ادبیات نظری تحقیق ارزیابی اراضی و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) (docx) 45 صفحه
دسته بندی : تحقیق
نوع فایل : Word (.docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد صفحات: 45 صفحه
قسمتی از متن Word (.docx) :
مقدمه
- تعریف ارزیابی اراضی
- اراضی
- واحد اراضی
-استفاده های اصلی از اراضی
-تیپ های بهره وری از اراضی
- خصوصیات اراضی
- کیفیات اراضی
- احتیاجات نوع استفاده ومحدودیت ها
- عملیات اصلاحی اراضی
- روش های ارزیابی اراضی
- روش ایرانی طبقه بندی قابلیت اراضی
- روش پارامتریک ارزیابی مناطق حارّه
-روش تعیین قابلیت فعلی و آتی اراضی
- روش ارزیابی برای اراضی دیم
- طبقه بندی قابلیت اراضی به روش وزارت کشاورزی ایالات متحده آمریکا
- سیستم پارامتریک
- طبقه بندی اراضی برای مناطق حارّه
- ارزیابی اراضی به روش فائو
- روش ارزیابی تناسب اراضی برای گیاه خاص به روش فائو
- مراحل مختلف ارزیابی تناسب اراضی فائو
1- مشورت های مقدماتی
2- تشریح انواع استفاده ها و احتیاجات آن ها
3- تعین و تبیین حدود کلاس های تناسب اراضی
4- تشریح واحدهای مجزا شده اراضی و کیفیات آن ها
6- ارائه نتایج
-طبقه بندی کیفی تناسب اراضی
- طبقه بندی کمّی تناسب اراضی
- طبقه بندی تناسب فعلی
- طبقه بندی تناسب آتی اراضی
- رده های تناسب اراضی
- کلاس های تناسب اراضی
- زیر کلاس های تناسب اراضی
- واحدهای تناسب اراضی
تاریخچه ارزیابی اراضی:
- گیاهان زراعی مهم مورد ارزیابی در تناسب اراضی:
- گندم:
-ذرت علوفه ای:
- یونجه:
- پنبه:
- سورگوم:
سیستم اطلاعات جغرافیایی
تاریخچه سیستم اطلاعات جغرافیایی
-تعریف سیستم اطلاعات جغرافیایی
- اجزاء سیستم اطلاعات جغرافیایی
- داده های ورودی
- تبدیل داده ها و آنالیز داده ها
- خروجی داده ها
- منابع داده ها
- روش های ورودی داده ها
- میز دیجیتایزر
- اسکن کردن
- سنجش از دور
- سیستم موقعیت یاب جهانی
- اینترنت
- اطلاعات پایه
- مدل ارتفاعی رقومی
- اطلاعات، شناخت، آگاهی
- محدودیت ها و کاربردها
فهرست منابع
مقدمه
ارزیابی اراضی بدوأ از تفسیر نقشه های خاک و طبقه بندی خاک ها منشأ گرفته است. تفسیر واحد های خاک، خاک را به عنوان موضوع اصلی مورد مطالعه وتفسیر قرار می دهد. در حال که ارزیابی اراضی، اراضی را مورد توجه قرار می دهد. نقشه های منابع اراضی به تنهایی نمی توانند به عنوان راهنمایی مناسب جهت بهره وری مناسب اراضی مورد استفاده قرار گیرند. برای رسیدن به مرحله تصمیم گیری و مدیریت اراضی انجام مرحله پیشرفته تری لازم است که بین نیاز های مختلف استفاده مورد نظر با خصوصیات اراضی ارتباط برقرار کند، که این فرایند توسط ارزیابی اراضی صورت می پذیرد (ایوبی و جلالیان، 1385).
- تعریف ارزیابی اراضی
ارزیابی اراضی عبارت است از برآورد کارایی اراضی برای استفاده هایی که از قبل تعیین شده اند. ارزیابی اراضی براین مفهوم استوار شده است که انواع استفاده های مختلف دارای نیاز های متفاوتی هستند.
- اراضی
اراضی یا سرزمین همه اجزای محیط فیزیکی موجود در یک اکوسیستم را در بر می گیرد،به نحوی که این عوامل روی قابلیت و استعداد استفاده از اراضی تاثیر گذار هستند. تعریف اراضی فراتر از مفهوم خاک می باشد و در حقیقت یک مفهوم جغرافیایی، مشتمل بر ویژگیهای انسانی و فیزیکی می باشد.
- واحد اراضی
شامل بخشی از اراضی است که دارای خصوصیات و ویژگی های نسبتا یکسانی می باشد. مبنای اصلی جهت تعریف واحد اراضی این است که بیشترین مناسبت را با استفاده های تعریف شده داشته باشد. در نهایت بهتر است این واحد ها به عنوان واحد های مدیریتی و تصمیم گیری شناخته شوند چرا که دارای قابلیت یکسانی برای استفاده مورد نظر، نیاز عملیات اصلاحی مشابه و نیازهای مدیریتی یکسان می باشند .
-استفاده های اصلی از اراضی
شامل هر یک از اصلی ترین انواع استفاده هایی است که معمولا در مطالعات اجمالی و کیفی، مورد مطالعه و ارزیابی قرار می گیرند. این استفاده ها اغلب موضوع روش های مختلف ارزیابی و از جمله روش فائو می باشد. در این نوع استفاده به تعریف کلی از بهره برداری پرداخته می شود وجزئیات کاربری مورد توجه قرار نمی گیرد.
-تیپ های بهره وری از اراضی
شامل نوعی از استفاده های مختلف است که تفصیلی تر از استفاده های اصلی است و در مطالعات تفصیلی و کلی ، این نوع استفاده ها مورد ارزیابی قرار می گیرند. طبق تعریف، تیپ بهره وری از اراضی شامل یک سری از خصوصیات تکنیکی است که در یک محیط فیزیکی، اجتماعی و اقتصادی مشخص وجود دارد.
- خصوصیات اراضی
خصوصیات اراضی به ویژگی هایی از اراضی اطلاق می گردند که مستقیما قابل اندازه گیری یا براورد باشند. واحد های مجزا شده اراضی(LU) که در مطالعات منابع اراضی تعیین می شوند، معمولا بر حسب خصوصیات اراضی تفکیک می شوند.
- کیفیات اراضی
کیفیات اراضی خصوصیات پیچیده ای از اراضی است که به تنهایی می تواند بر روی درجه تناسب اراضی برای یکی از انواع استفاده ها اثر داشته باشد. از کیفیات اراضی می توان به رطوبت قابل استفاده خاک، فرسایش پزیری و محدودیت سیل گیری اشاره کرد.
- احتیاجات نوع استفاده ومحدودیت ها
در ارزیابی استفاده از اراضی برای اینکه بتوان از اراضی به بهترین وجه برای یک استفاده خاص بهره برداری کرد، برخی خصوصیات و کیفیات اراضی باید دارای شرایط به خصوصی باشند. چگونگی این خصوصیات و کیفیات را احتیاجات می گویند و کمبود این کیفیات لازم در اراضی به عنوان محدودیت ها شناخته می شوند.
- عملیات اصلاحی اراضی
عملیاتی را که موجب تغیرات سودآور درکیفیت های اراضی شود عملیات اصلاحی اراضی نامیده می شود.
- روش های ارزیابی اراضی
- روش های ارزیابی برای اراضی فاریاب
- روش ارزیابی اداره آبادانی آمریکا
در سال 1951، الگویی برای ارزیابی توسط اداره آبادانی ایالات متحده آمریکا ارائه شد. بر اساس این روش، خاک به شش کلاس تقسیم می شود. از کلاس یک به کلاس شش به تدریج محدودیت مربوط به زمین و خاک افزایش یافته و قابلیت آبیاری کاهش می یابد (تامسون و کلی، 1972).
- روش ایرانی طبقه بندی قابلیت اراضی
این روش توسط موسسه تحقیقات خاک و آب کشور با همکاری فائو در سال 1970 به صورت نشریه 205(ماهلر، 1979) و نشریه 212(ماهلر، 1970) منتشر و ارائه شده است.
- روش پارامتریک
این روش توسط سایز و ورهی (1974) برای کشت آبی ارائه شد. این محققان ویژگی های فیزیکی، شیمیایی، وضعیت زهکشی و شیب را از جمله عوامل موثر در تناسب اراضی برای آبیاری می دانند. بر اساس حاصل ضرب ضرایب داده شده به عوامل مذکور یک شاخص قابلیت اراضی بدست می آید و از روی آن کلاس قابلیت آبیاری تعیین می گردد.
- روش پارامتریک ارزیابی مناطق حارّه
این روش توسط سایز و فرانکارت (1971) ارائه گردیده است. با استفاده از خصوصیاتی از جمله تکامل پروفیلی، بافت، عمق خاک، رنگ، اسیدیته، درصد اشباع بازی و میزان تکامل افقA، شاخص قابلیت اراضی محاسبه می گردد.
-روش تعیین قابلیت فعلی و آتی اراضی
این روش توسط ریکوایر و همکاران(1970) ارائه شده، که در آن قابلیت های فعلی و آتی اراضی بر حسب نه فاکتور موثر در باروری خاک از جمله رطوبت، وضعیت زهکشی، عمق موثر خاک، ساختمان و بافت خاک، درصد اشباع بازی، غلظت املاح و میزان ماده آلی، تعیین می گردد.
- روش ارزیابی برای اراضی دیم
- طبقه بندی قابلیت اراضی به روش وزارت کشاورزی ایالات متحده آمریکا
در این سیستم سه نوع گروه بندی شامل کلاس، زیر کلاس و واحد اراضی وجود دارد. حداقل محدودیت در کلاس یک و حداکثر محدودیت در کلاس هشت می باشد. کلاس، تناسب کلی زمین را برای دیم کاری نشان می دهد (گیوی، 1376).
- سیستم پارامتریک
این سیستم قابلیت فعلی و آتی اراضی را بر حسب باروری بیان می کند. در این سیستم 9 عامل که در باروری نقش تعیین کننده دارند در نظر گرفته می شوند. این عوامل عبارتند از: رطوبت، وضعیت زهکشی، عمق موثر خاک، بافت و ساختمان، درصد اشباع بازی، غلظت املاح محلول، میزان ماده آلی، ظرفیت تبادل کاتیونی رس و میزان کانی های حاوی کاتیون های بازی. بسته به میزان محدودیتی که هر یک از عوامل ایجاد می کنند درصدی بین 0 و 100 به آن ها اختصاص داده می شود. هرچه محدودیت یک عامل بیشتر باشد، درصد تخصیصی به صفر نزدیک تر می شود. شاخص باروری که خود به صورت درصد بیان می شود از حاصلضرب این درصدها به دست می آید. با استفاده از این شاخص، اراضی به 5 کلاس عالی، خوب، متوسط، فقیر و خیلی فقیر طبقه بندی می شوند(گیوی، 1376).
- طبقه بندی اراضی برای مناطق حارّه
همان روش پارامتریک ریکوایر و همکاران(1970) است که توسط سایس و فرانکارت در سال 1971 با شرایط محیطی مناطق حارّه تطبیق داده شد.
- ارزیابی اراضی به روش فائو
تا سال 1970 بسیاری از کشورها، روش های ارزیابی جداگانه ای را استفاده می کردند و این باعث می شد تا تبادل اطلاعات دشوار باشد. بنابراین بطور آشکار نیاز به یک مباحثه بین المللی برای دستیابی به یک روش استاندارد احساس شد. کارهای مقدماتی در دو کمیته در هلند و دیگری در سازمان فائو انجام شد. در اکتبر 1972 اجلاس بین المللی توسط متخصصان در واگنینگن تشکیل شد و در مورد تهیه چهارچوب ارزیابی اراضی صحبت شد. در سال 1974 اولین نسخه این چهارچوب منتشر شد. بعد از آن در ژانویه 1975، نشستی در رم در کشور ایتالیا صورت گرفت، که بعد از رفع محدودیت های نسخه اول، نسخه دوم تحت عنوان بولتن شماره 32 فائو در سال 1976 منتشر گردید (فائو، 1976).
