ادبیات نظری تحقیق مالکیت فکری، حقوق مالکیت فکری (docx) 22 صفحه
دسته بندی : تحقیق
نوع فایل : Word (.docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد صفحات: 22 صفحه
قسمتی از متن Word (.docx) :
مبحث نخست : مفهوم مالكيت فكري و انواع آن
گفتار نخست : تعاریف مالكيت فكري از دیدگاه حقوقدانان داخلی
هنگامي كه به بحث پيرامون مالكيت فكري و حقوق مربوط به آن مي پردازيم ، در مرحله نخست ، مي بايست نسبت به روشن نمودن تعريف دقيقي از آن پرداخته شود و نظر انديشمندان و صاحبنظران علم حقوق پيرامون حق مالكيت فكري را بيان نمود .
اصطلاح « حقوق مالكيت فكري » از سه واژه حقوق ، مالكيت و فكري بافته شده است . براي روشن شدن جايگاه آن بايد به بررسي اين سه واژه بپردازيم :
حقوق ، جمع حق است و در اصطلاح حقوقي عبات است از « قدرتي كه از طرف قانون به شخصي داده شد حق ناميده مي شود كه در اين معنا داراي ضمانت اجرايي نيز مي شود ».
مالكيت مفهومي است اعتباري و آن چيزي است كه از متعلق به شخص مي باشد و دارنده اش مي تواند هر گونه بخواهد آن را به كار گيرد و ديگري نمي تواند برابر قانون ، بي اجازه دارنده اين حق از آن بهره ببرد .
اصطلاح فكري نيز به آفريده هاي ذهني بشر و آنچه از انديشه و ذوق او تراوش مي كند ، گويند .
اصطلاح حقوق مالكيت فكري براي اولين بار توسط يك حقوقدان بلژيكي بكار رفت و از آن به عنوان " مالكيت هاي غير مادي" نيز ياد شده است . در كتب حقوقي ما بيشتر از آن به عنوان « حقوق مالكيت معنوي » نام برده شده است . معنوي از آن جهت مورد اشاره قرار گرفته است كه تنها بعد مادي آن مد نظر نبوده بلكه آنچه كه نتيجه فكر انسان نيز ميباشد ، مد نظر واقع شده است .
در اينجا با توجه به اينكه حوزه شمول و گستره لفظ معنوي فراوان بوده و معاني متعددي را براي آن تعريف نموده اند بنظر مي آيد كه آنطور كه شايسته است در رابطه با آفرينش هاي فكري اين لغت جامع ميباشد ولي مانع نيست . زيرا هدف و مقصود ازحقوق اين نوع مالكيت ، حقوقي است كه منبعث از افكار و انديشه و قوه تعقل خردورزان و انديشمندان ميباشد . در صورتي كه كلمه « فكري » داراي حيطه گسترده اي است كه يكي از آنها حق مالكيت معنوي است . ضمن اينكه كلمه معنوي در اكثر مواقع در مقابل كلمه مادي ، صوري و ظاهري بيان مي شود . حقوق مالكيت فكري در اسناد بين المللي حقوق بشر همچون اعلاميه هاي جهاني حقوق بشر ، ميثاق مدني و سياسي و ميثاق اقتصادي ، اجتماعي و فرهنگي مورد توجه بوده است و بررسي اين حقوق در حوزه مالكيت فردي معني پيدا مي كند .
در قوانين ايران تعريفي از حق مالكيت فكري ارائه نشده است اما با در نظر گرفتن جميع جهات مي توان تعريف فوق را از مواد مختلف قانون استنباط نمود . « حقوق معنوي ؛ مزايائي است قانوني ، غير مادي و مربوط به شخصيت پديدآورنده يك اثر فكري كه به موجب آن ، وي براي هميشه از يك دسته حقوق برخوردار است . »
بدين سبب مزايايي براي صاحب فكر و انديشه بوجود مي آيد كه اين مزايا پايدار بوده و قابليت انتقال به غير را داراست .
برخي از حقوق دانان در سه بخش به تعاريفي از حقوق مالكيت ادبي و هنري و مالكيت حق تاليف و مالكيت حقوق صنعتي پرداخته اند .
« مالكيت ادبي و هنري : حق استفاده مالي و انحصاري و موقت هنرمند يا نويسنده از هنر يا نوشته خود مي باشد .
مالكيت حق تاليف : اختيار قانوني نويسنده در مورد استفاده مالي از اثر قلمي خود در مدتي كه قانون معين كرده است .
مالكيت حقوق صنعتي : اختيار قانوني مخترع نسبت به استفاده مالي از اختراع خود و نيز اختيار قانوني استفاده از علامت فابريك و يا اسم تجارتي و يا هر نوع امتياز ديگر را گويند ».
عده اي از حقوقدانان نيز « حقوق مالكيت معنوي را حقوقي مي داند كه به صاحب آن اختيار انتفاع انحصاري از فعاليت فكر و ابتكار انسان را مي دهد .» براي مثال حقي كه تاجر و صنعتگر نسبت به نام تجاري يا مشكل خاص و علامت كالاها و فرآورده هاي خود دارد ، يا حقي كه نويسنده اثر ادبي يا مخترعي نسبت به اثر و اختراع پيدا مي كند ، حق مالكيت فكري است .
گروهي نيز به تبعيت از قانون مدني فرانسه « اموال را به دو قسم مادي و غير مادي تقسيم نموده است و اموال غير مالي را اموالي مي داند كه وجود مادي و عيني در خارج ندارند ولي جامعه وجود آن را اعتبار نموده است و قانون هم آن را شناخته است . مانند حق تاليف ، حق تصنيف و حق اختراع .»
برخي از حقوق دانان « مالكيت معنوي را حقوقي مي داند كه داراي ارزش اقتصادي و داد و ستد است ولي موضوع آنها شيء معين مادي نيست و موضوع اين حقوق فعاليت و اثر فكري انسان است .»
اما در نگاهي ديگر حق مالكيت معنوي به معناي خاص يا مالكيت فكري را عبارت از " رابطه حقوقي موجود بين اثر فكري يا آفرينه هاي ذهني و پديدآورنده آن كه به موجب قانون ، صاحب اثر ، حق بهره برداري مالي و معنوي از آن را پيدا مي كند ، مي دانند .
