مبانی نظری و پیشینه تحقیق تعاریف و مدل های سرمایه فکری (فصل دوم) (docx) 85 صفحه

دسته بندی : تحقیق

نوع فایل : Word (.docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحات: 85 صفحه

قسمتی از متن Word (.docx) :

فصل دوم: ادبیات تحقیق .........................................................................................................................................................2-1-مقدمه ..............................................................................................................................................................................2-2-تعاريف سرمايه فكري ....................................................................................................................................................2-3-ويژگي‌هاي سرمايه فكري ..............................................................................................................................................2-4-چارچوب مديريت سرمايه فكري ..................................................................................................................................2-5-مدل‌هاي اندازه‌گيري سرمايه فكري ................................................................................................................................2-5-1-مدل سرمايه فكري اسكانديا ......................................................................................................................................2-5-2-مدل ارزيابي دارايي نامشهود .....................................................................................................................................2-5-3-مدل مديريت دارايي فكري شركت دو ......................................................................................................................2-5-4-مدل سرمايه فكري بانك ملي استريچيسك ...............................................................................................................2-5-4-1-انواع سرمايه دانش محور ......................................................................................................................................2-5-5-مدل سرمايه فكري ادوینسون و مالون (1997) ..........................................................................................................2-5-6-مدل تكنولوژي بروكر ................................................................................................................................................2-5-7-مدل امپريال بانك كانادا .............................................................................................................................................2-5-8-مدل ارزيابي دارايي‌هاي نامشهود ...............................................................................................................................2-5-9-مدل اينتلكتوس ..........................................................................................................................................................2-5-10-مدل سرمايه فكري چن و همكاران .........................................................................................................................2-5-11-مدل سرمايه فكري مارواسچوما ..............................................................................................................................2-5-12-مدل سرمايه فكري (دارايي‌هاي نامشهود) سانچز ....................................................................................................2-5-13-مدل سرمايه فكري بونتيس ......................................................................................................................................2-5-14-مدل سرمايه فكري مريتوم گايدلاين .......................................................................................................................2-6-مورد كاوي ....................................................................................................................................................................2-6-1-مورد كاوي 1) شركت مهندسي آكر ..........................................................................................................................2-6-2-مورد كاوي 2) شركت اي جي اس ...........................................................................................................................2-6-3-مورد كاوي 3) شركت كويي .....................................................................................................................................2-6-4-مورد كاوي 4) شركت لاستيك سازي نوكيين ...........................................................................................................2-6-5-مورد كاوي 5) شركت MW-DATA ....................................................................................................................2-6-6-مورد كاوي 6) چارچوب سرمايه فكري دانشگاهي.....................................................................................................2-6-7-چكيده برخي مقالات مرتبط با سرمايه فكري ............................................................................................................2-7- جمع بندی..................................................................................................................................................................... 2-8-توضیحات تکمیلی مدل مفهومی تحقیق ........................................................................................................................ فصل دوم ادبیات تحقيق 2-1- مقدمه مدیریت سرمایه فکری یکی از چالش های اصلی سازمان ها است. به بيان ديگر چگونه سازمان ها ارزش آفرینی می‎کنند؟ در سطح کلان تغییرات تکنولوژیکی و تحقیق و توسعه بر بهره وری تاثیر مثبت دارد. در سطح شرکت نوآوری شرکتی می تواند مثبت باشد. بنابراين در سطح شركتي سرمایه فکری می تواند راهگشا باشد.سازمان ها بایستی به سرمایه فکری توجه کنند. زيرا دانش برای سازمان فرصت سازی می کند. مدل تجاری شما یک راه مهم برای تولید دانش از طریق مشتریان و درآمد سازی سازمان است. گزارش دهي سرمايه فكري نوعي ابزار مديريتي است كه براي سازمان، مشتريان و شركاي آن اطلاعاتي كليدي فراهم مي كند و نحوه موفقيت سازمان و توسعه موقعيت و ظرفيت هاي آن را نشان مي دهد. مدیریت سرمایه فکری فقط به مفهوم یک ابزار مدیریتی نیست، بلکه يك رویکرد جدید تفکر درباره شرکت است که شامل یادگیری درباره ارزش های پیش برنده، پیشرفت و چگونگی پاسخگویی به تغییرات اقتصادی و بازار است. دانش، تخصص، تجربه و سایر سرمایه های نامشهود عوامل اساسی شناسایی و تحلیل ارزش‎های پیش برنده سازمان و فرایندهای کلیدی تجاری می باشند. این عوامل، گزارش دهی سرمایه فکری را از گزارش دهی محیطی و اخلاقی که بیشتر بر اثرات و نتایج بخش های بیرونی تاکید دارند، متمایز می سازد. لازم به ذكر است كه سرمایه فکری در برگیرنده سرمایه مالی نیست. مدیریت و گزارش دهی سرمایه فکری، روشی سیستماتیک برای کنترل و ارتباط با انواع مختلف دارایی های شرکت و چگونگی استفاده کارآمد از آنها است. علت توجه به مدیریت سرمایه فکری در شرکت ها، حصول اطمینان از ارزش بلند مدت بکارگیری رویکردی سیستماتیک نسبت به منابع غیر مادی است (Nordic Industrial Fund, 2001). 2-2- تعاريف سرمايه فكري سرمايه فكري شامل همه فرایندها و داراییهایی است که بصورت معمولی و سنتی در ترازنامه نشان داده نمی‌شود و همچنین شامل آن دسته از دارایی هاي نامشهود مانند علایم تجاری یا مارک‌ تجاری و حق امتیاز است که روشهای حسابداری مدرن آنها را در نظر می‌گیرند(Roos, 1997). سرمايه فكري مجموعه اي از منابع مشهود و نامشهود شرکت و تغییر و تحولات این منابع مشهود و نامشهود است.(Gupta etal., 2001). سرمايه فكري عبارتست از ارزشهاي بسط يافته كه ماهيتي نامحسوس دارند و از عملكردها و كاركردهاي سازمان، فرايندها و شبكه هاي تكنولوژي اطلاعات، شايستگي، كارايي كاركنان و ارتباط با مشتري نشات مي گيرد. دارايي فكري در بر گيرنده خلق دانش و نوآوري، بكارگيري دانش فعلي، با هدف شناسايي مشكلات كاري كاركنان و مشتريان، انتقال اطلاعات و كسب دانش از طريق تحقيق و يادگيري امكانپذير خواهد بود. بر اساس دیدگاه ويليامز اجزا سرمايه فكري عبارتند از: سرمايه انساني: شامل شايستگي هاي كاركنان، سيستم هاي توسعه منابع انساني و رضايت كاركنان. مشتريان: تلاش سازمان براي توسعه روابط بلند مدت با مشتريان و ايجاد رضايت مشتريان. تكنولوژي اطلاعات و فرايند: دسترسي به سيستم هاي فناوري اطلاعات، توجه به فزايندها مانند تحقيق و توسعه، صرفه جويي و بهروري فراينهداي اداري، دارايي فكري: سرمايه گذاري و توسعه ايده هاي خلاقانه توجه به پتنت، كپي رايت، مارك تجاري، طرحهاي صنعتي، اطلاعات محرمانه(Williams, 2000) 2-3- ویژگی های سرمایه فکری سرمایه فکری، فرصت های تجاری جدید و موجب ارزش آفرینی مي شود(Nordic Industrial Fund, 2001) سرمایه فکری، از طریق تعامل و ترکیب عوامل متعدد از طریق شبکه ها و تعهد مستقیم به مشتری ارزش آفرینی می کند. سرمایه فکری، احتمالات متعدد برای استفاده و توسعه دانش شرکت را ایجاد می کند و می‎تواند با هزینه پایین مجدداٌ طي شود. سرمایه فکری می تواند در موارد خاص دارای مالکیت قانونی باشد. ولی نمی توان آن را به کمک ساختار خاصی کنترل کرد. سرمایه فکری شامل شایستگی های افراد است و با منابع مالی و مادی تفاوت دارد. مدیریت سرمایه فکری رویکردهای متفاوتی را در بر می گیرد. بیشتر شرکت های دانشی رویکردهای اساسی در مدیریت سرمایه های انسانی، ساختاری و ارتباطی در محیط امروز دارند، ولی رویکرد سنتی دیگر کارکردی برای ایجاد مزیت رقابتی ندارد. برای فرا تر رفتن از مراحل مدیریت سرمایه فکری سنتی، شرکت ها می توانند استراتژی زیر را دنبال کنند. بکارگیری رویکردهای فرهنگی که به سازمان به کمک توسعه دانش و شایستگی کمک می‎کند. یکپارچه سازی سیستم هایی که مدیریت سرمایه فکری را در سازمان یکپارچه و هماهنگ می‎کند شرکت هایی که از رویکرد دوم استفاده می کنند به سایر ابزارها کمتر نیاز دارند. در سطوح مختلف سازمان ادراک ها و برداشت ها از مدیریت سرمایه فکری متفاوت است. مدیران ارشد بر نقش رهبری در جهت مدیریت منایع نامشهود استفاده می کنند. در حالیکه مدیران منابع انسانی بر ابزارهای اندازه‎گیری تاكيد دارند. مدیریت سرمایه فکری پیچیده است و بر تعهد همه سطوح سازمان برای بهره گیری از مزایای آن تاکید دارد . (Nordic Industrial Fund,2003) 2-4- چارچوب مدیریت سرمایه فکری مفهوم سرمایه فکری در بر گیرنده همه منابع دانشی شرکت است. سرمایه فکری در بر گیرنده سه نوع سرمایه انسانی، ارتباطی و ساختاری است(Nordic Industrial Fund,2003). ممکن است سازمانها با ابداع ابزارها و تکنیک های رسمی و غیر رسمی، بهبود مستمر ابعاد سرمایه فکری را به صورت مجزا فراهم کنند. ولی برای مدیریت کارامد سرمایه فکری، لازم است این سه منبع و نواحی کارکردی آنها ترکیب شوند. ترکیب این سه سرمایه، شرط لازم برای ایجاد شایسته محوری است. سرمايه فكري به مفهوم سرمايه دانشي يا منابع دانشي است كه در بر گيرنده شایستگی های کارکنان، سیستم های سازماني و روابط بیرونی سازمان مي باشد. در بحث سرمایه فکری، مفاهیم متعددی بدون یکپارچگی لازم در تئوری و در اجرا وجود دارند. بر اين اساس مدل اجزا سرمايه فكري در اين تحقيق به شكل زير تدوين شده است. سرمایه انسانیصلاحیت ها، شایستگی ها و تجارب کارکنانسرمایه ساختاریمنابع سازمان، سیستم ها، پایگاه داده ، فرهنگ سازمانسرمایه ارتباطیارتباط با مشتریان، شرکای تجاری و عرضه کنندگان مواد اولیه شکل شماره 1-2 : چارچوب مدیریت سرمایه فکری 2-5- مدل هاي اندازه گيري سرمايه فكري 2-5-1- مدل سرمايه فكري اسكانديا اسكانديا اولين شركت بزرگي است كه تلاش منسجمي براي اندازه گيري سرمايه دانشي انجام داده است. اين مدل منشا و ريشه هاي ارزش شركت را با اندازه گيري عوامل پوياي پنهان شناسايي كرده است. بر اساس اين مدل عوامل پنهان سرمايه انساني و ساختاري با هم سرمايه فكري را تشكيل مي دهند. اجزا مدل عبارتند از: 1)سرمايه انساني: تركيب دانش، مهارتها، نوآوري و ارزشها، فرهنگ و فلسفه سازمان. اين سرمايه قابليت خريد و فروش ندارد. 