- روش ارزیابی تناسب اراضی برای گیاه خاص به روش فائو
در سال 1973، برای اولین بار فائو به تعریف انواع بهره وری پرداخته و طبقه بندی تناسب اراضی را برای استفاده های های خاص مطرح نمود. در این روش در واقع هماهنگی و مطابقت مشخصات نوع معینی از اراضی با احتیاجات نوع بخصوصی از انواع استفاده از اراضی تعیین گردید. فائو همچنین این سیستم طبقه بندی را به دو نوع کیفی و کمّی تفکیک نموده و توصیه می کند بسته به نوع اطلاعاتی که در دست است، یکی از این دو برای ارزیابی اراضی انتخاب گردد. بطور کلی مشکلات ارزیابی کیفی تناسب اراضی از ارزیابی کمّی کمتر است. دلیل این امر ثابت بودن مشخصات فیزیکی اراضی و متغیر بودن عوامل اقتصادی می باشد (بازگیر و همکاران، 1380؛ گیوی، 1376؛ برایمو و ولک، 2004). طبقه بندی تناسب فعلی و آتی از نوع دیگر طبقه بندی در این سیستم می باشد (سایز و همکاران، 1991).
- مراحل مختلف ارزیابی تناسب اراضی فائو
1- مشورت های مقدماتی
این مشورت ها بین کاربران و برنامه ریزان و مجریان طرح ارزیابی اراضی صورت می گیرد. اولین ومهم ترین موضوع مورد بحث در این مشورت ها، مشخص کردن اهداف برنامه توسعه و یا تغیرات پیشنهادی است.
2- تشریح انواع استفاده ها و احتیاجات آن ها
تعین و تشریح انواع استفاده های مورد نظر در ارزیابی یکی از اساسی ترین مراحل مطالعه است. استفاده های مورد نظر می توانند قبل از طبقه بندی اراضی تعین شوند و در مراحل طبقه بندی مورد تعدیل و اصلاح قرار گیرند. این استفاده ها در دو سطح استفاده های اصلی و تیپ های بهره وری از اراضی قابل برسی هستند که مهم ترین فاکتور تعیین کننده در انتخاب انها هدف ، مقیاس و سطح مطالعه است. هر یک از استفاده های مورد نظر احتیاجات اکولوژیکی و مدیریتی خاص خود دارند. در این مرحله نیازهای هر استفاده به صورت سطوح محدودیت مرتبط با خصوصیات و کیفیات اراضی بیان می شوند و این درجه بندی بر این مبناست که کیفیات و خصوصیات مورد نظر چه تاثیری بر روی کاهش تولید دهی و یا افزایش هزینه دارد.
3- تعین و تبیین حدود کلاس های تناسب اراضی
بعد از شناخت کیفیات مهم بر تیپ بهره وری مورد نظر، باید در ارتباط با نحوه اندازه گیری و برآورد کیفیات مورد نظر تصمیم گیری شود. این فرآیند به وسیله متغیری به نام ضابطه تشخیص صورت می گیرد. ضابطه تشخیص متغیری است که اثر معنی دار و مشخصی بر میزان درآمد حاصله و یا هزینه های لازم برای یک استفاده معین دارد. در این حال کیفیت اراضی می تواند به وسیله یک یا چند خصوصیت مورد ارزیابی و برآورد قرار گیرد.
4- تشریح واحدهای مجزا شده اراضی و کیفیات آن ها
یکی از ضروری ترین مراحل ارزیابی، شناسایی فیزیکی منابع اراضی است، که منوط به مطالعات ستادی وصحرایی دارد. بعد از آن جدا سازی واحد های اراضی از یکدیگر و تشریح خصوصیات واحدهای تفکیک شده صورت می گیرد.
5- مقایسه واحد های مجزا شده اراضی با انواع استفاده های مورد نظر
عمل مقایسه دو جانبه و جور کردن خصوصیات واحد های اراضی و نیازهای انواع استفاده های مورد نظر، را انطباق می نامند که نهایتا منجر به طبقه بندی اراضی می گردد.
6- ارائه نتایج
نتایج حاصل از مطالعات ارزیابی به صورت یک گزارش همراه با نقشه ضمیمه ارائه می شود.
- انواع طبقه بندی های تناسب اراضی فائو
سازمان خوار و بار جهانی چهار نوع طبقه بندی را به شرح زیر در نظر گرفته است:
-طبقه بندی کیفی تناسب اراضی
به نوعی از طبقه بندی اطلاق می گردد که درجه تناسب در آن بصورت کیفی تعیین می گردد. کلاس ها بر اساس پتانسیل تولید فیزیکی زمین تعیین می شوند و تناسب بدون محاسبه دقیق درآمدها و هزینه ها بررسی می گردد (فائو، 1976 و پرکاش، 2003). ارزیابی کیفی یا فیزیکی اتخاذ تصمیمات مناسب برای حداکثر استفاده از منابع را فراهم می سازد (دلارزا و همکاران، 2004).
- طبقه بندی کمّی تناسب اراضی
به نوعی از طبقه بندی اطلاق می گردد که در آن ضمن ارزیابی میزان عملکرد، اختلاف بین کلاس های تناسب اراضی با توجه به کیفیت های مختلف اراضی در زمینه های اقتصادی- اجتماعی که همگی با اعداد و ارقام درجه بندی شده اند، تعیین می گردد (فائو، 1976). در این طبقه بندی میزان تولید در هر واحد زمین و نیز متغیر های اقتصادی از قبیل درآمدها و هزینه ها مد نظر هستند (گیوی، 1376).
- طبقه بندی تناسب فعلی
تعیین تناسب اراضی برای نوع خاصی از کاربری در شرایط فعلی آن زمین می باشد. بطوری که هیچگونه عملیات اصلاحی برای رفع محدودیت های موجود در آن زمین صورت نگیرد (فائو، 1976؛ پرکاش، 2003).
- طبقه بندی تناسب آتی اراضی
تعیین تناسب برای نوع خاصی از کاربری بعد از رفع محدودیت های موجود، قابل کنترل می باشد (فائو، 1976؛ پرکاش، 2003).
- ساختار طبقه بندی تناسب اراضی
سازمان خوار و بار جهانی (فائو، 1976) چهار سطح را برای تناسب اراضی در نظر گرفته است:
- رده های تناسب اراضی
رده های تناسب وجود یا عدم وجود تناسب را برای زمین نشان می دهد. در واقع رده ها بیان می کنند که زمین مورد ارزیابی برای نوع بهره وری خاص مناسب یا نامناسب است. از این رو دو رده مناسب و نامناسب تعریف شده است.
رده مناسب با علامت S نشان داده می شود. زمین تحت یک استفاده پایدار، باید در مقابل مصرف نهاده ها، راندمان و سودآوری قابل توجیهی داشته باشد. بدون آن که این استفاده خطرات مخرب و جبران ناپذیری به منابع طبیعی وارد سازد.
رده نامناسب با علامت N نشان داده می شود. اراضی دارای کیفیت و ویژگی هایی می باشند که موانعی را برای یک استفاده پایدار ایجاد می کنند و با کسب سود حاصل از تولیدات زمین با عملیات اصلاحی و حفاظتی مورد نیاز، هزینه های غیر قابل قبولی را می طلبد (ایوبی و جلالیان، 1385).
- کلاس های تناسب اراضی
کلاس های تناسب بازتابی از درجه تناسب است. کلاس ها با اعداد متوالی نامگذاری شده اند که اعداد بزرگتر تناسب کمتری را نشان می دهد. راهنمای فائو در تعیین کلاس ها هیچ محدودیتی قائل نشده است. ولی معمولا سه کلاس در رده مناسب و دو کلاس در رده نامناسب استفاده می گردد.
کلاس 1S (تناسب بالا) اراضی محدودیت خاصی را برای کاربری مورد نظر ایجاد نمی کنند و یا محدودیت های بسیار کمی دیده می شود که کاهش محسوسی را در تولید و سودآوری نشان نمی دهند. نهاده های مصرفی در زمین بیش از حد انتظار نیست.
کلاس 2S (تناسب متوسط) اراضی محدودیت هایی را نشان می دهد که در مجموع برای کاربری پایدار نسبتا شدید هستند. محدودیت ها تولید و سودآوری را کاهش خواهند داد و برای داشتن سودآوری مورد انتظار باید نهاده های مصرفی در زمین را افزایش دهیم. گرچه هنوز سودآوری به سطح کلاس S1 نمی رسد.
کلاس 3S (تناسب پایین) زمین دارای محدودیت هایی است که برای کاربری خاص شدید است. تولید و سودآوری به میزان قابل توجهی کاهش می یابد و با افزایش نهاده ها و صرف هزینه، تنها به میزان کمی هزینه صرف شده توجیه می گردد.
کلاس 1N (در حال حاضر نامناسب) زمین محدودیت های بسیار شدیدی برای کاربری خاص دارد. بطوری که در حال حاضر و بدون رفع محدودیت ها، به کار بردن آن کاربری توجیه اقتصادی ندارد و اثرات مخّرب و جبران ناپذیری به محیط وارد می سازد.
کلاس 2N (نامناسب دائمی) زمین محدودیت های بسیار شدیدی دارد که رفع این محدودیت ها یا امکان پذیر نیست و یا صرفه اقتصادی ندارد (ایوبی و جلالیان، 1385).
- زیر کلاس های تناسب اراضی
زیر کلاس ها بازتابی از انواع محدودیت ها هستند و نوع عملیات اصلاحی لازم را بیان می کنند. زیر کلاس ها با حروف کوچک لاتین که بصورت قراردادی انتخاب شده اند و پس از علائم مربوط به کلاس ها قرار داده می شوند، نشان داده می شوند.
c محدودیت اقلیم، t محدودیت پستی و بلندی، w محدودیت زهکشی، s محدودیت خواص فیزیکی خاک، f محدودیت حاصلخیزی خاک، n محدودیت شوری و سدیمی (ایوبی و جلالیان، 1385).
- واحدهای تناسب اراضی
برای مشخص کردن واحدهایی از اراضی که اختلاف ناچیزی در نیازهای مدیریتی دارند به کار می روند. واحدهای تناسب، اهمیت نسبی عملیات اصلاحی را بیان می کنند. واحدهای اراضی با اعدادی که در داخل پرانتز قرار می گیرند، نشان داده می شوند (فائو، 1976؛ رسیستر، 1994).
تاریخچه ارزیابی اراضی:
در سال 1973، براي اولين بار سازمان خوار و بار جهاني به تعريف انواع بهره وري از اراضي پرداخت و طبقه بندي تناسب اراضي را براي استفاده خاص معرفي کرد. اين سازمان همچنين اين سيستم طبقه بندي را به دو نوع کيفي و کمّي تفکيک نموده و توصيه مي کند. بسته به نوع اطلاعاتي که در دست است يکي از اين دو را براي ارزيابي اراضي انتخاب کرد (گيوي، 1376). با انتشار چهارچوب ارزيابي تناسب اراضي توسط فائو (1976) مطالعات پراکنده اي در سراسر جهان انجام پذيرفته که غالباً در راستاي اهداف زراعي بوده اند. در ايران مطالعات ارزيابي تناسب اراضي در سال هاي اخير و آن هم در قالب پايان نامه هاي دانشگاهي صورت گرفته است، البته طرح هاي تحقيقاتي موسسه خاک و آب را نیز نبايد از نظر دور داشت.
ارزیابی تناسب اراضی شامل سه نوع ارزیابی کیفی، ارزیابی کمّی و ارزیابی اقتصادی می باشد. ارزیابی کیفی یا فیزیکی بر اساس ویژگی های اقلیم، پستی و بلندی، خاک، هیدرولوژی و پوشش طبیعی منطقه صورت می گیرد. ارزیابی کمّی، معیار آن عملکرد محصول در واحد سطح می باشد، و در ارزیابی اقتصادی، معیار تعیین تناسب سود خالص یا ناخالص در واحد سطح زمین است (گيوي ، 1376).
بطور کلی مشکلات ارزیابی کیفی تناسب اراضی از ارزیابی کمی و اقتصادی کمتر است، چرا که مشخصات فیزیکی اراضی تقریباً ثابت است ولی عوامل اقتصادی بسیار متغیر می باشد(برایمو و همکاران، 2004).