به اعتقاد يكي ديگر از صاحبنظران : « حقوق مالكيت فكري ، حقي است كه شخص حقيقي و يا حقوقي مكتشف يا مبتكر يك ايده ( فكر ) علمي ، هنري و يا ادبي نسبت به حاصل انديشه و ابداع خود پيدا مي كند و مي تواند از حقوق و منافع آني و يا جاري آن برخوردار گردد . اين حقوق به فرد ذي حق امكان مي دهد كه بر عليه هر نوع شبيه سازي و يا كپي برداري بدون مجوز در محاكم ملي و بين المللي طرح دعوي نمايد . »
گفتار دوم : تعاريف مالكيت فكري در كنوانسيون ها و معاهدات بين المللي
گروهي از حقوقدانان اروپايي معتقدند: مالكيت فكري را به كاربردهاي انديشه و اطلاعاتي كه ارزش تجاري دارند اطلاق نموده است . »
در تعريفي ديگر آمده است : مالكيت معنوي را مي توان استفاده يا ارزش يك انديشه دانست كه آفريننده انديشه ، آن را به جامعه معرفي مي كند و در صدد كنترل تقويم اجتماعي آفرينش خويش بر مي آيد . به بيان ديگر مالكيت معنوي را وسيله اي براي حفاظت از منافع شخصيت يا سازندگان فردي است .
گروه ديگري نيز بر اين اعتقادند كه : حقوق مالكيت فكري امتيازهاي قاعده مندي است كه مالكيت و بهره برداري از اشياء انتزاعي در بسياري از حوزه هاي فعاليت انساني را تنظيم مي كند .
سازمان جهاني مالكيت فكري حق مالكيت فكري را در معناي وسيع كلمه ، « عبارت از حقوق ناشي از آفرينش هاي فكري در زمينه هاي علمي ، صنعتي ، ادبي و هنري مي داند . »
با توجه به تمام تعاريف ارائه شده در مورد مالكيت فكري ، مي توان به يك نكته مهم اشاره نمود و آن اينكه مالكيت فكري ، بيانگر حقوقي است كه به انديشه و تفكر انسانها تعلّق مي گيرد .
مبحث دوم : تعريف زير شاخه هاي مالكيت فكري
به طور كلي حقوق مالكيت فكري را به دو شاخه اصلي حقوق مالكيت ادبي و هنري و حقوق مالكيت صنعتي تقسيم بندي نموده اند .در موافقت نامه تريپس كه از نظر پوشش، انواع مختلف حقوق مالكيت فكري را شامل گرديده و مقررات ماهوي نسبتاً كاملي را در راستاي حمايت از آنها بيان ميدارد. در بند 2 ماده 1 موافقت نامه به حوزه شمول مالكيت فكري اشاره شده است به موجب اين بند اصطلاح مالكيت فكري « به كليه انواع مالكيت فكري كه موضوع بخش هاي 1 تا 7 قسمت 2 هستند ، مربوط مي شود .اين هفت قسمت عبارتند از
1 - حق نسخه برداري و حقوق جانبي ؛
2 – علائم تجاري ؛
3 – نشانه هاي جغرافيايي ؛
4 – طرحهاي صنعتي ؛
5 – حق ثبت اختراع ؛
6 – طرحهاي ساخت مدارهاي يكپارچه ؛
7 – حفاظت از اطلاعات افشا نشده ؛
چنانكه مشهود است ؛ اينكه بخش هاي فوق را مي توان در دو حوزه كلي تقسيم بندي نمود حوزه مالكيت ادب و هنري كه شامل حق نسخه برداري و حقوق جانبي مي شود و خود در طيف گسترده اي از حمايت ها شامل آثار مكتوب تا آثار سمعي – بصري ، آثار تجسمي ، صنايع دستي و نرم افزارهاي رايانه اي را بدنبال دارد . حوزه ديگر مرتبط به مالكيت صنعتي مي باشد ؛ كه در برگيرنده رديف هاي 2 الي 7 ذكر شده است . گرچه در اين حوزه نيز تقسيماتي را بوجود آورده اند و گروهي معتقدند كه حقوق مالكيت صنعتي را نيز به دو گروه حقوق مربوط به علائم شامل علائم تجاري و نشانه هاي جغرافيايي و گروه مربوط به اختراع و طراحي صنعتي و اسرار تجاري مي باشد . وجه تمايز دو گروه اخير الذكر تمايز در مدت حمايت است كه در آتي به آن خواهيم پرداخت . موافقت نامه در بند 1 ماده 1 به شمول موافقت نامه اشاره نموده است . « اعضا ، مقررات موافقت نامه حاضر را به اجرا در خواهند آورد ، اعضا بدون اينكه تعهدي داشته باشند ، مي توانند در قوانين خود حمايت گسترده تر از آنچه در اين موافقت نامه از آنها درخواست شده در نظر گيرند ، مشروط بر اينكه حمايت مزبور با مقررات موافقت نامه حاضر تعارض نداشته باشد . اعضا مخير خواهند بود كه در عرف و نظام حقوقي خود روش مقتضي براي اجراي مقررات اين موافقت نامه را تعيين كنند » . قابل ذكر است كه گرچه در بند 2 ماده 1 موافقت نامه تنها به 7 بخش اشاره شده است ؛ اما در متن موافقت نامه و در بخش 8 نيز به كنترل رويه هاي ضد رقابتي در پروانه هاي ( ليسانس هاي ) قراردادي پرداخته است .
« دو دسته حقوق قوق از دو جهت نيز با هم تفاوت دارند : اول ، اينكه حمايت از دسته اول منوط به هيچگونه تشريفاتي نيست ، اما حمايت از دسته دوم منوط به تشريفات ثبت است ؛ ديگر اينكه مدت حمايت از حقوق دسته اول بلندمدت تر از حمايت از حقوق دسته دوم مي باشد ، و در دسته دوم تنها در علايم تجاري قابل تمديد است ».
گفتار نخست : مالكيت ادبي و هنري
در اين باره در كتب مختلف به دو واژه مهم اثر و مولف پرداخته شده است كه ابتدا لازم است به تعاريفي از اين دو واژه پرداخت : « اثر » به معني بيان بكر و خلّاق احساس در حيطه ادب ، علم ، موسيقي و هنر است و كسي كه اثري را خلق مي كند « مولف » خوانده مي شود .
« اثر ادبي » : هرگونه اثري است كه در قالب كلمات يا اعداد – خواه به صورت كتبي يا شفاهي – ارائه شده است به جزاثر ديداري – شنيداري .
«اثر ديداري – شنيداري » : عبارت است از اثري متشكل از مجموعه اي از تصاوير متوالي و مرتبط به گونه اي كه مشاهده آنها احساس متحرك بودن را در ذهن به وجود آورد ، خواه به صورت همراه باشد يا نباشد .