2)سرمايه ساختاري: سخت افزار، نرم افزار، پايگاه داده، ساختار سازمان، حق پتنت، مارك تجاري و هر چيزي كه توانايي پشتيباني از بهروري سازمان را داشته باشد. به بيان ديگر هر چيزي كه بعد از ترك محل كار در سازمان باقي مي ماند. سرمايه ساختاري، به نوبه خود سرمايه مشتري و گسترش روابط با مشتريان كليدي را شامل مي شود. بر خلاف سرمايه انساني،سرمايه ساختاري قابليت خريد و فروش و مالكيت را داراست. سرمايه فكري: مجموع سرمايه انساني و ساختاري است. اين مدل در مجموع در برگيرنده عوامل مالي و غير مالي است. در واقع اين نوع مفهوم سازي بين عوامل مالي و غير مالي نوعي توازن برقرار مي كند. به عقيده بسياري از محققان مدل اسكانديا در فراتر رفتن از چارچوبهاي سنتي آنچه كه ارزش واقعي شركت را بوجود مي آورد موفق بوده است.اين مدل در شناسايي نقش مشتري در ارزش آفريني براي سازمان نقش مهمي داشته است (Bontis,2000) سرمايه ماليارزش شركتسرمايه فكريسرمايه ساختاريسرمايه انسانيسرمايه مشتريسرمايه سازمانيسرمايه نوآوريسرمايه فرآيندي شکل شماره 2-2 : مدل سرمايه فكري اسكانديا جدول 1-2 : نمونه اي از شاخص هاي سنجش اسكانديا نمونه اي از شاخص هاي سنجش اسكانديامولفهشاخصهاتمركز ماليدرآمد/كاركناندرآمد حاصل از مشتريان جديد/مجموع درآمدنتايج حاصل از عمليات هاي تجاري جديدتمركز مشتريزمانهاي ملاقات مشترياننسبت فروش قراردادها به كل فروش(%)تعداد جذب مشتري به مشترياني كه جذب نشده اند(%)تمركز فرايندتعداد كامپيوترهاي شخصي/ تعداد كاركنانظرفيت تكنولوژي اطلاعاتزمان پردازشنوسازي و بهسازيشاخص رضايت كاركنانهزينه هاي آموزشي/ هزينه هاي اداري(%)متوسط سن يا عمر پتنتتمركز نيروي انسانيمديران داراي تحصيلات بالاتر(%)ميزان خروج از خدمت كاركنان(%)شاخص رهبري(%) 2-5-2 مدل ارزيابي دارايي نامشهود اسويبي در مدل خود نشان مي دهد كه دارايي قابل مشاهده يا ارزش ثبت شده يك سازمان برابر است با دارايي هاي محسوس منهاي بدهي هاي قابل مشاهده. به زعم وي نبايستي پول را تنها معيار تلاش انساني دانست. سيستم حسابداري 500 ساله بشري بايستي دانش غير مالي و دارايي هاي نامشهود توجه داشته باشد. سيستم سنتي فقط ساختار دروني يا كارايي عملياتي را محاسبه مي كند و به دو مولفه نامشهود ديگر توجهي ندارد. اين چارچوب دربر گيرنده سه نوع دارايي نامشهود به شرح جدول زير است.(Bontis,2000) جدول 2-2 : مدل ارزيابي دارايي نامشهود دارايي نامشهوددارايي مشهود(ارزش ثبت شده)داراييهاي محسوس منهاي بدهي هاي قابل مشاهدهشايستگي هاي فرديساختار دروني يا كارايي عملياتيساختار خارجي(آموزش و تجارب)(برند، مشتريان، سهامداران، روابط با عرضه كنندگان مواد اوليه)(مديريت، ساختار قانوني، نظام نامه ها و دستور العملها، تحقيق و توسعه، نرم افزار) البته منظوراز شایستگی کارکنان همان سرمایه انسانی مطرح شده در طبقه‌بندیها قبلی است و منظور از ساختار داخلی، سرمایه ساختاری یا سازمانی و منظور از ساختار خارجی، سرمایه مشتری یا ارتباطی است. در اين مدل مفهومي، اسويبي شاخص هاي اصلي براي اندازه گيري سه مولفه هاي داراييهاي نامشهود را معرفي كرده است كه عبارتند از: رشد يا بازسازي ، كارايي و پايداري جدول 3-2 : شاخصهای دارايي نامشهود شاخصهاي دارايي نامشهودساختار بيرونيساختار درونيشايستگي افرادرشد و بازسازيرشد ارگانيكرشد سهم بازاررضايت مشتريشاخص كيفيتسرمايه گذاري در ITسرمايه گذاري ساختاريشاخص نگرش كاركنان درخصوص مديران، فرهنگ و مشتريانرشد تجارب حرفه ايجابجايي شايستگيكاراييسود حاصل از هر مشتريسود هر كارمندسهم پشتيباني هر كارمندفروش حاصل از پشتيباني هر كارمندنسبت پشتيباني ستاديتغيير در ارزش افزوده هر كارمندتغيير در نسبت كاركنانثبات و پايدارينسبت مشتريان بزرگساختار سنيفراواني سفارشات تكراريسن سازماننسبت كاركنان تازه كارميانگين سنارشديتنرخ جابجايي حرفه اينسبت پرداخت به پست 2-5-3- مدل مديريت دارايي فكري شركت دو بر اساس ديدگاه بونتيس شركت شيميايي دو يكي از شركتهاي پيشتاز در زمينه مديريت دارايي فكري است .(Bontis,2000) فرايند مديريت سرمايه فكري در اين شركت در بر گيرنده شش مرحله به شرح زير است. تعريف نقش دانش در كسب و كار. ارزيابي استراتژيهاي رقابت و دارايي دانشي. طبقه بندي دارايي دانشي. ارزيابي ارزش اين دارايي ها براي نگهداري، توسعه، فروش و يا واگذاري. سرمايه گذاري در بخشهايي كه در آنها شكاف يا ضعف مشاهده مي شود. تركيب و جمع آوري دانش جديد در يك فرايند مستمر. محتواي اين مدل اندازه گيري و كاربردي است. 2-5-4- مدل سرمايه فكري بانك ملي استريچيسك بانك ملي استريچيسك يكي ارائه دهندگان خدمات مالي است. بانك بانك ملي استريچيسك بمنظور ارائه مدل سرمايه فكري از رويكردي فرايندي استفاده كرده است كه بين سرمايه دانش محور، فرايندهاي تجاري و مسئوليتهاي خدماتي اين شركت ارتباط ايجاد كرده است. Intellectual) Capital Reorts 2005) 2-5-4-1- انواع سرمايه دانش محور سرمايه انساني: شامل مواردي در حوزه نيروي انساني است، مانند تعداد دوره هاي آموزشي برگزار شده. سرمايه ساختاري: شامل چارچوب هاي سازماني مانند زيرساختهاي فني، عمليات تجاري، تعداد مديران توليد. سرمايه ارتباطي: شامل همكاري با شبكه هاي ملي، مشتريان و شركاي بين المللي. سرمايه نوآوري: شامل هزينه هاي تحقيق و توسعه و پروژه هاي نوآورانه اهداف دانشي انواع سرمايه هاي فكري در نهايت به چهار هدف دانشي مي رسند. اهداف دانشي كه در ادامه توضيح داده مي شوند، بخشي از اهداف استراتژيك اين بانك هستند. شايستگي از طريق دانش تخصصي اين بانك اساس كار خود را بر مبناي شايستگي تعريف كرده است. اين بانك با شناسايي موضوعات و موارد كليدي دانش تخصصي كيفي مرتبط را گسترش مي دهد. به همين دليل كاركنان اين شركت بايستي داراي دانش تخصصي باشند و توانايي بالا براي انجام كار، انگيزه براي يادگيري و داراي انعطاف پذيري كافي باشند. افزايش اعتماد از طريق انتقال دانش اعتماد عمومي به عنوا ن يك دارايي مهم براي هر بانك مطرح است. بر اين اساس انتقال فعالانه دانش براي اطلاع رساني به مردم جامعه از فعاليتهاي اين بانك و كمك به ارتقا اعتماد عمومي دنبال مي شود. تعامل از طريق همكاري و بين المللي سازي اين بانك بدنبال كمك به ثبات مالي و توسعه ارتباطات با بخشهاي گوناگون در سطوح ملي و شركاي بين المللي است. بنابراين همكاري با شركاي مختلف مانند بانك هاي تجاري نهادهاي علمي و مسئولان دولتي پيگيري مي شود. كارايي از طريق مديريت نوين اين هدف، بمنظور بهبود مستمر فرايندهاي تجاري و خدمات است. بهبود علاوه بر ابعاد اقتصادي(مانند عملكرد اقتصادي) وظايف و امور عملياتي اجرايي را در بر مي گيرد. دستيابي به سطوح بالاي كارايي به توسعه تجارب تجاري، روشها و تكنيك هاي نوآورانه و امنيت زير ساختي نياز دارد. لازم بذكر است كه در اين مدل فرايندهاي تجاري در برگيرنده فرايندهاي پشتيباني و اصلي متعدد است. فرايندهاي اصلي شامل آماده سازي و اجراي سياستهاي پولي، حصول اطمينان از ثبات پولي و توجه با ارتباطات درون و بيرون سازمان است. شكل شماره 3-2 : مدل سرمايه فكري بانك ملي استريچيسك سرمايه دانش محورفرايند تجاريمسئوليتها و خدماتبيانيه ماموريتاهداف دانشياستراتژيسرمايه انسانيسرمايه ساختاريسرمايه ارتباطيسرمايه نوآوريآماده سازي خط مشي پولي ـ تحليل اقتصادياجراي خط مشي هاي پولياطلاعات‎پايه‎اي‎براي‎خط‎مشي‎گذاري پولي و نظارت ماليساختار و سيستم پرداختنظارت و پايداري ماليارتباطات بيروني و روابط بين الملليپشتيباني مديريت و زيرساختخط مشي پوليرعايت اصول رايج اروپاييمعماري مالي بين الملليزيرساخت اطلاعاتيتعهد در نظارت ماليزيرساخت و سيستم پرداختنوآوري محصولساير كالاهاي عموميارتباطات شايستگياعتمادكاراييسرمايه انسانيسرمايه ساختاريسرمايه ارتباطيسرمايه نوآوريتعامل شكل شماره 4-2 : دستيابي به اهداف دانشي به كمك سرمايه هاي دانشي جدول 4-2 : شاخص هاي سنجش سرمايه انساني در بانك ملي استريچيسك مولفهشاخصارزش سال 2004هدفشايستگياعتمادتعاملكاراييارزش در سال2005ساختار نيروي انسانيتعداد نيروي انسانينرخ جابجايي نيروي انساني در سال درصد كاركنان داراي مدرك دانشگاهينيروي كار انعطاف پذيردرصد كاركنان پاره وقتدرصد مرخصي كاركنان مديريت تنوعدرصد كاركنان زندرصد كاركنان زن متخصصدرصد كاركنان زن داراي سمتهاي بالاانتقال دانشميانگين تعداد روزهاي آموزش كاركنان در سال هزينه هاي آموزش كاركنان به ازا هر كارمندتعداد گواهينامه هاي صادره پايان دورهتعداد جابجايي شغلي داخليتعداد بازديدهاي داخلي و بين الملليتعداد گواهينامه هاي صادره پايان دوره تعداد كاركنان داراي دوره هاي آموزش خارج سازماني جدول 5-2 : شاخص هاي سنجش سرمايه ساختاري در بانك ملي استريچيسك مولفهشاخصارزش در سال 2004هدفشايستگياعتمادتعاملكاراييارزش در سال2005 ساختار مديريتحيطه كنترلتعداد مديران توليدزير ساخت فنيتعداد كاربردهاي تكنولوژي اطلاعاتدرصد دسترسي به سيستم پرداخت ARTIS درصد خطاهاي پرداخت در تبادلات حفاظت محيطي و اطمينان از كيفيتتعداد مميزان محيطيتعداد مميزان كيفيتگروههاتعداد شركتهاي فرعي براي خدمات سيستم پرداخت جدول 6-2 شاخص هاي سنجش سرمايه نوآوري در بانك ملي استريچيسك مولفهشاخصارزش در سال 2004هدفشايستگياعتمادتعاملكاراييارزش در سال2005 نوآوريدرصد نيروي انساني مورد استفاده براي پروژه هاي نوآوريهزينه هاي تحقيق و توسعه درون سازمانتعداد بازديدهاي تحقيقاتيتعداد ايده هاي مطرح شده براي ارتقا تحقيقات اقتصادي جدول7-2 : شاخص هاي سنجش سرمايه ارتباطي در بانك ملي استريچيسك مولفهشاخصارزش در سال 2004هدفشايستگياعتمادتعاملكاراييارزش در سال2005 تشريك مساعي و شبكه هاتعداد روزهايي