در چهارچوب فائو ارزیابی تناسب اراضی در چهار سطح رده، کلاس، تحت کلاس و واحدهای تناسب اراضی انجام می گیرد که هر یک دارای مفهوم مشخص از نظر تناسب اراضی برای استفاده های مختلف می باشند (رسیستر، 1995).
ارزیابی دارای دو رده مناسب و نامناسب می باشد. رده مناسب یعنی زمین در تبادل کاشت گیاه در چهارچوب کشاورزی پایدار دارای سودآوری می باشد و رده نامناسب زمانی است که محدودیت زمین زیاد باشد و به دنبال آن کاهش تولید در واحد سطح و درآمد کمتر از هزینه و به جای سودآوری، کشاورز ضرر می کند. رده مناسب دارای سه کلاس با تناسب بالا S1، تناسب متوسط S2 و تناسب بحرانی S3 می باشد. رده نامناسب دارای دو کلاس N1 نامناسب در حال حاضر که با رفع محدودیت ها می تواند در یکی از کلاس های رده مناسب قرار گیرد و N2 نامناسب که محدودیت ها قابل رفع نیستند و یا برای رفع محدودیت ها هزینه بسیار زیاد لازم است. کلاس تناسب اراضی بر اساس شدت محدودیت تعیین می شود ولی زیر کلاس ها بر اساس نوع محدودیت که محدودیت اقلیم، محدویت پستی و بلندی، محدودیت خصوصیات فیزیکی خاک، محدودیت حاصلخیزی و محدودیت شوری و سدیمی باشد، تعیین می شود. واحدهای تناسب اراضی بر اساس هزینه عملیات اصلاحی برای رفع محدودیتها تعیین میشود (بازگير، 1377).
ارزیابی کمّی معیار آن عملکرد محصول در واحد سطح می باشد. برای تعیین تناسب کمی ابتدا پتانسیل گرمایی- تابشی پیش بینی می گردد. پتانسیل گرمایی- تابشی به معنای رشد و تولید گیاه ناشی از فتوسنتز است. اما در محیط طبیعی یکسری از محدودیت ها مانند محدودیت خاک، محدودیت آب و محدودیت مدیریت وجود دارد که مانع از تولیدی برابر با تولید حاصل از فتوسنتز می شود(خسروياني، 1386).
با توجه به اینکه در یک مطالعه ارزیابی اراضی پیش بینی هایی از اثر چندین نوع استفاده از اراضی در واحدهای نقشه اراضی بدست می آید و این پیش بینی ها بایستی برای طراحی منطقه استفاده از زمین توسط برنامه ریزان مفید باشد، لازم است تنها به فاکتورها و معیارهای فیزیکی اراضی اکتفا ننمود و معیارهای اقتصادی را نیز در نظر داشت، بطوری که اگر اراضی فقط بر اساس فاکتورهای فیزیکی مقایسه شوند، فقط موانع دائمی که استفاده از اراضی را با محدودیت روبرو می کند، تشریح می شوند. البته اکثر روش های ارزیابی اراضی دارای اساس اقتصادی هستند، برای مثال در طبقه بندی قابلیت اراضی هشت کلاسه آمریکایی درجه بندی هایی وجود دارد که در این درجه بندی های اراضی فرضیاتی وجود دارد که به استفاده کننده از اراضی طیف وسیعی از انتخاب را ارائه می دهد و به او اجازه میدهد که شانس بیشتری را برای درآمد داشته باشد و با هزینه کمتر، تولید بیشتر و در نتیجه درآمد بیشتر داشته باشد(رسيستر، 1995).
با توجه به اهميت و کارايي استفاده از اطلاعات ماهواره اي جهت انجام مطالعات خاکشناسي دانشمندان به منظور افزايش کاربرد اين فناوري تحقيقات زيادي به انجام رسانده اند. در ارزيابي چند معياري تصميم گيري و ارزيابي بر اساس معيارهاي مورد بررسي انجام مي گيرد. ايستمن و همکاران(1993)، تناسب اراضي مناطقي از نپال را براي توسعه کشاورزي و صنعتي با استفاده از تکنيک هاي چند معياري و سامانه اطلاعات جغرافيايي مشخص کردند. در سال هاي اخير اين سامانه انقلابي در پايش، تصميم گيري و مديرت منابع ايجاد نموده است. ايستمن و همکاران (1993) بيان کردند قواعد تصميم گيري، روش هايي هستند که به کمک آنها معيارها براي يک ارزيابي بخصوص انتخاب و ترکيب مي شوند.
- گیاهان زراعی مهم مورد ارزیابی در تناسب اراضی:
- گندم:
گندم (Triticum aestivum L.) از مهمترین غلات است. گندم از گیاهان گلدار تکلپهای یک ساله و تیره گندمیان و از خانواده گرامینهها است. شرایط ایدهآل برای رشد گندم، آب و هوای خنک در دوره رشد رویشی، آب و هوای معتدل در دوران تشکیل دانه و آب و هوای گرم و خشک در زمان برداشت محصول میباشد. گندم در برابر خشکی مقاومت چندانی نداشته و نمیتواند به مدت طولانی، خشکی و کم آبی را تحمل نماید. سطح زير كشت گندم در ايران حدود 2/6 ميليون هكتار و تولیدی معادل 13.5 میلیون تن دارد.
-ذرت علوفه ای:
ذرت با نام علمی Zea mays یکی از غلات گرمسیری و از خانواده گندمیان (گرامینه) متعلق به گیاهان تک لپه میباشد. گیاه ذرت، تنها غلهای است که در کشور مکزیک و گواتمالا تکامل یافته است. ذرت پرمحصولترین غله دنیا به حساب میآید و از لحاظ مقدار تولید، پس از گندم و برنج قرار میگیرد. امروزه ذرت در تغذیه بسیاری از مردمان دنیا نقش اساسی دارد. توليد جهانی ذرت در سال 2009، 817 ميليون تن است. در سال 2009، بيش از 159 ميليون هکتار (390 ميليون ايکر)ذرت در سطح جهان کاشته شد که عملکرد آن بيش از 5 تن در هکتار بود. در ایران سطح زیر کشت 400 هزار هکتار است که تولیدی معادل 2.25 میلیون تن دارد میانگین عملکرد ذرت در ایران حدود 6 تن در هکتار است.
- یونجه:
نام علمی یونجه medicago sativa است. یونجه اولین بار توسط مادها برای تامین غذای اسب هایشان اهلی گردید. یونجه اصولاً مبدا کویری دارد و در حال حاضر در تمام مناطق معتدل و شبه قاره کشت میگردد. یونجه گیاهی است علفی و چند ساله که ارتفاع آن تا یک متر میرسد.سطح زیر کشت یونجه در جهان 32 میلیون هکتار و در ایران حدود 600 هزار هکتار می باشد که تولیدی معادل 4.3 تن در هکتار یونجه خشک داشته است.
- پنبه:
سابقه کشت پنبه با نام علمی (Gossypium Barbadense) در مکزیک و آمریکای جنوبی به حدود 3500 سال پیش از میلاد مسیح میرسد. تولید پنبه در ایران قدمت زیادی دارد. بر اساس گزارش فائو در سال 2000، سطح زیر کشت پنبه در ایران حدود 240000 هکتار با عملکرد حدود 08/2 تن در هکتار وش بوده است. از این مقدار حدود 30000 هکتار آن به پنبه دیم تعلق دارد.
- سورگوم:
سورگوم زراعی با نام علمی Sorghum bicolor گیاهی از خانواده غلات است که در ایران ذرت خوشهای نامیده میشود. آمار سطح زیر کشت سورگوم در ایران در سال ۱۳۶۵ فقط شش هکتار گزارش شده که در سال ۱۳۸۲ به حدود ۴۰ هزار هکتار افزایش یافته است. سورگوم با شرایط آب و هوایی ایران به ویژه مناطق گرم و خشک و معتدل آن سازگاری خوبی دارد. سورگوم تحمل خوبی نسبت به شوری آب و خاک، خشکی و مسمومیت آلومینیوم دارد.
سیستم اطلاعات جغرافیایی
دستیابی سریع و آگاهی های دقیق و بهنگام از پدیده های جغرافیایی مانند شناخت عوارض زمین، عوامل و پدیده های اقلیمی و غیره، از ارکان مهم تصمیم گیری ها و برنامه ریزی ها می باشد. گردآوری، ذخیره، بازیابی و پردازش این اطلاعات با استفاده از سیستم های اطلاعات جغرافیایی امکان پذیر است(غیور و مسعودیان، 1376). این سیستم ضرورتا شامل یک نرم افزار نقشه کشی است که داده های مکانی (نقطه، خط، پلی گون) بیان کننده عوارض سطح زمین را به اطلاعات توصیفی آن ها می چسباند (دکر، 2001). این سیستم یک ابزار آنالیز جغرافیایی است که تفاوت ها را در چندین لایه داده های مکانی تجزیه و تحلیل می کند تا اطلاعات مکانی جدیدی را شکل دهند. می توان گفت قدرت واقعی این سیستم در خلق نقشه های زیبا و یا مطالعات یک سری نیست. بلکه در توانایی ترکیب لایه های اطلاعاتی و به دست آوردن اطلاعات جدید و حل مسائل مربوط به آن ها می باشد (دکر، 2001). توانایی سیستم اطلاعات جغرافیایی در سازمان دهی، نظم دهی داده های ورودی و خروجی، ذخیره سازی، تبدیل، بازیابی و آنالیز داده ها و اطلاعات و مدیریت آن ها می باشد (مک زوسکی، 1999). مهمتر اینکه بانک های اطلاعاتی را ترکیب می کند تا اطلاعات جدیدی را خلق کند که قبلا موجود نبوده است (دکر، 2001). اصطلاح سیستم اطلاعات جغرافیایی گاهی در مورد تکنولوژی هایی از اطلاعات جغرافیایی که ابزاری برای سه عملکرد مهم زیر فراهم می آورند به کار می رود؛ 1) سیستم اطلاعات جغرافیایی به عنوان یک بانک رقومی هدف در یک سیستم مختصات مکانی معمول بیان می گردد، که یک وسیله اولیه در ذخیره و ارزیابی داده ها و اطلاعات است. سیستمی که توانایی آماده سازی متن های عددی را با استفاده از داده های توصیفی مکانی ذخیره شده فراهم می آورد. این عملکردها تمایز سیستم اطلاعات جغرافیایی از دیگر سیستم های مدیریتی را باعث می گردد؛ 2) سیستم اطلاعات جغرافیایی یک سیستم تلفیقی است. این سیستم تلفیقی از تکنولوژی های سیستم جغرافیایی گوناگون مانند سنجش از دور، سیستم موقعیت یاب جهانی، سیستم طراحی کامپیوتری، نقشه برداری خودکار، تسهیلات مدیریتی و دیگر تکنولوژی های مرتبط می باشد. این تکنولوژی های اطلاعات جغرافیایی با تکنیک های تصمیم گیری و تجزیه و تحلیلی نیز تلفیق می گردند، 3) هدف نهایی سیستم اطلاعات جغرافیایی فراهم سازی پشتیبانی در تصمیم گیری است. این سیستم به عنوان یک سیستم حمایتی تصمیم گیری، با تلفیق داده های مرجع مکانی در حل مسائل محیطی به کار می رود. این سیستم دارای مجموعه مسیرهایی می باشد که ورودی داده، ذخیره سازی، بازیابی، تبدیل، تجزیه و تحلیل و در نهایت خروجی به هر دو صورت مکانی و توصیفی برای فعالیت های حمایتی تصمیم گیری را آسان می سازد (مک زوسکی، 2004).