« اثر مستعار » : اثري است كه بر روي نسخه هاي آن نام غير واقعي پديد آورنده درج شده باشد .
حق مالكيت ادبي و هنري ( حق مؤلّف ) : حق پديد آورنده آثار ادبي ، هنري و علمي در ناميده شدن اثر به نام او و نيز حق انحصاري وي در تكثير ، توليد ، عرضه ، اجرا و بهره برداري از اثر خود است .
سازمان جهاني مالكيت فكري نيز حق مؤلّف ( كپي رايت ) را يك اصطلاح حقوقي مي داند كه به ابداع كنندگان آثار ادبي و هنري تعلّق مي گيرد .
از آنجا كه قوانيني كه در پي مي آيد ، از نظر حقوقي به شخصي تعلّق مي گيرد كه اثري را خلق كرده است ( مولّف ) ، به همين دليل آن را « حق مولّف » مي نامند ..
هنرهاي كاربردي : عبارت است از يك اثر هنري ، با خصوصيّات كاربردي يا اثري كه در يك كالا متبلور شده است ؛ اعم از اينكه به طريق دستي يا صنعتي توليد شده باشد .
فولكلور ( آثار ابتكاري بر پايه فرهنگ عامه ) : به آفرينش هاي ادبي و هنري اطلاق مي شود كه پديدآورندگان معيني را نمي توان براي آن شناخت . اين آثار به تدريج از نسلي به نسل ديگر انتقال يافته و به عنوان باورهاي توده مردم ، ميراث فرهنگ سنتي را تشكيل داده اند .
هنرهاي تجسمي : هنرهايي هستند كه به آنها هنرهاي بصري يا ديداري نيز گفته مي شود ، آن گروه از هنرهاي مبتني بر طرح هستند كه شخصا حس بينايي را مخاطب قرار مي دهند .
نرم افزار : عبارت است از مجموعه دستورالعمل هايي كه به منظور انجام كاري به رايانه داده مي شود . به عبارتي ديگر « دستورالعمل ها ، برنامه ها و جملات قابل اجرايي هستند كه توسط انسانها نوشته و به وسيله آن مي توان از سخت افزار رايانه استفاده كرد ».
« برنامه رايانه اي » متشكل از مجموعه اي از دستورات است كه به صورت كلمات ، كدها ، طرح برنامه يا هر شكل ديگري بيان شود و چنانچه در ابزار رسانه اي كه رايانه توانايي خواندن آن را دارد ، قرار گيرد ، سبب شود كه رايانه عمل خاصي را انجام دهد يا به نتيجه خاصي برسد ».
داده پيام : عبارت است از هر نمادي از واقعه ، اطلاعات يا مفهوم كه با وسايل الكترونيكي نوري و يا فناوري جديد اطلاعات توليد ، ارسال ، دريافت ، ذخيره يا پردازش شود .
توپوگرافي : نقشه هاي با مقياس بزرگ و كوچك هستند كه براي نشان دادن خصوصيات فيزيكي سطح زمين بكار مي روند . اين نقشه ها براي مطالعات زمين شناسي بخاطر اطلاعات مفيد آن از جمله قابليت اندازه گيري فواصل افقي و يا ارتفاع عمودي نقاط مختلف يك وسيله اساسي به شمار مي روند .
ليتو گرافي : گونه اي چاپ مكانيكي شامل استفاده از صفحه هاي عكاسي يا صفحه هاي مشابه ، كه در سطح آنان ناحيه تصوير ، به صورت روغن دوست ( جوهرگير ) و نواحي غير تصويري به صورت آب دوست درآمده است . معمولا اين صفحات را با پودر آلومنيوم مي سازند . به زبان ساده تر مي توان گفت ليتوگرافي ، فني است كه با استفاده از روش هاي عكاسي ( شيميايي و فيزيكي ) قالب چاپ را مي سازند .
پانتوميم : انواع رقص و حركات موزون بدون صدا را گويند .
گفتار دوم : مالكيت صنعتي
مالكيت صنعتي : غرض از مالكيت صنعتي ، مفهوم عام آن است و اين مفهوم نه تنها در صنعت و بازرگاني به معني اخص اطلاق مي شود بلكه صنايع كشاورزي و استخراجي و كليه محصولات مصنوعي يا طبيعي از قبيل برگ توتون ، ميوه و دام و گل و مواد معدني و آب هاي معدني ، آب جو ، آرد و دانه نيز شمول دارد .
حق اختراع : قانونگذار ايران حق اختراع را نتيجه فكر فرد يا افراد دانسته كه براي اولين بار فرآيند يا فرآورده اي خاص را ارائه مي كند و مشكلي را در يك حرفه ، فن ، فناوري ، صنعت و مانند آن حل مي نمايد .
در تعريفي ديگر ، حق اختراع را مجموعه انحصاري مي دانند كه يك دولت به ثبت كننده اختراع براي مدتي معين در قبال افشاء اختراع اعطاء مي كند .
علائم تجاري : نشانه يا شاخصي است متمايز كننده كه موسسات بازرگاني يا ساير اشخاص حقيقي و حقوقي از آن منحصراٌ براي تعيين منشأ كالا يا خدمات خود براي مصرف كننده و همين طور متمايز كردن آنها از كالاها يا خدمات ديگر اشخاص حقيقي و حقوقي استفاده مي كنند .
قانونگذار ايران نيز در تعريفي علائم تجاري را عبارت از هر نشان قابل رؤيتي مي داند كه بتواند كالاها يا خدمات اشخاص حقيقي يا حقوقي را از هم متمايز سازد .
موافقت نامه تريپس نيز علائم تجاري را شامل هرگونه علامت يا تركيبي از علائم كه بتواند كالاها يا خدمات يك فعاليت را از كالاها يا خدمات فعاليت هاي ديگر متمايز گرداند دانسته است .
طرح صنعتي : طرح صنعتي يك هنر كاربردي است كه بوسيله آن جنبه هاي زيبايي شناختي و كاربردي محصول براي بازار پسندي و توليد ، بهبود پيدا مي كند .
مطابق با قانون ايران ، هرگونه تركيب خطوط يا رنگها و هرگونه شكل سه بُعدي يا خطوط ، رنگها و يا بدون آن ، به گونه اي كه تركيب يا شكل يك فرآورده صنعتي يا محصولي از صنايع دستي را تغيير دهد ، طرح صنعتي محسوب مي شود .
طرح صنعتي از نظر شوراي بين المللي انجمن طرحهاي صنعتي ، يك فعاليت خلّاقانه است كه هدف آن ايجاد كيفّيات چند وجهي براي اشياء ، فرآيندها ، خدمات و سيستم هاي مربوط به آنها در كل چرخه زندگي است .