كه شركت ميزبان مراسم ها است تعداد روزهايي كه شركت ميزبان مراسم هاي بين المللي استتعداد پروژه هاي فنيتعداد سمينارهاي ارائه شده توسط كاركنان شركتتعداد انتشارات و روابط عموميتعداد انتشارات شركتتعداد مقالات چاپ شده در مجلات تخصصي بوسيله كاركنان شركتتعداد خبرهاي چاپ شده از شركت در مطبوعاتتعداد كنفرانسهاي خبري مطبوعاتيارتباطات اينترنتيميانگين روزانه تعداد بازديد كنندگان از وبسايت شركت شركت 2-5-5- مدل سرمايه فكري ادوينسون و مالون (1997) در اين مدل، سرمايه بازار به دو سرمايه فكري و مالي تقسيم شده است. سرمايه فكري نيز داراي دو جز سرمايه انساني و ساختاري است. سرمایه مشتری و سرمايه سازماني در زیر سرمایه ساختاری قرار داده است. سرمایه سازمانی نیز شامل دو سرمایه فرآیندی و نوآوری است(Sa´nchez-Can˜ izares etal, 2007) تعاريف اجزا مدل عبارتند از: سرمايه انساني: بيانگر ارزشها، عادتهاي اعضا سازمان است. سرمايه ساختاري: پايه و اساس پشتيباني از سرمايه انساني است. بر خلاف سرمايه انساني، اين سرمايه قابليت ذخيره سازي و انتقال را داراست. اين سرمايه در بر گيرنده سرمايه سازماني و مشتري است. سرمايه سازماني در بر گيرنده سيستم ها، ابزارها، فرهنگ سازماني است. سرمايه مشتري در بر گيرنده وفاداري مشتريان و انواع مشتريان جديد است. سرمايه ماليارزش شركتسرمايه فكريسرمايه ساختاريسرمايه انسانيسرمايه مشتريسرمايه سازمانيسرمايه نوآوريسرمايه فرآيندي شكل شماره 5-2 : اجزا سرمايه فكري در مدل ادوينسون و مالون(بر مبناي مدل اسكانديا) تمركز ماليتمركز انسانيتمركز فرايندتمركز مشتريتمركز بر توسعه و نوسازي سرمايه فكريگذشتهحالآيندهمحيط عملياتي شكل شماره 6-2 : نقاط تمركز مو لفه هاي سرمايه فكري در مدل ادوينسون و مالون در دور هاي زماني(بر مبناي مدل اسكانديا) 2-5-6- مدل تكنولوژي بروكر اين مدل بوسيله بروکینگ مؤسس شركت مشاوره اي تكنولوژي بروكر ارائه شده است. اجزا اين مدل عبارتند از: دارایی بازاری دارایی انسانی دارایی مالکیت معنوی دارایی زیر ساختي دارایی بازاری: توان سازمان در رابطه با دارايي هاي نامحسوس شامل وفاداري مشتري، كانالهاي توزيع، فرانشيز، نام شركت(شهرت) و غيره است. اهميت اين سرمايه در ايجاد توان لازم براي كسب مزيت رقابتي در بازار است. دارایی انساني: شامل تجارب جمعي، خلاقيت، توان حل مشكل، توانايي مديريتي و مديريت كاركنان است. اين دارايي ها متعلق شركت نيست تا هر گونه كه مي خواهد آن را تغيير دهد. كاركنان قرن جديد بايستي آموزش ديده و متعهد به فرايند يادگيري پيوسته باشند و بايستي به كاركنان دانشي تبديل شوند. دارایی مالکیت معنوی: شامل حق كپي رايت، دانش فني، حق طراحي، موارد محرمانه شركت است. اهميت اين دارايي در اين نكته است كه شركت نمي خواهد رقبايش از اين نوع دارايي يا دانش بهرمند شوند. دارايي زيرساختي: شامل تكنولوژي ها، تكنيكها و فرايندهايي است كه به سازمان امكان حيات و فعاليت مي دهد. براي مثال فرهنگ سازماني، فلسفه شركت، پايگاه داده و ساختار مالي. اين سرمايه در برگيرنده دارايي هايي با ماهيت متنوع است. اين مدل بدليل توجه به ارزش بازار شبيه مدل اسكانديا است. ارزش بازار مجموع ارزشهاي قابل شمارش يا دارايي هاي محسوس و سرمايه فكري است. (Sa´nchez-Can˜ izares etal, 2007) در اين مدل ارزش شركت برابر است با: ارزش شركت= دارايي هاي محسوس + دارايي هاي نامحسوس اهداف شركتسرمايه فكريدارايي هاي بازاردارايي انسانيدارايي هايفكريدارايي هايزيرساختي شكل شماره 7-2 : اجزا سرمايه فكري در مدل تكنولوژي بروكر(بروكينگ) 2-5-7- مدل امپريال بانك كانادا اين مدل بوسيله هربرت سنگ انگ ارائه شده است. در اين مدل بر ابعاد مديريت دانش يعني دانش صريح و نهفته تاكيد شده است. اين مدل دانش نهفته را سرمايه فكري مي داند و آن را به عنوان اولين ايجاد كننده پوياي دانش در شركت مي داند.اجزا اين مدل عبارتند از: سرمايه انساني: توانمندي هاي افراد سرمايه مشتري: وفاداري و مزاياي حاصل از مشتريان سرمايه ساختاري: شامل توان سازمان براي پاسخ به ملزومات و نيازهاي بازار در هر يك از اين مولفه ها، دو سطح دانش وجود دارد. دانش صريح كه بصورت رسمي است. سطح دوم دانش نهفته شامل شهود، دورنماها، عقايد و ارزشهاي فردي مي باشد كه در تجارب افراد تاثير دارد. به زعم هربرت سنگ انگ دانش نهفته در سطح بالاتر از دانش صريح قرار دارد. دانش نهفته در هر يك از اجزا سرمايه فكري، شامل موارد زير است. دانش نهفته در سرمايه انساني شامل عقايد، ارزشها و ملاحظات و مقتضيات افراد است. دانش نهفته در سرمايه مشتري شامل نگرش عمومي و انفرادي مشتريان درباره ارزش كالاها و خدمات است. دانش نهفته در سرمايه ساختاري شامل شيوه كلي تفكر سازمان، فرهنگ سازماني( شامل هنجارها و ارزشها) در اين مدل فرهنگ سازماني داراي نقش مهمي است و در سرمايه ساختاري قرار دارد. در واقع اجزاي سرمايه فكري شامل موارد زير است.(Sa´nchez-Can˜ izares etal, 2007) سيستم: روشي كه به كمك آن فرايندهاي سازمان انجام مي شود. ساختار: توزيع وظايف و تعريف پست هر يك از اعضا سازمان استراتژي: اهداف شركت و راه دستيابي و تحقق اين اهداف فرهنگ: عقايد فردي، ايده هاي مشترك يا عمومي، ارزشها و هنجارهاي درون سازمان استراتژي اهدافسيستم هارويه هاساختار پست سازماني فرهنگ ايده ها و ارزش هاي افراد شكل 8-2 : مولفه هاي سرمايه ساختاري مدل امپريال بانك كانادا 2-5-8- مدل ارزيابي دارايي هاي نامشهود مدل ارزيابي دارايي هاي نامحسوس ابزاري است كه بوسيله اسويبي براي اندازه‎گيري دارايي نامحسوس از طريق سيستمي از شاخص ها ابداع شده است. در اين مدل براي اندازه گيري از دو فرايند استفاده مي شود .(Sa´nchez-Can˜ izares etal, 2007) در جهت بيرون: با هدف اطلاع رساني به سازمانهاي ديگر براي ارتباط با شركت (ارباب رجوع،ذي نفعان و عرضه كنندگان مواد اوليه) در جهت درون: بمنظور اطلاع رساني به مديران درباره ميزان پيشرفت سازمان مولفه هاي اصلي اين مدل عبارتند از: شاخص هاي شايستگي: در برگيرنده رقابت بين حرفه اي ها در سازمان است. براي مثال برنامه ريزي يا نمايش راه حلها. اين مولفه بسيار مهم است و ساير مولفه ها بر اساس آن شكل مي گيرند. شاخص هاي ساختار دروني: دانش ساختار يافته سازمان مانند حق پتنت، مدل ها، سيستم اطلاعاتي، فرهنگ و نيز افرادي كه فعاليت اصلي آنها حفظ اين ساختار است. شاخص هاي ساختار بيروني: همه ارتباطات با سازمان هاي بيروني مانند مشتريان، تامين كنندگان مواد اوليه ، برند، و تصوير شركت در خارج از سازمان. در ادامه اسويبي سه نوع شاخص ديگر پيشنهاد داده است. شاخص هاي رشد و نوآوري: بيانگر توانمديهاي آينده شركت است. شاخص هاي كارايي: اطلاعات و بهره وري دارايي هاي محسوس شاخص هاي ثبات : درجه پايداري اين دارايي ها در سازمان وي اين شاخصها را در جدول زير با هم تركيب كرده است. جدول 8-2 : شاخص هاي سنجش در مدل ارزيابي دارايي هاي نامحسوس ارزيابي دارايي هاي نامحسوسشايستگيساختار درونيساختار بيرونيشاخص هاي رشد و نوسازيسابقه كار در اين حرفهميزان تحصيلاتهزينه هاي آموزش توسعه شايستگي هاي حرفه ايميزان جابجايي شايستگي هاسرمايه گذاري در روش ها و سيستم هاي جديدسرمايه گذاري در سيستم اطلاعاتكمك مشتري به ساختار دروني (Customer contribution to the inner structure)ارائه خدمات و كالاهاي جديدسودآوري حاصل از هر مشتريرشد ارگانيكفروش به مشتريان جديدشاخص هاي كاراييميزان افراد حرفه اي ها/ سهم ارزش ارزش افزوده هر فرد حرفه ايارزش افزوده هر كارمندسود شركت به ازا هر فرد حرفه ايسود شركت به ازا هر كارمنداستقرار فرايند هاي جديدRate of supporting personalفروش هر فرد پشتيبان Sales per supportive personشاخص موفقيت/ شكستسود هر مشتريفروش به هر مشتريشاخص هاي ثباتميزان جابجايي افراد حرفه ايارشديتنسبت پرداختها Relative payسن سازمانميزان جابجايي كاركنان ستاديارشديتنسبت افراد تازه كارنسبت مشتريان بزرگشاخص رضايت مشترياننسبت وفاداري مشتريانقدمت ساختار Antiquity structure ارزشهاي بازاريساختار خارجيارزش دفتري خالص داراييهاي مشهودداراييهاي نامشهودساختار داخليشايستگي فرديرشددبازسازيكارآييرشددددبازسازيكارآييرشدبازسازيكارآييرشددبازسازيكارآيي پايداري/ريسك پايداري/ريسك پايداري/ريسك پايداري/ريسك شكل شماره 9-2 : مدل ارزيابي دارايي هاي نامحسوس 2-5-9- مدل اینتلکتوس اين مدل در سال 2002 بوسيله يك انجمن علمي با هدف اندازه گيري سرمايه فكري ابداع شده است. در اين مدل سرمايه فكري در بر گيرنده پنج مولفه است. هر مولفه نيز به تعدادي متغير يا بعد و هر بعد به تعدادي شاخص تقسيم شده است. اجزا اين مدل عبارتند از: سرمايه انساني: دانشي كه گروهها و افراد داراي آن هستند. مانند توانايي توليد كه در جهت چشم انداز سازمان مفيد است. سرمايه ساختاري: شامل دارايي دانشي و نامشهود است كه از طريق فرايندهاي سازمان بدست مي آيد. اين سرمايه با رفتن افراد از سازمان، باقي خواهد ماند. اين سرمايه دو بعد دارد، كه عبارتند از: سرمايه سازماني: موارد مشهود، نامشهود، روشن و نهفته را بوجود مي آورد. اين سرمايه فعاليتهاي اثربخش سازمان را توسعه مي دهد. سرمايه تكنولوژي: شامل طرز كار و فعاليت سيستم هاي عملياتي و فني سازمان است. سرمايه ارتباطي: دانش ارتباط با بازار و جامعه است. اين سرمايه دو بعد دارد، كه عبارتنداز: سرمايه تجاري: ارزش ارتباطي با سازمانهاي اصلي و مهم در فرايند تجاري سرمايه اجتماعي: ارزش ارتباطي با ساير سازمانهاي جامعه جدول 9-2 : مدل اینتلکتوس نوع سرمايهشاخص هانوع سرمايهشاخص هاسرمايه سازمانيفرهنگساختار يادگيري سازماني فرايندهاسرمايه تجاريارتباط با مشتريانارتباط با عرضه كنندگان مواد اوليهارتباط با سهامداران و ذي نفعاننهادها و سرمايه گذارانارتباط با رقباارتباط با نهادهاي بهبود كيفيت و ارتقاييسرمايه تكنولوژيكيEfforts in I+D+iتدارك تكنولوژيمالكيت فكري و صنعتينتايج نوآورانهسرمايه اجتماعيارتباط با سازمانهاي دولتيارتباط با رسانه هاي ارتباطيارتباط با نهادهاي حفاظت محيط زيستروابط اجتماعيشهرت شركت شکل شماره 10-2 : مدل اینتلکتوس 2-5-10- مدل سرمايه فكري چن و همكاران بر اساس ديدگاه چن سرمايه فكري از چهار بعد تشکیل شده است: 1-سرمایه انسانی2- سرمایه مشتری3- سرمایه نوآوری4- سرمایه ساختاری به عقيده وي این ساختار سرمايه فكري بسیار ضعیف و شکننده است. البته در صورتيكه روابط بين مولفه ها در سرمايه فكري تعريف شود، بهتر مي توان تئوري سرمايه فكري را تببين كرد. در این مدل، سرمایه انسانی پايه و اساس سرمايه فكري است. دانش، مهارتها و تواناییهاي کارکنان و طرز فکرهای کارکنان دربارة کسب و کار است. به زعم وي سرمایه انسانی می‌تواند دانش را بوسیله تبدیل به سه جزء دیگر سرمایه یعنی سرمایه ساختاری، مشتری و نوآوری، به ارزش بازار و تجاري تبدیل کند . تعریف اجزاي سرمایه‌های فكري از نظر آقای چن به شرح زیر است : سرمایه انسانی دانش ضمنی در ذهن کارکنان است. سرمایه انسانی منبعی مهم از نوآوری، بازآفرینی یک شرکت است و سرمایه انسانی بصورت ترکیبی از شایستگی‌ها، طرز فکر و خلاقیت کارکنان تعریف می‌شود. شایستگی کارکنان در واقع بخش سخت‌افزاری سرمايه فكري است که شامل دانش، مهارتهاي و استعدادها کارکنان است. منظور از دانش، دانش فنی و دانش آكادميك است. مهارتها ي کارکنان توانایی انجام وظایف