تاریخچه سیستم اطلاعات جغرافیایی
نخستین سیستمی که ما امروزه تحت عنوان سیستم اطلاعات جغرافیایی می شناسیم، در اوایل دهه 1960 توسعه یافت و تنها قابل دسترس برای دولت های بزرگ و موسسات آکادمیک بود (مک زوسکی، 2004). کلینز و همکاران (2001) بیان کردند که اصول کاربرد این سیستم در آنالیزهای تناسب کاربری اراضی ریشه در کاربرد تکنیک های روی هم اندازی نقشه های دستی تهیه شده به وسیله معماران آمریکایی در اواخر قرن 19 میلادی و اوایل قرن بیستم دارد (کلینز و همکاران، 2001). مراحل و دوره های تکامل این سیستم را می توان به سه دوره تقسیم کرد:
- محدوده سال های 1970 – 1950 میلادی دوره شروع و تکامل این سیستم بود. با توجه به پیشرفت تکنولوژی سخت افزاری در کامپیوتر و علوم نقشه کشی و جغرافیایی، این سیستم در اوایل دهه 1960 توسعه یافت (مک زوسکی، 2004).
- محدوده سال های 1980 میلادی از این سیستم برای اهداف بیشتری استفاده شد و به دنبال آن سیستم نیز تکامل یافت. از اواسط دهه 1987 میلادی به بعد از این سیستم در حوزه مسائل زیستی استفاده گردید (پور منافی، 1381).
- در محدوده سال های 1990 میلادی دوره تکامل و پیشرفت این سیستم می باشد (مک زوسکی،2004).
بر خلاف تصور خیلی ها، نرم افزارهای سیستم اطلاعات جغرافیایی پدیده ی جدیدی دهه 1990 نیست. در استرالیا و کانادا در دهه 1960 نرم افزارهای GIS که با کامپیوترهای Main Frame قابل پردازش بود در دسترس آمایشگران قرار داشت. تنها در دهه های اخیر تحولاتی در برنامه نویسی آن ها ایجاد شده است، که با سهولت بیشتری می توان از آن ها استفاده کرد.
-تعریف سیستم اطلاعات جغرافیایی
دانشمندان زیادی، تعاریف متعددی را در مورد سیستم اطلاعات جغرافیایی ارائه دادند که بیشترین تمرکز بر روی دو جنبه تکنولوژیکی و حل مسائل در این سیستم ها می باشد. از دیدگاه تکنولوژیکی مایرز و همکاران (1984)، سیستم اطلاعات جغرافیایی را ابزاری برای ورودی، ذخیره سازی و بازیابی، تبدیل و آنالیز داده ها و خروجی داده های مکانی می دانند. پرکاش (2003)، به نقل از غفاری (2000) بیان می کند، این سیستم از نظر عملکردی می تواند مهمترین نقش را در تصمیم گیری های مکانی ایفا کند و توانایی قابل توجهی در جمع آوری اطلاعات برای آنالیز تناسب اراضی در تولید محصول دارد. این اطلاعات تناسب ها و محدودیت ها را برای تصمیم گیرندگان بیان می کند.
پرکاش (2003) در ادامه مطالعاتش به نقل از لینچ و فوت (1996) بیان می دارد که سیستم اطلاعات جغرافیایی توانایی آماده سازی فایل های رقومی را با استفاده از هر دو داده های مکانی و توصیفی ذخیره شده در آن دارد و قابلیت تلفیق داده ها و متغیرهای حاصل از تکنولوژی های سیستم موقعیت یاب جهانی و سنجش از دور را امکان پذیر می سازد. هدف نهایی این سیستم ایجاد یک سیستم حمایتی در فرآیند تصمیم گیری است. در ارزیابی چند معیاری لایه های اطلاعاتی متفاوتی در تعیین تناسب لازم است که این لایه ها به راحتی با استفاده از این سیستم قابل تهیه هستند (پرکاش، 2003).
مک زوسکی (2004) نیز بیان داشته، در ارتباط با عملکردی بودن سیستم اطلاعات جغرافیایی، فوت و لینچ (1996) معتقدند که؛ اولا این سیستم می تواند به عنوان یک بانک اطلاعاتی رقومی برای اهداف مکانی در یک سیستم مختصاتی رایج در نظر گرفته شود. ابزار اولیه برای ذخیره سازی و ارزیابی داده ها و اطلاعات می باشد و این توانایی را دارد که با داده های توصیفی و مکانی ذخیره شده در خود فعالیت ها و اطلاعات جدیدی را به دست آورد. این عملکردها در مجموع سیستم اطلاعات جغرافیایی را از نظر مدیریتی از سایر سیستم های اطلاعاتی جدا می نماید. ثانیا این سیستم یک فن آوری تلفیقی است که از تلفیق تکنولوژی های جغرافیایی مانند فن سنجش از دور و سیستم موقعیت یاب جهانی، سیستم طراحی کامپیوتری، نقشه کشی و تسهیلات مدیریتی به دست آمده است. ثالثا یکی از اهداف اصلی این سیستم فراهم سازی یک سیستم حمایتی در پروسه تصمیم گیری است و می توان تصمیمات مناسب را در مورد هدف خاص اتخاذ نمود.
سیلوا و بلانکو (2003)، به نقل از آرونوف (1989) سیستم اطلاعات جغرافیایی را در ذخیره سازی، پردازش، تبدیل و آنالیز بانک های اطلاعاتی مکانی بسیار سودمند می دانند. مک زوسکی(1999) در بخشی از پژوهش های خود به نقل از گریمشاو (1994)، سیستم اطلاعات جغرافیایی را مجموعه ای از روش هایی می داند که ورودی داده ها، ذخیره سازی، تبدیل، آنالیز خروجی آن ها را هم برای داده های مکانی و هم توصیفی برای فعالیت های حمایتی سیستم های تصمیم گیری آسان می سازد. همچنین نوریان(1377) به نقل از بورو (1986) در مورد این سیستم این چنین اظهار نظر می کند که یک ابزار قدرتمند برای جمع آوری، مرتب سازی، بازیابی، تبدیل و نمایش اطلاعات مکانی از جهان واقعی برای دست یابی به اهداف خاص می باشد.
- اجزاء سیستم اطلاعات جغرافیایی
- داده های ورودی
مولفه های ورودی، داده های خام را به شکل قابل استفاده در سیستم اطلاعات جغرافیایی تبدیل می کند (مک زوسکی، 1999). تمام فرآیندهای تبدیل داده های به دست آمده از نقشه، بازدیدهای صحرایی و فن سنجش از دور به داده های رقومی سازگار را شامل می شود (غیور و مسعودیان، 1376). پروسه شناسایی و جمع آوری داده های مورد نیاز برای یک هدف خاص را گویند که این فرآیند شامل جمع آوری، اصلاح و بازسازی، ژئورفرنس سازی، تنظیم، سند دهی داده ها می باشد. داده های خام به شکل نقشه، جداول، چارت، مجموعه داده های رقومی، عکس های هوایی، تصاویر ماهواره ای و غیره می باشد (مک زوسکی، 1999).
-ذخیره و مدیریت داده ها
به شیوه ارتباط دادن داده های مختصاتی به یکدیگر (توپولوژی) و شیوه سامان دهی و انتظام خصوصیات جغرافیایی (خط، نقطه، پلی گون) گفته می شود (غیور و مسعودیان، 1376). مدیریت داده ها شامل توابعی برای ذخیره، نگهداری و بازیابی داده ها در بانک های اطلاعاتی می باشد (سازمان نقشه برداری کشور، 1375 ؛ مک زوسکی، 1999).
داده های ورودی در سیستم اطلاعات جغرافیایی به شکل رقومی در بانک اطلاعاتی ذخیره می شوند تا بر روی آن ها پردازش و اصلاحات یعنی مدیریت انجام گیرد (سازمان نقشه برداری کشور، 1375 ؛ آنتون، 1990).
- تبدیل داده ها و آنالیز داده ها
تبدیل داده ها به منظور رفع اشتباهات، به هنگام کردن و الحاق آن ها به مجموعه داده های دیگر لازم می باشد. تبدیل هایی که به طور معمول اعمال می شوند شامل تغییر مقیاس، تغییر سیستم تصویر، بازیابی منطقی داده ها، محاسبه محیط و مساحت می باشد (غیور و مسعودیان، 1376).
این مولفه متمایز کننده سیستم اطلاعات جغرافیایی در قابلیت آن ها در انجام یک آنالیز تلفیقی یک کاربری خاص به دست آورند. یک دامنه ی وسیعی از عملگرهای آنالیتیکی برای کاربران این سیستم وجود دارد و یک سری طبقه بندی هایی برای این عملگرها پیشنهاد شده است. توابع سیستم اطلاعات جغرافیایی را می توان در دو دسته ی کلی توابع پایه و توابع پیشرفته بیان کرد.
- خروجی داده ها
به شیوه نمایش داده ها و گزارش نتایج تجزیه و تحلیل به کاربر اطلاق می گردد. به گونه ای که برای کاربر قابل فهم باشد و همچنین قابل انتقال به سایر کامپیوترها باشد (غیور و مسعودیان، 1376 و مک زوسکی، 1999). مولفه خروجی داده، مسیری را فراهم می سازد تا اطلاعات و داده ها به شکل های مختلف برای کاربر قابل نمایش گردند. در کل می توان انواع خروجی ها را در چهار دسته قرار داد:
خروجی متنی جداول، فهرست ها، اعداد یا متن هایی در پاسخ به علامت سوال ها.
خروجی گرافیکی نقشه، دیاگرام، گراف.
داده های رقومی ذخیره شده بر روی دیسکت، CD و غیره یا فرستادن روی شبکه.
سایر خروجی داده ها به طور معمول هنوز مورد استفاده قرار نمی گیرند مانند صدای ایجاد شده از کامپیوتر و کلیپ های ویدئویی.
علاوه بر این خروجی داده ها را می توان به دو شکل نمایش یا انتقال بیان کرد. انتقال داده در تلفیق تکنیک سیستم اطلاعات جغرافیایی با نرم افزارهای تصمیم گیری چند معیاری اهمّیت بیشتری دارد. خروجی داده های این سیستم می توانند به عنوان ورودی آنالیزهای تصمیم گیری چند معیاری باشند.
- منابع داده ها
در انجام هر پروژه ای تحت سیستم اطلاعات جغرافیایی منابع داده های مکانی معمولا صفحه های نقشه و طرح ها، عکس های هوایی و تصاویر سنجش از دور، مطالعات و تحقیقات، و یا داده های رقومی از قبل تهیه شده می باشند. شیت های نقشه یکی از در دسترس ترین و آشناترین منابع داده های مکانی می باشند. اسکن و رقومی سازی دو روش پایه در تلفیق این شیت ها در بانک ها اطلاعاتی سیستم اطلاعات جغرافیایی می باشند.
مطالعات ماهواره ای و زمین آماری یک روش جایگزین در جمع آوری داده های مکانی می باشد. این داده ها مستقیما از ابزارهای مطالعاتی به دست آمده و اغلب به توصیفات الحاق شده اند. اغلب داده های مکانی در ساختار ترسیمات سیستم طراحی کامپیوتری می باشند که ساختار یا لایه موضوعی یا ترکیبی از ساختار بلوک – توصیف را دارند. تکنولوژی که این مطالعات را آسان تر ساخته، سیستم موقعیت یاب جهانی می باشد.
عکس های هوایی و تصاویر سنجش از دور منابع مورد علاقه در گردآوری داده های مکانی هستند. داده های مکانی (عکس های منطقه، تصاویر ماهواره ای و داده های سرشماری) که ساختار رقومی هستند از موسسات نقشه برداری خصوصی و دولتی قابل خریداری می باشند. یکسری از اطلاعات مکانی را می توان در هر ساختار وکتوری و رستری از اینترنت دانلود کرد. منابع داده ای و ساختارهای داده ای گوناگونی در انواع سیستم های اطلاعات جغرافیایی به کار می روند. روش های مختلفی در استاندارد سازی ساختار داده ها و تغییرات بین داده های مکانی در این سیستم انجام می گیرد. هدف از استاندارد سازی، ایجاد تغییرات بین داده ها به منظور استفاده و ایجاد ارتباط بین سیستم های مختلف، کاربر و مسیرهای داده ای می باشد (مک زوسکی، 2004).
- روش های ورودی داده ها
سیستم اطلاعات جغرافیایی روش های مختلفی را برای وارد کردن داده ها فراهم می سازد. صفحه کلید برای وارد کردن داده های توصیفی غیر مکانی، میز دیجیتایزر، اسکن کردن و انتقال فایل های داده ای از یک کامپیوتر و برنامه دیگر به درایو مورد نظر.