در موافقت نامه تريپس هيچگونه تعريفي از مالكيت صنعتي نشده است و تنها به شرائط حمايت از آن پرداخته كه در مباحث آينده به آن خواهيم پرداخت .
نشانه هاي جغرافيايي : نام يا سمبلي است كه براي معرفي برخي كالاها كه به محل يا مبدأ جغرافيايي خاصي (مانند شهر ، منطقه يا كشور ) تعلّق دارند به كار مي رود .
نشانه اي جغرافيايي در قوانين ايران به نشانه هايي اطلاق مي شود كه مبدأ كالائي را به قلمرو يا منطقه يا ناحيه اي از كشور منتسب سازد ، مشروط بر اينكه كيفيّت و مرغوبيّت ، شهرت يا ساير خصوصيّات كالا اساساٌ قابل انتساب به مبدأ جغرافيايي آن باشد .
در موافقت نامه تريپس ، نشانه هاي جغرافيايي ، نشانه هايي هستند كه مشخص مي كنند مبدأ يك كالا واقع در قلمروي يك عضو يا منطقه يا ناحيه اي در قلمروي مزبور است ، مشروط بر اينكه كيفيّت معيّن ، شهرت يا ديگر مشخصات كالا اساساٌ قابل انتساب به مبدأ جغرافيايي آن باشد .
در تعريفي ديگر ، نشانه هاي جغرافيايي يعني منطقه ، مكان خاص يا ، در موارد استثنايي ، نام كشوري كه براي توصيف يك محصول كشاورزي يا يك ماده غذايي بكار مي رود كه :
الف ) مبدأ آن همان منطقه ، مكان خاص يا كشور است ،
ب ) داراي كيفيّت ، شهرت يا ساير خصوصيّات خاص است كه قابل انتساب به آن منطقه جغرافيايي هستند و توليد و يا فرآوري و يا تهيه آن در آن منطقه جغرافيايي تعيين شده ، انجام مي شود .
اسرار تجاري : فرمول ، رويّه ، فرآيند ، طرح ، ابزار ، الگو يا مجموعه اطلاعاتي است كه در يك كسب وكار براي به دست آوردن مزيّت نسبت به رقبا مورد استفاده قرار مي گيرد . در برخي از نظام هاي حقوقي به اين اسرار ، اطلاعات « افشاء نشده » نيز اطلاق مي گردد .
مدار يكپارچه : يك جزء الكترونيكي با نقشه و منطقي خاص است كه عملكرد و كارائي آن قابليت جايگزيني با تعداد بسيار زيادي از اجزاء الكترونيكي متعارف را داراست . طراحي هاي نقشه ، جانمايي و منطق اين مدارها بر اساس قانون ثبت علائم تجاري و اختراعات مصوب 01/04/1310 و آيين نامه اصلاحي اجراي قانون ثبت علائم تجاري و اختراعات مصوب 14/04/1337 مورد حمايت مي باشد .
فصل دوم : تاريخچه مالكيت فكري
مبحث نخست : مروري بر تاريخچه مالكيت فكري
گفتار نخست : تاریخچه مالکیت فکری در جهان
واقعيتي كه بايد به آن اذعان نمود اين است كه به رسميت شناختن حقوق مالكيت فكري براي صاحبان فكر و انديشه ، بحث نويني نبوده و در طول تاريخ مورد توجه و عنايت بوده است . « علل پيدايش مسئله (حق مولف ) عمدتاً رشد صنعت چاپ و توسعه سوادآموزي و در نتيجه تقاضاي نسخه هاي بيشتري از آثار مولفان است . بديهي است كه در شرايط جديد قواعد سنتي مربوط به استنساخ دستي از آثار ديگران كه قاعدتاً با اجازه مولف صورت مي گرفت ، پاسخگو نبود ؛ زيرا استنساخ يك نسخه از اثر ديگري براي استفاده شخصي ، ماهيتي بسيار متفاوت از چاپ و نسخه برداري گسترده از آثار ديگران براي فروش و تجارت دارد .
احترام به حقوق مالكيت فكري و احترام به آثار علمي ، ادبي و فني به تمدنهاي باستاني باز مي گردد . آندره موريو در اين باره مي گويد : « حقوق معنوي مولّف از زماني كه انسان توانست قلم مويي در دست بگيرد وجود داشته است . مبدا چنين حقي ، در ظلمات اعصار ناپديد است . به محض اينكه ادبياتي بوجود آمد ، سرقت ادبي از سوي عموم مردم سرزنش و ملامت شد و به محض اينكه قوانين تدوين شد ، مرتكب اين سرقت مجازات گرديد .»
مي توان گفت كه نخستين قانون حمايت از حقوق ادبي و هنري در سال 1709 ميلادي در كشور انگلستان تحت عنوان « قانون ملكه » به مولفّين تعلّق گرفت . پس از آن در فرانسه در سال 1777 به فرمان لويي شانزدهم پيش بيني و لازم الاجرا شد . در امريكا ابتدا به عنوان قانون محلي در سال 1783 شروع و سپس در سال 1789 بصورت يكي از قوانين ملي و در قالب قانون اساسي متجلّي گشت . در زمينه علائم تجاري نيز با گسترش بازرگاني در نيمه دوم قرن نوزدهم و رواج سوء استفاده ها و تقليدها ، اولين قانون حمايت از علامت تجاري در فرانسه در سال 1857 و در انگلستان در سال 1862 و در امريكا 1870 و در 1871 در آلمان به تصويب رسيد .
بدين لحاظ قراردادهاي مهمي را در زمينه هاي مختلف پيش بيني و به تصويب رساندند كه به شرح ذيل به آنها خواهيم پرداخت :
1 – كنوانسيون پاريس : عدم استقبال از نمايشگاه اختراعات وين در سال 1874 توسط مخترعان و اعتراض آنها مبني بر عدم وجود حمايت هاي بين المللي ، دولت اتريش را بر آن داشت تا از دولت ها درخواست نمايد به توافقات مهم بين المللي در حمايت از اختراع و مخترع بوجود بياورند و اين پيشنهاد منجر به تشكيل دو جلسه در سال هاي 1880 و 1883 شد كه در سال 1383 منجر به معاهدهايي گرديد كه امروز به كنوانسيون پاريس در حمايت از اختراعات ، طرح هاي صنعتي ، علائم تجاري ، طراحي مدل كالاها و ... مشهور مي باشد . اين كنوانسيون در سالهاي 1900 در بروكسل ، 1911 در واشنگتن ، در لاهه 1925 ، 1934 در لندن ،در 1958 در ليسبون ، در سال 1967 در استكهلم و نهايتأ در 28 سپتامبر 1979 مورد تجديد نظر واقع و اصلاحاتي در مفاد آن صورت گرفته است .