و تکالیف عملی کارکنان است که از طریق ممارست يا تحصيلات بدست مي آيد. سرمايه مشتريسرمايه نوآوريسرمايه ساختاريسرمايه انساني شكل شماره 11-2 : مدل ابعاد سرمايه فكري و روابط بين ابعاد آن از ديدگاه چن طرز فکر يا نگرش بخش نرم‌افزاری سرمايه فكري است که در برگيرنده انگیزه کار و رضایت شغلي است كه به عنوان پیش‌نياز برای بروز شایستگی‌ها کارکنان است. خلاقیت، کارکنان را قادر می‌سازد تا از دانش خود استفاده کنند و بطور مستمر نوآوری داشته باشند و بنابراین عامل مهمی در گسترش و ایجاد سرمايه فكري یک شرکت است. سرمایه ساختاری با سیستم و ساختارهاي یک شركت سروکار دارد و در واقع رويه هاي یک کسب و کار است. یک شركت با سرمایه ساختاری قوی می‌تواند شرایط مساعد و مناسب را برای استفاده و بهره‌برداری از سرمایه انسانی را فراهم کند و به سرمایه انسانی اجازه دهد تا از توان بالقوه خود استفاده كند. بنابراین موجب افزایش سرمایه نوآوری و مشتری می‌شود. سرمایه ساختاری را می‌توان بصورت فرهنگ، ساختار سازمانی، یادگیری سازمانی و فرآیندهای عملیاتی و سیستم‌های اطلاعاتی تقسیم کرد. هرکدام از اجزاء سرمایه ساختاری می‌توانند بر روی سه سرمایه دیگر و بخصوص سرمایه انسانی تأثیر بگذارند و متقابلاً از آنها تأثیر بپذیرند. برای مثال یک فرهنگ قوی می‌تواند عامل مهمی در انگیزش کارکنان باشد. سرمایه نوآوری این سرمایه می‌تواند شامل محصولات جدید، تکنولوژیهای جدید، بازار جدید و مواد و يا ترکیب جدید باشد. با افزایش اهمیت دانش، سرمایه نوآوری به ركن مهمی از سرمايه فكري تبدیل می‌شود و این سرمایه می‌تواند به سه جزء موفقیتهای نوآوری، مکانیسم‌های نوآوری و فرهنگ نوآوری تقسیم شود. سرمایه مشتری ارزش دانش درون کانالهای بازاریابی یک سازمان است که یک شركت از طریق انجام کسب و کارخود، آنرا خلق و ایجاد می‌کند .در مقایسه با سه سرمایه دیگر این سرمایه دارای اثرات مستقیم بیشتر بر روی تحقق ارزش یک شرکت است. اين سرمايه بصورت فزاینده‌ به عامل مهمی در کسب و کارها تبدیل شده است (Chen et al., 2004). 2-5-11- مدل سرمايه فكري مار و اسچوما مار و اسچوما سرمايه فكري را بصورت گروهی از داراییهاي دانشی تعریف می‌کنند که به یک سازمان تعلق دارد و به عنوان ویژگی سازمانی محسوب می‌شود. سرمايه فكري با افزودن ارزش، به بهبود وضعیت رقابتی سازمان منجر می‌شود. مار و اسچوما در اين مدل سرمايه فكري به 6 طبقه تقسیم كرده اند. روابط با ذینفعان در بر گيرنده انواع روابط یک شرکت با ذینفعان خود است. این روابط ممکن است شامل مشاركت و قرارداد توزیع و يا ايجاد روابط با مشتریان از قبیل وفاداری مشتری و تصوير ايجاد شده از مارك و غیره باشد. منابع انسانی داراییهاي دانشی است که بوسیله کارکنان به شکل تحصیلات، مهارت، شایستگی، تعهد و انگیزش و وفاداری، یا بصورت دانش فنی، تخصص فنی و توانایی های حل مشکل و خلاقیت و طرز فکرها و و غیره باشد. زیرساخت های فیزیکی در برگیرندة داراییهاي زیرساختي مانند ساختمانها و تکنولوژی ارتباطی و اطلاعاتی مانند پایگاه داده و شبکه‌ها مانند اینترنت و غیره است. فرهنگ سازماني شامل ارزشهای سازمانی و فلسفه‌های مدیریت است. فرهنگ سازماني در جهت کارایی و اثربخشی سازمانی داراي اهميت است. زيرا فرهنگ سازماني چارچوبي مشترک برای تفسیر و تعبیر وقایع سازمانی بوسيله افراد را فراهم می‌سازد. رويه ها و عملیات سازمانی شامل عملیات رسمی و غیررسمی درون سازمان مانند دستورالعمل هاي فرآیند ، قوانین ضمنی و رویه‌های غیررسمی وقوانین ضمنی رفتار و سبک مدیریت و غیره است. دارایی یا مالکیت معنوی مجموع داراییها دانشی از قبیل حق امتیازها، کپی‌رایت‌ها و برند ها و طرح و اختراعات به ثبت رسیده و رموز(رازها) تجاری و فرآیندهایی که مالکیت آن بوسیله قانون در اختیار شرکت قرار داده شده است(Marr et al., 2001). 2-5-12- مدل سرمايه فكري (دارايي هاي نامشهود) سانچز شرکت‌ها به منظور مدیریت سرمايه فكري می‌توانند از یک الگوی مشترک پیروی کنند که این الگوی مشترک باعث خلق یک سیستم مدیریت سرمايه فكري برای آنها می‌شود. این الگو شامل سه مرحله است: شناسایی نامشهودها اندازه‌گیري نامشهودها مدیریت نامشهودها در مرحلة اول، شرکتها ‌بایستی سرمايه هاي فكري مرتبط با اهداف استراتژیک شرکت را شناسایی کنند برای این کار ابتدا شرکت‌ها ‌بایستی اهداف استراتژيک خود و سپس داراييهاي نامشهود مرتبط با آنها را شناسایی کنند. هنگامی که این مرحله تمام شد، شبکه‌ای از داراييهاي نامشهودي که مرتبط با اهداف استراتژیک است شناسایی خواهند شد. مرحله دوم با جستجوي معیارهای مناسب برای اندازه‌گیری داراييهاي نامشهود شروع می‌شود. در این مرحله شرکت‌ها بایستی بر روی کیفیت، قابلیت کاربرد و امکان‌پذیری شاخص‌ها و ارتباط آنها با دارائی نامشهود تمرکز کنند و در مرحله سوم بایستی فعالیت‌ها و سرمایه‌گذاری‌های نامشهود اثرگذار بر روی این دارائی نامشهود را شناسایی و مدیریت کنند و این فعالیت‌ها و سرمایه‌گذاری‌های مشهود را با اهداف استراتژیک سازمان مرتبط سازند. در شکل زیر، یک نمونه از شبکه داراييهاي نامشهود آمده است. اهداف استراتژيكواكنش نسبت به تغييراتجذب كاركنان كليدينگهداري كاركنانرضايت مشتريظرفيت نوآوريبرداشت و تصوير شركترضايت كاركنانكيفيتانعطاف پذيري كاركنانانعطاف پذيري تجاريمرحله اول شناسايي داراييهاي نامشهود مرتبط با اهداف استراتژيكمرحله دوم و سوم شناسايي شاخصهاي مناسب و فعاليتهاي براي داراييهاي نامشهود اهداف استراتژیکفعالیت‌ها و سرمایه‌گذاریها نامشهوددارائی‌ها و منابع نامشهود در این مدل، جهت رفت (→) شناسایی و جهت برگشت( ) مدیریت است. شكل 12-2 : مدل جامعی برای تجزیه‌ و تحلیل دارائی نامشهود این مدل را بايستي در دو مقطع زمانی بکار برد. به بيان ديگر ابتدا شرکت در زمان t1، سطح داراييهاي نامشهود را اندازه‌گیری می‌کند. سپس یکسری فعالیت‌ها و سرمایه‌گذاری‌هاي نامشهود با هدف اثرگذاري بر سطح این داراييهاي نامشهود را انجام مي شود . در نهایت بعد از انجام این فعالیت، دوبارة سطح داراييهاي نامشهود خود را دربازه زمانی t2 اندازه‌گیری مي شود. یک نمونه از این فعالیت‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها نامشهود تاثیرگذار بر روی داراييهاي نامشهود در زیر آورده شده است (Sanchez etal., 2000). جدول10-2 : نمونه اي از اجزا سرمايه فكري دارايي‌های نامشهودسرمايه انسانيسرمايه ساختاريسرمايه مشتريتجربه، تحصيلات و انعطاف‌پذيرينوآوري‌ها، پتنت ، اختراع‌ها و انعطاف‌پذيريسهم بازار، تصوير شركتسرمایه‌گذاریها نامشهودآموزشكيفيت، هزينه‌هاي نوآوريرضايت مشتريسيستم‌هاي پاداشفرآيندهابازاريابي 2-5-13- مدل سرمایه فکری بونتيس بونتيس در سال 1998 به سه نوع سرمایه انسانی، ساختاری و مشتری اشاره کرد(Sa´nchez, etal., 2007) . در ادامه اجزاي مدل معرفي شده اند. سرمایه ساختاری داراییها غیرانسانی یا قابلیتهای سازمانی است که برای پاسخ به نیازهای بازار مورد استفاده است. به بيان ديگر اين سرمايه شامل همه دانش غير انساني در يك سازمان است كه شامل پايگاه داده ها، چارتهاي سازماني و فرآيندها و استراتژيها است كه به سازمان ارزشي فراتر از مواد آن مي دهد. سرمایه ارتباطی دانش درون روابط یک سازمان با محیط خود شامل مشتریان، عرضه‌کنندگان، مجامع علمی و غیره است. به عقیده بونتيس مهمترین جزء یک سرمایه ارتباطی، سرمایه مشتری است. زيرا موفقیت یک سازمان ناشي از سرمایه مشتری آن است. سرمايه فكريسرمايه انسانيسرمايه ساختاريسرمايه مشتريسرمایه انسانی سطح دانش فردی است که کارکنان یک سازمان دارای آن می‌باشند. این دانش معمولاً بصورت ضمنی است و ذخيره دانش اعضاي يك سازمان است كه شامل شايستگها و طرزفكرهاي كاركنان است. ماهيتروابط بازارفرايندهاي سازمانیفکر یا هوش انسانیحوزهبيرون سازمانروابط ذهن افرادپارامترهاپايدارکارایی و قابلیت دستیابیحجم مناسب بودن آنمشكل بودن كدگذاريبالاترین سطح از لحاظ مشکل وبدون کدگذاریمتوسطبالا شکل شماره 13-2 : مدل سرمایه فکری بونتيس 2-5-14- مدل سرمايه فكري مريتوم گايد لاين یکی دیگر از مدل های سرمایه فکری است که برای مدیریت و گزارش دهی سرمایه فکری بکار می‎رود. این مدل دارای دو بخش است: یک بخش برای چگونگی مدیریت سرمایه فکری و بخش دیگر چگونگی گزارش دهی سرمايه فكري که شامل اطلاعاتی درباره ساختار و محتوای این گزارش است. این مدل بوسیله اتحادیه اروپا طرح شده است (Nordic Industrial Fund, 2001). این مدل سرمایه فکری ترکیبی از منابع انسانی، سازمانی و ارتباطی در سازمان است. اگر این منابع به درستی سازماندهی شوند، ارتباط بین این عوامل موجب ارزش آفرینی می شود. بایستی توجه داشت که مدیریت و گزارش دهی سرمایه فکری بر اساس نیاز هر شرکت تدوین شود. بنابراین هر شرکت بایستی فرایند مختص خود را توسعه دهد. اجزا مدل عبارتند از: سرمایه انسانی: به عنوان دانشی تعریف می شود که کارکنان دارند و با رفتن کارکنان از شرکت جابجا می شود. این سرمایه شامل دانش، مهارت، تجربه، توانایی افراد است. برخی از این دانش ها بسیار تخصصی و برخی عمومی هستند. سرمایه ساختاری: دانشی مربوط به شرکت است و در انتهای روز کاری در شرکت باقی می ماند. این سرمایه شامل رویه ها، سیستم ها، فرهنگ و پایگاه داده است. بخشی از سرمایه ساختاری ممکن است از طریق قانون به عنوان حقوق مالکیت معنوی محافظت شود. سرمایه ارتباطی: منابعی را شامل می شود که به ارتباطات بیرونی شرکت مربوط است. مانند مشتریان، عرضه کنندگان مواد اولیه یا شرکای تحقیق و توسعه. این سرمایه ارتباط شرکت با ذی نفعان (مانند سرمایه گذاران، اعتباردهندگان، مشتریان و عرضه کنندگان مواد اولیه) را شامل می‎شود. همچنین نگرش کلی آنها در مورد شرکت را نیز شامل می شود. مدیریت سرمایه فکری پیشنهادی این مدل شامل سه مرحله به شرح زیر است: شناسایی نامشهود ها اندازه گیری ارزیابی هدف استراتژيكمنابع نامشهودفعاليت هاي نامشهودشناسايياندازه گيري گيريارزيابي شکل شماره 14-2 : مدل سرمايه فكري مريتوم گايد لاين (1) در فاز اول شرکت ها بایستی دارایی های نامشهود کلیدی مرتبط با اهداف استراتژیک را شناسایی کنند. دارایی های نامشهود به خلق ارزش در شرکت ها کمک می کنند. این دارایی ها در بر گیرنده شایستگی های کلیدی و توانمندی های شرکت است. همچنین توانمندی‎هایی نیز وجود دارند که بایستی آنها را توسعه داد یا مزیت رقابتی خود را برای دستیابی به اهداف استراتژیک بهبود داد. این دارایی ها به عنوان شبکه ای از دارایی های نامشهود وجود دارند. مثالهایی از این دارایی های نامشهود عبارتند از: توان انطباق با تغییرات بازار، توان جذب منابع انسانی، ظرفیت نوآوری، رویکردهای مشتریان. در پایان این فاز دارایی های نامشهود کلیدی شناسایی شده و شبکه روابط تدوین می شود. در فاز دوم شرکت به شاخص های ویژه برای سنجش هر نامشهود نیاز دارد. این شاخص ها می‎توانند عمومی باشند(بنابراین بین شرکت ها و صنایع قابل مقایسه خواهند بود. مانند نسبت هزینه‎های تحقیق و توسعه به ميزان فروش. اين شاخص ها می توانند مختص یک صنعت باشند (بنابراین امکان مقایسه در درون همان صنعت وجود دارد. مانند درصد کارکنان ستادی در یک بانک). همچنین این شاخص ها می توانند مختص یک سازمان باشند (در نتیجه مقایسه دو شرکت مشکل خواهد شد. مانند درصد کارکنان دارای توانمندی بالا). شاخص های