-1371-شناخت جهانگردی –نشر دانشگاه علامه طباطبائی -5 رضوانی- علی اصغر-1385-جغرافیا و صنعت توریسم- نشر دانشگاه پیام نور -6 روستا،مهمترین تفاوتهای خدمات با کالا در مدیریت بازاریابی - ماهنامه تخصصی بازار یابی- شماره 5- سال 1379 -7 سازمان جهانی جهانگردی- 1379-برنامه ریزی توریسم در سطح ملی و منطقه ای- مترجمین بهرام رنجبریان –محمد زاهدی- انتشارات جهاد دانشگاهی واحد اصفهان -8 سالنامه آماری استان هرمزگان-1386 -9 سالنامه آماری استان مازندران-1389 -10- شهام- افشین- دادفر- هیلدا-1384-جغرافیای جهانگردی ایران- انتشارات طراوت تهران -11 صردی ماهکان- علیرضا- 1380- بررسی نقش بازاریابی در صنعت جهانگردی شهرستان مقدس مشهد-کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی- دانشگاه تربیت مدرس -12- ضیاء توانا –محمد حسن-1359-نگاهی کوتاه به روستا و مکانیزم تحول آن در ایران –مجله رشد آموزش جغرافیا –شماره 24 -13 عبدا... زاده – محمود – 1379- برنامه ریزی ملی منطقه ای جهانگردی- دفتر پژوهش های فرهنگی -14 قره نژاد- حسن – 1374-مقدمه ای بر اقتصاد و سیاستگذاری توریسم- انتشارات مانی- اصفهان -15- قرخلو- مهدی- 1386-جغرافیا جهانگردی وبرنامه ریزی اوقات فراغت –انتشارات دانشگاهی تهران -16 قادری-زاهد- 1383-اصول برنامه ریزی توسعه پایدار گردشگری روستایی-انتشارات سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور -17 قادری – اسماعیل -1383-نقش گردشگری روستایی در توسعه روستایی- پایان نامه دکتری دانشگاه تربیت مدرس -18 قهرمانی- نسرین-1386-نقش گردشگری در توسعه روستایی - مطالعه موردی دره کن شهرستان تهران- پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی – دانشگاه تهران -19 کاظمی - مهدی -1386 - مدیریت گردشگری - نشر سمت تهران -20- لس لومسدون- بازاریابی در صنعت گردشگری- مترجم ابراهیم گوهریان- دفتر پژوهش های فرهنگی-1380 -21موحد - علی -1381- بررسی و تحلیل الگوی فضایی توریسم شهری ومطالعه موردی شهر اصفهان - پایان نامه دکتری جغرافیا وبرنامه ریزی شهری دانشگاه تربیت مدرس تهران -22- مرادی- مریم- فیاضی- مرجان -1385-مدیریت گردشگری –انتشارات آستان قدس رضوی مشهد -23 محمدی- حمید رضا- خسروی-کوروش-1387- نقش گردشگری زیارتی در توسعه ی اجتماعی- اقتصادی سکونتگاه های زیارتی روستایی- مجله رشد جغرافیا شماره 85 -24 مقصودی- مهران- نکوئی صدری-بهرام-1386-ژئوتوریسم دریچه ای نو به سوی توسعه صنعت گردشگری ایران –مجله سپهر –شماره 64 -25 محلاتی- صلاح الدین-1380- درآمدی بر جهانگردی-انتشارات دانشگاهشهید بهشتی -26 وای- گی – چاک-1386-جهانگردی در چشم اندازی جامع- ترجمه ی علی پارسائیان و سید محمد اعرابی –نشر دفتر پژوهش های فرهنگی-تهران -27- وای- گی-چاک-1382- جهانگردی در چشم اندازی جامع- ترجمه ی علی پارسائیان و سید محمد اعرابی –نشر پژوهش های فرهنگی -28 یاوری گهر- فاطمه- 1382-گردشگری اجتماعی –فصلنامه مطالعات جهانگردی – دانشگاه علامه طباطبائی- شماره 3