2 – معاهده برن : در حمايت از آثار ادبي و هنري در سال 1886 در شهر برن سوئيس منعقد شد و در سال هاي 1908 در برلين ، در 1914 در برن ، در 1928 در رم ، در 1948 بروكسل ، در 1967 در استكهلم ، پاريس 1971 ،1986 در پاريس و در 1989 مجدداٌ در پاريس مورد بازبيني و تجديد نظر قرار گرفت .
3 – معاهده رم : وظيفه اين معاهده حفاظت از حقوق تهيه كنندگان آثار صوتي ، اجرا كنندگان و نيز برنامه هاي راديوئي و تلويزيوني است . اين معاهده در سال 1961 به تصويب رسيده است . اين معاهده در تلاش است تا توازني ميان مجموعه اي از صاحبان حقوق تهيه كنندگان آثار صوتي و اجرا كنندگان و توزيع كنندگان برقرار نمايد .
4 - معاهده مادريد و پروتكل الحاقي آن : اين معاهده در باره ثبت بين المللي علائم و حفاظت از حق استفاده از يك مارك بين المللي است اين معاهده در سال 1891 به تصويب رسيد و پروتكل آن در سال 1989 وضع شد . اين پروتكل شامل اصلاحاتي با هدف افزايش انعطاف و فراگيري موافقت نامه مادريد بود .
5 – معاهده مادريد : طبق اين معاهده كشورهاي عضو موظف هستند از درج جعلي نام كشور سازنده يك كالا بركالاي ديگر ممانعت بعمل آورند . اين معاهده در سال1989 از تصويب گذشت .
6 – معاهده بروكسل : این کنوانسیون که معروف به کنوانسیون ماهواره است کشورهای متعهد را ملزم به انجام اقدامات مناسب جهت جلوگیری از پخش بدون مجوز سیگنالهای حامل برنامه بوسیله ماهواره در و یا از سرزمینشان می نماید ، در صورتیکه سازمان تصمیم گیرنده در رابطه با چگونگي برنامه که نوعا سازمان پخش هستند مجوزی نداده باشد آن پخش بدون مجوز تلقی می شود . الزمات کنوانسیون بر سازمانهای تابع دول متعهد حاکم است .با این وجود مقررات این کنوانسیون در رابطه با سیگنالهای منتشره که توسط پخش مستقیم ماهواره ای صورت می گیرد قابل اعمال نیست . اين معاهده از سال 1974 تاكنون در حال اجرا مي باشد .
7 – معاهده نايروبي : معاهده فوق مربوط به حفاظت از سمبل المپيك و جلوگيري از سوء استفاده از نشان المپيك مي باشد . اين معاهده در سال 1981 تصويب و تاكنون اجرائي است .
8 – معاهده همكاري در حفظ حق ثبت انحصار : اين معاهده در سال 1970 تصويب و از سال 1978 تاكنون در حال اجرا است . هدف آن تسلط يافتن بر برخي مشكلات در نظام ثبت اختراع ملّي و كاستن از نسخه برداري هاي غير قانوني است . هم چنين اين معاهده از ثبت اختراع مكرر در كشورهاي مختلف جلوگيري به عمل مي آورد .
9 – معاهده بوداپست : اين معاهده شامل حفاظت از حق استفاده از ميكرو ارگانيسم هاي جديد مي باشد . براي اين منظور دولت هاي عضو متعهد هستند كه سپرده گذاري ميكروارگانيسم ها را براي ثبت حق اختراع پذيرفته يا مقرر مي دارند ، براي اين منظور بايد سپرده گذاري ميكروارگانيسم نزد هر مرجع سپرده گذاري بين المللي را به رسميت بشناسد . اعم از اينكه اين مرجع در داخل يا خارج از قلمرو دولت مربوطه قرار داشته باشد . اين معاهده در سال 1977 به تصويب رسيده است .
10 – معاهده قانون حفاظت از نشان هاي تجاري : اين معاهده در سال 1994 تاكنون به تصويب و در حال اجرا مي باشد .
11 – معاهده ليسبون : حق استفاده از القاب مشخص كننده كشور محل ساخت يك كالا ، براي صنايع مستقر در آن كشور از نظر جغرافيايي را به رسميت شناخته و در سال 1958 به تصويب رسيده است . اين معاهده سپس در سال 1967 در استكهلم مورد تجديد نظر و در سال 1979 نيز مجدداٌ اصلاح گرديد .
12 – معاهده لوكارنو : اين معاهده طبقه بندي طراحي هاي صنعتي را تحت حمايت قرار داده و در سال 1968 به تصويب رسيده است ؛ اما نسخه هاي جديدتري از اين طبقه بندي به جامعه صنعتي كشور ارائه گرديده است . « دبيرخانه وايپو در اجراي موافقت نامه لاهه در باره سپرده گذاري بين المللي طرحهاي صنعتي و اداره طرحهاي نيلوكس نيز از اين طبقه بندي استفاده مي نمايند .»
13 - معاهده نيس : معاهده فوق شامل طبقه بندي كالاها و خدمات براي سهولت در ثبت علائم تجاري و خدماتي مي باشد . هر عضو در هنگام ثبت علائم تجاري بايد شماره طبقه كالا را بيان كند . اين معاهده در سال 1957 به تصويب رسيده است . در طبقه بندي اوليه 34 طبقه براي كالا و 8 طبقه براي خدمات پيش بيني شده است . اين معاهده در سالهاي 1976 استكهلم و 1977 در ژنو مورد بازنگري قرار گرفته و در سال 1979 اصلاحاتي را پذيرفت .
14 – معاهده استراسبورگ : شامل طبقه بندي بين المللي حقوق ثبت انحصاري مي گردد و در سال 1971 به تصويب رسيده است .
15 – معاهده وين : طبقه بندي عناصر مشخصه ي مارك ها از وظائف اين معاهده به شمار مي رود و از سال 1973 در حال اجرا است .
16 – معاهده ژنو: معاهده مذکور با یک مقدمه و هفده بند در بیست آوریل 1989 در شهر ژنو به تصویب رسید . هدف این معاهده مقابله با سرقت آثار سمعی و بصری ومحتویات آن و ایجاد امنیت قانونی درتبادل آثار سمعی و بصری در عرصه بین المللی است که زمینه گشترش تبادلات بین المللی آثار سمعی و بصری و افزایش خلق آثار سمعی و بصری را فراهم می آورد.