پیشنهادی می توانند علاوه بر هزینه ها، شاخص های عملکردی نیز باشند. اين شاخص ها مي توانند مالی و یا غیر مالی باشند. بنابراین برای منابع نامشهود و فعالیت های نامشهود (برای هر دو) مفید باشند. مانند پیمایش رضایت شغلی کارکنان، وفاداری مشتریان. فاز سوم شامل ارزیابی و کنترل اثرات سرمایه گذاری در دارایی های نامشهود است. برای این فاز، شرکت بایستی اثرات بر کاربران (استفاده کنندگان) درونی و بیرونی توجه کند. برای ارزیابی، لازم است بین فعالیت هایی که برای اهداف زیر طرحی شده اند تمایز قائل شد: توسعه منابع داخلی یا کسب منابع نامشهود، برای مثال فعالیت جذب کارکنان جدید یا دانش ویژه یا کسب فناوری اطلاعات جدید. افزایش ارزش منابع نامشهود موجود برای مثال فعالیت های آموزشی. ارزیابی اثرات فعالیت های قبلی برای مثال رضایت کارکنان یا مشتریان. هدف استراتژيكعامل نامشهود كليدي1عامل نامشهود كليدي2عامل نامشهود كليدي3منابع نامشهودفعاليت هاي نامشهودمنابع نامشهودفعاليت هاي نامشهودمنابع نامشهودفعاليت هاي نامشهودشکل 15-2 : شبکه دارایی های نامشهود ارزش آفرينيهدف استراتژيكعوامل نامشهود كليديسرمايه انسانيسرمايه ساختاريسرمايه ارتباطيمنابع نامشهود فعاليتهاي نامشهود منابعمنابعمنابعفعاليتفعاليتفعاليتچشم انداز شركتمنابع و فعاليتهاسيستم شاخصهاسيستم شاخصها شکل 16-2 : مدل سرمایه فکری مرتیوم گایدلاین (2) در شكل بالا چشم انداز شرکت، منابع یا فعالیت ها و سيستمي از شاخص ها عبارتند از: الف) چشم انداز شرکت (اهداف استراتژیک، شایستگی های کلیدی و منابع نامشهود) که اهداف و استراتژی اصلی شرکت و عوامل پیش برنده کلیدی (یا منابع نامشهود کلیدی) را برای دستیابی به آن اهداف در بر می گیرند. ب) خلاصه یا چکیده ای از منابع یا فعالیت ها. این بخش منابع و فعالیت های نامشهود شرکت را در بر می گیرد تا ارزش ها بهبود داد. ج) سیستمی از شاخص ها برای سنجش منابع و فعالیت های نامشهود تا بتوان میزان موفقیت در دستیابی به اهداف مکتوب مشخص شود. جدول 11-2 : شاخص هاي شركت مريتوم نامشهودهاشاخصنوع1افراد آموزش ديدهتعداد افراد داراي تحصيلات بالا، متوسط و ابتداييغير مالي2فعاليت هاي آموزشيمجموع تعداد ساعات آموزشي مديران/ مجموع ساعات آموزشيغير ماليمجموع هزينه هاي آموزشي به ازا هر كارمند كليديماليميانگين رضايت كاركنان از توسعه شايستگي هاغير مالي3پيمايش كاركنانميانگين رضايت هر كارمند از فعاليت هاي آموزشيغير ماليهزينه پيمايشماليميانگين رضايت از رهبريغير مالي4پتنتتعداد پتنت ثبت شده طي سال قبلغير مالي5فعاليت هاي تحقيق و توسعههزينه هاي تحقيق و توسعهمالي6تحليل نرخ بازگشت سرمايه تحقيق و توسعهتحقيق و توسعه به صورت درصد بازگشتمالي7وفاداري مشتريدرصد مشتريان بلند مدت( پنج سال و بيشتر) به تعداد كل مشتريانغير ماليدرصد بازگشت سرمايه بر اساس مشتريان بلند مدتمالي8بازاريابي مستقيمهزينه هاي بازاريابي به عنوان درصدي از كل هزينه هامالي9پيمايش مشتريانميانگين رضايت مشتريان از كالاها و خدماتغير ماليهزينه پيمايشماليميانگين رضايت مشتريان از جلسه با نمايندگان شركتغير مالي10سرمايه انساني انعطاف پذيردرصد كاركنان داراي ساعات كار نامتعارفغير ماليCost of teleworking as a percentage of total labour costsمالي11چرخش شغليدرصد كاركناني كه هر سال چرخش شغلي دارندغير مالي12انعطاف پذيري سرمايه ساختاريدرصد پروژه هايي كه بر اساس همكاري بين واحدي انجام مي شود.غير ماليميانگين رضايت كاركنان از كار در سازمانغير مالي13كد بندي رويه هاي متداولدرصد حوادث بحراني كه داراي رويه مشخص هستندغير مالي14استفاده از كد بندي رويه هاي متداولدرصد حوادث بحراني كه از رويه تبعيت مي كنندغير مالي15انعطاف پذيري سرمايه ارتباطيميانگين مدت زمان دريافت سفارش و تحويل كالا به مشتريغير مالي16انتخاب و اقدام براي مشتريان اصليدرصد مشتريان منتخب در نمونه مربوط به رضايت مشتريانغير ماليميانگين رضايت مشتريان كليديغير مالي 2-6- مورد کاوی 2-6-1- مورد کاوی 1) شركت مهندسي آكر آكر یک شرکت نفتی در گروه صنعتی مارتين آكر است. این شرکت دارای فرهنگ تکنولوژی محور است. این شرکت در زمینه تکنولوژی های پیشرفته در پروژه های بین المللی فعالیت دارد و 500 کارمند دارد که بیشتر مهندس هستند. این شرکت از طریق شبکه‎های یادگیری به دانش تخصصی زیادی در خصوص مشتریان دست می یابد. با توجه به بحران نفتی نروژ در سال 1998 این شرکت استراتژی جدیدی را توسعه داد که بر اساس آن خدمات خود را به عنوان بسته‎های مهارت و تخصص به فروش می رساند و در زمینه مدیریت دانش فعالیت دارد. بر این اساس مدیریت ارشد شرکت یک پروژه مقدماتی مدیریت دانش را اجرا کرده است. این پروژه جدید با این استراتژی جدید به عنوان ابزاری برای تحول استفاده کرده است (Nordic Industrial Fund, 2001) مدل سرمایه فکری شرکت بوسیله تیمی شامل دو نفر از بخش توسعه منابع انسانی و سه نفر از مدیریت ارشد شرکت توسعه یافت. لازم بذکر است که همه اعضا تيم در زمینه سازمان و مديريت دارای تخصص کافی بودند. گروه کاری یک مدل اولیه شامل چهار جز را شناسایی کرد. سرمایه انسانی، سرمایه بازار، سرمایه ساختاری و محیط نوآوری و یادگیری. از جنبه توسعه استراتژیک، مدل بر مبنای اولویت های استراتژیک معینی تکمیل شد. برای توسعه مدل سرمایه فکری 50 نفر از همه بخش های سازمان انتخاب شدند و جلسات چهارگانه مجزا بر اساس چهار مولفه سرمایه فکری تشکیل شد. هر جلسه نیز دارای یک رهبر یا تسهیل گر بود. این شرکت این فرایند را با موفقیت در جهت گزارش سرمایه فکری و توسعه برنامه استراتژیک خود برگزار کرد. ارتباطات یک بخش مهم پروژه سرمایه فکری است. فرهنگ سازمانی این شرکت انعکاس دهنده فرهنگی بود که در آن مهندسان و افراد فنی بدلیل فرهنگ تکنولوژی محور به اولویت های جدید توجهی نداشتند.آنها به دنبال Sceptical این مفاهیم نوین بودند. در این فرایند، بازخور دارای اهمیت فراوان است و بجاي اينكه روابط سلسله مراتبی و یک طرفه، گفتگو و بحث بایستی به عنوان یک اصل باشد. همچنین فهم این نکته که همه شاخص ها در سرمایه فکری می توانند سنجیده شوند دارای اهمیت است: برای مثال دانش ضمنی، یا پرستیژ،Lust قدرت، همه این عوامل غیر عقلایی دارای اهمیت هستند. محيط يادگيري و نوآوريروابط مشتريتوسعه تكنولوژيتوسعه عرضه كنندهتوسعه شايستگي‎هاشاخص هاي سرمايه انسانياجراي پروژهسازمان مجازيسرمايه ساختاريسرمايه انسانيمعيارهاي ماليسرمايه فكري شکل 17-2 : مورد کاوی 1) شركت مهندسي آكر 2-6-2- موردكاوي 2) شركت اي جي اس اي جي اس شرکتی در حوزه تكنولوژي هاي ارتباطي و اطلاعاتي است. این شرکت 180 کارمند دارد. البته اگر ده موسسه فرعی و جانبی این شرکت را در نظر بگیریم، این شرکت در مجموع 500 نیرو دارد. این شرکت یکی از شرکت های مهم بین المللی کشور ایسلند است. چشم انداز این شرکت ارائه خدمات به موسسات و شرکتها بر اساس تجارب ثبت شده طولانی، روش های کار تخصصی و حرفه ای است. این شرکت ارائه کننده سخت افزارهای سیستم اطلاعات، ارزیابی سیستم های اطلاعات، طراحی شبکه های داخلی و خارجی، نرم افزارهای تخصصی و غیره است. پروژه سرمایه فکری در سه مرحله و در سال 2000 اجرا شد. در مرحله اول سه گروه برای پشتیبانی و توسعه پروژه تشکیل شد. این سه گروه، سه رکن سرمایه فکری را در یک مدل تحلیلی به عنوان گروه سرمایه انسانی، گروه سرمایه ساختاری و گروه سرمایه مشتری یا بازاریابی توسعه دادند. در این گروه ها ابتدا طوفان فکری در خصوص اینکه سرمایه فکری چیست و کدام منبع سرمایه فکری در شرکت یافت می شود انجام شد. در مرحله دوم بحث های تفضیلی در خصوص شاخص ها انجام شد و چارچوب عوامل مرتبط تدوین شد. در این مرحله فهرستی از موضوعات سرمایه فکری با استراتژی شرکت مقایسه شد و برخی مباحث تکمیلی استخراج شد. در مرحله سوم گزارش تدوین شد و بازخورهایی به اعضا گروهها داده شد(Nordic Industrial Fund, 2001). فرایند تحقیق شامل موارد زیر است: دسته بندی ایده ها ثبت ایده ها درمدل تحلیلی پردازش ایده ها تعریف چگونگی اندازه گیری شاخص های سرمایه فکری(تعریف شاخص ها) تعيين جاهايي كه اين داده ها يافت مي شوند. مقایسه با استراتژی شرکت اولویت بندی ایده ها بر اساس اهمیت جمع آوری شاخص ها پردازش داده ها تعیین گروه های هدف برای گزارش های درونی و بیرونی گزارش دهی نمایش نتایج مزایای پروژه سرمایه فکری در این شرکت عبارتند از: بهبود سازماندهی توسعه شغلی بهبود مدیریت دانش افزایش رضایت شغلی خروج کمتر کارکنان از خدمت افزایش سودآوري. 2-6-3- مورد كاوي3) شركت كويي شركت كويي يك شركت مهندسي بين المللي است كه داراي 2100 كارمند است كه بيشتر آنها داراي تحصيلات دانشگاهي هستند. اين شركت به مشتريان خود خدمات گسترده مشاوره‎اي در حوزه هاي مديريت، برنامه ريزي توسعه، محيط، ساختمان سازي و فناوري اطلاعات ارائه مي كند. دانش محصول و منبع اصلي اين شركت است. اين شركت بر فرهنگ سازماني و تاريخ طولاني خود تاكيد دارد. مورد كاوي شركت كويی بوسيله محققان پروژه سرمايه فكري دانيش انجام شده است. در اين تحقيق مشخص شد كه اين شركت مشكلات را در سطح حرفه اي شناسايي و تدوين ميكند و هسته هاي شايستگي كاركنان، تجارب مدير پروژه و شبكه هاي داخلي را پشتيباني مي‎كند. چالش اصلي اين شركت عبارتست از: توازن بين حرفه اي گرايي و شناسايي مشكل، همكاري هاي چند رشتهاي و توسعه شايستگي ها. بنابراين با توجه به اين چالش ها، اين شركت بايستي بر آموزش كاركنان در زمينه بستن قرارداد با مشتريان، توسعه تجارب مديريت پروژه، بهبود ارتباطات ميان رشته اي و ترويج استفاده از اينترانت تاكيد داشته باشد. ارزش آفريني و رشد در چرخه دانش وجود دارد، كه نشان دهنده چگونگي تركيب نيازها و فعاليت‎هاي مشتريان و كاركنان در سراسر سازمان است. اين به نوبه خود يك فرايند پويا براي ارائه خدمات با كيفيت بالا را تشويق مي كند تا يك مكانيزم بازخور مثبت براي مشتريان و كاركنان بوجود آورد. شكل زير نشان دهنده چرخه سرمايه فكري در اين شركت است. شركت كويي از سيستم حسابداري سنتی استفاده ميكند ‌‌‌‌‌‌‌‌كه دربرگيرنده شاخص هاي مختلف در سه بعد سرمايه فكري است كه عبارتند از: مشتريان و بازار، سازمان و كاركنان. جدول زير يك گزارش سالانه است (Nordic Industrial Fund, 2001). 2-6-4- مورد كاوي4( شركت لاستيك سازي نوكيين شركت لاستيك سازي نوكيين بزرگترين شركت لاستيك سازي در كشورهاي اسكانديناوي است. اين شركت 2000 كارمند دارد. اين شركت به اين نكته پي برده است كه رشد سودآوري بر اساس دانش عميق بخش هاي توليدي است. اين شركت آمادگي و حساسيت خود را در جهت تغييرات سريع در بازار افزايش داده است. در اين شركت علاوه بر سرمايه گذاري در توليد و تكنولوژي، بر بهبود مستمر مهارت ها براي حصول اطمينان از توان رقابت پذيري توجه شده است. در سال هاي اخير ارزش سرمايه فكري اين شركت افزايش يافته است.