- میز دیجیتایزر
فرآیند کددهی داده های آنالوگی و گرافیکی به داده های رقومی را رقومی کردن گویند (ثنایی نژاد، 1377 و مک زوسکی، 1999). در این روش از یک میز دیجیتایزر و موس استفاده شد تا کرسر حرکت کند و نقطه، خط، پلی گون های یک مجموعه داده خاص را ثبت کند. قلم یا مکان نما دارای کلیدهایی است که به کاربر این امکان را می دهد تا مختصات x,y را در وضعیت دلخواه ثبت نماید (مدیری و خواجه، 1378). زمانی که با نقشه محدوده های کوچک با حداقل داده های جغرافیایی سروکار داریم می توانیم از این روش استفاده کنیم. مسئله ای که در این روش در وارد کردن داده وجود دارد این است که بیشتر نقشه ها به منظور ارائه اطلاعات، داده به کاربر تهیّه شدند و همواره بیان کننده وضعیت مکانی اهداف نیستند (مک زوسکی، 1999). دقت این رقومی کننده ها معمولا بین 100 تا 1000 نقطه در یک اینچ است (ثنایی نژاد، 1377).
مک زوسکی(1999) بر اساس مطالعات آرونوف (1986)، بیان می دارد که، بیشتر خطاهایی که در مورد رقومی کردن به این روش وجود دارد را می توان در فقر نقشه های پایه و مقیاس آن ها دانست. خطاهای انسانی نیز باید مورد توجه قرار گیرند. بنابراین دقت هر بانک اطلاعاتی به طور مستقیم به کیفیت فرآیند رقومی سازی وابسته می باشد.
- اسکن کردن
یک اسکنر یک منبع اطلاعاتی آنالوگی را به شکل رقومی رستری تبدیل می کند. این روش در مورد نقشه ها و عکس ها استفاده می گردد. کیفیت این اطلاعات به کیفیت اسکنر و کیفیت نقشه پایه که قرار است اسکن گردد بستگی دارد. بر خلاف پروسه رقومی سازی با میز دیجیتایزر که کاربر محدود است تا نوع داده هایی که رقومی سازی می کند را کنترل کند. در فرآیند اسکن کردن کاربر این محدودیت را ندارد و این روش برای حجم زیاد داده ها می تواند استفاده شود. منابع خطایی که در طی این فرآیند رخ می دهد ناشی از وضوح تصویر، منابع ارائه سند و تفسیر خصوصیات جغرافیایی می باشد. وضوح تصویر منبع خطایی است که باید توجه زیادی به آن معطوف گردد. گرچه وضوح بالا جزئیات بیشتری را ثبت می کند ولی سطح زیر و نقش و نگارهای روی کاغذ را برای نیز برای ما ثبت می کند. بنابراین وضوح پایین تر باعث می گردد تا این نقش و نگارهای اضافی حذف گردند. حجم فایل ها در وضوح بالاتر بیشتر و در وضوح پایین تر کمتر می شود (مک زوسکی، 1999).
- سنجش از دور
داده های سنجش از دور یکی از مهمترین منابع داده برای سیستم اطلاعات جغرافیایی می باشد که می توان آن را چنین تعریف کرد. فرآیند جمع آوری داده از عوارض سطح زمین از فاصله ای که معمولا با هواپیما و یا حس گرهای فضایی تهیه می شود. تصاویر ماهواره ای لندست و اسپات بیشترین داده های سنجش از دور را برای مدیریت اراضی، کنترل و مدیریت محیطی و برنامه ریزی های شهری فراهم می سازند. یک تصویر سنجش از دور به ساختار رستری می باشد و شامل سلول هایی است که هر یک دارای ارزش عددی برای خود هستند. از آن جا که تصاویر خام سنجش از دور دارای خطاهای ژئومتری و رادیومتریک هستند، باید تحت یک پیش پردازش قرار گیرند تا خطاها رفع گردند (مک زوسکی، 1999 به نقل از جانسن، 1996).
- سیستم موقعیت یاب جهانی
این تکنولوژی به واسطه ماهواره ای در مدار، مختصات های دقیق موقعیت ها را تعیین می کند (مک زوسکی، 1999).
- اینترنت
تا به حال اینترنت تنها وسیله ای جهت اطلاع رسانی و منبع موجود برای سیستم اطلاعات جغرافیایی مورد توجه بود. اما امروزه اینترنت خود منبع داده ای مهمی برای این سیستم است. وب سایت هایی که لیستی از منابع داده های جغرافیایی را بیان می کنند (مک زوسکی، 1999).
- اطلاعات پایه
- نقشه پایه اطلاعات ضروری از خصوصیات و عوارض اراضی را در اختیار کاربر قرار می دهد. این نقشه به منظور خاصی طراحی نشده است و در زمینه های مختلف می توان از آن بهره برد. نقشه توپوگرافی یک نقشه پایه است (غیور و مسعودیان، 1376؛ دکر، 2001).
- نقشه موضوعی نقشه هایی که برای اهداف و مقاصد محدود و معینی تهیه می شوند. این نقشه ها فوائد خاص خود را دارند و چون حاوی اطلاعات درباره یک موضوعی خاص هستند نقشه موضوعی می گویند (غیور و مسعودیان، 1376؛ دکر، 2001).
- نقشه پهنه بندی در این نقشه ها حدفاصل پهنه های هم ارزش را با خط از هم جدا می کنند. نقشه خاک و نقشه کاربری اراضی از این نوع هستند (غیور و مسعودیان، 1376).
- شی جغرافیایی عنصری از جهان واقعی که در یک فضای جغرافیایی قرار دارد مانند اتوبان، شهر، ایالت ها، رودخانه و غیره (مک زوسکی، 1999).
- مدل ارتفاعی رقومی
تغییرات پیوسته ناهمواری ها در بستر فضا را گویند (غیور و مسعودیان، 1376). یکی از لایه های رستری چند کاره و مفید در سیستم اطلاعات جغرافیایی است که موقعیت طول و عرض (X,Y) جغرافیایی و ارتفاع هر نقطه را نمایش می دهد. بانک های اطلاعاتی دیگر در سیستم اطلاعات جغرافیایی چه رستری و چه برداری روی این لایه می توانند قرار گیرند (دکر، 2001).
- ژئورفرنس جهت یابی و تعیین موقعیت هر یک از عوارض و خصوصیات مکانی در ارتباط با یکدیگر بر اساس یک سیستم مختصات. تطبیق یک بانک اطلاعاتی با بانک اطلاعاتی دیگر به عنوان مثال وقتی یک لایه وکتوری جاده را روی پشت زمینه تصاویر ماهواره ای منتقل می کنیم، وکتورهای جاده باید روی جاده در تصاویر ماهواره ای منطبق باشد (دکر، 2001).
- داده های جغرافیایی (داده مکانی) مواد یا عناصر سازمان نیافته و غیر قابل فهمی که در یک موقعیت قرار دارند. این عناصر هیچ گونه فرآیندی روی آن ها صورت نگرفته و یا بعضی فرآیندها مانند ژئورفرنس ها کردن روی آن ها اعمال می گردد اما محصول یا نتیجه ای را به ما نمی دهند. در مجموع داده های جغرافیایی یکسری داده خام هستند که با تبدیل شدن به اطلاعات ارزشمند می گردند (مک زوسکی، 1999؛ دکر، 2001).
-اطلاعات داده های خام طی پروسه ای سازمان دهی، به روز، آنالیز، تفسیر، قابل ارائه و قابل استفاده برای کاربر می گردند و در فرآیند تصمیم گیری از آن ها استفاده می شود که به آن اطلاعات گفته می شود (مک زوسکی، 1999).
-بانک اطلاعاتی مجموعه ای از داده ها که می توان آن ها را سازمان دهی، به روز، بازیابی و همزمان برای کاربردهای مختلف استفاده کرد. به عنوان مدل یا نمایشی از اطلاعات جغرافیایی جهان واقعی (مک زوسکی، 1999).
داده های مکانی به دو شکل قابل نمایش هستند:
- داده های رستری: داده ها با یک آرایش سازمان یافته در شبکه ای از سلول ها قرار می گیرند که هر سلول ارزش واحد دارد. داده های رستری را می توان به صورت صفحه یا لایه ممتد و پیوسته که یک منطقه را پوشش می دهند در نظر گرفت (دکر، 2001).
در ساختار رستری نقطه به شکل پیکسل های تکی، خط به صورت پیکسل های به هم پیوسته در یک ردیف به ضخامت یک پیکسل واحد و پلی گون از مجموعه ای از پیکسل های همجوار با ارزش یکسان نمایش داده می شوند (مک زوسکی، 1999).
-داده های وکتوری: داده هایی که به شکل خط، نقطه و پلی گون نمایش داده می شوند (دکر، 2001). داده های نقطه ای تنها یک موقعیت را با طول و عرض جغرافیایی نشان می دهند. خط دو نقطه را که تحت عنوان گره نامیده می شوند را به هم متصل می کند. هر خط طول آن قابل محاسبه می باشد ولی مساحت آن نه. بنابراین به عنوان یک عنصر یک بعدی شناخته می شود. پلی گون مناطق دو بعدی محصور شده ای هستند که از تقاطع خط و نقطه به دست می آیند. داده های وکتوری و داده های رستری قابل تبدیل به یکدیگر هستند. داده های رستری بیشتر به عنوان پشت زمینه و داده های وکتوری برای ارائه استفاده می گردند (دکر، 2001).
- وکتوری کردن پروسه ای که داده های رستری را به داده های وکتوری(خط، نقطه، پلی گون) تبدیل می کنند (مک زوسکی، 1999؛ دکر، 2001).
- لایه های داده ها در سیستم اطلاعات جغرافیایی بیشتر به صورت نقشه های موضوعی جداگانه یا مجموعه ای از داده ها سازمان دهی می شوند. هر یک از این نقشه های موضوعی به عنوان یک لایه شناخته می شوند. یک لایه مجموعه ای از داده ها است که بیانگر یکی از ویژگی های هدف در یک محدوده جغرافیایی می باشد.
لایه ها مشابه با قلق های ترنسپرنسی عمل می کنند. به این صورت که هر یک، یک خصوصیت و عارضه را نمایش می دهند. سپس با روی هم اندازی آن ها می توان به روابط مکانی و اطلاعات جدیدتری دست یافت. هر لایه نقشه اطلاعاتی از یک طبیعت مادی متفاوت(ماهیت متفاوت) را نشان می دهد که به عنوان یک متغیر شناخته می شود. لایه نقشه قابل تغییر و دستکاری، ذخیره شدن، آنالیز است و به صورت منفرد و یا ترکیب با لایه های دیگر می تواند ارائه گردد (مک زوسکی، 1999).
- اطلاعات، شناخت، آگاهی
شکل(2-2) هرم اطلاعات را به صورت کلاسیک نشان می دهد. ما با داده های زیادی سروکار داریم و طبق طبیعت داده ها (نه اطلاعات) تفسیر آن ها دشوار می باشد. داده ها به عنوان ورودی به سیستم اطلاعات جغرافیایی وارد و در بانک های اطلاعاتی ذخیره می شوند. داده ها خام و کم ارزش هستند روی آن ها فرآیند تبدیل، بهنگام سازی و تجزیه و تحلیل صورت می گیرد و داده تبدیل به اطلاعات می گردد. وقتی این اطلاعات تفسیر و درک شدند، شناخت افزایش می یابد. این شناخت از پدیده هایی که با آن ها سروکار داریم، منطقه مورد نظرمان و مزرعه ای که نتایج را به آن تعمیم می دهیم، ایجاد می شود.
شناخت کمک می کند تا از اطلاعات جهت پاسخ به سوالات استفاده می شود. وقتی نتایج به دست آمد به مرحله نهایی هرم رسیده ایم، یعنی دانش و آگاهی و یا به عبارتی توانایی در بهترین استفاده از شناخت برای حل مسائل (دکر، 2001)
- رقومی سازی برگرداندن و تبدیل داده های آنالوگی به ساختار رقومی، به طور مرسوم با قرار دادن یک نقشه کاغذی بر روی میز دیجیتایزر و ثبت نقاط از نقشه کاغذی انجام می گرفت. امروزه استفاده از اسکنر و بسته های نرم افزاری انجام این پروسه طولانی مدت و کسل کننده را آسان ساخته است (دکر، 2001).