بدین منظور معاهده اتحادیه ای را تحت عنوان اتحادیه ثبت بین المللی آثار سمعی و بصری پیش بینی کرده است و ایجاد بایگانی بین المللی آثار سمعی و بصری را به منظور ثبت بین المللی مقرر داشته است .این بایگانی بعنوان شعبه اجرایی سازمان جهانی مالکیت فکری در کشور اطریش تا زمانی که معاهده مربوط به مقر این بایگانی بین سازمان جهانی مالکیت فکری و کشور اطریش مجری است مستقر است ودر غیر اینصورت به شهر ژنو منتقل می گردد .
17 – معاهده واشنگتن : هدف از اين معاهده حفاظت از دانش فني مدارهاي متمركز مي باشد.
18 – معاهده كپي رايت سازمان جهاني مالكيت فكري : مطابق اين معاهده حفاظت از مالكيت فكري آثار رايانه اي بايد مطابق مفاد كنوانسيون هاي پاريس و برن رعايت شود . اين معاهده در سال 1996 به تصويب رسيده است .
19 – معاهده جهاني حفاظت از حقوق ثبت انواع گياهان . مجمع بین المللی برای حفاظت از انواع جدید گیاهان) ، یك سیستم بین المللی تصدیق مالكیت معنوی را برای حفاظت از انواع جدید گیاهان پایه گذاری كرد. مجمع ، قوه ابتكار و خلاقیت پرورش دهندگان انواع جدید گیاهان را تشویق و ترغیب می كند. هر كس كه یك نوع جدید از گیاهانی را كه مقاوم در برابر بیماری، خشكسالی و بردبار در برابر سرما است، یا بسیار زیبا و چشم نواز است پرورش دهد كمتر از كسی كه موتور اتومبیل می سازد یا یك داروی پزشكی جدید درست می كند، مخترع نیست. تنها تفاوت این است كه پرورش دهندگان گیاه با موجودات زنده به جای مواد بیجان سرو كار دارند.
20 - پيمان نامه حفاظت از آثار نمايشي و فونوگرام وايپو.
همانطور كه پيش تر نيز بيان شد دو كنوانسيون پاريس و برن در حمايت از آفرينش هاي فكري پا به عرصه ظهور گذاشتند و در سال 1970 اين سازمان توسعه يافته و با روزآمد شدن با نام وايپو آغاز بكار نمود و در سال 1974 اين سازمان يكي از آژانس هاي وابسته سازمان ملل شناخته شد . جان كلام در اين كه مي توان موافقت نامه تريپس را به عنوان نقطه تلاقي اسناد گوناگون مالكيت فكري دانست ؛ زيرا اين موافقت نامه در قسمت هاي مختلف از اسناد قبلي خود الهام گرفته است .
گفتار دوم : تاريخچه مالكيت فكري در ايران
اولين قانون وضع شده در ايران در حوزه مالكيت فكري با تصويب قانون ثبت علائم و اختراعات بود كه در 9 فروردين ماه 1304 شروع گرديد و اين حركتي است به سوي قانون مند نمودن مالكيت فكري در ايران . اما اين قانون با توجه سرائط و احتياجات زماني نياز به اصلاحاتي داشت كه اين اصلاحات در 29 تيرماه 1310 از تصويب مجلس شوراي ملّي گذشت و اين قانون نهائي شد و تاكنون در حوزه مالكيت صنعتي جاري مي باشد . اولين قانوني كه در حوزه مالكيت ادبي و هنري به تصويب رسيد ، پنج ماده 245 الي 249 قانون جزا ، مصوب 1310 مي باشد . اين مواد برگرفته از مواد 425 الي 429 قانون جزاي فرانسه مي باشد . اما به جز قوانين فوق چندين معاهده بين ايران و كشورهاي اروپايي منعقد شده است كه در اين معاهدات به تعهدات كشورها واتباع آنها در حوزه مالكيت فكري اشاره شده است . در تاريخ 3/2/1328 هيئت وزيران آئين نامه نصب و ثبت اجباري علائم صنعتي براي اجناس داروئي و خوراكي و بهداشتي را به پيشنهاد وزارت دادگستري و موافقت وزارت خانه هاي بهداري و اقتصاد به تصويب و ابلاغ نمود . در خرداد ماه 1338 قانون مربوط به مقررات پزشكي و دارويي و مواد خوراكي و آشاميدني از مجلس گذشت و اصلاحات بعدي آن در سال 1367 به تصويب مجلس شوراي اسلامي رسيد . ماده 13 اين قانون در مورد ثبت اسامي و علائم تجاري و صنعتي در يك ماده و چهار تبصره به بيان فوق مي پردازد . در سال 1334 طرحي در 9 ماده و دو تبصره به مجلس شوراي ملّي تقديم شد اما اين طرح در كميسيون مربوطه مسكوت ماند . در سال 1336 دولت لايحه اي موسوم به تأليف و ترجمه مشتمل بر 16 ماده و سه تبصره به مجلس سنا تسليم نود كه اين بار نيز بي نتيجه ماند . در 10/12/1337 مجلس طي ماده واحده اي اجازه الحاق دولت را به اتحاديه عمومي بين المللي موسوم به پاريس براي حمايت از مالكيت صنعتي و تجاري و كشاورزي را تصويب نمود . در پي همين تلاش ها در سال 1346 ، وزارت فرهنگ و هنر لايحه اي در حمايت از « حقوق مولّفان و مصنّفان و هنرمندان » را تهيه و در آبان ماه 1347 تقديم مجلس نمود . اين لايحه مشتمل بر 33 ماده و سه تبصره بود كه به پيشنهاد مرحوم احمد شاملو با اين نام پيشنهاد شد . اين قانون نيز برگرفته از قانون 83 ماده اي سال 1957 فرانسه و قانون نمونه يونسكو و سازمان جهاني مالكيت فكري مي باشد . اين قانون در سال 1348 به تصويب مجلس رسيد و آئين نامه اجرائي آن در دي ماه 1350 از تصويب دولت گذشت . پس از انقلاب اسلامي ايران نيز مجلس شوراي اسلامي و دولت ، قوانين ولوايح متعددي را به تصويب گذرانده اند كه ذيلاٌ به نام و تاريخ تصويب آنها اشاره خواهد شد :
1 – قانون حمايت از پديدآورندگان نرم افزارهاي رايانه اي در 4/10/1379
2 – قانون ثبت ارقام گياهي و كنترل بذر و نهال 29/4/1382
3 – قانون تجارت الكترونيك 17/101382
4 – قانون حمايت از نشانه هاي جغرافيايي 7/11/1383
5 – قانون ثبت اختراعات ، طرحهاي صنعتي و علائم تجاري 7/8/1386 و آئين نامه اجرائي در تاريخ 1/11/1387 نهائي شد .