در اين شركت چهار ارزش اساسي عبارتند از: رضايت مشتري رضايت كاركنان رضايت محيطي رضايت صاحب كار گزارش سرمايه فكري اين شركت شامل داده ها، نمودارها، و ارقام براي توسعه شايستگي ها و منابع انساني علاوه بر شاخص هايي در زمينه روابط مشتري است. اين گزارش دربرگيرنده ويژگي هاي جمعيت شناختي كاركنان نيز مي باشد. (مانند ميانگين تعداد كاركنان، ميزان خروج از خدمت). اين شركت يادگيري مداوم را به عنوان مشوقي براي افزايش توان رقابتي خود از طريق افزايش توانايي كاركنان ( يادگيري مهارت هاي جديد واصلاح و بهبود تجارب خود) بكار برده است. مشتريان ساختار بيروني را نشان مي دهند. ساختار بيروني روابط با مشتريان را نشان مي دهد كه بر درآمد، و بهببود تصوير و نگرش نسبت به شركت تاثير دارد. كاركنان نشاندهنده خبرگي جمعي سازمان هستند و هدايت كننده شيوه رفع نياز مشتريان هستند. سازمان نشان دهنده ساختار داخلي است. اين مولفه براي ارزيابي تاثير و ارزش سيستم ها و فرايندها، ابزارهاي كسب و كارها، حق پتنت و فرهنگ سازماني شركت كمك مي كند (Nordic Industrial Fund, 2001). شكل شماره 18-2 : بخش ها و اهداف توسعه شايستگي ها شايستگي هاي فعليدانش فنيدانش تجاريشايستگي هاي مورد نظر يا هدفمديريتدانش فني شخصي شايستگي فنيتخصص در توليدتخصص در تكنولوژي خودرورهبريرهبري و مديريتمديريت پروژه مديريت يادگيريشايستگي تجاريشايستگي هاي لوجستيكيشايستگي كيفيتي و مديريتيشايستگي هاي ارتباطيمهارت هاي فرديمهارت هاي كار تيمي و ارتباطاتمهارت هاي اطلاعاتي و زبان خارجيمهارت هاي مذاكره 2-6-5- مورد كاوي5) شركت MW-DATA مثال ديگري از سرمايه فكري و ارزش آفريني به صورت چرخه اي(circular form), بوسيله شركت WM-Data بكار رفته است. اين شركت در حوزه فناوري اطلاعات فعال است و 8000 پرسنل دارد. اين شركت از اولين شركت هايي است كه در منطقه اسكانديناوي سرمايه فكري را در گزارش هاي سالانه خود منعكس كرده است. اين شركت شعار ظرفيت براي مزاياي بلند مدت و (Long-term earnings capacity” and “Soft capital is our hard currency) را سرلوحه خود قرار داده است. در اين شركت سرمايه فكري به صورت دايره اي است كه مركز آن سرمايه ساختاري است و سه نوع سرمايه ديگر در اطراف آن قرار دارد.بسياري از بخش هاي گزارش سالانه به انعكاس ابعاد نامحسوس چهار نوع سرمايه پرداخته است(Nordic Industrial Fund, 2001). شکل 19-2 : مورد كاوي5) شركت MW-DATA ( Danish GuidelineIndicators) شاخص هاي مدل كاركنانشاخص هانحوه محاسبههدفConstellation of resourcesميانگين ارشديتميانگين ارشديت/ تعداد كل كاركنانبيانگر ميانگين طول خدمت كاركنان شركت است. اين شاخص با توانايي شركت براي حفظ كاركنان ارتباط دارد كه دلالت بر وفاداري و محيط كار است. همچنين اين شاخص با نياز به جذب كاركنان جديد و نياز به دانش و تخصص ارتباط دارد.اين شاخص اساسا" با چالش هاي مديريتي مانند توسعه تخصص، استخدام، حفظ و يكپارچه سازي كاركنان ارتباط دارد.Qualifying activitiesشايستگي و برنامه ريزي كاررآههتعداد كاركنان داراي برنامه توسعه شايستگيوجود برنامه هاي شايستگي و كاررآهه در برنامه هاي توسعه كاركنان بيانگر تاكيد سازمان بر توسعه دانش، مهارت، تخصص و مسوليت ها است. اين شاخص مي تواند براي تببين چالش هاي مديريتي بكار رود. مثال در رابطه با جذب و حفظ كاركنان و توسعه شايستگي ها اثراترضايت كاركنانتعداد كاركنان راضي/ تعداد كاركناني كه رضايت آنها بررسي شده است.ارزيابي بايستي بصورت دوره اي(سالي يكبار....)باشد. لازم بذكر است كه اندازه گيري جديد بايستي بعد از مداخله و تغيير انجام شود.اندازه گيري رضايت مشتري با اندازه گيري مسائلي مانند محيط فيزيكي و كاري، توسعه فرصت ها و حقوق و مزايا ارتباط دارد.رضايت مشتري بيانگر تقاضا و انتظارات كاركنان است. رضايت كاركنان با رضايت مشتري ارتباط دارد.اين شاخص با براي چالش هاي مديريتي مانند استخدام، توسعه شايستگي و جذب و نگهداري كاركنان بكار مي‎رود. (Nordic Industrial Fund, 2001). مشتريانشاخص هانحوه محاسبههدفConstellation of resourcesبازگشت مالي بر مبناي بخش و توليدبازگشت سرمايه گروه توليدي يا بخش/ بازگشت سرمايه كليبازگشت مالي بين بخش ها و توليدات تقسيم مي شود Qualifying activitiesكميته هاي مشتريان و گروههاي ايده پردازيتعداد گروه هاشاخص كميته هاي مشتريان و گروههاي ايده پردازي با چالشهاي مديريتي مانند شناخت نياز مشتريان، تقاضاها و مشكلات برگزاري جلسات مشتريان ارتباط دارد.اثراترضايت مشتريتعداد مشتريان راضي/ تعداد مشترياني كه رضايت آنها بررسي شده است.رضايت مشتري بيانگر انتظارات مشتريان در جهت كيفيت كالاها، ارسال محصولات و خدمات و غيره است. اين شاخص معمولاٌ با چالش هاي مديريتي مانند توسعه فرايندهاي كاري، حصول اطمينان از كيفيت بالا و مشتري گرايي است. (Nordic Industrial Fund, 2001). فرايندشاخص هانحوه محاسبههدفConstellation of resourcesتسهيم دانش درون سازمانيتعداد مستندات دانشي بروز در اينترانت شركت يا تعداد مراكز تخصصي مجازيتسهيم دانش درون سازماني با چالش هاي مديريتي مانند همكاري هاي بين واحدي ارتباط دارد.Qualifying activitiesهزينه هاي تحقيق و توسعههزينه هاي تحقيق و توسعه/ بازگشت سرمايهشاخص هزينه هاي تحقيق و توسعه براي براي نشان دادن سطح تخصص و شايستگي شركت لازم است. اين شاخص چگونگي نوآوري و برنامه ريزي مناسب براي آينده را نشان مي دهد.اين شاخص براي چالش هاي مديريتي مانند نوآوري، انعطاف پذيري و محيط به روز، توسعه و بهبود سيستم توزيع پيشرفته، بهبود فرايند و مديريت پروژه بكار مي رود. اين شاخص مي تواند براي اطلاعات زمينه اي نيز بكار برود. (backgroundInformation)اثراتبازگشت سرمايه محصولات جديدبازگشت سرمايه محصولات جديد/ تعداد كلي كالاهايي فروخته مي شود.بازگشت سرمايه محصولات جديد بيانگر توانايي توسعه و فروش محصولات جديد و ميزان پذيرش محصولات جديد در بازار است. اين شاخص با چالش مديريتي توانايي نوآوري ارتباط دارد. (Nordic Industrial Fund, 2001 تكنولوژيشاخص هانحوه محاسبههدفConstellation of resourcesتعداد PC به ازا كاركنانتعداد PC/ تعداد كاركنانشاخص تعداد PC به ازا كاركنان بيانگر به روز بودن توسعه تكنولوژي و ايجاد فرصت ها براي تبادل اطلاعات از طريق اينترانت شركت و اينترنت است. اين شاخص به عنوان اطلاعات زمينه اي استفاده مي شود. Qualifying activitiesهزينه هاي تكنولوژي اطلاعاتهزينه هاي تكنولوژي اطلاعات/ بازگشت سرمايهشاخص هزينه هاي تكنولوژي اطلاعات بر وجود تجهيزات تكنولوژيك به روز فرايندهاي پشتيبان پلات فرم كاركنان و دسترسي مشتريان به شركت است.اثراتHomepage activityNumber of hits on thehomepageاين شاخص بيانگر ذي نفعان دروني و بيروني از طريق اينترنت است. تعداد بازديد كنندگان وب سايت بيانگر ميزان شناخت افراد از شركت است. اين شاخص مي تواند به عنوان اطلاعات زمينه اي و يك چالش ارتباطي مديريت باشد. (Nordic Industrial Fund, 2001) 2-6-6- مورد كاوي6) چارچوب سرمايه فكري دانشگاهي سانچز و همكارانش بمنظور شناسايي ابعاد و شاخص هاي سرمايه فكري در دانشگاهها تحقيقي انجام داده اند. در اين تحقيق، سرمايه فكري به سه جز سرمايه انساني، ارتباطي و سازماني تقسيم شده است Sánchez etal, 2006)). سرمايه فيزيكيسرمايه پوليسرمايه فكريسرمايه ارتباطيسرمايه انسانيسرمايه سازماني شکل شماره 20-2 : مورد كاوي6) چارچوب سرمايه فكري دانشگاهي سانچز سانچز و همكارانش در ابتدا در جدول زير، كاركردها و ابزارهاي سرمايه فكري تبيين كرده اند. جدول 12-2 : چارچوب سرمايه فكري در دانشگاه: كاركردها و اهداف اهدافكاركردهاابزاربهبود مديريتابزار اندازه گيري براي توسعه و تخصيص منابعابزار اندازه گيري سرمايه فكري دانشگاهيبهبود شفافيتابزارهاي ارتباطيگزارشات سرمايه فكري دانشگاهي جدول 13-2: شاخص هاي اندازه گيري سرمايه فكري در دانشگاه سرمايهمولفه هاشاخص هاسرمايه سازمانياستقلالميزان منابع صرف شده براي تحقيق و توسعه/ مجموع بودجه(به جز هزينه هاي پرسنلي)ساختار بودجه هاي تحقيقاتي در زمينه هاي علمي بر حسب رشتهميزان بودجه(هزينه هاي پرسنلي+ هزينه هاي تجهيزات)/ بودجه تحقيقاتمجموع منابع تحقيقاتي( اعتبارات مالي دولتي و اعتبارات مالي غير دولتي)تدوين دانش با انتشارات دانشگاهيتعداد كتابهاي منتشر شده بر اساس رشته/مجموع تعداد كتابهاي منتشر شده بوسيله دانشگاهتعداد citation انتشار يافته بر اساس رشته/مجموع تعداد citation انتشار يافته بوسيله دانشگاهميزان انتشارات تخصصي در يك رشته در مقايسه با كل انتشارات دانشگاهشاخصهاي توليد كتاب و مجلات الكترونيكيتصميم گيري استراتژيكوجود برنامه استراتژيك براي تحقيقاتوجود سازو كارهاي ارزيابي برنامه تحقيقاتي استراتژيك براي تحقيقاتوجود شرح فرايندهاي محدودسرمايه ارتباطيقراردادها و پروژه هاي تحقيق و توسعهتعداد قراردادها با صنايعتعداد قراردادها با سازمانهاي دولتيميزان كمكهاي مالي صنايعميزان كمكهاي مالي سازمانهاي دولتي انتقال دانش از طريق تكنولوژيوجود نهادي براي انتقال تكنولوژي مديريت سرمايه هاي فكريانتقال دانش از طريق نيروي انسانيتعداد دانشجويان دوره دكتري بورسيه شركتهاي خصوصي/مجموع دانشجويان دوره دكتريتعداد دانشجويان دوره دكتري بورسيه سازمانهاي دولتي /مجموع دانشجويان دوره دكتريمشاركت در خط مشي گذاريوجود فعاليتهاي مرتبط با خط مشي گذاريچك ليست فعاليتهاي مرتبط با خط مشي گذاري شامل:- تعهد به كميته هاي تدوين استانداردها و ساستگذاري ها در سطح ملي و بين المللي- مشاركت در تدوين برنامه هاي بللند مدتمطالعات خط مشيتعهد به زندگي اجتماعي و فرهنگيوجود وقايع ويژه اجتماعي و فرهنگيچك ليست وقايع ويژه اجتماعي و فرهنگي شامل- فعاليتهاي فرهنگي- فعاليتهاي ورزشي فهم عمومي از دانشوجود وقايع ويژه براي ارتقا دانشچك ليست وقايع ويژه براي ارتقا دانش، پايبندي براي انتشارات نتايج تحقيقات جدول 14-2 : شاخص هاي اندازه گيري سرمايه فكري در دانشگاه سرمايهمولفه هاشاخص هاسرمايه انسانيكارايياعتبارات مالي مربوط به تحقيق و توسعه/ تعداد محققانتعداد دانشجويان دوره دكتريتعداد محققان/ تعداد پرسنل اداري باز بودنOpennessتعداد بازديد كنندگان از ساير دانشگاه ها/ تعداد محققان بر اساس رشته و زمينه كاريتعداد دانشجويان دكتري از ساير دانشگاهها/ مجموع تعداد دانشجويان دكتري بر اساس رشته و زمينه كاري 2-6-7- چكيده برخی مقالات مرتبط با سرمایه فکری 2-6-7-1- عنوان مقاله: افشا سرمايه فكري و نيرو هاي ارزشي محسوس: يك مطالعه تجربي هدف اين تحقيق مطالعه رابطه افشاي سرمايه فكري و اهميت دارايي هاي نامحسوس شركت به عنوان نيرو هاي پيش برنده است ابزار اندازه گيري تحقيق: گزارشهاي آماري سالانه در سه كشور سوئد، انگلستان و دانمارك ابعاد اندازه گيري سرمايه فكري: سرمايه ساختاري، ارتباطي و انساني(Vergauwen, etal, 2007) جدول 15-2 : افشا سرمايه فكري و نيرو هاي ارزشي محسوس رديفابعاد سرمايه فكريشاخص ها1سرمايه ساختاريشبكه ها، تحقيق و توسعه ارتباطات دوربرد، نوآوريرهبري، دارايي فكري آرم تجاري، فرايند هاي مديريت فرهنگ سازماني سيستم هاي اطلاعاتي تسهيم اطلاعات، منابع دانشي تبادل الكتورنيكي داده ها تمركز مديريت سيستم هاي نرم افزاري تنوع فرهنگي، دارايي فكري، دانش تجاري فرايندهاي تكنولوژيكي سرمايه هاي نرم سيستم هاي عملياتي نرم افزارهاي عملياتي ارزش افزوده اقتصادي پروژه هاي تحقيقاتي دارايي زيرساختي2سرمايه ارتباطيمشتريان سرمايه گذاريهاي مخاطره آميزسهم بازاررضايت مشتريزنجيره تامين كانالهاي توزيعوفاداري مشتري شبكه هاي توزيع توسعه برند اعتبار شركت نرخ خريد مشتريان سابق3سرمايه انسانيكاركنان دانش تخصص شايستگي تحصيلات رضايت كاركنانانگيزش توسعه كارراهه مهارتهاي كاركنان ارزش كاركنان تيم هاي كاري توانمند سازيبرنامه