- محدودیت ها و کاربردها
هدف از کاربری اراضی پایدار، تامین نیازهای کاربران ضمن حفظ منابع طبیعی می باشد. به این منظور در یک کاربری پایدار باید 1) تمام اهداف کاربری اراضی در نظر گرفته شود. 2) نیازهای اکولوژیکی کاربری های زمین تعیین می گردند. 3) مکانیزمی برای تطابق نیازهای اکولوژیکی با اهداف و شرایط زمین 4) مکانیزمی برای تصمیم گیری در مورد تخصیص بهینه ترین اراضی انتخاب گردد.
تامین این شرایط نیاز به داده های جامع و کاملی در مورد اراضی و کاربری های آن دارد. این داده ها از دو طریق دستی و دیجیتالی تهیه می شوند. در سیستم دستی منابع داده ها شامل: نقشه، عکس هوایی و داده های آماری هستند که به صورت سیستماتیک و با تکنیک هایی مانند روی هم اندازی تجزیه و تحلیل می گردند تا نقشه قابلیت و تناسب اراضی تهیه گردند و بر این اساس تجزیه و تحلیل های دستی صورت می گیرد. چندین محدودیت مانند: عدم انعطاف پذیری و تغییر، دشواری و کندی کاربرد و مشکل به هنگام کردن داده ها و اطلاعات وجود دارد. اکثر این محدودیت ها و کمبودها با استفاده از محاسبات و آنالیزهایی که در سیستم اطلاعات جغرافیایی صورت می گیرد پوشیده می شوند. در کنار افزایش توان آنالیز داده ها، سیستم های محاسباتی شرایطی را برای تلفیق داده های مکانی و غیر مکانی که از منابع جداگانه ای جمع آوری و در یک بانک اطلاعاتی رقومی ذخیره شده اند فراهم می سازند. زمانی که داده ها در بانک های اطلاعاتی سازمان دهی می شوند، استفاده از این داده ها و به هنگام کردنشان امکان پذیر است (مواسی، 2001). این سیستم با تبدیل اطلاعات جغرافیایی به داده های رقومی و ذخیره سازی آن ها، امکان هر گونه تغییر و بازنگری در اطلاعات، تغییر مقیاس و سایر اصلاحات مورد نیاز را میسر می سازد (رضایی، 1381؛ مدیری و خواجه، 1378).
نهایتا با خروجی هایی که ارائه می گردد مطمئنا کاربران زیادی با ساختارهای مناسب تر و جزئیات بیشتری از این اطلاعات استفاده می کنند و این انعطاف پذیری سیستم را نشان می دهد. گرچه استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی به تنهایی کمک بزرگی به ما در انتخاب مکان های مورد نظرمان می کند ولی این سیستم به کاربر در تصمیم گیری در مورد انتخاب بهترین مکان از بین مکان ها نمی کند. اکثر سیستم های اطلاعات جغرافیایی ابزار ویژه ای را جهت ارزیابی و تصمیم گیری در مورد مسائل چند معیاری با اهداف مختلف برای کاربر فراهم نمی سازند. در کل روش هایی بر اساس تکنیک های ارزیابی چند معیاری نیاز است تا تناسب مکان های قرار گرفته در داخل مناطق محتمل تعیین شده با روش های آنالیز سیستم اطلاعات جغرافیایی را ارزیابی کنند. در تخصیص کاربری اراضی و در زمینه تعیین کاربری اراضی، مطابق با نیازهای کاربر تصمیم گیری می شود. این تصمیم گیری بر اساس معیارهای اکولوژیکی و اولویت های کاربر که اغلب با یکدیگر متعارض هستند، صورت می گیرد. در این تصمیم گیری اثراتی که یک هدف ممکن است بر اهداف دیگر و شرایط محیطی داشته باشد مورد توجه قرار می گیرد. یک سیستم حمایتی تصمیم گیری در واقع به تصمیم گیرنده این امکان را می دهد تا از بین جایگزین های مورد نظر، بهترین را انتخاب کند. به دلیل فقدان ابزار مناسب تصمیم گیری، سیستم اطلاعات جغرافیایی در فرآیندهای تصمیم گیری ضعیف عمل می کند. بنابراین دو روش برای بهبود بخشی به قابلیت تصمیم گیری در سیستم اطلاعات جغرافیایی استفاده شد. در روش اوّل ابزارهای تصمیم گیری در این سیستم توسعه یافتند و در روش دیگر سیستم های اطلاعات جغرافیایی با بسته های نرم افزاری عمومی آماری یا با مدل های آنالیزی تخصص یافته مانند مدل های اجتماعی- اقتصادی یا محیطی ترکیب شدند (مواسی، 2001).
از طرفی عملکرد سیستم اطلاعات جغرافیایی در مدیریت مناطق محدود می باشد، که این محدودیت به دلیل موانع و مشکلاتی است که در همپوشانی نقشه های رقومی اطلاعات وجود دارد. بعضی از این مشکلات عبارتند از:
زمانی که بیش از 4 متغیر وجود داشته باشد، همپوشانی دشوار است.
اگر متغیرها هم ارزش نباشد امکان همپوشانی نیست. بنابراین تکنیک های تحلیلی، تلفیقی طراحی شدند تا با استفاده از ارزیابی چند معیاری و با توجه به محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی، برای کاربر امکانات بیشتری را فراهم کنند (سیلوا و همکاران، 2003).
فهرست منابع
استوار، ح. 1389. ازریابی کیفی تناسب اراضی با استفاده از زمین آمار و سامانه اطلاعات جغرافیایی(GIS) در دشت ارسنجان استان فارس، پایان نامه کارشناسی ارشد خاکشناسی، واحد علوم تحقیقات فارس، دانشگاه آزاد اسلامی.
ايوبي، ش.، و ا. جلاليان. 1385. ارزیابی کیفی تناسب اراضی به منظور چرای دام در حوضه آبخیز مهر سبزوار، استان خراسان. انتشارات علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، جلد سوم، نشریه دهم، 151-162
ايوبي، ش، ا. جلاليان و ج. گیوی. 1380. ارزیابی کیفی تناسب اراضی برای محصولات زراعی مهم منطقه براآن شمالی در استان اصفهان. انتشارات علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، جلد پنجم، شماره اول، 57-75
ايوبي، ش.، و ا. جلاليان. 1385. ارزيابي اراضي (کاربردهاي کشاورزي و منابع طبيعي). انتشارات دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتي اصفهان. 396 ص.
بازگیر، م. 1377. ارزیابی تناسب کیفی و كمّي و اقتصادی اراضی دشت تالاندشت کرمانشاه برای کشت گندم، جو و نخود دیم. پایان نامه کارشناسی ارشد خاک شناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان.
بازگیر، م.، ج. گیوی، و ا. جلالیان. 1380. شناسایی و رده بندی و ارزیابی کیفی، كمّي و اقتصادی تناسب اراضی منطقه تالاندشت استان کرمانشاه، برای گندم، جو و نخود دیم. مجموعه مقالات کوتاه هفتمین کنگره علوم خاک ایران. ص. 196.
باقرزاده، ح.، باقرزاده، ع.،معین راد، ح. 1390. تحلیل روش های پارامتریک در ارزیابی کیفی تناسب اراضی دشت نیشابور برای زراعت گندم. نشریه بوم شناسی کشاورزی، جلد چهارم، نشریه دوم، 121-130
بای بوردی، م. 1372. فیزیک خاک، انتشارات دانشگاه تهران. 671 ص.
بنی نعمه، ج.، و ع. ر. سید جلالی. 1388. ارزیابی تناسب اراضی برای محصولات زراعی مهم منطقه سردشت بهبهان. مجموعه مقالات یازدهمین کنگره علوم خاک ایران، گرگان. ص. 524-526.
پاشایی، ع.، س. شاکری، و ع. مومنی. 1386. مطالعات خاکشناسی نیمه تفصیلی به روش ژئوپدولوژیک برای بهینه سازی طبقه بندی تناسب اراضی در منطقه آق قلا. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی، جلد چهاردهم، شماره پنجم.
پور منافی، س. 1381. تعیین رویشگاه بالقوّه سه گونه صنعتی و نیمه صنعتی مدیترانه ای در حوزه آبخیز بازفت با استفاده از تکنیک GIS و RS، پایان نامه کارشناسی ارشد بیابان زدایی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان.
ثنایی نژاد، ح. 1377. مقدمه ای بر سیستم اطلاعات جغرافیایی، انتشارات جهاد دانشگاهی دانشگاه مشهد.
جعفرزاده، ع. ا.، ف. شهبازي، و م. ر. شهبازي. 1387. برنامه ريزي استفاده بهينه از اراضي صوماي جنوبي با استفاده از سيستم ميكروليز. طرح تحقيقاتي. دانشگاه تبريز. دانشكده كشاورزي. گروه خاكشناسي.
حاتمی، ح.، ف. سرمدیان، و ا. حیدری. 1387. ارزيابي اراضي براي محصولات اقتصادي با استفاده از اطلاعات سنجش از دور (RS) و سامانه هاي اطلاعات جغرافيايي(GIS) در محدوده ي منطقه رباط كريم. پايان نامه كارشناسي ارشد خاكشناسي. دانشكده كشاورزي. دانشگاه تهران. 168ص.
حسن شاهي، ح. 1370. مطالعات نيمه تفضيلي خاکشناسي منطقه سيوند، سعادت شهر، درودزن و توابع ارسنجان. نشريه 665 جهاد کشاورزي استان فارس. 102 ص.
حسني پاک، ع. ا. 1377. زمين آمار (ژئوستاتيستيک). انتشارات دانشگاه تهران. ص233.
حق نیا، ع. ح.، و ع. کوچکی. 1375. مدیریت پایدار خاک. انتشارات جهاد دانشگاه مشهد.
خسرویانی، د.، ج. گیوی، و م. نادری. 1387. شناسايي خاك و ارزيابي كيفي و كمي تناسب اراضي براي كشت گلرنگ در بخشي از شهرستان سورشجان استان چهارمحال وبختياري با استفاده از سيستم اطلاعات جغرافيايي(GIS). پايان نامه كارشناسي ارشد. دانشكده كشاورزي. دانشگاه شهركرد.
دادگر، م.، ش. محمودی، و م. ح. مسیح آبادی. 1388. بررسی ارزیابی کیفی تناسب اراضی برای کشت گلرنگ و سویا و آفتابگردان در منطقه دماوند به روش کشت فاریاب. مجموعه مقالات یازدهمین کنگره علوم خاک ایران، گرگان. ص. 504-506.
دلبري، م.، و پ. افراسياب. 1381. بررسي تغييرات مکاني شوري خاک در مناطق شيب آب و پشت آب پايين دشت سيستان. پژوهش و سازندگي . شماره 56 و57. ص. 34-40.
ديالمي، ح. 1380. بررسي اثرات توپوگرافي بر پيدايش خاك و مطالعه خصوصيات مورفولوژيكي، فيزيكوشيميايي، كانيشناسي و طبقهبندي خاكهاي منطقه شبانكاره ميمند-استان فارس. پاياننامه كارشناسي ارشد، دانشكده كشاورزي، دانشگاه شيراز.
رضایی، خ. و ب. رفیعی. 1381. راهنمای کاربردی نرم افزار llwiss2.1، انتشارات ناقوس.
زارعيان، غ. ر. 1382. پيدايش، رده بندي و ارزيابي كيفي تناسب اراضي در دشت دارنگون استان فارس. هشتمين كنگره علوم خاك ايران. ص. 200-201.
زارعيان، غ. ر.، و م. باقر نژاد. 1379. اثر توپوگرافي در تكامل خاك و تنوع كاني هاي رسي منطقه بيضاء استان فارس، مجله علوم خاك و آب . جلد 14. شماره1.