6 - قانون الحاق دولت ايران به كنوانسيون تاسيس سازمان جهاني مالكيت فكري ( وايپو ) در 4/7/1380
فهرست منابع
الف ) كتب
الف 1 ) فارسی
1 – امامي ، اسداله ، حقوق مالكيت معنوي ، جلد اول ، نشر ميزان ، چاپ اول 1386
2 – امامي ، سيد حسن ، حقوق مدني ، كتابفروش اسلاميه ، چاپ نهم 1371
3 – اماني ، تقي ، قوانين و مقررات حقوق مالكيت فكري ، نشر بهنامي ، چاپ اول 1383
4 – بزرگي ، وحيد ، سازمان جهاني مالكيت فكري كنوانسيون ها معاهدات و موافقت نامه ها،
5 – جعفري لنگرودي ، محمدجعفر ، ترمينولوژي حقوق ، انتشارات گنج دانش ، چاپ نهم 1377
6 – دهخدا ، علي اكبر ، لغت نامه ، جلد اول ، دوره جديد 1377
7 – سازمان جهاني مالكيت فكري ، بررسي مقايسه اي حقوق مالكيت فكري در سازمان تجارت و سازمان جهاني مالكيت فكري ، مترجم بزرگي وحيد ، انتشارات بازرگاني ، چاپ اول 1384
8 – ستوده تهراني ، حسن ، حقوق تجارت ، جلد يك ، نشر دادگستر ، 1388
9 – شمس، عبدالحمید، حقوق مالکیت بر علائم تجاری، تهران، سمت، 1382
10 – صفايي ، سيدحسين ، دوره مقدماتي حقوق مدني ، جلد اول ، نشر ميزان 1379
11 – فتحي زاده ، هوشنگ ؛ بزرگي ، وحيد ، بايسته هاي الحاق به سازمان تجارت در زمينه حقوق مالكيت فكري ، انتشارات بازرگاني ، چاپ اول 1383
12 – كاتوزيان ، اميرناصر ، دوره مقدماتي حقوق مدني ( اموال و مالكيت )، نشر دادگستر، چاپ اول 1376
13 – كاتوزيان ، اميرناصر ، مقدمه علم حقوق ، چاپ شصت و سوم 1387
14 – ميرحسيني ، سيد حسن ، حقوق اختراعات ، انتشارات ميزان ، چاپ اول 1387
15 – ميرحسيني ، سيد حسن ، حقوق نشانه هاي جغرافيايي ، نشر ميزان ، چاپ اول 1385
16 - ميرحسيني ، سيد حسن ، مقدمه اي بر حقوق مالكيت معنوي ، نشر ميزان ، چاپ دوم 1385
17 – شفيعي ، شكيب ، حق مولف قوانين و مقررات بين المللي ، نشر خانه كتاب ، چاپ اول 1381
الف 2 ) لاتین
18 - The TRIPS agreement, sustainable development and the public interest, Simon Walker , IUCN 2001
19 - Trade related aspects of intellectual property rights: a commentary on the TRIPS agreement , Carlos María Correa , Oxford University Press, 2007
20 – Intellecual property and international trade : trips agreement second edition, by Carlos M. Correa and Abdulqawi A. Yusuf (Apr 14, 2008)
21- Intellectual Property Rights, the WTO and Developing Countries: The TRIPS Agreement and Policy Options by Carlos María Correa (Aug 12, 2000)
ب ) مقالات
22– اصلاني ، حميدرضا ، درآمدي بر حمايت از حق اختراع در حقوق ايران و چالشهاي حقوقي الحاق ايران به موافقت نامه تريپس ، مجله فقه و حقوق ، سال چهارم ، شماره 13 ، 1386
23 – صفايي ، سيد حسين ؛ صادقي محسن و محسني حسن ، مطالعه تطبيقي حقوق معنوي پديدآورندگان آثار ادبي و هنري و دارندگان حقوق مرتبط ، فصلنامه مدرس علوم انساني ، دوره 10 ، شماره 3 ، پاييز 1385
24 – قاسمي، محسن ، سير تحول حقوق مولف در جامعه بين المللي ، مجله حقوقي ، نشريه مركز امور حقوقي و امور مجلس رياست جمهوري ، شماره 35 ، 1385
25 – پيترز ، مري بيت ، مترجم اولاد ذبيح اله ، مفاهيم اساسي حقوق مولف و حقوق وابسته به آن ، فصلنامه ديدگاههاي حقوقي ، شماره 16 ، 1387
26 – صادقي، محسن و محسني ، حسن ، حقوق مالكيت ادبي و هنري و حقوق مرتبط در موافقت نامه تريپس و حقوق و تكاليف جمهوري اسلامي ايران در اثر الحاق به آن ، فصلنامه مدرس علوم انساني ، دوره 11 ، شماره 2 ، تابستان 1386
27 – كوچكي پور ، علي اكبر ، حقوق پديدآورنده آثار ادبي و هنري ، فصلنامه مصباح ، سال دوم ، شماره 7
28 – آموزگار ، مريم ، كپي رايت و حقوق مرتبط در موافقت نامه راجع به جنبه هاي تجاري حقوق مالكيت معنوي ، مجله پژوهشهاي حقوقي ، شماره 3 ، 1382
29 – صادقي ، محمود و شيخي ، مريم ، اقدامات تاميني و ضمانت اجراي مدني حقوق مالكيت صنعتي ؛ مطالعه تطبيقي ، فصلنامه حقوق ، مجله دانشكده حقوق و علوم سياسي ، دوره 39 شماره 3 پاييز 1388
30 – اسماعيلي ، محسن ، آثار مورد حمايت در حقوق مالكيت هاي ادبي وهنري ايران و شرايط آن ، فصلنامه پژوهشي دانشگاه امام صادق (ع) ، شماره28 ، زمستان 1384
31 – شيخي ، مريم ، راهكارهاي كيفري مقابله با نقض حقوق مالكيت صنعتي با لحاظ حقوق تطبيقي ، مجله فقه و حقوق ، سال چهارم ، شماره 13 ، تابستان 1386
32 – عامري ، فيصل ، جستاري پيرامون مقررات تريپس و برخي از جنبه هاي اقتصادي آن با ارجاع خاص به حق اختراع ، پژوهش حقوق و سياست ، شماره 23 ، پاييز و زمستان 1386