هاي آموزشي صلاحيتهاي شغلي دانش شغلي 2-6-7-2- عنوان مقاله: سرمايه فكري، حسابداري مديريت و عملكرد شركت هدف مقاله: بررسي اينكه چگونه و با چه روشي انديشه ها و تصورات مديران سرمايه فكري را شكل مي دهد. همچنين سرمايه فكري بر ارزيابي عملكرد، برنامه ريزي و كنترل و مديريت ريسك تاثير دارد. روش تحقيق: نوع تحقيق توصيفي ـ همبستگي است . ابزار گردآوري اطلاعات پرسشنامه است كه 119 در شركت پرسشنامه توزيع شده است. (Tayles, etal, 2007) ابعاد اندازه گيري سرمايه فكري: سرمايه ساختاري، ارتباطي و انساني جدول 16-2 : سرمايه فكري، حسابداري مديريت و عملكرد شركت رديفابعاد سرمايه فكريشاخص ها1سرمايه ساختاريدسترسي سريع به اطلاعات مورد نيازسيستم ها و رويه ها موجب نوآوري مي شوند، سستم ها و رويه ها موجب مشاركت دانشي و مشوق نوآوري هستند سرمايه گذاري زياد بر نوآوري دارايي فكري دنبال مي شود نرخ بالاي نوآوري در مقايسه با رقبا توجه به تكنولوژي اطلاعاتمستند سازي دانش در بانك اطلاعات، نگهداري از اسناد و دانش هاي مهم2سرمايه ارتباطيمشتريان و فادار هستند مشتري گرايي/ بازار گرايي كارايي در جلب رضايت مشتريان،دريافت بازخور از مشتريان ملاقات دائمي با مشتريان پاسخ به شكايات مشتريانداشتن رابطه خوب با تامين كنندگان مواد اوليهراضي كردن تامين كنندگان حفظ روابط بلند مدت با تامين كنندگان3سرمايه انسانيانتخاب مديران بر اساس نوآوري و ذكاوت متعهد بودن مديران و كاركنانخبره بودن كاركنان در انجام وظايف شغلي نوآور بودن كاركنان و مديران كاركنان براي انجام كار با كيفيت بالا توانمند هستند. سرمايه فكريسرمايه انسانيسرمايه ساختاريسرمايه ارتباطي عملكرد شركتمالي غير ماليعملكرد كليتوان پاسخ به تغييرات اقتصاديحسابداري مديريتگزارشاتعملكردكنترل بودجهسرمايه گذاري شکل شماره 21-2 : سرمايه فكري، حسابداري مديريت و عملكرد شركت 2-6-7-3- سرمايه فكري و اخبار بازار سهام استراليا هدف مقاله: بررسي راهها و روشهاي جايگزين كه به كمك آنها شركتها سرمايه فكري خود را ذي نفعان اثرگذار بر قيمت سهام بيروني افشا مي كنند. روش تحقيق: اين تحقيق تجربي است (Event Study). ابعاد اندازه گيري سرمايه فكري: سرمايه دروني، سرمايه بيروني و سرمايه انساني(Dumay & Tull, 2007)) جدول 17-2 : سرمايه فكري و اخبار بازار سهام استراليا رديفابعاد سرمايه فكريشاخص ها1سرمايه درونيفرايندهاي مديريتي سيستم شبكه هاي درون سازماني فلسفه مديريت فرهنگ سازمانيپروزه هاي تحقيقاتي دارايي هاي زير ساختي سيستم هاي اطلاعاتيحق كپي رايت طراحي محصول 2سرمايه بيرونيمشاركت تحقيقاتي سيستم شبكه هاي بيرون سازمانيبرند و خوش نامي شركت و محصولات آنروابط مشتري كانالهاي توزيع، همكاري تجاري قراردادهاي لايسنسقرارداد با تامين كنندگان توافقات فرانشيز3سرمايه انسانيدانشآموزش كاركنان دانش شغلي شايستگي هاي شغلي، روحيه كارآفريني صلاحيت شغلي اخبار بي طرفانهسرمايه انسانيسرمايه بيرونيسرمايه درونياخبار خوباخبار بدسرمايه فكرينوع اخبار شکل شماره 22-2 : سرمايه فكري و اخبار بازار سهام استراليا 2-6-7-4- عنوان مقاله: طبقه بندي مستندات سرمايه فكري هدف مقاله: سرمايه فكري مفهومي چند بعدي است و شناخت آن از طريق رشته هاي مختلف بازرگاني امكانپذير است. اين مقاله بر اساس مستندات تجربي و پرسشنامه هايي كه بوسيله مديران تكميل شده است، انجام شده است و در نهايت ابعاد سرمايه فكري گروهبندي شده است. روش تحقيق: اين تحقيق تجربي است و در 520 شركت مالزيايي انجام شده است. ابزار گردآوري اطلاعات در اين تحقيق پرسشنامه است. روشهاي تجزيه و تحليل داده ها: تجزيه و تحليل داده ها با نرم افزار SPSS انجام شده است و شامل آزمون يك نمونه اي K-S و تحليل عاملي و آلفاي كرونباخ است Huang & Tayles, 2007)). جدول 18-2 : شکل شماره 21-2 : سرمايه فكري و اخبار بازار سهام استراليا رديفابعاد سرمايه فكريشاخص هامولفه ها بعد از تحليل عاملي1سرمايه ساختاريبهره گيري و مديريت پتنت كپي رايت و مارك تجاري فرهنگ سازماني به صورت مكتوب فناوري اطلاعات و بكارگيري آن در شركتسيستمهاي شبكهاي مرتبط با مشتريان و تامين كنندگان مواد اوليهيسستم كنترل مديريت(از جمله مالي) سيستم ارتباطات دروني مستند سازي دانش در مستندات و پايگاههاي دادهدسترسي به اطلاعات مرتبط و مورد نياز از طريق پايگاههاي داده اجراي استراتزي هاي شركتي اثربخشي هزينه هاي حوزه تحقيق و توسعه توسعه ايد ها/ كالاها و خدمات بكارگيري و اجراي ايد ها/ كالاها و خدمات مدت زمان طراحي و توسعه مصولات و خدمات كيفيت كالاها و خدمات ارائه شده چرخه عمر محصول تصور جامعه از شركتتوسعه محصولات و ايده هازيرساختهاي سازماني2سرمايه مشتريتقاضاي بازار براي توليدات و خدماتوفاداري مشتريان به شركتدسترسي مشتريان به كالاها و خدمات شركت از طريق كانالهاي توزيع وجود فرصت براي اتحادهاي تجاري يا مشاركت و يا همكاريفرصتهايي براي لايسنس/ توافقات فرانشيز قرارداهاي مطلوب و سودآور بدليل موقعيت منحصر به فرد شركت رضايت مشتريتحويل به موقع كالاها و خدمات شكايتهاي مشتريان و پاسخ به آنهاجذب مشتريان جديد سودآوري مشتري، سهم بازاررشد و توسعه كسب و كار و خدماتوابستگي به مشتريان كليدي ليست به روز مشتريانچشم انداز بازارداده ها مربوط به مشتريانارتباط و خدمت به مشتري3سرمايه انسانيدانش فني / تخصص كاركنان تحصيلات كاركنان/ صلاحييتهاي كاركنانخلاقيت و نوآوري كاركنان دانش شغلي كاركنانرضايت شغلي كاركناننرخ خروج از خدمت كاركنان اصلي كيفيت رهبري مديران، آموزش كاركنان سود و درآمد حاصل از هر كارمند برنامه هاي تشويقي و جبران خدمات تجارب شغلي قبلي كاركنان انگيزش كاركنان، وفاداري كاركنان هزينه هاي استخدام كاركنانقابليتهاي كاركنانبهسازي و نگهداري كاركنانرفتار كاركنان 2-6-7-5- عنوان مقاله: بررسي سرمايه فكري بين يك كشور در حال توسعه و توسعه يافته هدف مقاله: هدف اين مقاله مقايسه تفاوت سرمايه فكري بين كشور توسه يافته اتريش و كشور در حال توسعه سري لانكا است. روش تحقيق: اين تحقيق تحليل محتواست. كه در آن گزارشهاي سالانه 30شركت بررسي شده است(Abeysekera, 2007) 2-6-7-6- عنوان مقاله: گزارش دهي سرمايه فكري مفروضات زیربنایی مدل گزارش‌دهی سرمايه فكري تحقیقات عملی و ادبیات تحقیق نشان داده است که یک دیدگاه و بینش مدیریتی برای گزارش‌دهی سرمايه فكري مورد نیاز است بخاطر اینکه گزارش‌دهی سرمايه فكري نیاز به درک عمیقی ازتمامی فرآیندها و فعالیتهای سازمانی خلق ارزش دارد. ثانیاً مدل (مدلهای) گزارش‌دهی سرمايه فكري می‌بایستی مبتنی بر روابط علت ـ معلولی باشد تا بتواند نقش سرمايه فكري را در خلق ظرفیت ایجاد و خلق ارزش نشان دهد. اطلاعات می‌بایستی دربارة متغیرهایی باشد که باعث تغییراتی در منابع سرمايه فكري می‌شوند. مدیریت سرمايه فكري می‌بایستی بخشی از استراتژیهای شرکتها باشد و می‌بایستی مدیریت سرمايه فكري در فرآیندهای مدیریتی مانند تنظیم اهداف، برنامه‌ریزی و اندازه‌گیری پیامدهای اعمال و ارزیابی اعمال براساس اهداف از پیش تعیین شده و ... . قرار داده شود. عنوان مقاله: سرمايه فكري و عملكرد در مدلهاي علينويسندگان: وانگ و چانگ2-6-7-7- عنوان مقاله: سرمايه فكري و عملكرد در مدلهاي علي مدل گزارش‌دهی سرمايه فكري می‌بایستی دارای چشم‌انداز پيش نگرباشد تا پس نگر)مانند روشهای حسابداری سنتی(Kooistra & Zijlstra 2001) هدف مقاله: اين مقاله تاثير ابعاد سرمايه فكري را عملكرد تجاري و روابط علت و معلولي بين اين ابعاد را در تايوان بررسي مي كند. (Wang and Chang, 2005). روش تحقيق: روشهاي تجزيه و تحليل داده ها: جدول 19- 2 : ابعاد سرمايه فكري و عملكرد در مدلهاي علي رديفابعاد سرمايه فكريشاخص ها1سرمايه انسانيتعداد كاركنانتعداد افراد نحصيل كرده ميانگين تحصيلاتنسبت افراد تحصيل كرده ميانگين سابقه كار افرادميانگين سننسبت تغيير تعداد كاركنان نسبت هزينه حقوق و مزايا2سرمايه نوآوريميزان و حجم تحقيق و توسعه (در زمان حال و گذشته)هزينه هاي تحقيق و توسعه در زمان حال هزينه هاي تحقيق و توسعه (در زمان حال و گذشته) ميزان درآمد به ازا هزينه هاي تحقيق و توسعه تعداد كاركنان بخش تحقيق و توسعهنسبت تعداد كاركنان بخش تحقيق و توسعه هزينه پتنت3سرمايه فراينديبهروري هر كارمند ارزش افزوده هر كارمند عمر شركت ثبات سازمانينسبت هزينه هاي اداري هزينه اداري هر كارمند Plant assets turnover Current capital turnover4سرمايه مشتريتعداد مشتريان اصلينرخ رشد هزينه تبليغاتهزينه بازاريابي نسبت هزينه بازاريابينكته: هر يك از شاخصها داراي تعريف است كه در اصل متن آمده است. مدلهاي مفهومي تحقيق: مدل مفهومي اثر مستقيم ابعاد سرمايه فكري بر عملكرد عملكردسرمايه انسانيسرمايه نوآوريسرمايه فرآينديسرمايه مشتري مدل مفهومي اثر غيرمستقيم ابعاد سرمايه فكري بر عملكردمدل مفهومي رابطه متقابل بين ابعاد سرمايه فكري و تاثير آن بر عملكردعملكردسرمايه انسانيسرمايه نوآوريسرمايه فرآينديسرمايه مشتريعملكردسرمايه نوآوريسرمايه فرآينديسرمايه مشتريسرمايه انساني سرمايه نوآوريسرمايه فرآينديسرمايه مشتريعملكردسرمايه انساني شکل شماره 23-2 : مدل مفهومی تحقیق مقاله سرمايه فكري و عملكرد در مدلهاي علي 2-6-7-8- عنوان مقاله: مطالعه سرمايه فکري: توصيف و تجويزاستراتژي هاي مديريت دانش اين مقاله توصيه مي کند که مدل سه شاخگي سرمايه فکري (انساني, سازماني و ساختاري) مي‎تواند به صورت توصيفي و تجويزي توسعه يابد. ولي اين مدل داراي ايراداتي است که عبارتست از: مشکل اول: مدل سه شاخگي سرمايه فکري کارکردي است. اين مدل سه نوع منبع دانش را از هم جدا ميکند و مدعي است ايت سه طبقه داراي کارکرد مستقل هستند در حاليکه اين سه جز مکمل يکديگر هستند. مشکل دوم: مدل سه شاخگي سرمايه فکري فاقد برنامه مديريتي است (Agenda) 2-6-7-9- عنوان مقاله: شبکه سرمايه فکري: ارتباط سيستماتيک بين سرمايه فکري و مديريت دانش در اين مقاله ارتباط بين سرمايه فکري و مديريت دانش تبيين شده است. به زعم نويسندگان مقاله سرمايه فکري و مديريت دانش اهداف مختلفي دارند, ولي در عين حال داراي شباهتهايي نيز هستند و در واقع مکمل يکديگرند. هر دو همه فعاليتهاي سازمان را در بر مي‎گيرند. ولي سرمايه فکري درسطوح مديريت عالي و استراتژيک مطرح است و بر خلق و احصا ارزش تاکيد دارد. هدف مديريتي سرمايه فکري ايجاد دارايي فکري و بهبود ظرفيت ارزش آفريني شرکت ازجنبه استراتژيک است. 2-6-7-10- عنوان مقاله: يكپارچه سازي و ادغام كارت امتيازات متوازن و سرمايه فكري نورتون و كاپلان كارت امتيازي متوازن خود را در سال 1992 ارائه کردند که اين چهارچوب ابتداً عملکرد يک سازمان را در چهار حوزه يا ديدگاه مشتري، فرآيندهاي داخلي، رشد و يادگيري و مالي اندازه‌گيري مي‌کرد و اين چارچوب بيانگر مجموعه‌اي از روابط علت و معلولي بين معيارهاي خروجي و محرکهاي عملکردي يك سازمان در گذشته بود. اين چارچوب مي‌توانست نتايج مالي و نامشهود يک سازمان را بطور همزمان کنترل و اندازه‌گيري کند. با نگاهي به اين چارچوب اين نکته مشخص مي‌شود که ديدگاه مشتري همان سرمايه مشتري و ديدگاه رشد و يادگيري همان سرمايه انساني و ديدگاه فرآيندهاي داخلي همان سرمايه ساختاري و ديدگاه مالي همان سرمايه مالي و مشهود است. اين چهارچوب به علت کاربرد در برنامه‌ريزي استراتژيک، اندازه‌گيري عملکرد و داراييهاي نامشهود از مقبوليت بسياري برخوردار شده است.