زین الدینی، ع.، و م. ح. بنایی. 1380. ارزیابی کیفی و كمّي تناسب اراضی برای محصولات زراعی مهم منطقه نگار بردسیر (استان کرمان). ص. 47 -54.
سازمان نقشه برداری کشور. 1375. مدیریت سیستم های اطلاعات جغرافیایی، انتشارات سازمان نقشه برداری کشور، تهران.
سپهوند، م. ، ا. سهرابی، م. سهرابی، و ج. گیوی. 1388. ارزیابی کیفی تناسب اراضی برای چغندر قند. مجموعه مقالات یازدهمین کنگره علوم خاک ایران، گرگان. ص. 627-629.
سرمديان، ف.، ک. مروج، م. ر. ابراهيمي خمامي، و ش. محمودي. 1382. مطالعه تناسب اراضي براي محصولات تحت آبياري با استفاده از سنجش از راه دور (RS) و سامانه هاي اطلاعات جغرافيايي (GIS) در منطقه ي ورامين. مجله علوم كشاورزي ايران.
شاهرخ، و. ایوبی، ش. جلالیان، ا. ارزیابی کیفی، 1390، کمی و اقتصادی تناسب اراضی و بررسی عواقب محیط کشت آبی گندم و برنج بر ارزیابی منطقه زرین شهر و مبارکه (اصفهان)، مجله پژوهش های حفاظت آب و خاک، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی گرگان. شماره 3، جلد هجدهم. 37-59
عسگري، ص. 1385. پهنه بندي اكولوژي كشاورزي بخشي از اراضي قزوين با استفاده از سنجش از دور سامانه اطلاعات جغرافيايي (GIS).
عمادی، م.، م. باقرنژاد، ع. ابطحی، م. پاکپرور، و غ.ر. زارعیان. 1386. بهينه سازي ارزيابي تناسب اراضي با استفاده از زمين آمار، سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافيايي. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشکده کشاورزی. دانشگاه شیراز.
غیور، ح. ع.، و ا. مسعودیان. 1376. اصول سیستم های اطلاعات جغرافیایی و کاربرد آن در منابع اراضی، انتشارات دانشگاه اصفهان.
فایضی زاده، ن. 1387. طبقه بندی آگروکلیماتیکی استان خوزستان بر مبنای پتانسیل عملکرد گندم با استفاده از مدل شبیه ساز WOFOST، پایان نامه کارشناسی ارشد زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان.
قهرمان، ب.، م. حسيني، و ح. عسگري.1382. کاربرد زمين آمار در ارزيابي شبکه هاي پايش کيفي آب زير زميني. امير کبير. سال چهاردهم.(مهندسي عمران ). ص. 971-981.
كريمزاده، ح. ر.، و ا. جلاليان. 1378. مطالعه چگونگي تشكيل و تحول خاك ها در يك رديف اراضي آبي در حوضه فرعي خان ميرزا و چلهخانه (استان چهارمحال و بختياري). خلاصه مقالات ششمين كنگره علوم خاك مشهد، ايران. ص35.
كمالي، ا. 1382. بررسي و تعيين تناسب اراضي براي محصولات آبي عمده منطقه آبيك قزوين با استفاده از تصاوير ماهواره اي و سيستم اطلاعات جغرافيايي. دانشگاه تهران.
گيوي. ج، 1376. ارزيابي كيفي تناسب اراضي براي نباتات زراعي و باغي. مؤسسه تحقيقات خاك و آب. نشريه شماره 1015. 102صفحه.
محمدزماني، س.، ش. ا. ايوبي، و ف. خرمالي. 1386. بررسي تغييرات مکاني خصوصيات خاک و عملکرد گندم در بخشي از اراضي زراعي سرخنکلاته، استان گلستان. علوم و فنون کشاورزي و منابع طبيعي. شماره چهارم (الف). ص 79-92.
محمدي، ج. 1377. مطالعات تغييرات مکاني شوري خاک در منطقه رامهرمز (خوزستان) با استفاده از نظريه ژئواستاتيک-کريجينگ. مجله علوم و فنون کشاورزي و منابع طبيعي 2 (4): ص 49-64.
محنت كش، ع. م. 1378. ارزيابي كيفي، كمّي و اقتصادي تناسب اراضي منطقه شهركرد براي محصولات زراعي مهم منطقه. پايان نامه كارشناسي ارشد خاكشناسي. دانشكده كشاورزي. دانشگاه صنعتي اصفهان. 201ص.
مدیری، م.، و خ. خواجه. 1378. اشاره ای به سیستم اطلاعات جغرافیایی، انتشارات سازمان جغرافیایی و وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلّح.
مسیح آبادی، م. ح.، ش. محمودی، و ا. پذیرا. 1380. ارزیابی تناسب اراضی برای محصولات انتخابی در منطقه میناب. مجله علوم خاک و آب، ویژه نامه خاکشناسی و ارزیابی اراضی. ص.31-45.
ملکیان، ا.، و ع. ا. جعفرزاده. 1388. کلاس بندی کیفی اراضی ایستگاه تحقیقاتی خواجه برای محصولات گندم، جو، یونجه و گلرنگ به روش پارامتریک. مجموعه مقالات یازدهمین کنگره علوم خاک ایران، گرگان. ص. 449-451.
منصوری، ح. 1370. راهنمای طبقه بندی اراضی چند جانبه، نشریه شماره 212 فائو، (نشریه فنی شماره 832)، موسسه تحقیقات خاک و آب.
موحدي ناييني، ع. 1372. ارزيابي تناسب اراضي براي محصولات زراعي منطقه گرگان، پايان نامه كارشناسي ارشد. دانشكده كشاورزي. دانشگاه تربيت مدرس تهران. 217ص.
مومني، ع. 1374. مدل سازي ساختار مکاني متغييرهاي حاصلخيزي و مواد آلي خاک به عنوان مبنايي براي اعمال کشاورزي دقيق در دشت مرودشت، ايران. مجله علوم خاک و آب، ويژه خاکشناسي و ارزيابي اراضي، جلد اول، ص. 1-12.
مهدوي، م.، ا. حسيني چگيني، م. ح. مهديان، و س. رحيمي بندر آبادي. 1384. مقايسه روش هاي زمين آمار در برآورد توزيع مکاني بارش سالانه در مناطق خشک و نيمه خشک جنوب شرقي ايران . مجله منابع طبيعي ايران ، جلد 57 ، شماره 2. ص. 211-224.
مهديان، م. ح.، ن. غياثي، و م. موسوي نژاد. 1382. بررسي روش هاي مختلف ميان يابي در تخمين داده هاي بارندگي ماهيانه در ناحيه مرکزي ايران. مجله علوم و فنون کشاورزي و منابع طبيعي. جلد هفتم. شماره اول. ص. 33-44.
نوریان، ف. 1377. مقدمه ای بر سیستم اطلاعات جغرافیایی شهری، انتشارات شرکت پردازش و برنامه ریزی شهری، تهران.
Albaji, M., S. Boroomand Nasab, A. Naseri, and S. Jafari. 2010. Comparison of Different Irrigation Methods Based on the Parametric Evaluation Approach in Abbas Plain- Iran. J. of Irrigation and drainage Eng. pp: 131-136.
Antone, J. 1990. Application of Geographic Information Systems in land resources, Remote Sensing Center, FAO, Rome.
Ardahantiglu, O., T. Ozatas, S. Even, H. Yilmaz, and Z. Yildirim. 2003. Spatial variability of exchangeable sodium, electrical conductivity, soil pH and Boron content in salt and sodium affected areas of the Igdir plain. J. of A. Environ. 45: 495-503.
Boehme, M., and H. Van choung. 2005. Evaluation of physical land suitability for the “Thanh tera” Pomelo crop in Hue, Vietnam. Hamboldt university of Berlin faculty of agriculture and horticulture, Lentzealle 75, D – 14195.
Boonyanuphap, J., D. Wattanachaiyingcharoen, and K. Sakuri. 2004. GIS-based suitability assessment for Muss (AAB group) plantation. J. Appl. Hort 61:3-10.
Botschek, J., J. Ferraze, M. Jahnel, and A. Skewronek. 1996. Soil chemical properties of a toposequence under primary rainforest in Itacoatiara Vicinity (Amazona, Brazil). Geoderma 72: 119-132.
Bouyoucos, G. J. 1962. Hydrometer method improved for making particle size analysis of soil. Agron. J. 54: 464-465.
Braimoh, A. K., and P. L. G. Velk. 2004. Land evaluation for maize based on fuzzy set and interpolation, Environ. Manage. 33(2): 226-238.
Burgess, T. M., and R. Webster. 1980. Optimal interpolation and isarithmic mapping of soil properties: I. The variogram and punctual kriging. J. Soil Sci. 31: 315-331.
Cahn, M. D., J. W. Hummel, and B. H. Brouer. 1994. Spatial analysis of soil fertility for site-specific crop management. Soil Sci. Soc. Am. J. 58:1240-1248.
Cambardella, C. A., T. B. Moorman, J. M. Novak, T. B. Parkin, D. L. Karlen, R. F. Turco, and A. E. Konopka. 1994. Field-scale variability of soil properties in central Iowa soils. Soil Sci. Soc. Am. J. 58:1501- 1511.
Cemek, B., M. Guler, K. Kilic, Y. Demúır, and H. Arslan. 2007. Assessment of spatial variability in some soil properties as related to soil salinity and alkalinity in Bafra plain in northern Turkey. Environ. Monitor Assess. 124: 223-234.
Cetin, M., and C. Kirda. 2003. Spatial and temporal changes of soil salinity in a cotton field irrigated with low quality water. J. Hydrol. 272: 238-249.
Chapman, H.D. 1965. Cation exchange capacity. In. C. A. Black, (ed.), Methods of Soil Analysis, Part II. 2nd ed. Agron Monogar. 9. ASA and SSSA Madison, WI., USA. pp:811-903
Chen, L., I. Messing, S. Zhang, B. Fu, and S. Ledin. 2003. Land use evaluation and scenario analysis towards sustainable planning on the Loess Plateau in China-case study in a small catchment. Catena 54: 303-316.
Collins, M. G., F. R. Steiner, and M. J. Rushman. 2001. Land suitability analysis in the United States. Histirical development and promising technological achievements, Environ. Manage. 28(5): 611-621.
Dela Rosa, D., F. Mayol, E. Diaz Pereira, and M. Fernandez. 2004. A land evaluation decision support system (Micro LEISDSS) for agricultural soil protection, Environ. Mod. and soft. 19: 929-942.
Delli, G., A. Martucci, and P. Sarfatti. 2002. Land suitability evaluation for winter wheat in Tinert region, (Algeria).Instituo agronomico per L oltremare via cocchi, 4 - 50131 Firenze, Italy.
Desker, D. 2001. GIS data source, john wiley and Sons, INC, New York.
Eastman, J. R., W. Jin, P. A. K. Kyem, and J. Toledano. 1993. GIS and Decision Making Exploration in Geographic Information System Technology. 4. UNITAR, Geneva.
Emadi M., M. Baghernejad, M. Pakparvar, and S. A. Kowsar. 2010. An approach for land suitability evaluation using geostatistics, remote sensing, and geographic information system in arid and semiarid ecosystems. Environ Monit Assess. 164:501-511.
FAO. 1976. A framework for land evaluation. FAO Soils Bull. No. 32. FAO, Rome. 71p.
FAO. 1998. World reference base for soil resources. World soil resources report 84. FAO, Rome; Italy. 91p.
Gomez, C., C. delacourt, p. Allemand, and R. Wackerle, 2004. Using ASTER remote sensing for geological mapping in Namibia, J. of ph. and che. of Earth , part A/B/C:30:97-108.
Goovaerts, P. 1997. Local estimation: Accounting for secondary information. In: Geostatistics for Natural Resources Evaluation. Oxford University Press, pp: 185-197.
Goovaerts, P. 1999a. Geostatistics in soil science: state-of-the-art and perspectives. Geoderma 89:1-45.
Goovaerts, P. 1999b. Using elevation to aid the geostatistical mapping of rainfall erosivity. Catena 34: 227-242.
Goovaerts, P. 2000. Geostatistical approaches for incorporating elevation into the spatial interpolation of rainfall. J. Hydrol, 228: 113-129.