33 – صادقي ، محمود و پورمحمدي ، شيما ، حقوق مرتبط با حق مولف ، مجله فقه و حقوق ، سال چهارم ، شماره 13 ، تابستان 1386
34 – حبيبا ، سعيد ، نظام حق اختراع پس از پذيرش موافقت نامه راجع به جنبه هاي مرتبط با تجارت حقوق مالكيت فكري ، مجله دانشكده حقوق و علوم سياسي ، شماره 66 زمستان 1383
35 - صادقي ، محسن ، حمايت از حقوق پديدآورندگان نرم افزارهاي رايانه اي در موافقت نامه تريپس و حقوق ايران ، فصلنامه حقوقي ، شماره 1 ، 1384
36 – ديلمي ، احمد ، كپي رايت و حقوق مرتبط از برن تا تريپس ، فصلنامه فقه ، سال سيزدهم ، شماره 49 ، پاييز 1385
37- حاتمي ، علي اصغر ، نگرشي بر حق مالكيت فكري و تعيين جايگاه آن در قلمرو علم حقوق ، مجله علوم اجتماعي و انساني دانشگاه شيراز ، دوره يازدهم ، شماره 1 و 2 ، پاييز 1374 و بهار 1375
38 – صفايي ، سيد حسين ، حق مولف در حقوق ايران ، فصلنامه كتابهاي اسلامي
39 – مير حسيني ، سيد حسن ، اهميت حقوق مالكيت فكري در توسعه پايدار ، مجله كليات كتاب ماه ، مصاحبه ، اسفند و فروردين ماه 1384-1385
40 – قديري ، جاويد ، آشنايي با حقوق مالكيت معنوي ، فصلنامه اتاق بازرگاني ، شماره 5 ، سال 1386
41 – زارعي دولت آبادي ، حقوق پديدآورندگان نرم افزارهاي رايانه اي ، ماهنامه تكفا ، سال پنجم شماره 1 ، فروردين و اردي بهشت 1386
42 – حبيبا ،سعيد و زارع ، مليحه ، نظام مناسب جهت حمايت از حقوق مالكيت فكري در طرح ساخت مدارهاي يكپارچه ، فصلنامه حقوق ، دوره 39 شماره 4 ، زمستان 1388
43- رمضانی ، علیرضا، پیشنهاد روش پیوستن ایران به معاهده ی بین المللی کپی رایت (برن) ، ماهنامه صنعت نشر ، شماره 2 ، اردیبهشت 1386
44 – امیری ، حسینعلی ، پیش درآمدی بر مالکیت معنوی ، خبرگذاری ایسکا نیوز ،
45– اخلاقی ، بهروز ، حق مالکیت فکری حقی بشری ،
46– ژان لویی ، گوتال ، مترجم صادقی ، محسن ، مجله بررسی های بازرگانی ، شماره 19 ، مهر و آبان 1385
47– اسماعیلی ، محسن ، حمایت از مالکیت های ادبی و هنری و سیر تحول آن در حقوق ایران ، مجله حقوقی دادگستری ، سال شصت و نهم ، شماره 50-51 ،دوره جدید بهار و تابستان 1384
48– ساکت ، محمدحسین ، حقوق مالکیت فکری ؛ تاریخچه و مبانی ، مجله حقوقی دادگستری ، سال شصت و نهم ، شماره 50-51 ،دوره جدید بهار و تابستان 1384
49– رضاوصالی ، محمود ، مطالعه تحقیقی حقوق ناشی از ثبت علامت تجاری ، مجله حقوقی دادگستری ، سال شصت و نهم ، شماره 50-51 ،دوره جدید بهار و تابستان 1384
50– صادقی ، محمود و طهماسبی ، علی ، حقوق پدیدآورندگان پایگاه داده مطالعه تطبیقی در حقوق خارجی و حقوق ایران ، مجله حقوقی دادگستری ، سال شصت و نهم ، شماره 50-51 ،دوره جدید بهار و تابستان 1384
51- بینام ، امیر علی ، بررسی حقوق مالکیت فکری ، مصاحبه با صاحبنظران ، مجله رشدفناوری
52– شيخي ، مريم ، ضمانت اجراهاي حقوق مالكيت ادبي و هنري در حقوق ايران و موافقت نامه هاي بين المللي ، مجله حقوقی دادگستری ، سال شصت و نهم ، شماره 50-51 ،دوره جدید بهار و تابستان 1384
53– السان ، مصطفي ، حقوق اسرار تجاري در عصر فناوري اطلاعات ، مجله حقوقی دادگستری ، سال شصت و نهم ، شماره 50-51 ،دوره جدید بهار و تابستان 1384
54- طيبه ، صاحب ، بايسته هاي قانوني نظام مالكيت فكري ايران در مسير الحاق به سازمان تجارت جهاني ، مجله حقوقی دادگستری ، سال شصت و نهم ، شماره 50-51 ،دوره جدید بهار و تابستان 1384
55– حسن پور ، محمدمهدي ، حقوق پديدآورنده برنامه رايانه اي ؛ مطالعه تطبيقي شرايط ماهوي شناسايي حق اختراع ، مجله حقوقی دادگستری ، سال شصت و نهم ، شماره 50-51 ،دوره جدید بهار و تابستان 1384
56– نصرآبادي ، ابوالفضل ، شرايط ماهوي شناسايي حق اختراع بررسي تطبيقي درحقوق ايران و موافقت نامه تريپس ، مجله حقوقی دادگستری ، سال شصت و نهم ، شماره 50-51 ،دوره جدید بهار و تابستان 1384
57- هداوند ، مهدي ، حقوق مالكيت صنعتي و قراردادهاي بين المللي ليسانس ،برگرفته از mohassani.persianblog.ir
58– صفریان ، فرهاد ، بررسی تطبیقی حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای ، 1385
59– ترودل ، پیر مترجم دریاباری ، سیدمحمدزمان ، رویکردی به حقوق اینترنت مسئولیت ناشی از طراحی صفحات وب و داده پردازی برگرفته از سایت دادستانی کل کشور ،www.dadsetani.ir
60- بینام ، امیر علی ، بررسی حقوق مالکیت فکری ، مصاحبه با صاحبنظران ، مجله رشدفناوری
ج ) سايت هاي اينترنتي
61- www.newwaypatent.com
62- www.iranip.ir
63- http://pasteur.behdasht.gov.ir
64 - www.wto.org
65 - www.iranpatent.ir