(Brennan et al., 2000) 2-6-7-11- عنوان مقاله: چرا شرکتها سرمايه فکري را اندازه گيري مي کنند در اين مقاله در خصوص نقش و جايگاه سرمايه فكري در برنامه استراتژيك سازمان بحث شده است. براي بسياري از شركتها چشم انداز بيانگر فرصتهاي محيطي است. بر مبناي چشم انداز، ماموريتها تدوين مي شود. براي دستيابي موفقيت آميز در استراتژي شركت بايستي جايگاه سرمايه فكري به عنوان اهرمي در استراتژي تعيين شود. شركتهاي مختلف، نقشهاي گوناگون براي سرمايه فكري خود در استراتژي در نظر مي گيرند. بايستي توجه داشت که شركت ها بدليل داشتن بستر و زمينه متفاوت, نقش يكساني براي سرمايه فكري در نظر نمي گيرند. در اين مقاله درخصوص دلايل توجه شرکتها به سرمايه فکري بحث شده است. بر اساس بررسي سيستماتيک تحقیقات تجربی و تئوریک سرمایه فکری، کاربردهای این مبحث بوسیله نویسندگان مقاله در طبقات زیر دسته بندی شده است. تدوين استراتژي استراتژي شرکت الگويي براي تصميم گيري در يک شرکت در جهت بهره گيري از فرصتهاي محيطي است. اين سوال مطرح است که آيا شرکتها داراي شايستگي ها و صلاحيتهاي کافي براي بهره گيري از فرصتهاي محيطي است يا خير. در واقع وجود نيروي انساني شايسته پايه و اساسي براي بهره گيري از اين فرصتها است که استراتژي بدنبال دستيابي آنها است. سيستم جبران خدمات بسياري از سازمانها به اين نکته پي برده اند که معيارهاي مالي به تنهايي منجربه تفکر کوتاه مدت مي شود. معيارهاي مالي در واقع پذيرش نوعي سيستم گذشته نگر يا رو به عقب (Backward Looking) است که به رفتارهاي غير کارکردي و مخرب و عدم توجه کافيبه توسعه دارايي هاي نامشهود (توانايي هاي کارکنان و رضايت مشتريان) منجر مي شود. بنابراين مي توان معيارهاي غير مالي (فعاليتهاي کارکنان، رضایت مشتری و ...) را به عنوان مکمل معيارهاي مالي بکاربرد. برخي از شرکتهايي که معيارهاي غيزر مالي را در کنار معيارهاي مالي بکار برده اند, عبارتند از: شرکت کرايسلر( معيار غير مالي رضايت مشتري علاوه بر سودآوري) شرکت فورد(معيار غير مالي رضايت مشتري و معيارهاي عملياتي علاوه بر معيارهاي مالي) 2-6-7-12- عنوان مقاله: نقش سرمايه اجتماعي در ايجاد سرمايه فكري سازمان(مطالعه دو شركت خودرو ساز ايراني) هدف اين مقاله بررسي نقش سرمايه اجتماعي در ايجاد سرمايه فكري دو شركت خودروسازي ايراني است. در اين تحقيق عناصر سرمايه فكري شامل سرمايه انساني، ساختاري و رابطه اي است. روش اين تحقيق توصيفي و همبستگي است. نتايج اين تحقيق رابطه مثبت و معنادار بين سرمايه اجتماعي و سرمايه فكري را نشان مي دهد. 2-7- جمع بندی در این فصل در مورد ادبیات مربوط به موضوع تحقیق بطور مفصل اشاره شده است. در فصل حاضر به تعریف سرمایه فکری از نظرات مختلف و چارچوبهای موجود سرمایه فکری اشاره شده است و همچنین در مورد مدلهاس موجود برای ارزیابی سرمایه فکری و مطالعات موردی صورت گرفته درصنایع مختلف و توسط محقیق مختلف اشاره شده است و در نهایت به نحوه طراحی و تدوین مدل پرداخته شد. 2-8- توضیحات تکمیلی مدل مفهومی تحقیق پس از انجام مجموعهای از مطالعات در خصوص موضوع تحقیق و پیداکردن شناختی نسبتاً مناسب از موضوع مورد بررسی، لازم است که حال به تشریح مدل نظری تحقیق بپردازیم. در این فصل ابتدا در مورد سرمایه فکری، اهمیت و مدلهای آن، مزایا و مفاهیم بکار رفته در آن مطالب نسبتاً جامع و کاملی ارایه گردید. حال برای دستیابی به مدل نظری تحقیق دو روش وجود دارد : - روش اول این است که از مدلهای موجود یکی را که تناسب بیشتری با شرایط تحقیق دارد را انتخاب نموده و با بهرهگیری از متغیرهای موجود در آنها، مدل مورد نظر را در شرایط تحقیق خود قرار داده و پس از بومی کردن آن با توجه به شرایط تحقیق، آن را مورد آزمایش قرار دهیم. - روش دوم این است که با ترکیب و جمع بندی تحقیقات مختلف انجام شده و اضافه و کم کردن مواردی به آنها با توجه به شرایط تحقیق، به یک مدل جدید دست یابیم که تا به حال وجود نداشته و برای اولین بار در این تحقیق بکار گرفته شده باشد. در این پژوهش مدل مفهومی بر اساس مقاله مون و کیم انتخاب گردید که در برگیرنده سه بعد سرمایه های انسانی، ساختاری و ارتباطی است. در شکل شماره 24-2 مدل مفهومي تحقیق به همراه عناصر آمیخته بازاریابی مورد بررسی نشان داده شده است. سرمايهساختاریسرمايه انسانيسرمايه رابطه ايسرمايه فكريجامعهمشتریانشرکت های همکاررضایت کارکنان فرهنگ سازمانی سيستم هاي اطلاعاتيقابليت‌‌هاي کارکنانپايداري و ثبات کارکنان فرايندهایسازماني 24-2 : مدل مفهومی تحقیق فهرست منابع و مآخذ الف) کتاب: 1-سرمایه فکری(سرمایه فکری-مدیریت/نیروی انسانی-مدیریت)تاريخ نشر:30/01/91,نویسندگان:رضاحسنوی و مجید رمضان, محل نشر:تهران ,انتشارات: آتی نگر,240 صفحه وزيري (شوميز) - چاپ 1 - 1000 نسخه 0 -31-6004-600-978 2- سرمد ، زهره ، بازرگان ، عباس ، روشهاي تحقيق در علوم رفتاري، نشر آگاه ، تهران ، 1377. 3- عميدي ، علي ، نظريه نمونه گيري و کاربردهاي آن ، جلد اول ، مرکز نشر دانشگاهي ، تهران ، 1378 4- آذر ، عادل ، مومني ، منصور ، آمار وکاربرد آن در مديريت ، جلد دوم ، سمت ، تهران ، 1380 5- صالحي صدقياني ،جمشيد ، ابراهيمي ، ايرج، تحليل آماري پيشرفته، نشر هواي تازه ، تهران ، 1381. ب) مقاله (لاتین): Bontis, N., Keow, W,C,C. And Richardson, S. (2000), “Intellectual capital and Business performance in Malaysian Industries”, Journal of Intellectual capital, Vol. 1 No. 1, pp. 85-100. Bontis,N.,Dargonetti,N,C., Jacobsen ,K.and Roos ,G.(1999), “ The knowledge toolbox: A review of the tools available to measure and manage intangible resource ”, European Management Journal , Vol .17 No.4 ,pp.391-402 Chen,J.Zhu,Z .and Xie,Y,H.(2004), “Measuring intellectual capital : a new model and empirical study” , Journal of Intellectual capital, Vol. 5 No. 1, pp. 85-100 Gupta, O. And Roos, G. (2001), “Mergers and acquisitions through an Intellectual capital perspective”, Journal of Intellectual capital, Vol.2 No. 3, pp. 297-309. Roos, G., Roos, J., Edvinsson, L. And Dragonetti, N.C. (1997), Intellectual capital – Navigating in new Business landscape, New York university press, New York, NY. Sa´nchez, P., Chaminade, C. And Olea, M. (2000), “Management of Intangibles : an Attempt to Build a theory”, Journal of Intellectual Capital, Vol. 1 No. 4, pp. 312-327. Seetharaman, A., Sooria, H,H,B,Z. And Saravanan, A, S. (2002), “Intellectual capital accounting and Reporting in the knowledge economy”, Journal of Intellectual capital, vol. 3 No. 2, pp . 128-148. Sullivan J, P, H. And Sullivan S, P, H. (2000), “Valuing intangible companies : an intellectual capital approach”, Journal of Intellectual capital, Vol. 1 No. 4, pp. 328-340. Tayles, M,. Bramley, A., Adshead, N. And Farr, J. (2002), “ Dealing with the management of intellectual capital : The potential role of strategic management accounting”, Accounting, Auditing & Accountability Journal, Vol. 15 No. 2, pp. 251-267. Wang, W, Y, and chang, C. (2005), “Intellectual capital and performance in Causal Models : Evidence from the information Technology Industry in Taiwan”, Journal of Intellectual capital, Vol. 6, No. 2, pp. 222-236. Wen-Ying Wang, W.Y., and Chang, C.,(2005), Intellectual capital and Abeysekera, I. ,(2007),Intellectual Capital Reporting Between a Developing and Developed Nation,Journal of Intellectual Capital,Vol. 8 No. 2, pp. 329-345 Bontis, Director(2000), Institute for Intellectual Capital Research Inc.McMaster University,Hamilton, Ontario, Canada. Bontis,N(2000),Assessing Knowledge Assets:A Review Of The Models Used To Measure Intellectual Capital, International Journal of Management Review,Vol3,PP:41-60 Dumay, J.C., . Tull, J.A.,( 2007) Intellectual Capital Disclosure And Price-Sensitive Australian Stock Exchange Announcements, Journal of Intellectual Capital, Vol. 8 No. 2, , pp. 236-255. Huang,C.C., Luther, L., Tayles,M.,( 2007), An Evidence-Based Taxonomy of Intellectual Capital, Journal of Intellectual Capital, Vol. 8 No. 3:pp. 386-408 industry in Taiwan, Journal of Intellectual Capital, Vol. 6 No. 2, pp. 222-236. Intellectual Capital Reorts 2005: Knowledge for Stability, Euro System, Gepruftinformation(5-7) Marr, B. and Schiuma, G. (2001), Measuring and managing intellectual capital and knowledge assets in new economy organizations, in Boune, M. (Ed.), Handbook of performance measurement, Gee, London Nordic Industrial Fund(2001), ,Intellectual Capital Managing and Reporting(A report from the Nordika project) Nordic Industrial Fund, (2003), Management of Intellectual Capital in Nordic Companies Report on the Frame Survey 2003, Jakob Munk Nielsen, Manager, jamn@pls-ramboll.com performance in causal models Evidence from the information technology Philip Vergauwen,P., Bollen, L. & Oirbans, E., Intellectual Capital Disclosure And Intangible Value Drivers: an Empirical Study, Management Decision, Vol. 45 No. 7, 2007: pp. 1163-1180 Sánchez, M.P., Castrillo,R.&Elena,S., (2006), Intellectual Capital Management and Reporting In Universities, International Conference on Science Technology and Innovation Indicators. History and New Perspectives Lugano 15-17. Sandra M. Sa´nchez-Can˜ izares, Miguel A´ ngel Ayuso Mun˜oz and Tayles, M., Pike, R.H., Sofian, S.,(2007), Intellectual Capital, Management Accounting Practices And Corporate Performance Perceptions Of Managers, Accounting, Auditing & Accountability Journal, Vol. 20 No. 4pp. 522-548 Toma´s Lo´pez-Guzma´n (2007), Organizational culture and intellectual capital:a new model, Journal of Intellectual Capital, Vol. 8 No. 3, pp. 409-430. Vander Meer – Kooistra, J. and Zijlstra, S, M. (2001), “Reporting on Intellectual capital”, Accounting, Auditing & Accountability Journal, Vol 14 No. 4, pp. 456 – 476. Williams, S.M.(2000), Is a company’s intellectual capital performance and intellectual capital disclosure practices related?: Evidence from publicly listed companies from the FTSE 100. Bernnan, N .(2001), “Intellectual capital annual reports: evidence from Ireland”, Accounting,Auditing &Accountability Journal, Vol. 14 No.4, pp. 423-436 Moon, Yun Ji & Kym, Hyo Gun (2006) “A Model for the Value of Intellectual Capital”, Canadian Journal of Administrative Sciences ج)سایت: سایت شرکت مهندسی و توسعه نفت ( متن ) به آدرس http://pedec.ir