Hanell, B., and T. Magnusson. 2005. An evaluation of land suitability for forest fertilization with biofuel ash on organic soils in Sweden. Forest Eco. and Manage. 209: 43-55.
Hosseini, E., J. Gallichand, and D. Marcotte. 1993. Theoretical and experimental performance of spatial interpolation methods for soil salinity analysis. Transactions of the ASAE 36(6): 1799-1807.
Irani, K. 1992. Arid soils in Jordan. M.Sc. Thesis, University of Jordan, Amman. pp: 25-65.
Isaake, E. H., and R. M. Srivastava. 1989. An Introduction to Applied Geostatistics. Oxford University Press, New York.
Istok, J. D., and R. M. Cooper. 1998. Geostatistics Applied to Groundwater Pollution. III: Global Estimates, J. of Environ. Eng. 114: 915-928.
Jackson, M. L. 1975. Soil chemical analysis-Advance Course. University Wisc. College Agric. Dept. Soil, Madison, WI.
Jafarzadeh, A. A., P. Alamdari, M. R. Neyshabouri, and S. Saedi. 2008. Land Suitability Evaluation of Bilverdy Research Station for Wheat, Barley, Alfalfa, Maize and Safflower. Soil and Water Res. 3:81-88.
Jaynes, D. B., and T. S. Colvin. 1997. Spatiotemporal variability of corn and soybean yield. Agron. J. 89:30-37.
Julio, A., and p. Chuvieco. 1997. Using remote sensing and GIS to access current land managing in the valley of the Colorado Rivers. Argentina. ITC J. 2:138-145.
Kachanoski, R. G., E. G. Gregorich, and I. J. Van Wesenbeck. 1988. Estimating spatial variations of soil water content using non-containing electromagnetic inductive methods. Can J. Soil Sci. 68: 715-722.
Kerry, R., and M. Oliver. 2003. Variograms of ancillary data to aid sampling for soil surveys. Precision Agric. 4: 261-278.
Khresat, S. A., and A. Y. Taimeh. 1998. Properties and characterization of Vertisols developed on limestone in a semiarid environment. J. of A. Environ. 40: 235-244.
Khresat, S. A. 2001. Calcic horizon distribution and soil classification in selected soils of north-western Jordan. J. of A. Environ. 47: 145-152.
Khresat, S. A., and E. A. Qudah. 2006. Formation and properties of aridic soils of Azraq basin in northeast Jordan. J. A. Environ. 64: 116-136.
Lloyd, C. D., and P. M. Atkinson. 2004. Increased accuracy of geostatistical prediction of nitrogen dioxide in the United Kingdom with secondary data. Inter. J. of Appl. Earth Obs. and Geo. 5: 293-305.
Lopez-Granados, F., M. Jurado-Exposito, S. Atenciano, A. Garcia-Ferrer, M. S. De la Orden, and L. Garcia-Torres. 2003. Spatial variability of agricultural soil parameters in southern Spain. Plant and Soil 246:97-105.
Lopez-Granados, F., M. Jurado-Exp´osito, J. M. Pena-Barragan, and L. Garcıa-Torres. 2005. Using geostatistical and remote sensing approaches for mapping soil properties. Europ. J. Agro. 23: 279–289.
Mahler, M. S. 1979. The Selected Papers of Margarets. Mahler, Vols I and II, New York: Jason Aronson. 306 p. and 263 p.
Malczewski, J. 1999. GIS multi-Criteria Decision Analysis, John Wiley and Sons INC, New York.
Malczewski, J. 2004. GIS-based Land use suitability analysis, a critical overview. Prograss in planning 62: 3-65.
Martin, D., and S. K. Saha. 2009. Land evaluation by integrating remote sensing and GIS for cropping system analysis in a watershed. Current Sci. 96: 569-575.
Martin, J. H., and C. Monger. 2002. Siol classification in arid lands with Thematic Mapper. Publicado en Terra. 20:89-100.
Messing, I., M. H. Hoang, L. Chen, and B. Fu. 2003. Criteria for land suitability evaluation in small catchments on the Loess Plateau in China. Catena 54: 215-234.
Miller, M. P., M. J. Singer, and D. R. Nielson. 1988. Spatial variability of wheat yield and soil properties on complex hills. Soil Sci. Soc. Am. J. 52:1133-1141.
Miyamoto, S., and A. Chacon. 2005. Soil salinity of urban turf areas irrigated with saline water: II. Soil factors. Landscape Urban Planning 71: 233-241.
Mottaghi. M. M. 1998. Soil Survey Manual (Trans. From English). Agricultural Research. Education and Extention Organization. Tehran. Iran. 514p.
Mulders, M. A. 1987. Remote sensing in soil science, Agriculture University of Wageningen, Elsevier publication. 325 p.
Mouser, P., and D. M. Rizzo. 2000. Evaluation of Geostatistics for Combined Hydrochemistry and Microbial Community Fingerprinting at a Waste Disposal Site. pp: 1-11.
Mwasi, B. 2001. Land use confilict resolution in a fragilc ecosystem using Multi-Criteria Evaluation (MCE) and a GIS-based Decision Support Systems (DSS), International Conference on Spatial Information for Sustainable Development, Nairobi, Kenya.
Myers, R. L. 1993. Determining amaranth and canola suitability in Missouri through Geographic Information System Analysis. In J. Janik and J. E. Simon, (ed.), new crops. Wiley, New York, pp: 102-105.
Naseri, A. A., M. Albaji, S. Boroomand Nasab, A. Landi, P. Papan, and A. Bavi. 2009. Land suitability evaluation for principal crops in the Abbas Plain, Southwest Iran. J. Food, Agric and Environ. 7: 208-213.
Panagopoulos, T., J. Jesus, M. D. C. Antunes, and J. Beltr˜ao. 2006. Analysis of spatial interpolation for optimising management of a salinized field cultivated with lettuce. Europ. J. Agron. 24: 1-10.
Parsons, R. L., and J. D. Frost. 2002. Evaluating site investigation quality using GIS and geostatistics, J. of Geotec. And Geoenviron. Eng. 128: 451-461.
Paz-Gonzalez, A., S. R. Viera, and M. T. Toboada Castro. 2000. The effect of cultivation on the spatial variability of selected properties of an umbric horizon. Geoderma 97: 273-292.
Prakash, T. N. 2003. Land suitability analysis for agricultural crops Fuzzy Multi-criteria decision making approach, MSc Thesis in Geo-information International Institute for Geo-information Sceince and Earth Observation.
Quine, T. A., and Y. Zhang. 2002. An investigation of spatial variation in soil erosion, soil properties and crop production within an agricultural field in Devon, U.K. J. Soil and Water Conserv. 57:50-60.
Rahimi Lake, H., R. Taghizadeh Mehrjardi, A. Akbarzadeh, and H. Ramezanpour. 2009. Qualitative and quantitative land suitability evaluation for olive (Olea europaea L.) production in Roodbar region, Iran. Agri. J. 4:52-64.
Richards, L. A. (ed.) 1954. Diagnosis and improvement of saline and alkaline soils. U.S. Salinity Laboratory Staff. USDA. Hand book No. 60. Washington, D C, USA. 160p.
Riquire, J., D. L. Bramas, and J. P. Cornet. 1970. A new system of soil appraisal in terms of actual and potential productivity. FAO Soil Resources, Development Division. FAO. Rome.
Robinson, T. P., and G. Metternicht. 2006. Testing the performance of spatial interpolation techniques for mapping soil properties. Com. and Elec. in Agri. 50: 97-108.
Rossiter, D. G. 1994. A theorical Framework for land evaluation, Why and how Soil Use and Management 11: 132-140.
Rossiter, D. G. 1996. A theorical framework for land evaluation. Geoderma. Vol. 72:165-190.
Sarangi, A., C. A. Madramootoo, and P. Enright. 2006. Comparison of spatial variability techniques for runoff estimation from a Canadian watershed. Bio. Eng. Available at
Sarma, V. A. K. 2006. Mapping of the soil, Science Publisher.
Sepaskhah, A. R., S. H. Ahmadi, and A. R. Nikbakht Shahbazi. 2004. Geostatistical analysis of sorptivity for a soil under tilled and no-tilled conditions. Soil and Tillage Res. 83:237-245.
Shahbazi, F., D. Dela Rosa, M. Anaya-Romero, A. A. jafarzadeh, f. Sarmadian, M. R. Neyshabouri, and S. Oustan. 2008. Land use planning in Ahar area (Iran), using Microleis DSS. Int. J. Agrophisics 22: 277-286.
Shalaby, A., Y. Ouma, and S. tateishi. 2006. Land suitability assessment for perennial crops using remote sensing and geographic information system: a case study in northwestern Egypt. Archives of Agro. and Soil Sci. 52: 243-261.
Shankar, N., and H. Achyuthan. 2007. Genesis of calcic and petrocalcic horizons from Coimbatore, Tamil Nadu: Micromorphology and geochemical studies. Quaternery International, Elsevier 175: 140-154.
Silva, A. C., and J. L. Blanco. 2003. Delineation of suitable areas for crops using a Multi-Criteria Evaluation approach and land use/cover mapping a case study in central Mexico. Agri. System 77:117-136.
Soil Institute of Iran. 1979. Manual of Land classification for irrigation, Ministry of Agriculture, Soil Institute of Iran, Pub. No. 205. 103p.
Soil Taxonomy. 1993. Soil survey manual. USDA. Hand b. No. 18. Washington, D C, USA.
Soil Taxonomy. 1999. Soil taxonomy. A basic system of soil classification for making and interpreting soil survey. U. S. D. A. Hand b. No. 436. U. S. 2nd, (ed.), Government Printing Office, Washington, DC.
Soil Taxonomy. 2006. Soil survey staff. USDA. NRCS. 341p.
Sys, C. 1985. Land Evaluation. Ghent, Belgium: State University of Ghent.
Sys, C., and W. Verheye. 1974. Land evaluation for irrigation of arid regions by the use of parameteric method, Trans 10th Int. Soil Congr., Moscow, 10: 149-155.
Sys, C., and S. Frankart. 1970. Land capability classification in the humid tropics African soils 16 (3): 153-175.
Sys, C., E. Van Ranst, and J. Debaveye. 1991. Land evaluation. Part II Methods in Land evaluation, International Training Center for post Graduate Soil Scientists, Gent University, Ghent, Belgium, 247p.
Taim-Shing M., S. Marios, and T. Yun-Sheng. 1999. Geostatistical application in ground water-modeling in south-central Kansas. J. Hydro. Eng. 4: 57-64.
Thapa, B. R., and Y. Murayama. 2007. Land evaluation for pre-urban agriculture using analytical hierarchical process and Geographic Information System techniques: A case study of Hanoi. Land Use Policy. (Article in Press). Doi: 10.1016/J. land use pol. 2007.06.004.
Thompson, H. C., and W. C. Kelly. 1957. Vegetable Crops, McGraw-Hill Book Co., NY.
Utset, A., T. Lopez, and M. Diaz. 2000. A comparison of soil maps, kriging and a combined method for spatially prediction bulk density and field capacity of Ferralsols in the Havana-Matanaz Plain. Geoderma 96: 199-213.
Vanasten, P. J. A., L. Barbiero, M. C. S. Wopereis, J. L. Maeght, and S. E. A. T. M. van der Zee. 2003. Actual and potential salt-related soil degradation in an irrigated rice scheme in the Sahelian zone of Mauritania. Agri. Water Manage. 60: 13-32.
Vieira, S. R., and A. Paz-Gonzalez. 2003. Analysis of the spatial variability of crop yield and soil properties in small agricultural plots. Bragantia, Campinas 62: 127-138.
Webster, R. 1985. Quantitative spatial analysis of soil in the field. Advances in Soil Sciencce 3: 1-70.
Webster, R., and M. Oliver. 2001. Local estimation or prediction: kriging, Geostatistics for Environmental Scientists. John Wiley and Sons, England. pp: 149-191.
Ziadat, F. M. 2007. Land suitability classification using different sources of information: Soil maps and predicted soil attributes in Jordan. Geoderma 140: 73-80.